văn sĩ gabriel gracial marquez & thi sĩ bùi giáng: ai tài, ai khổ, ai giàu, ai lẫy lừng hơn ai ? - bài viết : t.vấn (usa)

TVan & Ban huu  ( usa)
tựa của T.Vấn:
Ông (Mạrc ) quez , ông  Bùi [Giáng]


                  văn sĩ gabriel garcia & thi sĩ bùi giáng :
            ai tài, ai khổ, ai giàu, ai lẫy lừng hơn ai ?
                                bài viết : T.Vấn

- ...không một số phận văn chương nào của thế kỷ vừa qua, từ vị thế bên lề , vừa thâu tóm những vấn đề điển hình của văn học và xã hội Việt nam hơn số phận Bùi Giáng..., và, khó tìm được một tên tuổi nào thanh thoát hơn, để, là một biểu tượng chung cho văn học Việt nam đương đại ..."    PHẠM THỊ HOÀI

- " bùi giáng thơ anh chẳng bán  giùi / Búi Giàng, bàn Giúi mải rong chơi  /... Yêu con mọi nhỏ trong rừng rú / Bóp vú Liên xô giữa thành đô /  Mẫu thân, kỳ nữ, ni cô đó / Kim Cương, Trí Hải, Mông- Rô ơi ! ... Thơ anh cười ghẹo, chọc quê / thơ anh lái líu, ê hề hôn mê / Anh về lội suối vàng khe / ... Anh nằm đây có ưu phiền ? Có nghe giọt nước đỡ phiền cõi âm"  
  HOÀNG HƯỚNG TRANG 

- " tối qua tôi đã đọc quyển sách của ngài[G.G.Marquez] một mạch từ đầu đến cuối  "  BILL CLINTON 

- muốn phỏng vấn văn sĩ được giải Nobel văn chương ư?, nộp ngay 50 ngàn đô- la  rồi, ông  ta cho phỏng vấn, tiếp chuyện trong vòng 30 phút .    


Gabriel Garcia Marquez [M] bây giờ đã là môt triệu phú. Ông ta sở hữu 7 biệt thự nguy nga tráng lệ, ở 5 quốc gia khác nhau.  Từ hơn 10 năm trở lại đây, muốn phỏng vấn ông, các tạp chí,  các tờ báo phải  sẵn sàng chi trả 50 ngàn [mỹ kim], hoặc, hơn, cho 30 phút nói chuyện. Các bài viết của ông cũng vậy.  Báo chí thế giới săn đón để được đăng tải [bài vở], với những khoản nhuận bút [khủng].  Giàu có.  Nhưng chưa hết ,M. còn là một nhân vật nổi tiếng mà các giới chức muốn làm quen.  M. là một người phe cánh tả, có mối quan hệ mật thiết với Fidel Castro. Và, mối quan hệ này đã từng  là đề tài gây bàn cãi về Marquez.

Nhà văn Khuất Đẩu , tác giả một bài viết 'Yêu ở tuổi 90'  , nói về tác phẩm 'Hồi ức một cô gái điếm buồn của tôi'/ G.G.Marquez, tỏ ý tiếc cho M., khi biết M.  viết  được cuốn tiểu thuyết về mối quan hệ này - dù trước kia- ông Khuất Đẩu rất mê văn chương  M. 

 Cũng có khuôn mặt  từng là nguyên thủ quốc gia, lãnh đạo thế giới vui sướng được M. trao cho bản thảo ' News of a kidnapping' ( Tin tức về một vụ bắt cóc ) , viết cho nhà 
văn , " Tối qua, tôi đã đọc cuốn sách của Ngài một mạch từ đầu đến cuối "
.[BILL CLINTON] 

Và, vào tháng 1 năm 1998, khi đức giáo hoàng Pope John Paul II đến thăm Cuba,  thì Fidel Castro đã nài nỉ bằng được để Ngài cho phép Marquez được ngồi cạnh Castro, trong cuộc diện kiến lịch sử của một lãnh đạo tinh thần Thiên chúa giáo toàn cầu, dành cho một nước cộng sản.   

Còn đối với dân chúng ở những quốc gia châu Mỹ la tinh, việc được gọi danh thủ Edison Arantes do Nascimento,  được mọi người yêu mến gọi là Pele - thi- Gabriel Garcia Marquez được yêu mến gọi biệt danh Gabo. Làm nhà văn mả được như thế, đáng để àm nhà văn lắm chứ.

Trên trang chính TVan & Bạn hữu, bên cạnh Marquez, chúng ta thấy bài [viết về] Bùi Giáng [Bùi]. Cũng là những bậc thiên tài như nhau, sinh cùng thời, người dân thuộc về một quốc gia, không mấy nổi bật , để được gọi  là 'cường quốc văn chương' như nhau --Columbia so sánh với Việt nam, cũng chẳng gì hơn nhau, thậm chí còn thua về khoản
 ' lạm phát anh hùng'. 

Cà 2: M. và Bùi đều là ngôi sao bắc đẩu của xứ sở mình. Ông Bùi còn  có phần nhỉnh hơn, vỉ tài năng đa dạng.  Nếu ô M.  là cha đẻ  trường phái hiện thực kỷ ảo, lãng đãng khói sương, thì ông Bùi còn có phần hơn về kỳ ảo hiện thực.  Xin hãy đọc lại thơ ông Bùi Giáng trong chuyên mục Bùi Giáng của Ngộ Không, nhất  là 3 bài viết ông Bùi về [tu sĩ] làm thơ Tuệ Sĩ.  Ông  Bùi còn dịch sách, từ tiếng pháp, tàu,  anh, đức,  cả tiểu luận triết học... Nếu đem so sánh, văn nghiệp ông M. đồ sộ đấy, nhưng đâu có đa dạng như văn nghiệp ông  Bùi ? 

Tác giả Đỗ xuân Tê viết về ông Bùi, ' Bùi  Giáng, ông già ngủ chợ' , rồi, nữ văn sĩ Phạm thị Hoài ( hiện ở Đức quốc) , từng chủ biên  mạng Talawas lừng danh một thời, từng đề xướng có 1 giải văn học mang tên Bùi Giáng - theo Phạm thị Hoài, " càng đọc  Bùi Giáng, tôi thấy bất chấp mọi kì tích, ... trên mọi hạng mục và ngoài mọi luật lệ.   Chẳng hề là giải pháp, là phép mầu, ông chỉ sống đến cùng cùng những mảnh đời mà chúng ta không dám sống, chỉ thâu tất cả những mâu thuẫn, bất hạnh, bất lực, mặc cả khát khao và thành tựu của không ai khác, ngoài chính chúng ta vào một tụ điểm, những thứ không giới hạn ở một miền Nam trước 75, chúng còn nguyên bây giờ, 5 năm sau ngày ông mất.  Không một số phận văn chương nào của thế kỷ vừa qua, từ vị thế bên lề mà thâu tóm những vần đề điển hình của văn học và xã hội Việt nam hơn số phận Bùi Giáng ... và, khó tìm được một tên tuổi nào thanh thoát hơn, để, làm một biểu tượng chung cho văn học Việt nam đương đai ..."

Danh giá đến thế, sao ông Bùi đem  so với ông M.  , xem ra thật ngậm ngùi ! Một người thì tiếng tăm lẫy lừng trẹn toàn cầu, có 7 căn biệt thự sang trọng ở 5 quốc gia khác nhau. Còn người kia , tuy tiếng tăm chưa vượt biên giới xứ sở, phải ngủ bờ, ngủ bụi, còn là kẻ độc thân, và, không làm sở hữu chủ bất cứ thứ gì là vật chất ở trên đời , ngoài những nối tình si dại. .. Ông Bùi từng ký thác, " Kim Cương nương tử có khả năng làm rơi nước mắt bao người, Hà Thanh cô nương, tiếng hát tiêu biểu một thời xứ thần kinh, mẫu thân Phùng Khánh ( ni cô Trí Hải) dịch giả tài hoa của bao tác  phẩm, từng là sách gối đầu giường của nhiều nước ..." 

So sánh thì so sánh vậy, nhưng  thực ra, tôi  không có chút hứng khởi để đi tìm nguyên nhân khác biệt nêu trên, giữa 2 ông  nhà văn : một Columbia, một Việt nam. Nói ra sự so sánh, có thể đã cho là khập khiễng. Chẳng qua nhiều câu chuyện về ông M., vì sự giàu có và danh vọng, mà, làm tủi phận người đồng hương bạc phận của tôi - rồi hồi tưởng đến số phận của những nhà văn 'viết chui'  khác ở trong nước, chỉ còn nhìn thấy đứa con tinh thần, bằng hình thức này , hay hình thức khác, miễn là đến được với độc giả là đủ vui rồi - dù chưa bao giờ và không bao giờ nhận được một đồng nhuận bút. 
(...)
 Năm ngoái. cũng  vào tháng 9, tháng của những thành tựu người Hispanic ( ở Mỹ, chĩ những người Mỷ gốc Tây ban nha, hoặc người có gốc gác quốc gia khác, nói tiếng Tây ban nha - BT] trên đất Hoa Kỳ.  Xin được chép ra đây đôi điều nói về ông Marquez, tôi đã có nhận xét, "  .. là nhà văn chấp nhận sự cô đơn ,'  cuốn tiểu thuyết' Một trăm năm cô đơn' đã đem lại  cho ông M. đủ mọi thứ , mà ai cũng mơ ước được có : tiền tài, danh vọng, tình yêu ( ô M. có thú nhận có nhiều cô gái mê ông và vợ ông , bà Mercedes Barcha.) Bây giờ, sau' 100 năm cô đơn'  ấy, liêu ông M. có còn phải ' chống nhận cô đơn hay không ? '  -- khi chung quanh ông, bao nhiêu là lạc thú trần gian vây phủ ? Nếu đem mệnh đề 
' là nhà văn tức chống lại cô đơn'  mà nói về ông  Bùi, nhà thơ tội nghiệp nước ta, thì, chắc chắn là ' make sense' hơn , so với ông M.   Càng ' make sense' hơn nữa, khi dùng mệnh đề ấy, để, nói về nhà văn 'chui' trong nước hiện nay'. 

t.vấn
15 THÁNG 4 , 2014.

-----
 vài dòng tiểu sử về gabriel garcia marquez.   

Sinh ngày 6 tháng 3 năm 1927 tại Dracataca, Columbia.  Năm 1958 cưới vợ, cô Mercedes Barcha , sanh được 2 trai: Rodrigo và Gonzala. Từ 1999, được các bác sĩ chuẩn đoán, ung thư bạch huyết cầu, v tới 2012 ,ông  bị mất trí nhớ hoàn toàn, gần như lú lẫn. Nhân giải Nobel văn chương 1982. Nhiều tiểu thuyết thuyết được chuyển thể phim ảnh.

phụ lục- BT : 

TRƯỚC MỘ BÙI GIÁNG/ thơ Hoàng Hương Trang 

Búi Giáng thơ anh chẳng Bán Giùi
Búi Giàng, Bàn Giúi mãi rong chơi
Ta bà tám cõi ngày vui múa
Chiều vơi trở lại mái hiên chùa
Nốc đế, vểnh râu cười cõi tạm
Ôm thơ, ngạo nghễ chốn xa mờ 
Yêu em mọi nhỏ (*) trong rừng rú 
Bóp vú Liên Xô giữa thành đô (**)
Mẫu thân, Kỳ nữ, Ni cô
Kim Cương, Trí hải Mông-Rô [Marilyn Moro- BT] ơi !
Gẫm thân anh sướng nhất đời
Vốn dăm ba vạn, thu lời nhiều ghê !
Thơ anh cười ghẹo, chọc quê
Thơ anh lái líu, ê hề hôn mê
Anh về lội suối vàng khe
Bàn chân với nước có đè lên nhau (*)
Ngàn thu rớt hột (*), còn đâu ? 
Lá hoa cồn (*) vân đượm mầu an nhiên 
Anh nằm đây, có ưu phần
Có nghe giọt nước (*) ... đỡ ghiền cõi âm
Biết rằng rồi sẽ biệt tăm
Nhưng đêm nay chỗ anh nằm rất đông
Anh nghe không ? Anh biết không ?
Nào thơ, nào rượu, vang âm mộ phần
Anh còn sướng hơn cõi trần
Bạn anh còn mải gieo vần kiếm cơm
Khói hương nghi ngút chập chờn
Mừng anh đi, với cõi hồn điên thơ
Cái còn là cái đã cho
Anh cho nhân thế một kho thi tài
Anh đã vui suốt cuộc đời
Coi như quả đất nụ cười tròn vo
Cái đau, cái khổ, đói no 
Anh đều đã trải, hư vô mịt mờ
Dạ thưa xứ Huê bây chừ
 Vẫn còn núi Ngự bên bờ sông Hương (*)
Dạ thưa xứ Quảng vẩn buồn
Thiếu anh, thiếu một nguồn hương diệu kỳ
Thôi anh ở lại, tôi  ...

HOÀNG HƯƠNG TRANG
SAIGON 1999

------
CHÚ THÍCH CỦA HHTRANG .

(*)     những câu thơ hay tựa đề những tập thơ của Bùi Giáng.
         Bùi Giáng từng viết trong sách: mong sau khi chết, các người đẹp mà ông ca tụng
         sẽ đến ... nhỏ lên mộ những giọt nước thải trong người, ông sẽ coi đó la những
         hạt kim cương lóng lánh, mà, các nàng dâng tặng.

(**)   sau 1975, Bùi Giáng ta bà khắp Sài Gòn, tình cờ giữa đường Đồng khởi ( Tự do cũ)
         gặp  một cặp vợ chồng  Liên Xô đi dạo, ông phóng tay bóp vú bà vợ. Bà này la oai oái, 
         gọi công an . Bùi Giáng quay lại tỉnh queo, giải thích bằng tiếng nga với bà ta, " Tô
         không có ý tà dâm, chỉ muốn coi thử cái vú sữa Liên Xô có đủ sức muôi nổi dân VN không ?"
         ( sau 1975, BG tự học nga văn ).

              (  trích theo THƯ VIẾT Ở SAIGON / THẾ PHONG -
                 Văn Uyển xuất bản , San Jose 2000 - tr. 49-59)