về nhạc sĩ tuấn khanh 'già' [i..e. trần ngọc trọng 1933- ] / bài viết: T.Vấn ( Blog T.Vấn & Bạn hữu)

tựa bài chính: ' nhạc sĩ tuấn khanh
 -- chiếc lá cuối cùng vẫn còn bay'
     (T.Vấn & Bạn hữu/ USA)

                        về nhạc sĩ tuấn khanh 'già' 
                                                                      t.vấn

                                                                                   
                                                                                   nhạc sĩ tuấn khanh, chủ quán phở 'hoa soan'
                                                                                                           (ảnh: Internet) 

                                                        quán phở ' hoa soan' của tuấn khanh
                                                                                                               ( ảnh: Internet)
                  
" ... và, bây giờ trong nước cũng xuất hiện một nhạc sĩ, tên Tuấn Khanh, tác giả ca khúc 'Trả nợ tình xa' -- làm cho người ta phải chú thích thêm 'TUẤN KHANH 'GIÀ' , TUẤN KHANH 'TRẺ' ... "               


Tôi ghé thăm nhạc sĩ Tuấn Khanh, ở quán phở 'Hoa soan' do ông làm chủ; nằm ở góc đường Brookhurst và Chapman của thành phồ Garden Grove, thuộc quận Cam.  Bài hát 'Hoa soan bẹn thềm cũ' nổi tiếng của ông đã quyện vào những bát phở thơm ngát.  Ông mời tôi ra xe, nghe thử một sáng tác mới nhất vừa thu âm xong; với giọng ca Anh Dũng, hoà âm Duy Cường -- một bài thơ phổ nhạc 'Trách mẹ', có những câu : "  Lớn khôn rồi đâu cần mẹ/  Bực ghê lúc nào cũng làm như mình còn bé/ Mẹ nhà quê hiểu sao được tuổi trẻ/  Lam lũ cả đời mẹ biết gì về những đam mê ..."

Hình như ông cố giữ nguyên lời thơ người bạn; đặt nốt nhạc vào; để thành một vài ca -- dĩ nhiên kiểu 'phổ nhạc' này là 'lời đi trước, nhạc đi sau' --  giai điệu khó mà được tự nhiên; và, đòi hỏi phải nghe nhiều lần mới thưởng thức được.  Điều muốn nói ở đây; sự tiếp tục sáng tác của một nhạc sĩ ở vào tuổi  bát tuần, vẫn khỏe mạnh, đầu óc minh mẫn.

Nhạc sĩ Tuấn Khanh tặng tôi tập nhạc 'Tình khúc Tuấn Khanh-- Hoa soan bên thềm cũ'; ấn hành nắm 2003 -- gồm 30 ca khúc quen thuộc, như 'Mùa xuân đầu tiên', 'Hoa soan bên thềm cũ', 'Chiếc lá cuối cùng', 'Nỗi niềm', 'Nhạt nhòa', 'Dưới giàn hoa cũ', 'Quán nửa khuya', 'Hai kỷ niệm một chuyến đi' ...

có lời giới thiệu của nhạc sĩ Phạm Duy, " Trong tất cả những nhạc sĩ đã suốt đời ca hát cho cuộc đời Việtnam biết bao nhiêu luân lạc; Tuấn Khanh là một nhạc sĩ đã nối tiếp con đường 'nhạc tiền chiến' rất thành công ..."

Nhận xét thật đúng cho nhạc sĩ Tuấn Khanh; khi ông [còn] là chàng Trần Ngọc hăm mấy tuổi; từ miền Bắc vào Nam; lúc đất nước chia cắt làm đôi năm 1954; vẫn giữ được hồn thơ + nhạc của dòng văn nghệ --mà người ta gọi là 'tiền chiến' . (trước cuộc kháng chiến chống Pháp, khởi lên vào cuối 1945).

Lời ca của Tuấn Khanh trau chuốt, nét nhạc cho âm hưởng dịu dàng, phảng phất không khí êm đềm, thơ mộng của thời thập niên 40, đất Hànội.   Ông được người anh dạy vĩ cầm; và, đã chơi trong một ban nhạc lúc còn ở miền bắc -- đến khi vào Saigon -- vẫn tiếp tục đàn ở đài phát thanh + ban giao hưởng trường Quốc gia âm nhạc.  Có lẽ tiếng đàn mượt àm của cậy vĩ cầm đã ảnh hưởng đến phong cách sáng tác, tạo nên nét riêng cho các ca khúc của Tuấn Khanh.

Ngoài cái tên Trần Ngọc ; ông đoạt giảu Nhất về ca của đài phát thanh Pháp Á năm 1953.  vào nam, ông cũng hát ở đài phát thanh, cùng thời với các ca sỉ Anh Ngọc, Minh Trang ...; nhưng sau đó bỏ nghề hát; vì cái tật hay quên lời ca.  Có lẽ, ông chỉ nhớ đến lời ca của những ca khúc do Tuấn Khanh
sáng tác mà thôi.

Ca khúc đầu tay; khi di cư vào Nam là 'Đò ngang', viết chung với nhạc sĩ Y Vân , 2 nhạc sĩ cùng tuổi, dễ dàng kết bạn với nhau.

Bản 'Hoa soan bên thềm cũ'  mặc dù sáng tác ở Saigon; nhưng đã thai nghén lời ca+ ý nhạc+ hình ảnh hoa soan từ Hànội; để vẽ nên phong cảnh nên thơ cho bài tình ca này.

Bản 'Chiều biên khu' khá nổi tiếng đã không có mặt trong tập nhạc này.  Bài hát được viết cuối thập niên 50; trong chủ đề về 'lính' -- mà ông đã mượn cảm hứng từ một kỷ niệm lúc nhỏ ở miền bắc; theo gia đình tản cư về miền quê -- [rồi] tình cờ có một anh bộ đội về thăm xóm làng; bên kia bếp lửa hồng có mấy củ khoai lang lùi than hồng thơm, ngọt, kể cho đàn em bé nghe chuyện kháng chiến chống Pháp, " Chiều nay khi nghe xóm làng xôn xao/ Đón anh mừng vui ôi phút nghẹn ngào/ Ngồi bên bếp gia đình êm ấm/ Lặng nghe anh kể chuyện đời buồn vui. " 

Thập niên 90, Tuấn Khanh cho ra đời 'Nỗi niềm', " Từng hạt sương khuya hoen đôi mắt biếc/ sao khi chia ly hôn anh một lần vội vã/ làm chiều không đi chân mây tím ngắt/ anh ơi đêm nay nghe lòng
 rống vắng buồn tênh ..."   Lời ướt át, dòng nhạc du dương, tình cảm lai láng; đưa bài hát vào hồn người nghe thắm thiết.

Tôi hỏi ông: 'làm cách nào mà tâm hồn, ở vào cái tuổi lục tuần; lại có thể viết một ca khúc da diết như thế.' Bật mí, khi sáng tác bài này; ông thả hồn về quá khứ, nhớ lại cảm xúc lúc sắp vượt biển thập niên 80; chạy xe ngang qua nhà, không dám vào; sợ công an biết -- và, cũng sợ cái lưu luyến tình cảm [khiến] không thể ra đi; [rồi] tưởng tượng cảnh chia tay vợ yêu dấu.  Và, nỗi niềm đó đã trang trải vào cá khúc 'Nỗi niềm' , được thính giả yêu thích.

Có lẽ; bản 'Chiếc lá cuối cùng' là bản tình ca được yêu chuộng nhất; tác giả từng giải thích cấu,
 " Đêm qua chưa ... mà trời sao vội sáng/ một đàn chim cánh nhỏ chở mùa sang ..." -- điều này nói lên sự trau chuốt trong cách Tuấn Khanh đặt lời ca.  Một tình sử ẩn sau ca khúc; lúc ông muốn kể; lúc [lại] mờ mờ ảo ảo về bóng hình người con gái đã cho cảm hứng.  Nhưng chẳng cần tìm hiểu thêm chi tiết [làm gì]; chỉ biết rằng bai hát đã cho  những đôi tình nhân nỗi buồn vui khi bên nhau; sau chia tay.

Hình ảnh chiếc lá cuối cùng rơi, khi mùa thu tới; cũng là lúc giã biệt nhau; chủ đề đó sắc nét.  Tôi vẫn nhớ người yêu tôi đã từng yêu thích, hát câu, " chỉ nghe tim nức nở trở về thôi" -- trong một đêm cùng nhau dạo bước trên đường phố vắng của Saigon năm xưa.

Bên cạnh nét nhạc, gọi la 'tiền chiến' sang trọng; Tuấn Khanh còn viết nhiều bài ca, với nét nhạc gọi là 'nhạc sến' -- và bản 'Quán nửa khuya'; Tuấn Khanh viết chung với [nhạc sĩ] Hoài Linh đã được ưa chuộng; Tuấn Khanh tự xuất bản tác phẩm này; hàng chục ngàn bản nhạc đã được bán hết vào đầu thập niên 60, mang nguồn lợi tài chính cho tác giả.  Viết theo điệu 'boléro', câu nhạc mùi mẫn , lời ca, từ ngữ rất văn chương.  Hoài Linh nổi tiếng  đặt 'lời ca hay'; khi cộng tác với Tuấn Khanh; khiến bài hát thành công; thêm  giọng ca hay của [nữ danh ca] Thanh Thúy +  [nam ca sĩ hát hay] Duy Khánh trình bày lần đầu ở đài phát thanh Saigon, "Quán nửa khuya bạn, tôi chia tay nhé / nhớ nhau chăng là mỗi lúc đêm về/ siết chạy tay để ghi phút phân ly/ tiễn người đi ... "  -- chữ 'phân kỳ' rất sang.

Tuấn Khanh mượn chút cảm hứng từ kỷ niệm hồi còn trẻ ở miền bắc; ra ngồi quán nhỏ bên đường; để chia tay người bạn chiến biuh lên đường về khu chiến.  Bài hát rất phổ biến; sau lại được nghệ si cải lương Thành Được ca 'tân cổ giao duyên',  trong một bài vọng cổ, rất ăn khách.

Tọi ghé nhà nhạc sĩ Tuấn Khanh; ông lại cho xem hơn 100 bài hát đã  in, đã bán lẻ ở Saigon, trước 1975.  Mặc dù chỉ là bản chụp lại; nhưng là tải liệu quý giá mà tác giả còn sưu tập được; trong thời kỳ  ở saigon có đợt ' thiêu hủy sản phẩm văn hóa chế độ Việt Nam Cộng Hòa sau 30-4-75.  Cũng có bài ; ông ghi tên 'tác giả Tuấn Khanh' -- có bản  'Tuy anh không nói','  ghi tên khác 'Thương Hoài Thương';  bài 'Tỉnh giấc' ghi  'Trần Kim Phú, bản 'Tình buồn em gái'  ghi 'Hoàng Mộng Ngân'  (...)

Những năm sau ở Mỹ. Tuấn Khanh đặt lời ca hàng trăm' bài thánh nhạc' (nhạc ngoại quốc)cho các nhà thờ; hoặc, hàng chục bài' thiền ca' cho Phật giáo; tạo sự phong phú cho sự nghiệp âm nhạc của ông.






                                                                           ***

Câu chuyện âm nhạc với người nhạc sĩ lão thành suốt cả buổi chiều; nhiều điều không thể kể hết trong bài viết.  Bản'Mùa xuân đầu tiên' ,điệu bolérocác; ca sĩ thường hát mỗi độ xuân về, " bao nhiêu thương nhớ gom nhặt đầy/ anh rở về thăm em / bao lần ngồi thâu đêm nghe mùa xuân vừa đến ...", Tuấn Khanh viết ở Saigon vào thập niên 60. ...

Và, bây giờ trong nước cũng xuất hiện một nhạc sĩ 'trẻ', tên Tuấn Khanh, tác giả ' Trả nợ tình xa'; làm cho người ta phải chú thích thêm : TUẤN KHANH 'GIÀ' -- TUẤN KHANH 'TRẺ' .

Giải thích cho sự việc này : ... những di sản văn hóa [Việt Nam Cộng Hòa] đã không được công nhận; nên xảy ra CHUYỆN MỘT NHẠC SĨ THẾ HỆ SAU LẤY TRÙNG TÊN MỘT NHẠC SĨ NỔI TIẾNG CỦA THẾ HỆ TRƯỚC -- và cũng có nhiều ca sĩ trẻ trong nước cũng lấy trùng tên với những ca sĩ nổi tiếng của SAIGON NĂM CŨ.

Nhạc sĩ Tuấn Khanh [Trần trọng Ngọc, 1933-   ] kể rằng, " Tuấn Khanh 'trẻ' đã có ghé qua quán phở 'Hoa soan' để gặp ông; rồi giải thích tên thật của anh ta là NGUYỄN TUẤN KHANH, nên mới lấy nghệ danh như vậy .

(...) - tạm lược 13 dòng cuối bài. (Bt)

                                                                  nhạc sĩ tuấn khanh 'trẻ'  [i. e. nguyễn tuấn khanh 1968-   ]
                                                                                                                (ảnh: internet)

   T. VẤN

  c.T.Vấn 2016.