báo người việt (usa) phỏng vấn về đời làm văn của văn sĩ tài danh nhật tiến.

đinh quang thái phỏng vấn nhật tiến-
báo người việt (usa)

                                     phỏng vấn về đời làm văn
                        của văn sĩ tài danh nhật tiến
                                           đinh quang anh thái thực hiện


 LNV- Nhật Tiến là một tên tuổi lớn trong làng văn Việt nam [từng được giải nhất tiểu thuyết của'Giải thưởng văn chương Toàn quốc (VNCH)'. còn là học sinh ban trung học ở Hà nội, tiếp tục viết, khi vào Nam sau 1954. Ra hải ngoại, ông vẫn in tác phẩm , Nhật Tiến viết nhiều thể loại:  truyện dài, truyện ngắn, kịch,truyện tuổi thơ, và, đã cho xuất bản trên 20 tác phẩm- trong đó, nổi tiếng nhất là' Những người áo trắng, 'Thềm hoang', 'Người kéo màn', Chim hót trong lồng', 'Giấc ngủ chập chờn' ... Một số truyện ngắn của ông đã được dịch sang anh, pháp ngữ. Ở tuổi ngoài 70, ông vẫn tiếp tục với chữ nghĩa, và, vừa hoàn tất 2 cuốn ' Hành trình chữ nghĩa' + ' Nhà giáo một thời nhếch nhác dưới mái trường XHCN'.  Nhân dịp này, ông dành cho báo 'Người Việt' cuộc trò chuyện văn học sau đây 
                                            ĐINH QUANG ANH THÁI 



NGƯỜI VIỆT : - Nhìn lại những bến bờ chữ nghĩa trên 1/2 thế kỷ, ông nghĩ như thế nào ?

 NHẬT TIẾN :- Cũng chẳng khác gì 'vạn nẻo đời thường, những bến bờ chữ nghĩa' - trong tâm khảm tôi, cũng ghi nhiều dấu ấn, lắm lúc chẳng hay ho gì,'vui ít, buồn nhiều ' , ngọt ngào cũng có; nhưng cay đắng nhất, thì luôn luôn ngự trị trong đầu. Tham vọng thì lớn,  mà,  thực hiện chẳng được bao nhiêu. Ây vậy, mà qua một chặng đường dài, đã có đến 60 năm, tôi vẫn không muốn thoát ra, để rồi văn chương vẫn cứ còn vướng mắc, bởi những dằn vặt chữ và nghĩa. 

NGƯỜI VIỆT : - Từ lúc còn là học trò ông đã có nhiều bài đăng trên báo chí Hà nội, bước đầu viết văn [của ông] ra sao ?

NHẬT TIẾN : -  ... từ hồi còn học lớp Nhất trường Lò Vôi (Hà nội), tôi đã có lòng yêu mến văn chương chữ nghĩa.  Có thể nói, ngay từ hồi đầu, tôi đã đọc rất nhiều, đặc biệt là những tác giả thời tiền chiến, như Lê văn Trương, Khái Hưng, Nhất Linh, Trần Tiêu, Nguyên Hồng, Nam Cao, Trương Tửu ... Có lẽ từ đó, khiến tôi nẩy ra ý thích viết văn, và, bắt đầu sinh hoạt trong các bút nhóm học trò.  Một thời gian sau, tôi có truyện ngắn được đăng trên nhật báo 'Giang sơn' ( Hà nộ) - chủ nhiệm: bác sĩ Hoàng cơ Bình).

NGƯỜI VIỆT.-  Những bạn văn cùng thuở thiếu thời của ông, còn bao nhiêu người tiếp tục cầm bút ?

NHẬT TIẾN: -... sau 1954, bạn học sinh chúng tôi, nhiều người cũng di cư vao Nam, và, phải nói rằng :  chính miền Nam sau này, là nơi khiến cho những tinh hoa văn nghệ tiềm ẩn từ thuở còn cắp sách ở trong họ,  được đơm hoa, kết trái.  Tôi có thể kể
 Thế Phong, Huy Sơn,  Nguyễn đình Toàn, Dương vy Long, Song Hồ [qua đời ở Hoa Kỳ], Vũ mai Anh, Hùng Phong -Nguyễn  đức Cầu.  [qua đời sau 1975 ở Long xuyên/ Nam bộ]

NGƯỜI VIỆT: - Riêng cuốn 'Giấc ngủ chập chờn' , ong cho thấy thân phận bèo bọt của người dân trong chiến tranh- trong khi [chính phủ] Hà nội  lên án cuốn này là 'cực kỳ phản động'.  Xin nghe ý kiến ông.

NHẬT TIẾN.- ... cuốn này tôi viết về đời sống dân chúng tại một vùng'xôi đậu', tức là  một vùng không do Quốc gia hay Việt Cộng kiểm soát hoàn toàn.  Vì thế, có nhiều hoạt cảnh ở phía sau cuộc chiến được phơi bày, mà, qua đó, nêu lên được đời sống khắc nghiệt, thân phận đớn đau của dân chúng miền quê trong vùng khói lửa.  Chinh điều này đã làm lộ rõ chiêu bài bịp bợm, giả trá về  'MTGPMN  - là do quần chúng miền Nam nổi dậy chống quân xâm lược Mỹ-  mà [chính quyền Hà nội] rêu rao trên chiến trường quốc tế'. [Cuốn] 'Giấc ngủ chập chờn' [của tôi] bị phê phán rất nặng, sau khi CS chiếm Sài gòn. 

NGƯỜI VIỆT:- Khi ông còn ở trong nước sau 1975, ở hải ngoại đã có bài viết, nói rằng:
'nhà văn Nhật Tiến đeo băng đỏ, dẫn công an đi bắt những người cầm bút miền Nam - sự thật của vấn đề  này thế nào, thưa ông ?'.

NHẬT TIẾN:- ... đây là một sự bịa đặt trắng trợn của một ngòi bút, tự nhận mình nhà văn, bút hiệu Nguyễn thiếu Nhẫn [hải ngoại]- và tôi lấy làm tiếc [bài báo kia] lại được đăng trên tờ báo của một nhà thơ có uy tín, và, vốn là chỗ, được tôi quen biết cả vợ chồng.  Đó là tờ 'Saigon Times' xuất bản ở Los Angeles của nhà thơ thái Tú Hạp [và vợ , Ái Cầm], vào thời điểm 1995- khi chuyện bịa đặt xảy ra, nhiều văn nghệ sĩ còn đang nằm trong tù, tôi làm sao mà cãi [lại]. Nhưng đến nay, năm 2012, tức hơn 20 năm qua rồi, có ai lên tiếng cáo tôi 'đeo băng đỏ, dẫn công an nhân dân đi bắt văn nghệ sĩ đâu' ? Ngoài ra, nếu cần, thì ai cũng thể 'phone' đến hỏi từng người đã ra tù, để tìm hiểu, tuy chẳng có ai xác nhận điều đó đâu.  Lý do ư, rất dễ hiểu, vì chuyện đó là hoàn toàn bịa đặt, bởi một người;  mà, tôi nghĩ là chưa có tư cách cầm bút [đó là Nguyễn thiếu Nhẫn].

NGƯỜI VIỆT: - Sau khi ông vượt thoát khỏi Việt nam đến Mỹ định cư , một bài báo việt ngữ, viết, " ... ông quay về Việt nam  mang theo cả chục ngàn đô-la, để hợp tác xuất bản sách trong nước.  Nhưng, rốt cuộc sách không có, tiến [đô]' mất tăm. Xin nghe ý kiến ông, về bài báo này."

NHẬT TIẾN:-  "... đây là lý do mà tôi trả lời câu hỏi trên, tôi đã nói rằng' khi nhìn nhửng 'bến bờ chữ nghĩa', trong tâm khảm của tôi cũng ghi nhiều dấu ấn. [Thật ra] chẳng hay ho gì.  Ở hải ngoại, tự do tuy là quí, nhưng nó đã bị làm dụng đến độ quái gở.  Ông Nguyễn hữu Nghĩa, chủ bút tờ 'Làng Văn'ở Canada, đã loan tin: tôi [Nhật Tiến] quyên góp được $18,000 của văn nghệ sĩ hải ngoại, đem về nộp cho ông Hoàng lại Giang [trưởng chi nhánh nhà xuất bản Văn học ở tp.HCM] để xin [được] in 'một tuyển tập văn chương hải ngoại'- mà, bài vở trọng tuyển tập này, tôi cũng đem cắt, xén, kiểm duyệt bớt, để làm hài lòng chính quyền CS.  Rồi, cũng vẫn theo ông Nguyễn hữu Nghĩa, thì tuyển tập đã không ra mắt, mà tiền [đô] thì mất tăm.    Sự thực là việc thực hiện tuyển tập này do họa sĩ Khánh Trường chủ trương.  Ông ta thu thập bài vở của 35 văn nghệ sĩ hải ngoại, để, sẽ in vào một tuyển tập văn chương.
( với điều kiện là chính tác giả tự lựa chọn bài của mình, nhà xuất bản không được sửa một chữ nào, khi in ấn).  Ấn phẩm này [dự trù] là $2,000, quyên góp được từ bạn bè, thân hữu; [sẽ được] gửi về Việt nam- chờ khi in xong mới xuất ngân.    Nhưng về sau,  vì 'đám bảo thủ'  trong nước cấm cản sao đó, sách không ra được, [số tiền quyên góp kia] sẽ gửi trả lại  họa sĩ Khánh Trường ( để ông này hồi trả các vị đã góp).  Nhà văn Hoàng lại Giang, trưởng chi nhánh nhà xuất bản Văn học ở tp. HCM)- trên thực tế, [ông này] chưa hề cầm một xu teng nào, trái hẳn chuyện dựng đứng của Nguyễn hữu Nghĩa [ báo 'LàngVăn' ở Canada].

NGƯỜI VIỆT:- ... ông có nghĩ văn chương ta có một cái 'nghiệp' ?

NHẬT TIẾN:- ... thi hào Nguyễn Du từng viết, " Đã mang lấy nghiệp vào thân / cũng đừng trách móc trời gần trời xa. "

NGƯỜI VIỆT :- ..ông có tâm sự nào muốn nói thêm với độc giả [báo] 'Người Việt' 

NHẬT TIẾN: - ... trong số bạn đọc nhật báo' Người Việt' - tôi đoán, cũng có một số vị độc giả của tôi.  Tôi chỉ xin gửi gấm vài lời. Rằng, " trong 60 năm cầm bút, tôi chưa bao giờ thấy hối tiếc về những gì mình đã viết ra-  và, tôi sẽ tiếp tục không làm phụ lòng những độc giả đã yêu mến, đã theo dõi, hay là, đã âm thầm cảm thông với tôi, trong nhiều vấn đề liên quan đến đất nước."

NGƯỜI VIỆT: -  Xin cảm ơn ông dành thời gian cho chúng tôi.  []
      
    ĐINH QUANG ANH THÁI
    <báo 'Người Việt'/ USA >
   - tựa gốc bài : " Nhà văn Nhật Tiến," 60 năm cầm bút, vui ít, buồn nhiều".

-------

   NHẬT TIẾN

Sinh ngày 24 tháng 8 năm 1936 tại Hà nội, trong một gia đình trung lưu, sống ở ngõ Tạm thương.
- họ Bùi.  
- có 2 người theo nghề văn chương : 1) văn sĩ Nhật Tiến [di cư vào nam 1954]-  2)văn sĩ Nhật Tuấn [1942-   ] ở lại Hà nội,sau hiệp định Genève 20-7-1954.  
- thuở nhỏ, ông theo trường tiểu học hàng Vôi, bậc trung học ở trường Chu văn An.(Hà nội).
-   1952, ông bắt đầu viết văn,truyện ngắn đầu tiên'Chiếc nhẫn mặt ngọc' đăng trên Trang Học sinh/ nhật báo Giang sơn ở Hà nội( chủ nhiệm: Hoàng cơ Bình).
- Năm 1954, di cư vào Nam, đầu tiên sống ở Đà lạt, sau về Sài gòn. dạy lý hoá ở trường tư thục Tân thạch ( Bến tre), Trung học Hưng Đạo
 ( Sài Gòn) v.v...
- 1959, chủ trường nhà xuất bản Huyền Trân, in tiểu thuyết đầu tay
'Những người áo trắng' - sau đó, Nhất Linh chọn in một số tiểu thuyết mang logo Đời nay- và, nhà phát hành Nam Cường bỏ tiền in ấn, phát hành, trả nhuận bút.(khoảng 12%, đối với các tác giả:Nguyễn thị Vinh, Linh Bảo, Tường Hùng, Nhật Tiến vv...;  còn tác phẩm Nhất Linh chủ biên,được trả nhuận bút cao gấp bội, đâu đó 24&.  
- thời điểm cuộc chiến gay go, cuối 1968, Bùi nhật Tiến tình nguyện vào lính Bảo an, phục vụ tại Cục Chính huấn, một hình thức hợp thức hóa tình trạng quân dịch.
- năm 1962, đoạt giải nhất văn chương(tiểu thuyết) của Giải thưởng văn chương Toàn quốc ( Đệ I Cộng Hòa/ Ngô đình Diệm). 
- năm 1971, chủ trương báo'Thiếu nhi, do chủ nhà sách Khai 
Trí (Nguyễn hùng Trương) bỏ vốn,đứng tên chủ nhiệm, phụ trách trị sự, phát hành.
- sau ngày 30-4-1975, vợ chồng Bùi nhật Tiến mở quán cà phê ở ngoài lề đường một thời gian- đến 1979, vượt biên bằng thuyền, một người nữ  bị 'bọn hải tặc Thái lan'làm nhục, trước khi đến bến bờ đất tự do, và được định cư ở Hoa Kỳ từ năm 1980.
-  ở Mỹ, ông theo học ngành điện toán, trở thành chuyên viên. 
- 1998 nghỉ hưu, hiện cùng gia đình sống ở Santa Ana, California.
- vợ ông, bà Đỗ phương Khanh có viết báo, làm văn [tài tử], đã xuất bản được một tập truyện ngắn.(?)
 - tác giả  khoảng 20 tựa sách, tiểu thuyết,kịch,truyện thiếu nhi.  - tác phẩm Nhật Tiến để đời,có thể kể'Những người áo trắng','Thềm hoang','Chim hót trong lồng' và 'Người kéo màn'.[] 
                        [BT VIẾT THEO MỘT SỐ TƯ LIỆU SƯU TẬP TRÊN MẠNG]