có đúng ' tình già' mở đầu phong trào thơ mới ở việtnam ?
bài đăng trên giáo dục phổ thông ( Saigon) số 52-53 / 1960.
phan khôi qua ' một chuyện tình trong tù ' bài : thế phong
Lời dẫn : ... ' Giải mã bí mật ' Tình Già' của Phan Khôi' ( báo Thể thao văn hóa ) , Lại Nguyên Ân đặt câu hỏi :
"... Câu chuyện bài thơ ' Tình Già' có gắn với một chuyện tình có thật hay chỉ thuần túy là hư cấu - muốn biết điều này, dĩ nhiên chỉ có thể hỏi tác giả .( ...) Phan Nam Sinh ( sinh 1940, một trong 10 người con ...) được cha kể lại ... Đây là điều ông ( Phan Nam ) Sinh suy ra từ một đoạn tại truyện của chính cha mình . Ấy là bài Một Phan Khôi tự truyện đăng trên Đông Dương tạp chí số Xuân năm 1939 ...) .
" Tóm lại, có đúng như , ông Lại Nguyên Ân tin vào lời kể Phan Nam Sinh, sở dĩ có bài thơ Tình già là bắt nguồn từ một chuyện tình trong tù của cha ông ... đó là bài thơ mới đầu tiên khởi nguồn cho phong trào thơ mới Việtnam . ( Tôi Lại Nguyên Ân, ... đã tìm ra 2 bài viết đều mang nhan đề như trên ( Phan Khôi tự truyện), đăng báo vào dịp đầu xuân các năm 1040- 1942; nhưng chính bài trên Đông Dương tạp chí số Xuân 1939 thì tôi chưa kiếm ra. Tư liệu này nhà nghiên cứu Vu Gia đọc được gián tiếp qua nhà văn Thế Phong ( Phan Khôi qua một chuyện tình trong tù' / Giáo dục phổ thông , Sài Gòn, số Xuân 52-53, 1960 ).
Thếphong.
-----------------------
- bà Ch ... vợ chủ ngục võ quan tứ phẩm Nhà lao Quảng Nam ... là hồng nhan tri kỷ để phan khôi viết được tình già ... ? - tình già ra đời, có đúng là mở đầu phong trào thơ ... - tình già chưa phải là bài thơ mới, đúng như mới ...
- tản đà cho bài thơ tình già là thơ phá thể tự do ... - tại sao ? ... - lập thân nhứt bại, vạn sự ngõa giải trong đời phan khôi ... là thế nào ?
--------------
M ột kiện tướng trong lịch sử văn học Việtnam của tiền bán thế kỷ XX, người ấy là Phan Khôi. Thật vinh dự được cùng sống với ông trong cùng thế kỷ! . Trọn cuộc đời chiến đấu cho lý tưởng theo đuổi, đã dấn thân vào nghiệp văn, báo. Sinh năm 1887 ở Quảng Nam, cháu ngoại tổng đốc Hoàng Diệu, đậu tú tài năm 1906, thân sinh ra ông đậu Phó bảng, được cử làm tri phủ. Năm 1936, thân phụ xin từ quan. năm 1917, Phan Khôi , cộng sự viên tạp chí Nam Phong của Phạm Quỳnh , với tư cách một bỉnh bút . Từ 1920 đến 1925 cộng tác với nhiều báo: Phụ Nữ tân văn, Đông Pháp thời báo , Thần Chung, ... Khi cộng tác với Phụ Nữ tân văn, Phan Khôi mở đầu cuộc bút chiến văn học với Tản Đà, kịch liệt tới độ ,Tản Đà có câu viết rất nặng nề đối với Phan Khôi : "... trừ cái nạn Phan Khôi ở Nam Kỳ...' ( An Nam tạp chí) , và Phan Khôi cũng từng chủ trương tạ chí Sông Hương .
N ăm 1945, theo Cách mạng chống Pháp. năm 1956, chủ trương báo Nhân Văn, đăng thơ châm biếm chế độ, như Hồng gai, Hớt tóc, Nắng chiều ... và nhất là truyện ngắn Ông Năm Chuột, và một tiểu luận kháng đối văn nghệ chỉ huy của CS. rất kịch liệt : Phê bình lãnh đạo văn nghệ . Năm 1956, ông qua đời ở Hà Nội .
T rong bài này, chúng tôi đề cập Phan Khôi, qua một hồi ký đăng trên Xuân tạp chí Đông Dương tạp chí , và sau đó, Phan Khôi tung lên một bài thơ Tình già , gọi là mở đầu phong trào thơ mới ở Việtnam, Tiếp sức cho thơ mới ,có sự đóng góp hình thành thơ mới : Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Hàn Mặc Tử, Đỗ Huy Nhiệm, Vũ Hoàng Chương, J.Leiba, Luu Trọng Lư, Đinh Hùng, Nguyễn Bính v. v. ... chỉ riêng một Tản Đà lại hoài nghi, phải chăng vì ẩn ức mối thù xưa- lên án thơ mới do Phan Khôi đề xướng - Tản Đà cho bài thơTình già chẳng có gì gọi là mới
TÌNH GIÀ
Hai mươi bốn năm xưa
Một đêm vừa gió lại vừa mưa
Hai cái đầu xanh kề nhau than thở
- Ôi đời ta, tình thương nhau thì vẫn nặng
Mà lấy nhau hẳn là không đặng
Đã đến nỗi tình trước phụ sau
Chi nói cho bằng sớm liệu mà buông nhau
- Hay, mới bạc làm sao chớ
- Buông nhau mà làm sao cho nỡ ?
Thương được chừng nào hay chừng nấy
Chẳng qua ông trời bắt đôi ta phải vậy !
Ta là nhân ngãi, đâu phải vợ chồng
mà tính việc thủy chung
Hai mươi bốn năm sau
Tình cờ đất khách gặp nhau
Đôi cái đầu đều bạc
Nếu chẳng quen lung, đã nhìn ra được
Ôn chuyện cũ mà thôi, liếc đưa nhau đi rồi
Con mắt còn có đuôi .
PHAN KHÔI
T hật ra, đây không hẳn là một bài thơ mới , đúng như mới, quan niệm vào thời ấy. Nhưng, nó lại được coi là bài thơ mới đầu tiên, mở đầu phong trào thơ mới. Vậy, liệu bài thơ Tình già có thực sự là bài thơ mới mở đầu cho phong trào thơ mới ? Đến nay, nhìn lại, chúng tôi cho rằng Tình già ít tính chất thơ mới hơn là thơ có nhịp điệu tự do, được gắn với thơ tự do bây giờ . Thơ tự do Phan Khôi trong bài này cũng không phải là thơ tự do phá thể của Tản Đà . Thơ mới Thế Lữ, Đỗ Huy Nhiệm, Xuân Diệu, Huy Cận, J.Leiba v.v. ... mới đúng là thơ mới . Nhưng tại sao, người ta, lại cho rằng Phan Khôi qua bài thơ Tình già là người khởi xướng thơ mới ?
Có hai lẽ :
một : thoát được lề lối bó buộc của Thơ Đường
hai : cởi mở , ý thơ thoát hơn lục bát .
T hời kỳ ấy , thanh niên, trí thức, bạn đọc bắt đầu quen thuộc với văn hóa phương tây, chịu ảnhh ưởng văn chương Pháp, nên văn chương này đã ăn sâu vào tâm não họ. Từ khi bài thơ mới Tình già / Phan Khôi xuất hiện , họ có khởi điểm để tạo phong trào thơ mới , và nhận bừa đi , thơ mới đã thành công ở bước sau tiếp nối : Thế Lữ, Xuân Diệu, Huy Cận, Đỗ Huy Nhiệm, J.Leiba, Lưu Trọng Lư, Vũ Hoàng Chương, Đinh Hùng ,... v.v....
P han Khôi giỏi luật thơ, từng làm thơ Đường, cả thơ lục bát, bốn chữ v.v... Tôi chưa được đọc bài lục bát nào của Phan Khôi; nhưng tôi tin chắc, ông đã trải qua thời làm thơ luật; khác với hôm nay nhiều người mới bước vào, làm thơ tự do, cứ tưởng rằng thơ Đường luật không quan trọng, liên hệ gì đến thơ tự do mà họ đang làm - như vậy là thiếu cơ sở .
T rở lại Phan Khôi, qua bút danh khác Chương Dân, ( Chương Dân thi thoại ), thương đăng thơ trên tạp chí Nam Phong- thì khi ấy, tác giả đã có ý muốn bứt phá, canh tân ý tứ, như muốn thoát khỏi xích xiềng niêm luật thơ Đường luật. Căn cứ qua bài thơ dưới đây, không mấy ngạc nhiên, tại sao Phan Khôi trở thành tác giả bài Tình già , và được coi như người công đầu mở phong trào Thơ mới Việtnam .
KHAI BÚT
Cột túi thơ xuân tởn đến già
Hôm nay có chất mở bùng ra
Thật lạnh như biển, tết rồi tết
Ra quáy gì đâu, ta với ta !
Lo phải được như hoa cỏ mới
Đã đành chơi với vợ con mà !
Thơ thẩn món thánh ăn ai tá ?
Chất đống trên đầu chục chẵn ba .
PHAN KHÔI
N hư vậy, ông làm bài thơ này vào 1917, khi ông tròn 30; hoặc, tính theo âm lịch, năm sáng tác bài này là 1916 . ( Nam Phong tạp chí ) . Giọng thơ không cần đời, tác giả ở tuổi tam thập, hẳn liên quan tới mỗt đoạn đời tù ngụcsau này. Tham gia Cách mạng rất sớm chống Pháp, ông bị đưa đi đày ở tại Nhà Lao Quảng Nam . Thời kỳ này, ông làm quen với một thiếu phụ, tuổi còn trẻ. Thiếu phụ lại là vợ một vị quan võ hàng tứ phẩm, được trông coi một nhà tù. Cái điều tai hại nhất , thiếu phụ kia đem lòng yêu thầm nhớ trộm Phan Khôi, tù nhân thuộc nhà lao , nơi chồng nàng cai quản. Có thể, bà cảm phục một thanh niên có khí phách, vào tù ra khám, hỏi ra, mới biết , không phải tội gì khác, ngoài tội tham gia lật đổ chế độ thực dân Pháp. Cũng có thể, thiếu phụ làm vợ quan võ hàng tứ phẩm kia, chỉ là sự gả bán, tình yêu của bà chưa nẩy nở kịp, cho đến lúc gặp tên tù chăng ? Và chính nhờ vậy, mới có chuyện tình trong tù, rất nên thơ , đầy nước mắt, cũng đầy nguy hiểm. Sau này, chính Phan Khôi viết thành tự truyện ; TÌNH TRONG TÙ hay MỘT PHAN KHÔI TỰ TRUYỆN đăng trên báo Xuân tạp chí Đông Dương tạp chí ( 1939).
Mở đầu thảm kịch, hay nói khácc đi, vào lịch sử qua cửa hẹp- với Phan Khôi,tác giả quan niệm ra sao ? Nghe ông kể :
"... N ếu người ta truy nhận cho chính trị phạm ở xưa ta ba mươi năm về trước cũng có giá trị, cũng hách dịch như chính trị phạm ngày nay, thì tôi không dại gì mà không khai ra , rằng, tôi là một chính trị phạm bị án đồ tam niên, giam tại Nhà Lao Quảng Nam . Năm 1908, tôi chưa đầy 21 tuổi. Vào tù, thật ra tôi chưa hề thấy một chút gì đáng lo buốn cả, chỉ không an lòng, khi nào nghĩ đến thầy tôi. Chừng hơn một tháng, tôi được thư thầy tôi ở nhà gởi cho, trong thư có phàn nàn trách mắng gì tội cho lắm, chỉ có một câu than thở về tôi, làm tôi tỉnh người ra, là câu này :
Lập thân nhứt bại, vạn sự ngõa giải ( nghĩa là con người ta, hễ lập thân đã hỏng đi một cái là muôn vật tan nát rã rời ).
Người ta mỗi người có một đầu óc, đến lúc cha con không giống nhau thì cũng không giống nhau. Thân thế của tôi dầu không có gì làm đáng lo cả, thằng tôi lo hộ cho tôi , thì ai cần ? Ấy là cái tú tài mới đậu xong đã bị tước khử, về sau không còn được đi thi, như thế con đường làm quan hẳn cụt rồi, không khéo về nỗi vợ con sẽ còn lôi thôi nữa, hẳn thằng tôi lo cho tôi vì thế ?
Mà quả thế : sau một tháng, xảy ngay việc thối hôn, do cha mẹ của người vợ chưa cưới của tôi tuyên bố: thế là hai chữ ngõa giải đã ứng nghiệm được một phần rồi ..."
T rước hết, một người làm cách mạng như người thường, có hai điểm vướng mắc : đại gia đình và
tiểu gia đình. Đại gia đình, đối với Phan Khôi : cha mẹ không vui lòng. Lẽ đương nhiên, vì quyền lợi con cái, cha mẹ không bao giờ không nghĩ đến tương lai con mình, mong sau này chúng thành danh tốt phận. Sự lập chí của Phan Khôi chưa nhìn thấy lợi trước mắt, đã sớm liên lụy - nên, sự quở trách của cha ông, là điều bình thường xảy ra. Đến tiểu gia đình, là câu chuyện từ hôn của nhà gái, đối với Phan Khôi, đó là ngõa giải ứng nghiệm, từ lời cảnh báo trước của thân phụ gửi cho con đang nằm trong Nhà Lao Quảng Nam .
T rong đời tù nhân, lần này, ông lại gặp một ngõa giải khác - chuyện tư tình với vợ một võ quan hàng tứ phẩm. Vợ võ quan trẻ, đẹp, không dễ nén tình cảm khi được mời gọi, dễ bộc phát- nhất là, thiếu nữ sớm trở thành thiếu phụ, vợ một võ quan nhiều tuổi hơn nàng, tất không tương xứng. Thiếu phụ đã yêu, dễ sinh nhiều mưu mẹo sảo quyệt, làm sao để đạt ước muốn là được, bất chấp hiểm nguy rình rập. Nàng muốn can thiệp cho người tù mà nàng yêu có cơ hội gần gũi, bày tỏ tình yêu qua cử chỉ rất tế nhị, nói bóng gió mang lại nhiều hiệu quả :
"...T ôi ( tù nhân ) mở cái gói ra trước mặt Trưng. Đố ai đoán biết được gói gì ? Trời ơi ! Gói trầu cau ! Mười miếng trầu têm kiểu Huế với mười miếng cau bửa dính, mỗi dậy năm miếng chồng nanh sấu lên nhau thêm mười miếng vỏ chay và mấy chùm hoa sói. Cái gì lạ ! Thực tình tôi không hiểu, hỏi Trưng :
-Của ai thế này ? ... Mà lại đưa cho tôi ?
-Của bà Ch...
Trưng vừa nói vừa cười ngỏn ngoẻn.
- Đưa cho tôi ? Tôi biết bà ấy là ai ?
-Ấy thế mới lạ , Thầy mới có chuyện lạ, tôi đã nói
Trưng nói câu ấy ra dáng đắc ý lắm, và hắn bắt đầu làm như hắn là người có công ơn lắm với tôi .
Liền tay tôi gói lại, tôi trao trả Trưng, thêm rằng :
- Anh cầm lấy, tôi không biết.
Trưng xin tôi cứ nhận và kể đầu đuôi:
- Lâu nay tôi phục dịch ở nhà ông Ch... và tôi đã được tin cậy, nên bà Ch ... có đem tình riêng ngỏ với tôi nhiều lần . Bà ấy nói thấy thầy thì thương lắm, hôm nay gởi vật nhỏ mọn này làm tin, mong ngày khác thầy cho bà gặp mặt để nói chuyện ... "
P han Khôi cho người đọc thầy độ thành khẩn nhất của cảm nghĩ về mối tình, sau khi hình thành một cách lạ lẫm. Tác giả gợi cho người đọc biết thêm được những âu lo từ nơi ông Ch ... chồng thiếu phụ ghen tuông , có thể ám hại tù nhân, bởi họ sẵn có uy quyền trong tay. Phan Khôi mơ tưởng ngày được trả tự do, bây giờ ông vẫn nhận gói trầu cau của thiếu phụ đem lòng yêu mình để làm tin. Đoc giả đọc tới đây, hẳn là khó quên một hình ảnh khác, kẻ từ tù trong Người tử tù của Nguyễn Tuân - như vóc dáng oai phong người tử tù tài ba, bản lĩnh, lại văn hay, chữ tốt, được Nguyễn Tuân lồng qua vai Huấn Cao, nằm dài trên phản, tôo nét bút lông trải trên trên tấm lụa đào. Phan Khôi cũng kể cho người đọc nghe kinh nghiệm xương máu của chính tác giả, kẻ tù nhân văn hay, chữ tốt , gặp hồng nhan tri kỷ, vợ chủ ngục , liếc mắt đưa tình , lại được vời vào dinh viết câu đối cho võ quan hàng tứ phẩm :
"... S ố là trước đây, nửa tháng, ông Ch... có sai lính vào lao, hỏi thầy đội, trong đám tử tù có ai viết chữ tốt, thì lấy một người ra viết câu đối cho ông ấy. Tối hôm ấy hơi nóng lạnh, nhưng lấy sự được đi ra ngoài làm sung sướng, nên phụng mạng theo chơn người lính.
Đến nơi , thấy một đống, cũng đến chín, mười cân lụa đỏ bỏ ngổn ngang trên chiếu giải dưới đất và một nghiên mực lớn mài sẵn . Một người đàn ông chừng năm mươi tuổi to lớn, mặt đen, mũi to, ngồi trên sập giữa nhàm ấy là ông Ch... hất hàm chào tôi. Một thiếu phụ con trẻ lắm, trạc tuổi tôi, người trắng trẻo, khuôn mặt trái xoan, cả đầu lẫn cổ quấn cái khăn nhiễu điều ngồi bên kia sập.
Nhà không có cái ghế nào cả, tôi ngồi ngay trên cái chiếu dưới đất, chỗ để nghiên mực. ... Ông Ch ... bảo tôi:
-Có biết uống rượu không thì - trời lạnh - uống mấy chén mà viết cho dựa tay .
-Bẩm có thì cũng được .
-Nhà còn ' nước' không mình ?
Ông Ch... xây , hỏi người thiếu phụ. Tôi nghe mới biết người ấy là bà Ch ... vợ ông.
-Có hiếm mấy.
Vừa nói thiếu phục vừa đứng dậy đi vào bên trong, cầm ra một chai rượu thuốc và một cái cốc rót đưa cho tôi một cốc đầy .
Tôi uống cạn cốc rượu thì trải lụa ra viết. Ông Ch ... sợ tôi viết quấy, cứ theo nhắc từng chữ. Tôi thấy làm bực mình, mà không tiện nói, thì ông lại còn vẽ cho tôi chữ này viết thế này, chữ kia viết thê kia. Tôi chừng muốn phát cáu. Người thiếu phụ xuống khỏi sập, lại gan nói cùng ông Ch ...:
-Tôi xem người này cầm bút là người viết thạo, xin ông để cho người ta viết tự do.
-Bà nói lạ . Câu đối lụa ít tiền lắm sao ?
-Nhưng đã có ai làm hư của ông đâu ? Ngồi kiềm lấy một bên , thì còn ai viết được nữa chứ ?
Ông Ch ... hình như chịu vợ nói phải, buộc ra khỏi chiếc chiếu, rồi hai vợ chồng đứng coi tôi.
Bây giờ tôi thấy dễ chịu, hươi cây bít như rồng bay phượng múa , hết đôi này đến đôi khác, càng viết càng thấy tốt . Người thiếu phụ cứ đưa con mắt theo ngòi viết tôi. Còn hơn đôi nữa thì hết, ông Ch ... bảo vợ :
-Mình ơi mình. Rót thêm cho va cốc nữa đi !
Người thiếu phụ ngoan ngoãn , rót cốc rượu, đặt trước mặt tôi và nói:
- Nghỉ tay uống rượu đã thầy .
Tôi vâng lời như cái máy . Viết xong, tôi cung kính chào ông Ch ...
- Bẩm quan lớn .
Ông gật. Tôi lạii hướng về người thiếu phụ :
- Bẩm bà lớn tôi vào .
Thì người đứng dậy;
-Tôi không dám, thầy lên .
(........)
Đ oạn cuối, kết thúc một câu chuyện tình của Phan Khôi trong tù - một lần 2 người gặp nhau vào một ngày đầu xuân. Chỉ một lần thôi, rồi, biền biệt , sau, thiếu phụ lâm bệnh, qua đời. Có 2 giả thuyết đến với tác giả :
một - người thiếu phụ phẫn uất, vì bị gả cho một anh chồng già, rồi gặp gỡ , yêu thầm giấu trộm một tù nhân cùng trạc tuổi tài ba, bản lĩnh, văn hay, chữ tốt, cao thượng, bị lưu đày - trong khi hồng nhan tri kỷ nằm cạnh bên chồng già, thằng Mán cục mịch, da đen sì, cái mũi đỏ quạch , thân to tác lớn kếch sù ôm thân cây quế thơm nõn nường ...
hai - qua một lá thư gửi cho tác giả, , hồng nhan tri kỷ đe dọa tù nhân thẳng thừng : nếu không được yêu lại, người ấy sẽ quyên sinh ...
N goài đời thường , thiếu phụ, vợ võ quan lâm bệnh, qua đời , tất nhiều giả thuyết được đặt ra. Phan Khôi, tác giả thanh minh, ông không phải kẻ chủ xướng ? Thì , ai đây ? dầu sao đi nữa, dễ mấy ai lại không thương thương cảm mối tình duyên thật oan trái , lãng mạn cao thượng, giữa vợ một võ quan triều đình, chủ ngục và kẻ tù nhân đa doan, tài ba, bản lĩnh, được hồng nhan tri kỷ yêu thầm, giấu trộm ! Chẳng khác bức tranh tình ái thời rose của Pablo Picasso , có tựa The Lovers, nét cục mịch đầy nghệ thuật , to đùng lại mạnh bạo : một đôi tình nhân có thiên tình sử e ấp, dại ngây hưởng thụ tình yêu, kể cả , nét duyên dáng ngỡ ngàng của người tình nữ. Cùng cảm thụ, nghe lời kể:
"... N hà có một mình bà Ch ... bà tiếp tôi trong một phòng xép. Tôi ngồi trên một cái chõng nhỏ, bà ngồi ghế bên cạnh, tay đặt lên cái gáy trên cổ, êm đềm nói :
-Chớ anh làm gì mà họ bỏ tù anh ?
Tôi gắng mỉm cười nói băng một câu:
- Thưa bà, bà còn thương hại tôi nữa sao ? Nỗi một cái hoang tôi đã dám tới đây cùng bà cũng đủ lắm rồi,
Bỗng thấy thằng Trưng chạy thình thịch từ ngoài vào, đứng trước cửa sổ đưa tay cao lên, chẳng nói chi hết. Bà Ch ... đứng dậy mở cái cửa cho tôi xuống bếp, và bảo tôi cứ đứng yên một lúc sẽ hay.
Tôi bấy giờ thấy ngay, nghe có tiếng nói ồ ồ ở nhà trai, tôi mở cửa sổ bếp thoát ra ngõ. Tìm lại người lính, tôi trở về nhà lao một mạch.
N gay đêm đó, thằng Trưng nói cho tôi biết rằng, khi tôi đến, bà ấy liền cho hắn ra đứng cạnh ngoài đường, phòng ông Ch ... trở lại thì vô báo. Quả nhiên ông trở lại, nói các quan còn nửa giờ nữa mới đi. Nên ông không tội gì mà ngồi chực, về nhà nghỉ chân cho khỏe. Hắn lại nói bà phân vân về tôi mãi : sao đã dặn dò một chút nữa mà tôi lại bỏ về đi ...
T ừ đó bà Ch ... vẫn không tin tức cùng tôi, không còn dịp nào cho hai chúng tôi gặp nhau nữa. Vì ông Ch ... giữ bà ấy, cũng như thầy đội nhà lao giữ tôi vậy, hàng ngày không dễ bà ra khỏi cửa và mỗi lúc ông đi việc quan thì đi rồi về ngay, không để bà ở nhà một mình qua ba giờ đồng hồ.
Không biết làm sao được, thỉnh thoảng bà Ch ... lại bảo Trưng nói với tôi, kiếm cách đi ngang qua nhà bà một lần để bà trông thấy. Qua tháng tư năm sau, ông Ch ...không ở nhà cũ nữa, dọn về ở cái trại lính, cách nhà lao không bao xa. Từ ấy, bà ấy, cùng tôi dễ va năng trông thấy nhau hơn trước, nhưng vẫn không có dịp gần kề trò chuyện. Đến thằng Trưng mãn tù, hai chúng tôi tin tức cũng thưa dần.
Một ngày tháng chạp, thình lình tôi tiếp được lá thư của bà Ch ..., ấy là lần đầu bà viết thư cho tôi, mà cũng là lần cuối. Trong thư, bà nói, nhân đi chữa lại đồ nữ trang, muốn gặp tôi tại nhà người thợ bạc, câu này tôi nghĩ mãi:
" Dù yêu nhau mà không được gần nhau , thôi thì sống để dạ, chết đem đi .."
T ôi đến nhà thợ bạc, thì gặp bà Ch ... ở đó, nhưng người ta trong nhà đông qúa, chỉ nhìn nhau, mà hai chúng tôi còn sợ tai tiếng, không dám nhìn no nê . Trọn buổi chiều bà ở đó, làm ông cũng tò mò tới. Khi trông thấy cái sống mũi đỏ chờn vờn trước cửa, thì tôi đã đảo ngõ sau, thành ta thủy chung với bà, tôi chẳng trao đổi cùng nhau một lời nào. Tôi không ngờ lần đó là lần cuối cùng tôi gặp bà Ch ... vì sang tháng giêng, bà lâm bệnh, được đưa về Huế điều trị, rồi mấy tháng sau có tin bà từ trần ... "
C ũng không cần thêm một lời bình nào, về chuyện tình trong tù của Phan Khôi nữa ! Tuyệt hay và thật cao thượng ! Nhưng nếu được hỏi, bài thơ Tình già có phài là bài thơ mới đầu tiên mở đầu phong trào thơ mới Việtnam, thì tôi chưa lắc, cũng chưa gật đầu ?
[]
Saigon 1960.
THẾPHONG .
-
---------
- bài tu chỉnh ( 6/2012) .
- và bài này đã đăng trên báo Giáo dục phổ thông ( Saigon) , số Xuân 52-53, năm 1960.
Chủ nhiệm: Phạm Quang Lộc.
được đăng bởi khedo@outlook.com @ 20:03
0 Nhận xét
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét
Đăng ký Đăng Nhận xét [Atom]
<< Trang chủ