thế giới 'âm họa' của họa sĩ nguyễn cao nguyên / nguyễn đình (báo tuổi trẻ online TTO)

tựa chính' thế giới 'âm họa '
của họa sĩ nguyễn cao nguyên
báo TTO


                               thế giới 'âm họa' (negative painting)                                      nguyễn cao nguyên
                                                               nguyễn đình

                                               họa sĩ nguyễn cao nguyên và nhữnggiờ vẽ ký họa
                                                                  tại nhà riêng. (nguyễn đình/ TTO)



 * Triển lãm tác phẩm màu nước trừu tượng của hoạ sĩ Nguyễn cao Nguyên;  từ 9- 30 tháng 10 , tại không gian Si., 7A Ngô văn Năm, quận 1, tp. HCM . (vào cửa tự do).


Từ khi vào nghề đến cuộc triển lãm + diễn thuyết sơn mài tại San Francisco và Maine (1968), họa sĩ Nguyễn cao Nguyên -- người chuyên vẽ mẫu sơn mài Thành Lễ-- được giới hội họa biết đến: với thế mạnh ở các dòng tranh tả thực, tranh lụa + tranh sơn mài truyền thống.

Chuyến triển lãm 'Hội họa Việtnam tại Hoa Kỳ ' (1968) đã giúp ông tiếp cận phong trào vẽ tranh trừu tượng đang phát triển lúc đó -- rồi tìm ra con đường riêng, tạo nên một dòng tranh trừu tượng khác lạ trong làng hội hạo Việt và quốc tế.

Trong triển lãm đầu tiên về tranh màu nước tại Việtnam lần này; ông đã có chia sẻ thú vị về cách thể hiện và sáng tác của mình.

Hỏi: - Điều gì khiến ông, một họa sĩ vẽ hình tượng truyền thống, chuyển hướng sang hội họa trừu tượng?

Trả lời:-  Những năm 1960, hội họa thế giới tràn ngập tranh trừu tượng. Khi được Asia Foundation mời sang Mỹ triển lãm, tôi dành nhiều thời gian tìm hiểu, tham quan các phòng tranh ở New York -- và ấn tượng với lối vẽ của Jackson Pollock.       Tôi cũng tìm đến trường dạy vẽ và điêu khắc hàng đầu lúc bấy giờ, là School of Painting & Sculpture ở bang Maine -- và thật sự kinh ngạc, khi thấy các sinh viên (đến từ 28 quốc gia khác nhau), mỗi người có một xưởng vẽ riêng bên phong cảnh núi đồi, hồ nước tuyệt đẹp.  Tất cả đều vẽ tranh trừu tượng.       Tôi cảm thấy thể tranh này thật đặc biệt; như một lối đi, để tôi giải thoát.  Họa sư Nguyễn gia Trí dạy tội, có nói, "  chuyển từ hình tượng qua trừu tượng, tựa như một con chim cất cánh bay lên ."

Hỏi:- Khi ấy hội họa Việt nam đã có những dấu ấn nào: giữa trừu tượng và hội hoạ truyền thống?

Trả lời:-  Hội hoạ Việt nam khi ấy được quốc tế xếp thứ hạng cao trong khu vực, bởi sự hòa hợp thú vị của những đường nét, ý tưởng, lối thể hiện mang âm hưởng phương Tây của thời thuộc địa, cùng những bản sắc văn hóa thuần Việt; tạo nên một dòng hội họa đặc trưng ghi dấu ấn ở các triển lãm quốc tế tại Manila, Kuala Lumpur, Tunis (Tunisia), Paris, SaoPaulo, California, San Francisco.    Nhắc đến trừu tượng Việt nam lúc bấy giờ, người đầu tiên [phải] kể đến là hoạ sĩ Tạ Tỵ -- còn lại, hầu hết đều chập chững sáng tác.  Đến 1963, tôi lập hội 'Họa sĩ Trẻ Việtnam' nhằm tập hợp các họa sĩ yêu thích  thể loại trừu tượng; [để] anh em  trong giới có điểm hội họp, triển lãm, trao đổi nghiệp vụ, tiếp đón các đoàn khách, các tổ chức quốc tế quan tâm tìm hiểu về hội họa Việt.

Hỏi: - Ngoài những triển lãm tranh quốc tế về sơn dầu, in mộc bản; ông còn được giới hội họa trong nước biết đến, qua các nét đen trên sơn mài khổ lớn trưng bày ở khách sạn Caravelle, xưởng sơn mài Thanh Lễ.  Ông đã thành công với hội họa truyền thống, vậy chuyển sang trừu tượng, hẳn là điều không đơn giản?

Trả lời: - Phương Tây họ đi trước mình xa về thể loại tranh trừu tượng; và, có quá nhiều họa sĩ chọn thể loại tranh này.  Thế nên; muốn ngồi vào chiếu ấy, nếu không đem lại sự mới lạ, đặc biệt; thì coi như bị loại ngay từ vòng đầu.  Khi sáng tác thể loại trừu tượng, tôi đề ra 4 mục tiêu: đường nét --màu sắc --hình thể-- phương thức sáng tác.  Cả 4 tiêu chuẩn này phải thật đặc biệt mới có thể tồn tại, phát triển.

Hỏi:- Ông có thể 'bật mí' cái đặc biệt trong các tác phẩm trừu tượng của ông tại triển lãm lần này?

Trả lời:- Nói đến tranh màu nước, dễ gợi đến thủy mặc; hoặc tranh truyền thống, tôi chọn máu nước vẽ trừu tượng cũng là nét mới lạ trong hội họa Việt, từ những năm 1970.  Khi vẽ; thông thường người họa sĩ sẽ đưa màu vào tranh, tôi sử dụng thêm một công đoạn khác, là 'bớt màu ra khỏi tranh'.      Cụ thể là khi vẽ xong một bức tranh; tôi đem ngâm tất cả vào nước để màu tan dần; và, điều chỉnh trên nền đó để 'rửa' đi những gam màu nặng nề, dư thừa; hoặc, gạt bỏ những đường nét mình không muốn.  Tôi gọi kỹ thuật đó là 'âm họa'. Và, 18 tác phẩm triển lãm tranh tại Việtnam lần này đều sử dụng 'kỹ thuật âm họa.'

Hỏi:- Ngoài sự sáng tạo về chất liệu, kỹ thuật 'rửa tranh' có đem lại lợi thế nào trong các tác phẩm của  ông?

Trả lời:- Nỗi sợ hãi kinh hoàng của những người vẽ màu nước trên giấy, là: sau khi dụng màu, tranh khô sẽ tự tạo cho tấm tranh co rút của giấy, khiến tác phẩm bị vênh, không bao giờ phẳng hiu, vuông vức.      'Rửa tranh' xóa đi cái hạn chế co rút ấy; vì toàn tâm giấy trong nước thì các thớ giấy nhả đều, tạo cho tấm tranh phẳng theo ý muốn.  Các vết màu khi tan trong nước hào quyện, tạo nên bảng màu kỳ lạ; mà ngay cả tôi cũng không chủ định trước được.      Và, trong lúc sáng tác; tôi vẽ cũng mạnh tay, phóng khoáng hơn, chứ không gò ép.  Điều này vượt khỏi giới hạn của màu nước vốn mang nặng tính 'bút sa gà chết'; vì không dễ chỉnh sửa; nhưng kỹ thuật rửa tranh đã giúp tôi lấy được ra những màu sắc mình chưa ưng ý; và, có thể bổ sung những nét mới.

    (...) - tạm lược  12 dòng  hỏi+ trả lời). (Bt)

Hỏi: - Ông có thể chia sẻ đôi nét về ý tưởng 18 tác phẩm màu nước trừu tượng trong triển lãm này?

Trả lời:-  Thế kỷ 20 là thế kỷ của nhiều chuộc chiến tranh; gần với sự tàn phá, hũy diệt -- tôi lấy ý tưởng ấy làm nền cho18 tác phẩm để đánh dấu sự hiện diện của thới cuộc, với những hậu quả, dấu ấn u ám, uất khổ, vết tích chiến tranh, từ những kinh thành hoang phế. Và, vươn lên trên những nét bi quan ấy là sự tươi vui, hòa bình, sức sống đấy tươi sáng của các thành phố mới. 

Hỏi:- Cả đời gắn bó với hội họa cho đến , ông thích sáng tác thể loại tranh  nào nhất?  Và, ngoài mục đích giới thiệu lối thể hiện mới lạ tại triển lãm này, ông có dự án gì khác với nền hội họa Việt?

Trả lời: -  Điều tôi thích nhất bây giờ là sáng tác trên máy tính ... chỉ cần vài cú nhấp chuột trên máy tính là xong ... Và, ở độ tuổi như tôi, lỉnh kỉnh với cọ vẽ, bột màu, khung tranh, kể cũng rất phức tạp ... Tôi muốn lập tiếp một phòng tranh ở Việtnam ... ước vọng với nghệ thuật nước nhà sẽ từng bước đi lên xa hơn nữa . []  

   nguyễn đình
  
     http://tuoitre.vn/tin/tuoi-tre-cuoi-tuan/20151016/the-gioi-am-hoa-cua-nguyen-cao-nguyen/983857.html



                                            tranh của họa sĩ nguyễn cao nguyên
                                                               tại triển lãm

---
 * hỏi và trả lời- Bt thêm vào)



            Related article


                                                            nguyễn cao nguyên

          

                                                             nguyễn cao nguyên [1933-   ]
                                                   (ảnh:TẬP THƠ TRUYỆN KHÔNG QUÂN TỜI CHIẾN, Saigon 1974)

                                                            thế phong dưới mắt nguyễn cao nguyên (saigon 1963)



           những màu cho chân dung em
        thơ, của họa sĩ  nguyễn cao nguyên


           Có thể anh đang ngồi trên bờ sông
   lắng nghe những lời gió viển vông
   tâm tư rực rỡ như mây hồng
   có thể anh đang tấu khúc đàn câm
   cho mênh mông nỗi sầu lăng tẩm
   cho rạn nứt những mầu rêu phong
   có thể anh còn giữ mãi ngai vàng 
                     mùa thu
   với bọn lính già nua là hàng cây trút
                    lá trong sương mù
   anh sẽ duyệt hàng quân bằng những bước
                     thùy du
   có thể anh còn buồn hơn người
                    tây phương
   trầm ngâm trước tòa miếu cổ
   ghi chép những màu mắt em
   có thể anh sẽ về sân trường
   vào mùa em bắt đấu mặc áo len
   vì nhớ nắng hanh vàng'pastel'
   có thể anh còn mang kiếp trần dung
   thích cày bừa trên những cánh 
                      đồng chiêm
   là thân hình em thơm ngát
   có thể anh đang còn khỏa thân
   trầm mình trong suối nhạc da đen
   cho đã cơn ghiền những âm thanh điên
   có thể anh thả rớt tình sầu
   đi tìm yêu trong vùng mắt em sầu
   xanh những màu xanh thăm thẳm
                        của Tinh cầu.
   []

                                                      thủ bút+ chữ ký nguyễn cao nguyên ( 1974)



   nguyễn cao nguyên

 sinh năm 1933 ở Hànội. Còn ký bút hiệu NGY CAO UYÊN trong lãnh vực hội họa;                có một thời gian ngắn học tại trường Mỹ thuật Hà nội . 
 - 1954 sang Pháp theo học Cơ khí Hàng Không; sau giữ chức giám đốc Công xưởng Không quân, [QLVNCH] tiền thân bộ Chỉ huy & Kỹ thuật tiếp vận Kq. bây giờ. Hiện mang cấp bậc trung tá Kq, và là không đoàn trưởng đoàn 40 Bảo trì & Tiếp vận, thuộc Sư đoàn 4 Kq..
-1966, thành lập hội 'Họa sĩ Trẻ Việtnam', giữ chức chủ tịch.
-1968 ủy viên đặc trách về Hội họa/ họi Văn nghê sĩ quân đội [VNCH].
- 1968, tháng 7: triển lãm tranh ở Washington D.C., sau cuộc triển lãm, được di chuyển về San Francisco. Anh cho biết những kahch hàng danh dự của anh, từng là cố tổng thống Ngô đình Diệm, tổng thống Nguyễn văn Thiệu (đương kim) và cựu phó tổng thống Nguyễn cao Kỳ.
- từ 1974, anh chủ trương nxb 'Con Đuông' ở Cần thơ, in ronéotypé, giới thiệu những tác phẩm văn, thơ, kịch, nhạc, họa -- của nhiều văn, thi sĩ nổi tiếng, như: Tạ Tỵ, Cung Trầm Tưởng, Văn Quang, Hoàng anh Tuấn; hoặc, những nhà văn, thơ mới, như thi sĩ Bùi đức Long ...
Và Ngy cao Uyên còn có chân trong ban giám khảo môn Hội họa của Giải văn chương VNCH, do tổng thống Nguyễn văn Thiệu treo giải. 

(tr. XXIV  TẬP THƠ TRUYỆN KQ THỜI CHIẾN-- nxb Vàng son, Saigon 1974.)


ban điều hợp ; biên tập, phỏng vấn viết tiểu sử:

- trung sĩ  Kiều văn Bảng ( Hồ Phong) số quân :56/600. 594
- trung sĩ 1 Đỗ mạnh Tường ( Thế Phong) số qua6nb: 56/ 600. 595