8 nhân vật văn hóa văn hóa việt nam - bắt đầu bàng chữ MAI : mai am - mai nham - mai phong - mai thảo - mai thọ truyền - mai thục - mai viên - mai xuân thưởng ( từ điển nhân danh & địa danh văn hóa việt nam / saigon- việt nam 2015 / phổ biến hẹp)

từ điển nhtân danh & địa danh văn hóa vn
như hiên-nguyễn ngọc hiền + thanh vân...
saigon-việt nam 2015 / phổ biến hẹp


                 8 nhân vật văn hóa việt nam - bắt đầu bằng chữ mai :
          mai am -- mai nham -- mai phong -- mai thảo 
          -- mai thọ truyền -- mai thục -- mai viên 
                           -- mai xuân thưởng
                         bài viết: như hiên- nguyễn ngọc hiền + thanh vân ...


                                                            MAI AM
                                              
(1826- 1904)  Nữ thi sĩ là công chúa Lại Đức, nhà thơ trong chốn hoàng cung, có lòng yêu nước nồng nàn.  Tên thật là Nguyễn Trịnh Thận, tự Nữ Chi, Thúc Khanh, hiệu Diệu Liên, Mai Am.  Nguyên là con gái thứ 25 của vua Minh Mạng, triều Nguyễn.  Anh chị em cùng mẹ với bà, cũng đều là các nhà thơ -- nổi danh nhất là hoàng tử Tùng Thiện Vương .(Miên Thẩm.) -- chị là Quý Đức công chúa, tự Huệ Phổ, hiệu Quý Khánh, tác giả Huệ Phổ thi tập. Vua Tự Đức gọi các ông, các bà là chú, cô ruột.
     Năm 1850, công chúa Lại Đức (Mai Am)  hạ giá,  chồng bà là phò mã Thân trọng Di. Thuở nhỏ, Mai Am đã rất thông minh, thuộc lầu kinh sử.  Bản tính khoan hòa, ưa thích văn chương.  Ba chị em bà thường được 2 anh Tùng Thiện Vương, Tuy Lý Vương dạy cho cách làm thơ luật Đường.  Tất cả đều có chân trong thi xã Tùng vân, thường gọi Tùng Vân .(hay Mạc Vân thi xã.)  Thơ [của] 3 bà đều hay; và, được tôn xưng Tam Khanh; trong đó, thơ Trúc Khanh-Mai Am nổ trội hơn hết.
    Đương thời, bà sáng tác rất nhiều.  Ngoài thơ phú, xướng họa; bà còn có một thi phẩm nhan đề Diệu Liên thi tập. ( in 1867, tai bản 1890.)


                                                         MAI NHAM

(1840-  1878)  Tên thật Trấn bích San., còn có tên Trần hy Tăng, Tự Vọng -- quê Vị Xuyên, [tỉnh] Nam định.  Thi dỗ tam nguyên,  đời Tự Đức thứ 18; được bổ vào là viên Hàn lâm. Làm quan đến [chức] tuần phủ.  [Từng] được cử sang công cán tại Trung quốc; nhưng, chưa đi, thì đã mất đột ngột ở Huế.
    Tác phẩm: Thanh Tâm tài nhân quốc âm thi -- Nhân sự kim giám -- Mai Nham thi tập -- Gia huấn ca. 


                                                         MAI PHONG

(thế kỷ 14).  Tên thật Lê bá Quát, hay Lê Quát; tự Bá Đạt. Người [thuộc] huyện Đông sơn, tỉnh Thanh hóa.  Làm quan đến chức thượng thư hữu bộc; Nhập nội Hành khiến, đời vua Dụ Tông, niên hiệu Đại Trí thứ 9.  Ông nổi tiếng [trong giới] văn chương.
    Tác phẩm:  Tống Phạm Sư Mạnh Bắc sứ -- Thư hoài -- Nhạn túc đăng &  một số thơ trong Toàn Việt thi lục.


                                                         MAI THẢO

[1930] - 1998)  Bút hiệu văn thi sĩ, nhà báo, tiểu thuyết gia, nhà biên khảo. Tên thật Nguyễn đăng Quý, sinh tại tỉnh Nam định, lớn lên, theo học trường Chu văn An. (Hà nội).  Đam mê văn chương từ nhỏ, thuộc lầu nhiều thơ tiền chiến.  15 tuổi đã có thơ đăng báo.  Bản tính cởi mở, nghệ sĩ tính, hiếu khách.  Thích đời sống độc thân [ cho đến cưới đời.]  Có tật nghiện rượu, uống suốt ngày, thay nước -- và, nghiện thuốc lá hạng nặng.
     Năm 1945, Mai Thảo tham gia  vào Đoàn văn nghệ Kháng chiến Liên khu [IV] , làm công tác văn công.
      Sau 1954 di cư vào Nam, viết sách, làm báo.  Từng cộng tác với các báo Lửa việt, Thẩm Mỹ  ... Bạn văn cùng thời là [họa sĩ] Duy Thanh, Thanh Tâm Tuyền, Doãn quốc Sỹ... Từng cùng các bạn thành lập [tạp chí ] Sáng tạo (12/ 1956), Mai Thảo viết rất nhiều; và, rất nhanh, trải rộng trên nhiều địa hạt : tiểu thuyết, du ký, tùy bút, truyện ngắn, khảo luận.  
     Năm 1997, [vượt biên] qua  Mỹ định cư vẫn tiếp tục viết, in sách.  Ngòi bút Mai Thảo rất sung mãn, trí tưởng tượng dồi dào, phong phú; văn từ điêu luyện, mạch lạc, óng mượt; nhưng, thơ có vẻ bi quan, suy tư nhiều đến sự chết.
     Số truyện dài của Mai Thảo đã in có tới 40 quyển-- và, hơn 50 truyện ngắn, tùy bút.  Năm 1998, Mai Thảo qua đời tại Mỹ. 
     Tác phẩm tiêu biểu :  Đêm giã từ Hà nội (truyện ngắn)  -- Tháng giêng cỏ non --  Ta thấy hình ta những miếu đền . ( thơ, xuất bản ở Hoa Kỳ),  v.v... 


                                                        MAI THỌ TRUYỀN

(1905-  1973) Bút hiệu Chánh Trí.  Là một nhà văn [học] chuyên nghiên cứu Phật pháp; nguyên là hội trưởng Hội Phật giáo Nam việt. (1955.) Ông là một nhân sĩ tiếng tăm của miền Nam.  Từng giữ nhiều chức vụ quan trọng: chánh thanh tra Hành chính, Tài chính.  Hội viên hội đồng Nhân sĩ, phó chủ tịch World Fellowship of Buddihts, Quốc vụ khanh kiêm viện trưởng Giám sát  viện, chủ tịch Ủy ban Điền chế  Văn tự, chủ tịch Ủy ban Dịch thuật, chủ nhiệm kiêm chủ bút tạp chí Từ quang, phó chủ tịch họi chủ Tổng hội Phật giáo Việt nam.  Riêng với chức vụ quốc vụ khánh đặc trách Văn hóa; thì, ông đảm nhiệm từ 1968 cho tới khi [qua đời.]
     Tác phẩm đã xuất bản:  Tâm và Tánh (Hà nội , 1950) -- Ý nghĩ Niết bàn (Saigon, tự xuất bản) -- Le Bouddhisme au Vietnam (1962) -- Tâm kinh Việt giải (Saigon, 1962) -- Pháp Hoa huyền nghĩa (Saigon, 1954) -- Địa Tạng mật nghĩa . (Saigon, 1965). 


                                                             MAI THỤC

(1950-     ) Tên thật cũng là bút hiệu, họ Mai. Là văn thi sĩ, nhà báo, nhà nghiên cứu văn học, tiểu thuyết gia.  Sinh tại Hà nội, trưởng thành tại Hà nội.  Tốt nghiệp Đại học tổng hợp Hà nội., khoa Nghiên cứu văn học.   Vốn bản tính đôn hậu, khiêm nhã, hiếu khách; rất được lòng bạn hữu. Từng là phóng viên báo Hà nội mới (1987), tổng biên tập báo Phu nữ thủ đô
(1995).  Năm 2003, về hưu. ].  
     Cây bút nữ tài hoa ấy cỏn viết được nhiều bộ môn: văn, thơ, truyện ngắn, biên khảo, truyện dài, bút ký. Về tiểu thuyết lịch sử, Mai Thục đã thành công về bộ môn này.  Có thể nói, cậy bút Mai Thục rất sung sức, văn phong mạnh mẽ, trong sáng, cuốn hút, ngôn từ bình dị, thâm thúy, sâu nắng, nhiều mới lạ.
     Từng được giải thưởng Ủy ban toàn quốc Liên hiệp các hội văn học nghệ thuật Việt nam, trao tặng năm 2004 -- dành cho tiểu thuyết lịch sử Vương miện lưu đày.  Theo tôi (soạn gải N.H.) , sự nghiệp nghiên bút của nhà văn nữ Mai Thục sẽ còn tiến xa, tiến cao hơn nữa -- cụ thể có chỗ đứng vững vàng trong văn học sử nước nhà.
     Tác phẩm chính:  Điển tích văn học (in chung) -- Hà nội sắc hương (2004) -- Hương đất Hà thành (2004) -- Đi tìm miền thương nhớ (1998) -0- Tinh hoa Hà nội (2006) -- Chuyển kiếp  (truyện ngắn, 2000) -- Còn tình yêu ở lại ( tiểu thuyết, 2006) -- Vương miện lưu đày (200$) -- Lệ chi viên 
 ( tiểu thuyết lịch sử, 2010.)


                                                                 MAI VIÊN

(1854- 1919)  Tên thật Đoàn Triển, người huyện Thanh oai,  Hà đông.[Bắc bộ.]  Ông đậu cử nhân, làm quan chức Hiệp biên Đại học,ở niên hiệu Đồng Khánh thư 1.
     Tác phẩm gồm:  An Nam phong tục sách (xã hội, sủ) --  Đoàn tuần phủ công độc (chính trị) --Âu học Hán tự tân thư (giáo khoa) --  Mai Viên thi văn tập. 


                                                        MAI XUÂN THƯỞNG

(1860- 1887)  Tên thật nhà thơ cách mạng, từng là lãnh tụ Phong trào Cần vương chống Pháp ở Bình định.  Ông bị giặc bắt, tuyên án tử hình lúc 27 tuổi.
     Năm 24 tuổi đậu cử nhân.  Từ thiếu thời, ông đã rất ưa thích ngâm vịnh, thi phú, có tài xuất khẩu thành chương.  Khi bị hành hình, ông ngẩng đầu, xuất khẩu bài thơ tuyệt bút này; hiện còn được lưu truyền:

                            Không tính làm cho chuyện mất còn
                            Nợ trai lo trả ấy là khôn
                            Gió đưa hồn nghĩa gươm ba thước
                            Đá tạc long trung quý mấy hòn
                            Tái ngắt mặt gian xương tợ giá
                            Đỏ lòe bìa sách máu là son
                            Rồi đây thoi ngọc đưa xuân tới
                            Một nhánh MAI già trổ nụ non.
                                        thơ  MAI XUÂN THƯỞNG


               như hiên- nguyễn ngọc hiền + thanh vân ...

                (tr. 186-  188   TỪ ĐIỂN NHÂN DANH & ĐỊA DANH VĂN HÓA VIỆT NAM)