huệ thu / bài viết: diên nghị+ song nhị ( lưu dân thi thoại/ cội nguồn xb, usa 2003)

huệ thu/ bài viết: diên nghị+ song nhị
lưu dân thi thoại/   c. 2003 by cội nguồn (usa).


                                                          h u ệ   t h u
                                                              diên nghị+ song nhị

                                                        (ảnh huệ thu : tr. 247 LƯU DÂN THI THOẠI)

Tiếng ru của mẹ thuở nào thẩm thấu, lắng đọng sâu tiềm thức trẻ thơ, để khi lớn lên -- khoác chiếc áo dài đồng phục màu xanh biển của trường Trung học Bùi thị Xuân (Đà lạt); Huệ Thu đi vào ảo thực thi ca, bằng những cảm nghĩ đầu đời thiết tha, trong sáng, nồng nàn tình tự ca dao ...

 Thành phố sương mù, nơi chị sinh ra; và, cho đến lúc trưởng thành, đã trao gửi cho Huệ Thu thiên nhiên, vạn vật, trăm màu, trăm vẻ -- qua đó, Huệ Thu hình thành tập  SƯƠNG CHIỀU THU ĐỌNG (1994). Tiếp theo, những năm sau, các thi phẩm khác lấn lượt được ấn hành tại thành phố thung lũng San Jose, nơi Huệ Thu chọn làm quê hương tị nạn. 

- Mở ngõ phù vân (1955) -- Lục bát Huệ Thu (1997) -- Đầu non mấy trắng (1988) -- Tứ tuyệt Huệ Thu (1998) ...

qua các thi tập vừa kể trên của chị, người đọc có thể nhận diện chân dung thơ Huệ Thu; từ bối cảnh cõi sống, từ nguồn ngọn tâm tình riêng tư; và, sự hối thúc giãi bày, trang trải. Nhập vào dòng chảy của đoàn người lưu xứ, nhà thơ nữ này đã từng trăn trở nhiều về nỗi buồn ly hương; sau khi đành đoạn phải ra đi, vì không thể tìm thấy an bình, như đã từng mơ ước. Cuộc vượt thoát, qua những lần đi hiểm nguy, một còn, một mất; với tâm nguyện thà đi, dù rủi ro không đến; còn hơn chịu chôn chặt giữa những trùng vây hãm, ngay trong lòng sông núi quê nhà.

Cuộc sống vốn dĩ là một phạm trù triết lý phức hợp; với nhiều nam đề, vấn nạn.  Khi ước muốn đã đạt, ngẩng nhìn vòm trời cao rộng, hít thở không khí tự do; cũng là lúc người thơ lại bắt đầu một cuộc trở về, [qua] tâm thức:

                                 Gọi quê hương, gọi hoài trên đất Mỹ
                                 Việt nam ơi! Đà lạt của tôi ơi!

Thúy Kiều của Nguyễn Du, 15 năm luân lạc; kết thúc bằng một tương phùng -- với Huệ Thu, 15 năm -- thời gian còn mãi lênh đênh, vô định, chưa thấy cuộc tương phùng, thì đã mất mát máu thịt thân yêu:

                                   Mười lăm năm mỗi ngày thêm
                                   Quê hương mây phủ, trắng thềm ca dao
                                   Mẹ chờ nước mắt chao chao
                                   Cha mong, thất vọng đã vào huyệt sâu

Và cứ thế, con người phải dấn bước theo bóng thời gian; đi về phía trước, nhìn lại phía sau, từng đường nét đậm nhạt, quê hương mờ khuất, cuối trời mây:

                                    Đường đi -- một bước -- dặm dài
                                    Quê hương -- nhìn lại -- ca ngoài chân mây!

thơ là nguồn tái tạo hy vọng, phác họa ước mơ, cứu rỗi lỗi lầm -- nhưng Thơ cũng gieo vào tâm trạng con người ảo giác của quá khứ, âm vọng khô khốc, bẽ bàng . Dù đang thênh thang dưới vòm trời tự do, dĩ vãng khắc nghiệt, vẫn bám theo ám ảnh con người.  Tiếng kẻng răn đe thôi thúc một xã hội rập khuôn theo hệ thống trại tù, trại lính một thời chưa phai nhạt trong tâm trí; khiến nhà thơ băn khoăn [về] tình chung, riêng, nỗi thắc mắc, niềm u hoài, nỗi nghi hoặc, sự cô đơn :

                                      Tình riêng -- con cá lặng lờ
                                      Tình chung -- con nhện giăng tơ ... một mình!
                                      Còn gì để gọi là tin
                                      Quê hương -- tiếng kẻng cầm canh, chắc còn?
                                                NỬA ĐÊM TRONG VƯỜN RIÊNG MỘT MÌNH

Ký ức nhà thơ lại hằn lên nỗi nhớ tứng con đường thân thuộc của thủ đô miền Nam: [đường] Công lý, Lê Lợi của Sài gòn.  Quên sao được những tất tả, lận đận với kế sinh nhai giữa buổi giao thời, nhiễu nhương, bất ổn ấy -- ngồi bán sách 'xon' lề đường [cho] qua ngày, đoạn tháng giữa Sàigòn đổi màu, đổi chủ:

                                          Sàigòn
                                          Công lý băng ngang
                                          Lê Lợi xẻ dọc những hàng sách 'xon'
                                          Nhớ hoài một thuở kiếm cơm
                                          Ngồi bên đống sách, nhai sớn gáy da.

với quê hương hôm nay, quê hương hoài niệm, với Sàigòn , biết bao nỗi nhớ thương -- Huệ Thu đã tìm quê hương trên đất Mỹ, giữa dòng hiện thực mà lui vào siêu thực, mộng mị. Lời độc thoại chất nặng ưu tư, ẩn ức :

                                            Sàigòn
                                            ôi nhớ, ôi thương
                                            Sao đây cũng nắng, đâu đường lá me
                                            Sàigòn nỡ bỏ ra đi
                                            mưới năm chưa có buổi về là sao ?

                                            Sàigòn
                                            ai đến với tôi
                                            ru cho nghe với những lời ca dao
                                            đèn xanh, đèn đỏ xôn xao
                                            ở đây nước Mỹ, chỗ nào quê hương?
                                                    SAIGON ƠI!

thơ Huệ Thu; tình và cảnh đều mang ấn tượng.  Một bông hoa, một lá cỏ, một cành cây, gió nắng, sương mưa, thiên nhiên, vạn vật ... đều được tác giả gửi gắm nhiều tình ý, âm sắc, đầy cảm xúc :

                                             Tôi từ Lũng nắng lên đây
                                             ngắm sương vùng Vịnh, ngắm cây bạc đầu
                                             Thấy mình như ở đời sau
                                             hồn bay lãng đãng chỗ nào vu vơ
                                             ...
                                             Sương mù ...ơi sương mông mênh
                                             xe qua Gold' Gate tôi chìm trong sương
                                             Sương mờ.  Đèn mờ. Xe nương
                                             tưởng đâu ánh mắt ai buồn dõi theo.
                                                     SƯƠNG MÙ Ở SAN FRANCISCO

tâm trạng của kẻ điạ phương khắc khoải, trăn trở đều khắp trong thơ Huệ Thu.  Không chỉ tình chung sông núi; mà, ngay cả tình riêng thi sĩ.  Tình yêu Huệ Thu, mối tình Thơ nặng khối đá tảng; mà, thanh thoát vút cao, nhẹ như tơ trời, ảo mờ hiện hữu.  Giữa cơn lốc đôi khi nghiệt ngã của tình yêu, mịt mờ ngày tới; con người đồng điệu thi ca, không nản lòng , sờn chí ; vẫn tin đối tượng của con tim:

"Tôi  còn yêu!/  Dẫu trong tương lai mù mịt./  Bởi tình anh là ánh sáng nhiệm màu".

niềm tin ấy lấp lánh nhân sinh quan nhà thơ nữ này: càng thêm yêu cuộc sống; và, cuộc sống thất đáng yêu:

                                               Khi xưa, của những người hiền
                                               khi nay,của những người quên chuyện đời
                                               Khi nao trong cõi con người
                                               đời cay đắng mấy, nụ cười vẫn thơm .

Huệ Thu có nhiều câu thơ truyền động: nhiều câu xứng đáng là những câu thơ tuyệt cú của chị.  Thơ Huệ Thu phong phú ngôn từ, ý tưởng gợi cảm. Âm điệu Lục bát mang nét đẹp Nguyễn Du.  Tập Tứ tuyệt Huệ Thu với 118 bài, là 118 bông hoa đẹp hài hòa thanh sắc;đan kết giữa ý và từ.  Lục bát Tứ tuyệt là cái rất riêng của Huệ Thu, một Huệ Thu tinh tế, từng cảm xúc nỗi đau [của] thế sự,[của] tình yêu; và [của] thân phận.
  [] 


trÍch thơ huệ thu


                                                              TÓC KỶ NIỆM


                                         Những sợi tóc một thời xưa còn sót
                                         dài làm sao ngày tháng tuổi xuân tôi!
                                         sáng hôm nay giở lưu bút một thời
                                         bất chợt thấy tóc tôi rơi hồi nhỏ

                                          Cái màu đen của gỗ mun còn đó
                                          khi lớn lên ... ai cứ bảo huyền mơ
                                          rồi người ta ... làm tặng những bài thơ
                                          tôi giấu mẹ -- bây giờ còn giấu mẹ!

                                          Chuyện tình yêu có một ngày đem kể
                                          chắc là buồn, buồn lắm , kể, nên chăng?
                                          nghĩ không nên! bởi đã muốn ăn năn
                                          sao mình sống đến tuổi này chi nhỉ!

                                          Gọi Quê hương. gọi hoài trên đất Mỹ
                                          Việtnam ơi ! Đà lạt của tôi ơi!
                                          tôi cầm lên sợi tóc để vào môi
                                          tôi không cắn cho tóc rơi từng khúc

                                          Tôi phân vân giữa ngọt ngào và hạnh phúc
                                          giữa niềm đau nỗi nhục đã từ lâu ...
                                          tôi đọc hoài tác phẩm của Nguyễn Du
                                          và tôi hiểu chữ 'tân thanh' rất đẹp!

                                                 huệ thu

                                            ---
                                             * trong 10 bài thơ được trích, ở đây chỉ in 1.
                                                                        --  và , chỉ in hoa 1 chữ , ở đầu mỗi đoạn thơ. (Bt)