le caillou blanc [ viên sỏi trắng], hồi ký madame ngô đình nhu/ bài viết : nguyễn vy khanh

tựa chính bài: ' hồi ký của bà ngô đinh nhu'

<www.vietcatholic.net>

                                            le caillou blanc

                                              hồi ký madame ngô đình nhu

                                               madame Nhu [ i.e. trần lệ xuân 1924-  roma, 2011]
                                                                                                  ( ảnh: Internet)

(...)

Và cuối cùng, sau 47 năm im hơi lặng tiếng, bà [Ngô đình Nhu] viết xong tập hồi ký, [vào] ngày 22- 8- 2010,  tại nhà riêng (Tịnh-quang lâu) ở ngoại ô Rome (Italy); do sư thôi thúc của cô gái út Lê Quyên + rể Olindo Borsoi. ( riêng bà xem là do Chúa sắp đặt; vì đã muốn giữ im lặng .- tr, 190) -- và 6 tháng sau, bà qua đời tại bệnh viện ở La mã, ngày 24-4- 2011, thọ 87 tuổi; sau 48 năm sống lưu vong.  

Hôm 24-4-2013 vừa qua, tại một nhà thờ giáo xứ Việt nam ở Paris; nhân tưởng niệm 50 năm, ngày qua đời cố tổng thống Ngô đình Diệm + bào đệ Ngô đình Nhu [phu quân Madame Nhu] -- thứ nam ông bà Nhu là Ngô đình Quỳnh, đã cho ra mắt sách 'La République du

Viêtnam et les Ngô- Đình' (Cộng hòa Việtnam + Gia đình Ngô-Đình) -- mà hơn 1/2 là di cảo của mẹ ông.

 Ông [Ngô đình Quỳnh] cho biết lý do ra đời sách, " Cuốn sách được xuất bản hôm nay, có một phần hồi ức của mẹ tôi, được ghi chép từ 1963; đồng thời chúng tôi có ý muốn soi sáng một phần của lịch sử, hãy còn mù mờ, [về] một số sai lầm về hình ảnh của 2 anh em họ Ngô -- mà cả bên Tây phương, lẫn đảng CS Việt nam đã lưu truyền. Từ quyển sách này, chúng tôi muốn đem lại cái nhìn đúng đắn hơn; đồng thời có phần đóng góp của Mẹ (sic) tôi, với nhãn quan có phần huyền bí của bà.  Thế thôi! "  ( ...)

Tập sách dày 246 trang; nhưng phần hồi ký do bà Ngô đình Nhu viết [chỉ] được hơn 130 trang (tr. 109-241) kể cả phụ lục+ 3 bức thư viết tay chưa công bố của ông Ngô đình Nhu viết, gửi cho đồng môn École de Chartres ngày 20-4-1956+ Tết 1963+ 2-9-1963); nay vẫn được giữ ở ăn khố trường này [ở Paris].

 Phần đầu do 2 người con: Ngô đình Quỳnh, Ngô đình Lệ -Quyên ( tử nạn giao thông, 16-- 2012)-- và bà Jacqueline Willemetz dẫn nhập, với tài liệu gia đình về lịch sử Việt nam; từ sau ngày thành lập đệ Nhất cộng hòa (26-10-1956), đến cuộc đảo chánh 1-11-1963 và sau đó.

Bà Ngô đình Nhu, nhũ danh Trần lệ Xuân, sinh 1924 tại Hànội, thân phụ là Trần văn Chương (con tổng đốc Nam định) , mẹ là Thân thị Nam-Trân-- với bên ngoại bà Nhu là cháu ngoại vua Đồng Khánh, [còn là] cháu họ vua bảo Đại.  Bà Nhu gọi ông Bùi quang Chiêu là 'ông bác' (...)  --  và, cựu thủ tướng Nguyễn văn Xuân cũng là em họ của thân phụ bà.  Bà Trần lệ Xuân học ở trường Albert Sarraut, đậu tú tái Tây.  Năm 19 tuổi, bà kết hôn với ông Ngô đình Nhu.

(...) 

 Mở đầu hồi ký, bà Ngô đình Nhu ghi lại lời [Kinh thánh] trong Khải huyền, " Ai có tai, thì hãy nghe lời Thần khí nói với các hội thánh, 'Ai thắng Ta sẽ ban ma-na đã được giấu kỹ.  Ta cũng sẽ ban cho nó một viên sỏi trắng đó có khắc tên mới; chẳng ai biết được tên ấy, ngoài kẻ nhận lãnh." (Apocalyse 2, 17).  Và; thêm lời trong Luca," Ai là người nhỏ nhất trong tất cả anh em, thì sẽ là người lớn nhất'. (Luca 9, 48).

chương 1 'Lý lẽ của định mệnh' như sau, " Vào cuối cuộc đời tôi, sau nửa thế kỷ im lặng; vì y nghĩa đơn thuần nhiệm vụ, tôi ghi lại những gì cần phải được biết.  Đó là sự giải thoát cho tất cả.  Không phải để thỏa mãn tò mò nào đó; nhưng để trả lại những gì mà định mệnh đã đòi hỏi 'kẻ nhỏ nhất' của Thiên chúa vào thời điểm  của kẻ đó.  Tôi bắt đầu cuốn ký ức này, nếu tôi có thể viết xong được; cốt để làm cho người khác, hiểu được những đòi hỏi của một chuỗi dài đời sống đã được định sẵn trước, nhận ra rằng cuộc sống không bao giờ có hành động trái với y muốn của mình; mà trái lại, luôn luôn như là phải như vậy." (tr. 112).

(...) - tạm lược 17 dòng. (Bt)


Từ khi ông Ngô đình Diệm, anh chồng từ Pháp về; được cử làm thủ tướng, nhậm chức ngày 7-7-1954; ông bà Nhu về Saigon để làm phụ tá. Ông bà Nhu + 3 con sống tạm ở nhiều nơi; trước khi về ở trong dinh Độc lập.  Ông Nhu làm báo Xã hội [chủ nhiệm: Đỗ la Lam] ; tòa soạn đặt trong một phòng nhỏ hẹp [trên đường Ypres .[Nguyễn văn Tráng sau này].

Khi đó, tình hình Saigon chưa ổn định, phe Bình Xuyên Bảy viễn + tay chân Pháp liên tục quất phá; bà Nhu đã thành công trong mọi việc; ngoài sức tưởng tượng-- nhân dịp tướng Nguyễn văn Xuân mời ông bà Nhu ăn ở một nhà hàng trong Chợ lớn.  Bà Nhu đã hỏi thắng ông Xuân, tại sao không cách chức trung tướng Nguyễn văn Hinh, tổng tư lệnh quân đội -- thì ông Xuân đã thách thức bà Nhu, nếu tìm được 5 chữ ký, ông sẽ thuận theo lời yêu cầu. 

 Bà Nhu tình cờ gặp những người Bắc mới di cư vào; cùng họ vận động kín đáo, tụ tập trước nhà thờ chánh tòa Saigon ngày 21-9-1954, giơ biểu ngữ [đòi cách tướng Hinh.]  Dù cảnh sát Bình Xuyên được mật báo; có mặt ngay tại trại di cư; với 2 xe tăng -- nhưng bà Nhu vẫn lái chiếc xe hơi Panhard đến, rồi tra hỏi tại sao cảnh sát Bình Xuyên lại ngăn cấm người dân đi chợ.  Dám cảnh sát bỏ đ; rồi trở lại; thì bà Nhu lên xe hơi, rồ máy, bỏ chạy đến trước nhà thờ, nơi những người di cư đang chờ, sau đó họ đã giương cao biểu ngữ ủng hộ kiến nghị của bà Nhu đòi hỏi tướng Hinh phải từ chức. 

 Hình ảnh + thông tin được gởi cho nhật báo tiếng Pháp duy nhất ở Saigon. [báo Journal d' Extrême Orient].  Ông Trần chánh Thành, bộ trưởng thông tin đã kiểm duyệt không cho báo chí tiếng việt đăng tin đó; nhưng báo tiếng pháp đã đăng tải, phổ biến thông tin+ hình ảnh vụ biểu dương mà không được phép của chính phủ.

 Phó thủ tướng kiêm bộ trưởng quốc phòng Nguyễn văn Xuân đã phải từ chức 3 ngày sau đó; trở thành nạn nhân đầu tiên của bà Nhu . (tr. 165).  Nội các Ngô đình Diệm phải cải tổ; bà Nhu bị người Pháp , với sự giúp đỡ của Mỹ, ép đưa ra ngọai quốc trong vòng 3 tháng; để nội các mới được cải tổ ổn định -- và để bà Nhu không thể ra ứng cử dân biểu quốc hội lập hiến + lập pháp.

  Nhưng vô hiệu; dù ở xa, bà Nhu vẫn đắc cử, với sự ủng hộ của tập thể ngưới Bắc di cư.   Bà Nhu sang  Washington D.C., nơi ông thân làm đại sứ Việt nam ở Mỹ; ông thân đưa bà đến ăn sáng, do thượng nghị sĩ J.F. Kennedy mời. ( sau J.F.Kennedy đắc cử tổng thống.) Sau đó, bà Nhu chuyển sang ở tu viện nữ người Italy ở Hong Kong; tận dụng thời gian để học thêm tiếng Anh. 

                                            TT Hoa Kỳ, J.F. Kennedy (trái) + TT/ VNCH Ngô đình Diệm,
                                                                              cả 2  đều bị chết bất đắc kỳ tử trong năm 1963.
                                                                                                    (ảnh: Internet)

  Bà Nhu trở về Saigon, vào ở hẳn trong dinh Độc lập.  Sau trung cầu dân ý 23-10-1955, thủ tướng Ngô đình Diệm trở thành tổng thống; mở đầu nền đệ Nhất Cộng hòa-- cử ông Ngô đình Nhu làm cố vấn chính trị.  Với chức vụ, ông Nhu đề ra thuyết Nhân vị .( đề cao tính siệu việt, sự tái sinh bởi khả năng con người hành xử đức độ như Thiên chúa dạy-- Mt 19, 28. ).  Theo bà Nhu; [hẳn là] thực dân Pháp chưa buông tha; rút người chuyển sang Căm- bốt [Cambodge] để tổ chức gây rối. 

Vụ tiếp theo là vụ ám sát tổng thống Diệm ở Ban mê thuột; có liên quan đến Lê Văn , người của Pháp; và từng là ủy viên của Thierry d' Argenlieu, khi ấy là chỉ huy trưởng trường Võ bị Liên quân Dalat.  

Rồi đến vụ đảo chánh 1- 11-1960; vai trò tướng Nguyễn Khánh, từng là tùy viên tướng Nguyễn văn Xuân, từng tổ chức những buổi pique-nique ở Dalat, có bà Nhu + vua Bảo Đại tham dự.  Nguyễn Khánh xưng là đại diện nhóm đảo chính; còn bà Nhu tin là do Pháp giật dây.  Bà Nhu can thiệp; khi thấy tướng Khánh dùng thủ đoạn đánh vào điểm yếu của tổng thống Diệm là thương người + sợ đổ máu.

  Bà Nhu thúc hối chồng hất cẳng tướng Khánh; và, kêu gọi quân lính trung thành về chiếm lại đài phát thanh.  Tướng Khánh bị đám đảo chánh kết tội phản bội; nhưng đã thua, nên phần lớn bỏ trốn sang Nam vang.  Đại diện CIA gặp anh em tổng thống Diệm: cam đoan Hoa Kỳ đứng ngoài vụ đảo chánh; bà Nhu có mặt ở đó, đã trách móc người Mỹ, " Tôi không mong chờ các ông Đồng minh là bạn [đấy, để] giữ trung lập trong vụ này." 

Thái độ của bà Nhu gây chú ý của Washington; vụ tiếp theo là chuyến thăm viếng Việtnam của phó tổng thống Lyndon B. Johnson ngày 15-2-1961.  PTT xuống máy bay; bất chất nghi thức ngoại giao, thay vì đến chào PTT Nguyễn ngọc Thơ trước, ông đã đến thẳng gặp bà Nhu; khiến ông Thơ phải chạy theo sau PTT Mỹ. 

  Trong một buổi điểm tâm sau đó do PTT mời, có cả ngoại giao đoàn + các dân biểu; PTT Johnson thêm một lần gây bối rối; khi mời bà Nhu sang thăm trang trại của ông ở Texas -- ,bà Nhu từ chối, với lý do chưa có dự tính đó.  Vô tình, bà Nhu nói dí dỏm: sẽ sang thăm, nếu ông PTT trở thành tổng thống. Không ngờ lời nói đó khích động PTT Mỹ; ông kéo bà Nhu ra bao-lơn, nhưng lại vô tình kéo bà Nhu, rồi kéo luôn phu nhân chủ tịch quốc hội -- ông nhìn thấy  mình hớ hênh, bèn chữa thẹn, muốn được bà Nhu giới thiệu thắng cảnh Saigon, từ bao-lơn.  Không ngờ lời nói cho qua chuyện lại thành sự thật sau  hơn 2 năm.  

Năm 1964, ông Ngô đình Cẩn, thành viên cuối cùng dòng họ Ngô còn ở Việt nam, bị xử tử; đã xin tị nạn chính trị với Lãnh sự quán Hoa Kỳ ở Huế; [nhưng sau] lại bị giao cho nhóm đảo chính dựng tòa án kêu án tử hình.  Bà Nhu đã viết thư yêu cầu TT Johnson can thiệp; nhưng ông tỏ ra 'hèn hạ'. (tr. 177.)

(...)  - tạm lược 13 dòng . (Bt)


Sáng sớm ngày 27-2-1962, thêm một vụ chính biến do 2 phi công [hoa tiêu trung úy Phạm phú Quốc + hoa tiêu thiếu úy Nguyễn văn Cử] bắn phá dinh tổng thống. Con cái bà bị thương, bà Nhu phải vào bệnh viện; vì muốn cứu con + bà vú của cô út Lệ Quyên.  Biến cố khiến bà thêm ghê tởm bọn thực dân (tr.180) -- bà ghi rõ vụ bắn phá dinh tổng thống là do 'thực dân'(colon). [Rồi tới] căn nhà từ đường bằng gỗ của gia đình Ngô-đình ở Huế cũng bị phá hủy; do
 " la rage fancaise contre le Vietnam que nous représentons." (tr. 181).

Xảy ra vụ Phật giáo, bà Nhu muốn có đại diện các đảng phái + các nhóm xã hội trong Ủy ban liên phái; nhưng tổng thống Diệm không thuận; vì không muốn  bà [có mặt]. Nhưng khi xong thông báo chung và bên Phật giáo đã ký; ông nhu lại hỏi ý kiến bà, trước khi cố vấn tổng thống ký [nháy].

 Bà thấy lạ; vì các đòi hỏi của Phật giáo đều là những thứ chưa bao giờ cấm; bà đề nghị ký, [lại] ghi tay thêm mấy chữ ' những đòi hỏi trong đấy chưa bao giờ cấm.' Ông cố vấn Nhu đem thông báo chung đến buổi họp sau đó; và, nói lại ý vừa kể; ngoại trưởng Phật giáo Vũ văn Mẫu yên lặng không nói gì, nhưng PTT Thơ phát biểu, " Họ uống trà sâm còn mình uống trà thường khiến mình thành người ngu." .

 Vì thế mà câu nói này; khiến ông Mẫu cạo đầu, từ chức.  Theo bà Nhu; cũng như ông Vũ văn Mẫu này đến cận ngày 30-4-1975; nghe lời thực dân ủng hộ; và, theo tướng Big Minh
( lực lượng thứ 3); [thì] đế quốc mạnh hơn muốn chấm dứt chiến tranh. (tr. 188).

Trước ngày đảo chánh, từ ngày 12-9-1963; bà Nhu và trưởng nữ Ngô đình Lệ- Thủy lên đường đi 'giải độc' ở Âu châu + Hoa Kỳ; trước khi xảy ra vụ ám sát anh em tổng thống, bà + con gái được đông đảo cảnh sát bảo vệ; nhưng sau đó thì bị bỏ rơi -- may là,  có một gia đình người Mỹ do một linh mục giới thiệu, đã giúp đỡ mẹ con bà cho đến khi rời nước Mỹ sang Rome.

 Phần ông cố vấn Ngô đình Nhu; vài ngày trước đảo chính, đã gọi cậu Ngô đình Trác đưa 2 em lên Dalat; dặn dò khi có biến -- hoặc, ông Nhu chết -- thì phải đưa 2 em trốn vào rừng.  Khi xảy ra tiếng súng đảo chánh; các cô cậu đã trốn vào rừng phái sau nhà, trải qua một đêm trong mưa lạnh.  Cả ngày hôm sau đi xuyên qua ông rách, để tránh để lại dấu vết; cuối cùng đến một nơi trực thăng có thể đáp để chờ đợi.  Chỉ trong vòng 3 ngày ; mấy đứa trẻ đã thoát khỏi sự nguy hại; và, tới được Rome, trước khi mẹ + chị cũng đến đó.

Ngày 15-11- 1963, bà + con gái rời Los Angelès, đi Rome sinh sống.  Bị đế quốc bỏ rơi; nhưng ở phi trường, đầy phóng viên báo chí, truyền hình.  Rồi lúc ghé Paris, bà cũng được đông đảo báo chí, phóng viên săn đón như vậy.  Ông đại sứ Mỹ ở Paris bí, không biết phải trả lời báo chí ra sao, bèn nói, " Chúng tôi có làm gì thì cũng vẫn bị nguyền rủa". Nhưng ít có nhà báo nào dám nói lên hết sự thật; bà Nhu được nhà báo Georges Mazoyer dám bênh vực; ông ta lại vừa được thăng chức, làm giám đốc một nhật báo ở Paris, phát hành buổi chiều; thì bị xe đụng chết, khi đi bộ. 

 Bà Nhu thấy ai đứng về phe bà đều bị biến mất (tr.189-190); kế đó, vào ngày 3-1-1963;  bà Suzanne Labin + Marguerite Higgins được tổng  thống Kennedy gửi sang Việt nam, để điều tra riêng.  Bà là tác giả ' Our Vietnam Nightmare (1965) trong đó, bà cho rằng biến cố Phật giáo chỉ là môt trò 'đánh lừa' (leurre), mục đích không vì Phật giáo mà muốn lấy đầu ông Diệm; và, vì thò lên mâm bạc như thánh Jean Baptiste tử đạo; thì nay, phải quấn cờ Mỹ -- bà có nhận xét rằng các sư sãi rất rành tên các phóng viên ngoại quốc, goi họ bằng tên/ prénom. 

Vào tháng 8/1964, Hiệp hội các báo chí Hoa Kỳ tổ chức, mời bà Nhu + con gái Ngô đình Lệ-Thủy sang Mỹ làm một vòng; để các cơ quan thông tin báo chí tìm hiểu sự thật (Truth Really) về thực trạng Việt nam -- vì, các cơ quan này không tin lời giải thích của Washing-
ton . (tr.71).  Lúc đó, nước Mỹ chuẩn bị bầu cử tổng thống thay thế tổng thống J.F. Kennedy; chính phủ Mỹ đã từ chối cấp visa cho 2 mẹ con bà Nhu, lấy 'lý do an ninh quốc gia'.  

Ngày 9-5-1975; khi trả lời phỏng vấn đài truyền hình, bà Nhu tố cáo chính quyền Kennedy can thiệp vào Nam Việt nam, 'nhằm tạo thanh thế và ủng hộ cho đảng Dân chủ Hoa Kỳ.' Bà cũng bình luận cảnh đại sứ Martin chờ trực thăng tới đón trên nóc nhà, lá cờ Mỹ cuộn dưới nách: " Cường quốc Mỹ dùng để làm gì, nếu không phải để trốn chạy theo họ."

Năm 1985, khi báo chí Hoa Kỳ làm kiểm điểm 10 năm [làm mất] Nam; bà Nhu đã nhận trả lời phỏng vấn tạp chí Newsweek; nhưng sau cơ quan này đồng lõa với nhau, để không ai liên lạc được với bà. (tr.71). Bà sống 2 nơi, lúc ở vùng Riviera (Pháp); lúc ở nhà bên Rome; bà trả lời phỏng vấn một lần khác; để có tiền mua vé máy bay cho con gái út qua thăm ông bà ngoại tại Mỹ.

  Bà Monique Brinson Demery phỏng vấn bà Nhu vào 2005;  đánh dấu lần đầu tiên bà trả lời báo chí phương Tây sau một thời gian khá lâu, phỏng vấn để thực hiện cuốn sách về bà Ngô đình Nhu, 'Finding the Dragon Lady: The Mystery of Vietnam' s Madame Nhu ' (New York: Public Affaires, 2013).  Nội dung cuốn sách cho thấy bà Nhu đã nói chuyện với bà Demery về nội dung cuốn hồi ký.

                                              Finding the Dragon Lady/ Monique Brinson Demery
                                                                                    hiên được rao bán trên Amazon.com
                                                           - " ... Finding the Dragon Lady của tác giả Monique Demery
                                                                 vừa được dịch sang tiếng việt nam, với một loại chữ nghĩa, 
                                                   văn thể kệch cỡm " Madam Nhu Trần lệ Xuân quyền lực bà Rồng" 
                                        ... Tác giả Demery đã có một thời gian 'học' ở Hà nội, nói tiếng việt thành thạo
                                                                               giọng đặc Hà nội. ...
                                             - vào Google, đánh chữ 'bà Ngô đình Nhu' thì có đến 4 triệu tài liệu ... "
                                                                                    -  lời luật sư Trương phú Thứ -
                                                                                                      (ảnh: Internet)


Suốt tập hồi ký, bà Nhu cho người đọc thấy, hiểu rằng bà căm ghét thực dân Pháp + đế quốc Hoa Kỳ. ( gọi chung là 'Occident criminel').  Bà thắc mắc là: ngoài thánh lễ khai mạc Cộng đồng Vatican II (ngày 2-12-1963) có nhắc ý lễ cầu hồn cho anh em tổng thống Diệm. Tòa thánh Vatican đã không lên tiếng; và, không làm gì về cái chết của anh em chồng bà .(và người màToà thánh giới thiệu giúp làm giấy tờ cho căn nhà mà đức cha Ngô đình Thục mua cho mẹ con bà ở Rome; lại lừa dối cướp hết tiền của gia đình bà.).

 Bà kể có thể đã góp phần (qua một phỏng vấn ngay trước đó) trong việc khiến cho Hànội đã phải để cho đức cha Nguyễn văn Thuận (cháu ông Nhu)  ra ngoại quốc chữa bệnh -- và, hơi trách móc Ngài đã không làm gì cho cái chết của chồng + các anh em chồng bà.

Bà cho rằng sau ngày 2-11-1963, anh em tổng thống Diệm bị giết; nước Việtnam rơi vào địa ngục, là do các đế quốc và CS.  (tr. 201). Bà thêm, cái chết Ngô đình Lệ- Thủy, con gái bà, vẫn chưa được điều tra đến cùng. 

  Về phần người Pháp, bà gọi 'tên thực dân' (colon); và, so sánh với quỷ Satan, khi dùng lời Chúa cảnh báo thánh Phê-rô, " Satan lui lại đằng sau Thầy! Anh cản lối Thầy, vì tư tưởng của anh không phải là tư tưởng của Thiên chúa, mà là của con người." ( Mt 16, 23) -- vì, thực dân đã lợi dụng danh nghĩa Giáo hội để làm chuyện ác ở Việtnam, đã từ khá lâu rồi.

Bà Nhu cho người đọc hiểu rằng bao biến cố, đảo chánh, ám sát v.v... thời Việt nam Cộng hòa  đều do bàn tay của thực dân+ đế quốc chủ động hết; do đó bà không nói nhiều đến tay sai chúng dùng, là người Việtnam. Bà cho rằng những gì được viết ra, chỉ có đám thực dân là phải tự vấn lương tâm thôi. (tr. 190).

Cuối cùng; những suy niệm tâm linh cuối đời bà;  bà [dâng lời] tạ ơn Chúa đã đoái nhìn con chiện Việt nam; qua việc đức hồng y tân cử của Hoa Kỳ đã đến La vang vào ngày 21-8-2009, dâng lời cầu nguyện: " Đức Mẹ La vang cũng là đức Mẹ của quốc gia Hoa Kỳ +của Giáo hội Công giáo".

.  Bà cảm ơn, hiểu  được rằng Chúa đã trao phó cho bà trọng trách làm mẹ ; và, bà đã làm hết mình cho đến cuối đời.



                                       ***

  Qua phần Phụ lục, trong lá thư đề ngày 2-9-1963, 2 tháng trước ngày bị giết; ông Ngô đình Nhu trình bày lập trường Việt nam chính thức của chính phủ Diệm, " Việtnam là của người Việtnam"; trước âm mưu Hoa Kỳ đi chung với Liên xô CS âm mưu đưa phương tiện 
thôi miên  để tuyên truyền, huyễn hoặc các sư sãi; đẩy những kẻ này vào lửa thiêu -- sau khi thông báo cho thông tín viên quốc tế biết để quay phim. chụp ảnh 'cần cứu người tự thiêu'. (1) .Từ ngày ban thiết quân luật vào ngày 20-8-1963; thì hết còn tự thiêu, nhưng 2 thế lực kia lại xúi giục sinh viên học sinh xuống đường, như đã làm ở Đại Hàn [Hàn quốc] và Thổ nhĩ Kỳ-- nhưng ông Nhu cho là thất bại, vì chính quyền bắt đi học và tẩy não chúng.  Ông nhu biết 2 thế lực đó chưa chịu ngừng tay, vì phải biện minh với cấp trên về việc chi 20 triệu đô là Mỹ (2) cho âm mưu này.
  []


   NGUYỄN VỸ KHANH
   MONTREAL, 11- 2013.

---
(1) + (2) - Bt tạm lược.


    www. vietcatholic.net