nhà văn hậu chiến 1950 -1956 - thế phong - 32

nhà văn hậu chiến 1950- 56  - 32 -  thế phong
đại nam văn hiến xuất bản, saigon 1959


                                    nhà văn hậu chiến 1950- 1956
                                                           thế phong

                                             
                                  --------------------- CHƯƠNG NĂM--------------------------

                                  Tiết 1.   - KHÁI QUÁT VỀ BÌNH DIỆN THI CA MIỀN NAM
                                          Tiết 2.   - HỒ HÁN SƠN
                                          Tiết 3.   - PHAN LẠC TUYÊN
                                          Tiết 4.   - ĐỖ TẤN
                                          Tiết 5.   - HOÀNG TRÚC LY
                                          Tiết 6.   - NGUYỄN VĂN CỔN
                                          Tiết 7.   - BÙI KHẢI NGUYÊN [Bùi Bình Hiếu]
                                          Tiết 8.   -  PHAN MINH HÔNG [1932- 197 ?]
                                          Tiết 9.   - tiểu mục:
                                                        1. HÀ LIÊN TỬ - 2. KIÊN GIANG-HÀHUY HÀ  
                                                        3. THẾ VIÊN [1935-1993] - 4. CHẾ VŨ [1931-1961]
                                                        5. DIÊN NGHỊ - 6. HUYỀN VIÊM .
                                          ------------------------------------------------------------------------------


                                                                    TIẾT 1.
                 
                                           KHÁI QUÁT VỀ BÌNH DIỆN THI CA MIỀN NAM

     Ở tiết này, nói đến 7 nhà thơ độc lập điển hình.  Mỗi nhà thơ đại diện cho một khuynh hướng riêng biệt.   Chẳng hạn, Hồ hán Sơn là nhà thơ khuynh hướng cách mệnh.  Phan lạcTuyên, nhà thơ tự do của xu hướng riêng : nội dung ca tụng quê hướng, sinh hoạt quân đội.

   Phan minh Hồng , nhà thơ nói về biển cả duy nhất ,vào lúc này.
   Đến Nguyễn văn Cổn, đại diện lớp nhà thơ ở hải ngoại, bắt đầu bằng tập thơ đầu tay Nước tôi ( 1944),
   Đỗ Tấn , nhà thơ chiến sĩ , ngành tâm lý chiến bảo vệ chế độ.  Nếu Đỗ Tấn biết điều hòa, sự dụng lập trường với tác phẩm văn chương, có rung cảm thực sự, tất cả sẽ đi đúng vào địa vị người làm văn, không theo công thức.
    Hoàng trúc Ly, nhà thơ tâm tình, khắc khoải như Thanh Thuyền, sống vào thời kỳ thoái trào cách mệnh  , nhìn thấy cảnh đất nước bị nô lệ Pháp, nên chán chường, dẫu thiếu lý do sáng suốt.

    Song, những nhà thơ ấy nói đúng được rung cảm thành khẩn của họ, những thi sĩ hòa  tiếng lòng với tư tưởng haong mang.   Bùi khải Nguyên [Bùi bình Hiếu] , nhà thơ ẩn ức, sau khi tranh đấu, nhìn được thân phận bị lợi dụng, thơ có một lối tranh đấu rất riêng.   Lúc đầu ông ký bút danh Hoàng Nguyên, sau ký bút danh Bùi khải  Nguyên . (tập thơ Thiết tha, Saigon 1964)

    Ngoài nhà thơ diển hình, còn nhiều nhà thơ tiến bộ hiện đại khác, , nhưng, tôi không có hoàn cảnh viết chi tiết như  nhà thơ điển hình, việc này đành nhường lại cho những ai sau này, khảo và viết về thơ Việtnam.

    đó là

    Hà liên Tử, một tâm hồn thơ xúc cảm, tuy chưa mấy lắng đọng, ít rung cảm chân  thành, có thể vốn sống nông cạn  , nghệ thuật thơ chưa bày tỏ được .

     Diên Nghị, nhà thơ chịu ảnh hưởng quá trung thành  người đi trước Trần hữu Thung, chẳng hạn, trong tập thơ Xác lá rừng thu, ở bài Hoa cà lá mướp của Diên Nghị, chính là bài sao lại Thăm đồng / Trần hữu Thung .( giải thưởng thơ Bắc kinh / Trung quốc).  Giá trị thơ Diên Nghị chỉ có mặt thơ tâm tình, thơ tranh đấu ít vốn sống thực, rất ư giả hình .

     Thế Viên, Huyền Viêm , thơ đi sâu vào nội tâm, họ có thể trở thành nhà thơ đầy triển vọng hơn, nếu, theo con đường đang đi.  sẵn khả năng thơ có bề mặt, chỉ thiếu chiều sâu, tôi muốn nói đến  nhà thơ Huyền Viêm, tác giả tập thơ Trước mùa chính chiến .( Saigon 1956).

    Một số nhà thơ nữa không nói đến, như Tuấn Giang ( Hồ bá  Cao), tác giả tập thơ  Hương lòng (Saigon 1956) , Tô thùy Yên, nhà thơ tự do đang đi lên , chưa có tác phẩm được in ra, còn  Văn thế Bảo, Thái Thủy, Tô hà Vân ( Nguyễn đình Toàn), Lan Đình ...

   Thơ Tuấn Giang có đôi bài giá trị như bài Xuân nghẻo, tác giả đạt rung cảm chân thành; nhưng , quá ít, chỉ có  vài câu hay.

   Thơ Tô thùy Yên trải qua các chặng: thơ mới, thơ tự do, thấm nhuần thơ tư tưởng mới, cả hình thức lẫn nội dung.( tuy vậy,  nhiều bài thơ còn duy lý, khô khán quá  !).

   Thái Thủy, Tô hà Vân qua  bài Ngày em về thăm quê tôi khá hay , 2 nhà thơ này đồng lứa với  Song Hồ, Dương vy Long, thì, họ chưa tạo được thế đứng riêng .

    Lan Đình, nhà thơ lứa sau ,cũng có đôi bài thơ hay, chịu hơi hướm  nặng thơ Nguyễn Bính,

    Hoài Khanh với tập thơ Dâng rừng mới xuất bản, chỉ là một tí nghiệm, chưa chứng tỏ có đường lối riêng.

    và, Cao Mỵ Nhân nhà thơ vẫn đang bôn ba trên đường thơ học trò, khai thác hình ảnh hoải vọng tuổi xanh tha thiết, chân thành.

     Tương lai thi ca đặt  vào các nhà thơ trên thật rực rỡ, xán lạn - ấy là - nói về các nhà thơ mới nhất hôm nay.

                                                           TIẾT 2
                                                                   HỐ HÁN SƠN
     Tiểu sử.

    Hồ hán Sơn có tên thật Hồ mậu Đề.  Sinh 1929 ở Nghệ an. Học qua các trường ở Huế, sau tham gia kháng chiến, chiến đấu ở Liên khu 4.  Cựu sinh viên  trường Lục quân chiến thuật Liễu châu (Trung hoa), sau về thành, viết báo,  xã thuyết,  thơ, biên khảo chính trị, quân sự. năm 1952, ông vào Saigon, cộng tác với tuần báo Đời mới [Trần văn Ân], tham gia chính trị trong một đảng phái ở miền Nam [Cao Đài]. Năm 1955, vì lý do chính trị nội bộ, phe tướng Nguyển thành Phương cho thủ tiêu ông ở Trại huấn luyện quân sự ở Bến kéo .( tỉnh Tây ninh).

     Khuynh hướng và tác phẩm.

   - Nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh ( Hà nội 1953) - Thế chiến thứ 3 bùng nổ Việtnam về đâu ? ( Mai lĩnh , Hà nội 1954)... Làm thơ ký bút hiệu Trần hồng Nam,  thơ chứa khát vọng sống, ca tụng dân tộc, đem cả cuộc đời dâng hiến, như  Tình nghèo, Hẹn hò, Nén hương tàn...  Và hồi ký, như Tết giữa rừng xanh đăng trên báo Đời mới, Việt Chính ....( tuần báo do Trần hồng Nam làm chủ nhiệm, Thanh Hữu chủ  bút). 

    Hồ Hán Sơn làm tho ít, nhưng, thơ chan chứa tình thương yêu, tình ái mặn nồng.  Dẫn chứng 4 câu thơ chúc tết  nguyên đán, vào năm Ất mùi :

                                        Ở Bắc đã lay cậy rụng lá
                                        Về Nam ngơ ngẩn áng mây sầu
                                        Đất trời đang hẹn cơn vong quốc
                                        Thư kiếm xuân sang chúc bạn bầu
                                                                              THƠ HỒ HÁN SƠN

   Miền Nam  ở thập niên 50  đang lâm vào thế Thập nhị sứ quân, Hồ hán Sơn là một trong những người luôn luôn cầm trong tay binh lực, hy vọng chuyển dịch thời cuộc Ộng không thể chỉ là nhà thơ thuần nhất, như Nietzsche quan niệm ,phải lập thuyết, mới có thể giải quyết thân phận con người, mà chỉ thơ thôi thì không thể.  Hoặc,  lý thuyêt gia  Karl Marx ban đầu làm thơ trong tuổi sinh viên, thì, 300 câu thơ gửi  tình nhân, sau trở thành vợ .  Nietzsche cũng không tin rằng thơ có thể xoay chuyển tình thế xã hội.  Viết thư cho bố, báo tin ông [Nietz.] đang bước vào con đường nghiên cứu triết học.

    Nhớ đến Hồ hán Sơn  hạ bút' Thư kiếm xuân sang chúc bạn bầu' , hẳn , có lý do chính xác.  Sách khảo cứu chiến thuật, chiến lược, nghệ thuật cầm quân trong Nghệ thuật chỉ đạo chiến tranh, ở đây không bàn đến , kinh nghiệm bản thân, khi tác giả học ở bên Tàu, cũng như dựa vào tài liệu của Hoàng đạo Thúy , tạo thành cuốn sách .

     Kết luận

   Hồ hán Sơn qua đời 30 tuổi,  còn người vợ chưa cưới, chỉ mới làm lễ vấn danh.  Đòi hỏi có vợ từ nơi Thượng đế, như La Répétition  [Nhắc lại] của Kierkegaard hẳn có khác nhau - bởi ông chẳng còn sống để đòi, và cuộc đời kết thúc bất ngờ.  Thơ thì hay kiếm thí sắc, nhưng chỉ chuốc vào bản thân thất bại, tài năng mai một, kiếm cung tự  giết, chỉ  thơ bất tử là còn.  Thơ ông bao hàm ẩn ý bảo vễ sinh tồn đoá hoa dân tộc- ngoài ý nghĩa trên - thơ không còn có ý nghĩa.


    trích thơ

                                                         1.  TÌNH NGHÈO

                                                Nhớ thuở Anh cày thuê
                                                Em chăn trâu 
                                                Bóng mát dưới cầu 
                                                Quen nhau ...
                                                Một cỗ trầu cau 
                                                Nên đôi chồng vợ
                                                Túp lều tre nứa
                                                Dựng cuối vườn làng
                                                Hai mùa láu chín ngô vàng 
                                                Chày tre cối đất nhịp nhàng đã vui
                                                Thế rồi
                                                Mõ giục từng hồi
                                                Giặc tràn mấy xứ 
                                                Lúa khoai màu mỡ 
                                                Ai không tiếc ruộng tiếc đồng
                                                Đường quê thiên hạ tiễn chồng
                       
                                                 Em đưa anh ra lính
                                                 Giặc vào anh đánh
                                                 Giặc tan anh về 
                                                 Làm sao đuổi hết giặc đi 
                                                 Để cho cối  đất chày tre nhịp nhàng

                                                 Bao giờ
                                                 Giặc chết trên ngàn
                                                 Giặc tan ngoài bể
                                                 Nhớ lời em nhé 
                                                 Và cánh đồng quê 
                                                 Dù không may ! 
                                                 Anh cứ về 
                                                 Ai chê người đuổi giặc
                                                 Ai ghét kẻ thương binh 
                                                 Còn làng, còn nước, còn anh
                                                 Còn đồng ruộng cũ, còn tình lứa đôi

                                                  Em vui
                                                  Nước nhà độc lập 
                                                  Đường quê tấp nập
                                                  Trai tráng về làng 
                                                   Hai mùa lúa chín ngô vàng hơn xưa *
---
*  Phạm Duy phổ nhạc, ca khúc này mang tên Tình nghèo
     [nhạc: Phạm Duy / lời: Trần hồng Nam ].


                                                           2. THĂM QUÊ

                                      Mải vui theo bước phong trần
                                      Bao năm mới được một lần thăm quê 
                                      Lòng vui như gái đến thì 
                                      Chân vui nuốt chửng đường về khi nao
                                      Làng tôi 
                                      Sông rộng núi cao
                                      Lũy tre rì rào 
                                      Nắng vàng trải lụa
                                      Ruộng đồng ngập lúa 
                                      Trai canh nhộn nhịp đường làng
                                      Mùa mười lúa chín đã vàng 
                                      Áo quần vải mới rập ràng ngõ quê 
                                      Gặp nhau trên đường về 
                                      Bác Cu cười ha hả
                                      Mùa mười được cả 
                                      Ruộng cạn ao sâu 
                                      Mấy khi mà chú về lâu 
                                    " Qua ăn xôi mới của đầu mùa nha " 
                                      Bác thợ rèn ngâm nga theo nhịp búa
                                      Sức người cùng sức lúa 
                                      Tôi giũa với anh cày
                                      Nguồn vui tràn ngập xóm làng 
                                      Câu hò câu ví nhịp nhàng cuối thôn
                                      Nhưng
                                      Ai biết được nguồn cơn
                                      Qua mấy buổi chiều buồn 
                                      Mây trôi về lảng vảng 
                                      Khắp xóm làng lo lắng 
                                   " Năm xưa cũng có cầu vồng " 
                                      Dập dờn gió bão gió đông
                                      Ba hôm
                                      Nước ngập đường đê
                                      Nước tràn ruộng lúa 
                                      Nước vào nhà cửa 
                                      Lợn gà xao xác cánh đồng 
                                      Lặng nhìn trời nước mênh mông
                                      Cụ già than thở 
                                      Trời cho thấy, sao nỡ chẳng ăn 
                                      Lụt ra để cảnh hoang tàn 
                                      Cho em bé khóc cho lòng xác sơ 
                                      Lúa khoai chôn chặt dưới mồ phù sa 
                                      Mải vui theo bước phong trần 
                                      Bao năm mới được một lần về quê
                                      Nghẹn ngào lúc bước chân đi 
                                      Bác Cu còn dặn nhớ về mùa chiêm
                                      Lúa đồng rồi sẽ tốt thêm.

                                           1952 
                                                                 TRÍCH BÁO ĐỚI MỚI

                              hồ hán sơn 

                                                                               (kỳ sau: phan lạc tuyên )