VIRGIL GHEORGHIU

Ernest Miller Hemingway (1899 – 1961)

Nhà văn Mỹ, sáng tác tiểu thuyết, truyện ngắn, nhà báo, và người yêu chuộng thể thao, săn bắn. Lý thuyết “Băng trôi” (Iceberg theory) (lý thuyết về kỹ thuật viết văn) của ông đã ảnh hưởng lớn trong văn chương hư cấu của thế kỷ 20. Đời sống giang hồ phiêu lưu của ông cũng tạo ra một số người hâm mộ qua nhiều thế hệ. Giải Nobel năm 1954 đã trao tặng về tay ông với sự nghiệp văn chương bảy cuốn tiểu thuyết, sáu tuyển tập truyện ngắn, và ba tác phẩm văn xuôi khác: A Moveable Feast (hồi ký),  Death in the Afternoon, và The Dangerous Summer.

Sinh quán ở Oak Park, Illinois. Tham dự trận chiến thế giới lần thứ nhất.

Tiều thuyết đại biểu:

1925, In Our Time

1926, The Torrents of Spring

1926, The Sun Also Rises

1929, A Farewell to Arms

1933, Winner Take Nothing

1937, To Have and Have Not

1940, For Whom the Bell Tolls

1950, Across the River and Into the Trees

1952, The Old Man and the Sea

1964, A Moveable Feast

1970, Island in the Stream

1985, The Dagerous Summer

MỘT NƠI TRONG LÀNH ĐẦY ÁNH SÁNG

ERNESR HEMINGWAY

Đã rất muộn, mọi người rời khỏi quán cà phê, ngoại trừ một ông già ngồi dưới bóng tàn cây, cành lá lấp ló ánh đèn. Ban ngày, đường phố bụi mịt mù, nhưng ban đêm sương xuống, bụi lắng đọng. Ông già thích ngồi khuya vì điếc tai, lúc này, trong đêm yên vắng, ông cảm thấy khác biệt. Hai bồi bàn trong quán biết ông già đã ngà ngà, tuy là khách hàng thường xuyên, nhưng họ hiểu, nếu ông say quá sẽ bỏ đi mà không trả tiền, vì vậy, phải canh chừng.

“Tuần trước, ông ta tự tử hụt.” Một anh bồi nói.

“Tại sao vậy?”

“Tuyệt vọng”

“Về chuyện gì?”

“Không có gì.”

“Làm sao anh biết là không có gì?”

“Ông có rất nhiều tiền.”

Họ cùng nhau ngồi ở chiếc bàn sát vách gần cửa quán, nhìn ra sân thượng, nơi tất cả các bàn đều trống ngoại trừ chỗ ông già ngồi dưới bóng cây lay động nhẹ trong gió. Một cô gái và một người lính đi ngang qua. Ánh đèn đường chiếu lấp lánh con số bằng đồng trên cổ áo anh ta. Cô gái không đội mũ bước vội vàng bên cạnh.

“Lính cảnh vệ sẽ bắt anh ấy.” Một anh bồi nói.

“Chẳng ăn thua gì nếu anh ta tìm được những gì anh theo đuổi, phải không?”

“Bây giờ, tốt hơn anh ấy nên rời khỏi đường phố. Lính cảnh vệ sẽ nhìn thấy, Họ vừa đi qua năm phút trước đây.”

Ông già ngồi trong bóng tối cầm ly gõ nhẹ vào đĩa. Anh bồi trẻ lật đật đi đến.

“Ông cần gì?”

“Một ly brandy nữa.”

“Ông say rồi.” Ông già nhìn anh. Vừa nói anh vừa bỏ đi.

“Ông ấy sẽ ngồi suốt đêm,” anh nói với đồng nghiệp. “Giờ này, tôi buồn ngủ rồi. Tôi chưa bao giờ được ngủ trước ba giờ sáng. Đáng lẽ ông ta nên chết tuần trước.”

Anh bồi lấy chai brandy và cái đĩa nhỏ khác từ quày hàng, đi đến bàn ông già. Anh đặt đĩa xuống rồi rót đầy ly rượu. Nói với lão điếc tai.

“Đáng lẽ ông nên tự sát chết tuần trước.”

Ông già dùng ngón tay ra hiệu, nói. “Thêm một chút nữa.”

Anh bồi rót thêm. Rượu tràn, chảy leo xuống thành ly vào lòng đĩa. “Cảm ơn,” ông già nói. Anh bồi cầm chai rượu đi vào quán. Ngồi xuống với cạnh anh bồi kia.

“Ông ấy say rồi.”

“Đêm nào mà chẳng say.”

“Ông này muốn tự tử vì chuyện gì?”

“Ai mà biết.”

“Tự tử bằng cách nào?”

“Treo cổ.”

“Ai cứu ông?”

“Cô cháu gái.”

“Tại sao?”

“Sợ cho linh hồn ông.”

“Ông có bao nhiêu tiền?”

“Nhiều lắm.”

“Chắc ông ở tuổi tám mươi.”

“Đại khái, ông phải ở khoảng tuổi đó.”

“Tôi muốn đi về. Chưa bao giờ được ngủ trước ba giờ sáng. Chẳng biết ông này ngủ lúc mấy giờ?”

“Ông ta thức vì ông thích như thế.”

“Ông một mình, còn tôi thì không. Có vợ đang chờ sẵn trên giường.”

“Ông ta cũng đã từng có vợ.”

“Bây giờ, dù có vợ cũng như không.”

“Không biết được. Ông ấy có thể khá hơn nếu có vợ.”

“Có cô cháu chăm sóc cho ông. Anh nói, cô ấy đã cắt dây treo cổ cứu ông.”

“Ừ.”

“Tôi không muốn già như vậy. Tuổi già thật tồi bại.”

“Không hẳn. Ông già này trông rất sạch sẽ. Uống rượu không đổ giọt nào. Ngay cả lúc đã say. Thử nhìn xem.”

“Tôi không muốn nhìn, chỉ muốn trở về nhà. Ông ta không quan tâm gì về những người phải làm việc.”

Ông già nhìn khoảng sân qua chiếc ly trong, rồi nhìn qua hai anh bồi. Đưa ly rượu ra.

“Một ly brandi nữa.” Anh bồi vội vã đi đến.

“Hết rồi.” Nói bằng giọng cộc lốc mà những người ngu ngốc thường dùng để nói với người say hoặc người ngoại quốc. “Đêm nay, không bán nữa. Đóng cửa ngay bây giờ.”

“Một ly nữa.”

“Không. Hết bán.” Anh bồi lấy khăn lau mép bàn rồi lắc đầu.

Ông già đứng lên, chậm rãi đếm các đĩa, lấy chiếc ví da đựng tiền lẻ trong túi, thanh toán tiền rượu, để lại một pezota tiền boa.  

Anh bồi theo dõi ông đi xuống đường phố, một ông lão đi chập choạng với lòng tự trọng.

Anh bồi không vội đi về hỏi anh kia. “Sao anh không để ông ấy ở lại uống rượu?” Họ đang lấp đóng mấy mảnh cửa. “Chưa quá hai giờ rưỡi mà.”

“Tôi muốn về ngủ.”

“Thêm một giờ nữa có sao đâu?”

“Đối với tôi dài hơn đối với ông ấy.”

“Một giờ đều giống nhau.”

“Anh nói chuyện giống người già. Ông ta có thể mua chai rượu về nhà uống.”

“Không giống nhau.”

“Không, không giống.” Anh bồi có vợ cũng đồng ý. Anh không muốn mang tiếng bất công chỉ vì muốn vội về nhà.

“Còn anh? Không sợ phải về nhà trước giờ nghỉ việc?”

“Anh đang gây với tôi phải không?”

“Không, bạn ơi, chỉ đùa thôi.”

“Không,” anh bồi muốn về sớm vừa nói vừa chồm lên kéo cửa sắt xuống. “Tôi rất tự tin. Tôi biết mình muốn gì.”

“Anh có tuổi trẻ, có lòng tự tin, có công việc làm. Anh có tất cả.” Người bồi lớn tuổi nói.

“Còn anh, thiếu thứ gì?”

“Tất cả ngoài trừ việc làm.”

“Anh cũng có tất cả những gì tôi có.”

“Không đúng. Tôi chưa bao giờ có lòng tự tin và tôi không còn trẻ.”

“Thôi đi. Đừng nói chuyện tào lao nữa. Lo đóng cửa đi về.”

“Tôi thuộc loại người muốn ở lại quán cà phê, với tất cả những ai không muốn đi ngủ, với những ai cần đèn sáng suốt đêm.”

“Tôi muốn đi về ngủ.”

“Chúng ta khác nhau.” Anh bồi bàn lớn tuổi vừa nói vừa thay đồ chuẩn bị đi ra.

“Không chỉ thao thức về tuổi trẻ và tự tin, mỗi đêm, tôi miễn cưỡng đóng cửa vì e rằng có ai đó sẽ cần quán cà phê.”

“Ông bạn ơi, có những quày rượu mở cửa suốt đêm.”

“Anh không hiểu. Đây là quán cà phê trong lành và dễ yêu thích. Đèn sáng đủ. Ánh sáng lúc nào cũng tốt và bây giờ có cả bóng lá cây.”

“Chào anh.” Người bồi trẻ nói.

“Ừ, chào bạn.”

Vừa tắt đèn vừa tiếp tục nói chuyện với mình. Dĩ nhiên, chỗ nào cũng có đèn nhưng chỗ đó chưa chắc đã sạch sẽ và dễ chịu. Không cần nhạc. Chắc chắn, không cần nhạc. Cũng không thể đứng trước quày rượu với sự trang trọng cho dù nơi đó là chỗ duy nhất mở cửa trong giờ này. Vậy thì sợ chuyện gì? Không phải vì sợ hãi hoặc khiếp đảm. Đó là sự không có mà anh ta đã biết quá rõ. Mọi thứ đều là hư không. Người cũng là hư không. Chỉ có ánh sáng là tất cả thứ gì cần thiết với sự trong lành và trật tự nhất định. Một số người sống trong hư không nhưng chưa bao giờ cảm nhận được. Nhưng anh biết tất cả chỉ là hư không tiếp theo hư không và tiếp tục hư không nối dài hư không. Nghệ thuật hư không trong hư không. Hư không là tên gọi của vương quốc hư không sẽ là hư không trong hư không như là ở với hư không. Cho chúng ta hư không này hư không hàng ngày và hãy hư không chúng ta hư không của chúng ta như chúng ta hư không hư không của chúng ta và hư không của chúng ta không ở trong hư không nhưng dẫn chúng ta từ hư không; dù sao vẫn hư không. Nửa hư không cả hư không, hư không ở cùng chúng ta. Anh mỉm cười đứng trước quày rượu với máy pha cà phê bằng áp suất hơi sáng bóng.

Người bán rượu hỏi. “Anh uống gì?”

“Hư không.”

Anh bán rượu quay lưng. “Thêm một thằng điên.”

Anh bồi nói “Một ly nhỏ.”

Người bán rót rượu.

Anh bồi tiếp chuyện. “Đèn rất sáng, cảm giác dễ chịu, nhưng quán rượu không được sạch bóng.”

Người bán rượu nhìn anh ta nhưng không nói gì. Đã quá khuya để bắt đầu một câu chuyện.

“Anh có muốn uống thêm một ly Copita?”

“Không. Cảm ơn bạn.” Vừa nói vừa bỏ đi ra. Anh không thích quày và quán rượu. Một quán cà phê trong lành, đầy ánh sáng hoàn toàn khác biệt. Bây giờ, không suy nghĩ gì thêm, anh trở về nhà, vào phòng ngủ. Nằm lên giường. Sau cùng, trong ánh sáng ban ngày, anh sẽ ngủ. Anh tự nhủ, có thể chỉ là bệnh mất ngủ. Nhiều người cũng mắc phải bệnh này.

NGU YÊN 

dịch từ nguyên tác Tiếng Anh A CLEAN, WELL-LIGHTED PLACE

----------------