mùa hạ buồn tênh : tùy bút: hoàng vũ đông sơn ( tuấn báo đời nay / usa, 2002)

                                             mùa hạ buồn tênh
                                                   tùy bút hoàng vũ đông sơn


    Có lẽ suốt đời tôi không biết đến hương vị êm dịu của mùa hạ là gì ?  Tôi sinh ra và lớn lên trong thời loạn ly -- ngoài việc chạy bom đạn thuở bé tại quê nhà; kể cả khi đi học ở trường huyện.  Đông triều là nơi tôi xém chết; vì bom mìn trên quốc lộ 18.

    Vào miền Nam; tôi là thứ thằn lằn đứt đuôi; tự nuôi mình lớn.  Nên; cũng chẳng bao giờ có mùa hạ, để nghỉ ngơi; nói chi đến việc đi núi, đi biển -- như các bạn cùng lớp, cùng lứa ở tuổi thiếu niên lắm mơ, nhiều mộng.

    Phải tự nuôi thân; tôi lại không chăm chỉ học hành ; để rồi niên học nào đi thi cũng trượt; chỉ quá dư điểm để thi lại kỳ 2.  Nhiều gia đình bằng hữu có xe hơi; và nhà nghỉ mát ở Đà lạt, Nha trang, Vũng tàu ... thương mến tôi; lại có nhã ý cho tháp tùng;' để biết thế nào la phú quý.  

    Thế mà chả bao giờ tôi có dịp đáp ứng lòng tốt của bắng hữu và gia đình họ.

    Thời tôi vào đời, có câu cách ngôn mới : " Kẻ có , lấy của che thân/ Người không, lấy thân làm của'.   Cả 'có' lẫn 'không'; tôi đều thiếu, nên phải bỏ thân bằng 3 thước 'kaki màu cứt ngựa đậm'  [ mầu áo lính trận]  là chính đáng thôi.

    Tôi đã cho là 'đời tàn trên cánh nhạc chơi vơi',  từ khi vào đây.  Nhưng khi nghe loa phóng thanh Trại nhập ngủ số 3 đọc họ, tên, cùng số quân, với lời phán, 'Đủ sức khỏe' -- tôi vẫn cảm thấy như trời long, đất lở.  Sân trại sỏi đá bụi mù; không một bóng cây, một ngọn gió; trời nắng chang chang, sao trước mắt tôi al5i đen xì, đen xịt. ...

    Những người tuân hành lệnh gọi nhập ngũ ; và những kẻ bị cảnh sát 'tuyển'; đẩy lên xe ở '8 nẻo đường thành' đưa đến Quân vụ thị trấn; rồi bây giờ ở đây cũng có chung một thủ tục, " Vào hàng dọc, thằng"; nếu như đủ sức khỏe.  Mỗi người trong hàng; được các 'đấng' lĩnh cũ  phát cho một xấp giấy tờ là 'Hồ sơ quân bạ', có cả 'Y bạ' với 3 chữ đỏ lòm ĐSK.

     Mà; khổ vì không cố học thật giỏi ; để được đi du học, họ cái hay, cái mới; về nước được làm nhân tài phụng sự tổ quốc; hoặc, chui vào các cơ quan công quyền, với nghề nghiệp chuyên môn; còn được miễn, hoãn dịch. Còn tôi thì thua đủ thứ, đã cạn láng rồi !

   Đau đớn và nhục nhã cho tấm thân nam nhi 7 thước của mình, nhìn lại, thật mắc cỡ với anh em bằng hữu.   Cấu cách ngôn mới : " Thua thầy một vạn không bằng thua bạn một ly."  Khi 'đời sẽ khổ' -- chỉ có 3 tiếng ngắn, rút gọn; tôi đã khắc dấu vào 'y bạ' cho tiện việc nhà binh là ĐSK ; đã xác định một thân phận, " Tôi sinh ra đời với một ngôi sao xấu" (Vũ trọng Phụng)  -- tự biết mình đã thu bạn bè cả tỉ lần về tất cả mọi phương diện.

    Thua thầy,  kém bạn; tự cho là số phận đi; tôi còn thua cả 'tụi láu cá vặt' nữa.  Những đứa to, khỏe hơn tôi nhiều lần; có cả mấy bạn cũ trong số đó.  Chỉ có vài ngày; mà, chúng nó cấy được vào thân thể cơ man : nào là bệnh ho lao, sơ gan cổ chướng, đau tim ... tất cả đều ở giai đoạn' hết thuốc chữa'; phải ra khỏi trại cấp kỳ; để tránh lây lan cho những người ĐSK (đủ sức khỏe) phục vụ quân dội.

    Những ngày lưu lạc ở miền Trung, cái nắng ngốt người ở Quảng trị; mỗi cơn gió Lào thổi qua, hắt cái nóng hừng hực vào mặt, cùng với cát trắng tung bay mịt mù .  Cả bầu trời biến thành màu sữa loãng.  Mùa đông, lạnh thấu xương tủy tại Đông hà, Gio linh, Cam lộ ... mưa phùn, gió bấc; nếu không, thì sương mủ dày đặc làm tê cóng cả không gian.

    Một lần ra Quàng trị; tôi gặp Nghiệp, người bạn không thân thiết lắm; ở sân Tòa tỉnh trưởng-- đến khi vào họp ở tiểu khu; mới biết đại úy Nghiệp đang là quận trưởng quận Hương hóa.

     Nghiệp đã nhận ' ngưu canh điền khí' về cấp phát cho đồng bào thiểu số.  Trâu bò được trực thăng vận đưa xuống quận, chờ cấp phát; thì bị pháo kích.  Có con bị mẻ sừng, què chân; nên dân chúng chê trâu bò gầy ốm.   Họ đang khiếu kiện về tỉnh.  Đại úy Nghiệp  phải về tỉnh xin ý kiến giải quyết.

   Sợ báo chí biết sẽ làm rùm beng; là, không tốt cho một tỉnh ở điạđầu; vốn được nhiều ưu đãi của cả nước --nên đại tá tỉnh trưởng khuyến khích tôi lên quận Hương hóa. [Thế là tôi có cơ hội] được ngủ một đêm, qua lời mời thân thiết của đại úy Nghiệp; lvà, đi đường bộ; được ngắm cảnh đồi núi, thật đã con mắt.   Ngồi ở ghế trưởng xa, do  đại úy Nghiệp lái; xe chạy hết tốc lực, theo đàn 'công-voa' của Thủy quân lục chiến Mỹ, có xe tăng; lẫn trực thăng võ trang hộ tống.

    Lần đầu tiên trong đời; tôi mới được nhìn thấy mảng nắng vàng chảy xuôi theo từ đèo cao xuống lũng thấp; rồi lại chảy ngược từ khe sâu lên đỉnh những ngọn núi chót vót.   Màu nắng, màu rừng núi , khe suối biến hiện như 7 sắc cầu vồng.  Nắng cứ tà tà khuất dần ở những nẻo núi đồi xa xa ở trước mặt, ở say lưng.  Ở bên trái, ở bên phải.  Thời gian đi vào hoàng hôn; vài tia hồi quang đã tắt lịm;là lúc chúng tôi về đến quận đường Hương hóa.  Những cây số cuối cùng; tôi ngước nhìn lên đỉnh cao; thấy những ngọn núi xa thâm u, pha tí rùng rợn cùa ' Vàng và máu';  khi nhà văn Thế Lữ tả núi Văn dú-- truyện của người lớn, nhưng trẻ con như tôi ngày xưa đọc xong; đêm buồn đái không dám đi.

    Chuyến đi chẳng làm gì này; đối với tôi là có cơ hội cảm nhận được thơ Tản Đà hay hơn, kỳ thú hơn; khi ngâm nga, lúc đối cảnh sinh tình; mà bản thân tôi thì không đủ thi tài để viết ra.  

     Vậy Tản Đà đích thị là bậc thi thánh; khi ông ngược bắc, xuôi nam-- vào một buổi chiều tà nào đó như chiều hôm nay chẳng hạn -- tôi rất tâm đắc với 2 câu thơ của bậc thi thánh, trong bài 'Cảm thu tiễn thu': 

                                     Sắc đâu nhuộm ố quan hà
                                Cỏ vàng cây đỏ bóng tà tà dương
                                                  THƠ TẢN ĐÀ

    Đêm ở quận Hương hóa ấy; tôi còn nghe thấy gió hú lê thê, vang vang; từ hang đá này kéo qua động khác; như những tiếng ma gào, qủy khóc, oán than cho thân phận; hay đó là tiếng tức tưởi của kẻ như tôi đang ở 2 bên bờ sông bến Hả , [như đêm nay, chẳng hạn. ] ..!

    Càng về khuya, gió càng hú mạnh.  Gió hú cả 4 phương, 8 hướng, như hý lộng thần oai.  Gió từ hang này thổi qua động khác; từ động nọ thổi qua hang đá kia, đã gặp nhau ở hẻm hốc nào đó; tạo nên tiếng nổ lớn, có lúc liên hoàn, có khi cách quãng -- và, những tiếng ù ù bốc thẳng lên trời cao, vang vọng khắp cả núi đồi.  Ai đã ở Trường sơn , ngoài miệt Hương hóa; cứ vào dịp cuối hạ, đâu thu; vào những buổi chiều vàng, vào những đêm trăng sáng thì cũng có cảm nhận như tôi.

   ' Mùa hè đỏ lửa', tác phẩm Phan nhật Nam + 'Đại lô kinh hoàng' --  tên chung cho những bài phóng sự về việc di tản khỏi Quảng trị của dân chúng trong mưa bom, lửa đạn, pháo kích -- điểm báo hiệu trước cho cáo chung của một chế độ, một quốc gia.

     Những tháng năm dài phải một mình ôm xô nhiều cơn mộng dữ về mùa hạ, sao àm thê thảm quá!   Bây giờ đến thế hệ con cháu tôi.  Những đứa trẻ đang còn học ở cấp 1, 2, 3; cũng chẳng biết  'Mùa Hè Đỏ Lửa' là gì?  Đất nước nay không còn binh lửa; những đứa con nhà khá giả chẳng được hưởng vị của mùa hạ Hồng, hạ Trắng .. Vì; bắt buộc phải học hè, dù muốn hay không, vì' tiên học lễ, hậu học văn' -- thì chỉ khổ cho Trần-Minh-Khố Chuối thời nguyên tử này thôi.  

    Vậy chẳng lẽ MÙA HẠ MÃI MÃI BUỒN TÊNH? đến bao giờ mới là thuở ' THANH BÌNH 3 TRĂM NĂM CŨ'? 

     HOÀNG VŨ ĐÔNG SƠN
     Thanh đa , 20/5/ 2002.

                                            (trang 232- 233 'Giai phẩm hè'/. tuần báo ĐỜI NAY, 2002.)

                                               bút tích+ chữ ký  hoàng vũ đông sơn [1939- 2014] .