thơ hoàng như mai ( 1919 - 2013 )

 tuổi trẻ chủ nhật tp. hcm 
 phát hành  ngày 29-9- 2013 

                                      hoàng như mai : 
                                    thơ cho người lớn đọc 
                                                 ( 26 - 9 -  1919   -   27 - 9 -  2013 )



 sân ga                                                               sân khấu
Chia tay thì chóng gặp thì lâu                                       Buông bức màn rồi danh vọng hết
biết nói gì đâu lúc đợi tàu                                             người về lòng rũ sạch sầu thương
mừng thấy cờ hồng bay cả nước                                    người vào  cởi  áo lau son phấn
riêng buồn tóc  bạc tiễn đưa nhau                                 trả cả vinh hoa lẫn đọn trường
ngoảnh nhìn lớp cũ không còn mấy                                 1948
muốn níu  ngày mai có được đâu!
nghệ sĩ trót sinh giàu cảm lụy *
chẳng ca vọng cổ cũng u sầu 
    1976
----
*  câu thơ này không phải thơ HNM,
     tác giả  quá yêu thơ Tẩy Xìa (TchyA) 
     quên ghi chú chăng ?
       (TP )  


     mất xe đạp                                               tết nhâm thân 
Đã mất người thân  mất bạn bè                                       Nghĩ mình xuân hết tự bao giờ
mất rồi tuổi trẻ tuổi say mê                                             hỏi có gì xuân khai bút thơ
còn gì để mất?
còn chi nữa!
tưởng thế ai ngờ lại mất xe                                             Hòn ngọc Viễn đông chồng thất thểu
                                                                                         Hà thành hoa lệ vợ bơ phờ
Từ độ nặng mang tình đất nước 
miệt mài theo đuổi cuộc trường chinh                             Cha là hàn sĩ con còn khổ
đường ngang ngõ tắt người lên trước                             Ông chỉ thường dân cháu mất nhờ
tụt lại đằng sau có một mình 
                                                                                           Năm mới toan tìm phương kế mới
Đã trót vương mang chút mộng hồn                                 nhớ ra tuổi đã sáu mươi tư 
sông hồ lê bước gót chân mòn                                               1982
đành rằng trọn kiếp thân lưu lãng                                      
nhưng nghĩ mà thương cho đứa con                                                                                                                                                                
                                                                                                                         
                                                                                                 
                                                                                       cảm tác
                                                                                            Tuổi cổ lai hi sắp đến nơi
Hành trình dân tộc còn xa lắm                                           sổ đời tính thử khóc hay cười   
đường thế gian truân dài nắng mưa                                  sức trai thác đổ buồn dong ngược 
cha đã chậm rồi con lại chậm                                            đầu bạc chiều tà nước chảy xuôi 
lang thang chân đất đến bao giờ ...                                    hoài bão mênh mông bằng vỗ cánh
(4-1980)                                                                                    thời gian vùn vụt én đưa thoi
                                                                                             mới hay nhân thế phù du quá
                                                                                             thua được cờ hơi một ván thôi 
                                                                                                  8-1986
    thư không gửi
Ôi viết mòn tay nghĩ nát đầu                                                                       bảy mươi tư
những điều vô ich chuyện đâu đâu                                      Quá bẩy ba rồi sang bảy tư
mà lời tâm huyết trao tri kỷ                                                 mắt mờ răng rụng sức đà hư
chẳng một dòng thư chẳng một câu
                                                                                              Ngựa dù nghìn dặm còn khi mỏi
Nhân thế xưa nay thường vẫn thế                                        Đời hết xuân hè phải đến thu
sáng trưng bạch lạp tiệc truy hoan   
thâu đêm cuồng loạn thiêu thân thể                                     Muốn mọi ước mơ thành hiện thực
lệ nến long lanh rỏ mặt bàn                                                  thì muôn năm sống vẫn phù du
                                                                                                 
Cầm bút băn khoăn viết cái gì                                              Huống  chi tuổi đã xưa nay hiếm             
cái gì đích thật cái gì nghi                                                    thế sự coi như chuyện tạc thù  
ấy là ảo giác hay chân tướng                                                     2- 1992
bất lực thay đầu óc nghĩ suy
                                                                                                                  ru mình
Cái thực nhiều khi là cái mộng                                             Rồi đây mình cũng đi xa
tầm thường là kẻ rất cao siêu                                               năm ba năm nữa biết là bao nhiêu
kìa trông cái tốt đang hư hỏng                                             Chừng như chiều đã qua chiều
 cái xấu đang khoe vẻ mỹ miều                                              chừng như sương đã xuống nhiều ướt vai
                                                                                                ............................................
Thư viết xong rồi chưa gửi đi                                                Ngủ yên đi... Ngủ yên đi ...
há đem tình nghĩa hại nhau chi                                             cũng như giấc ngủ mọi khi bình thường
ao sen hồn bạn đang trong vắt                                               Nơi đây cuối một chặng đường                 khuấy đục bùn tanh ích lợi gì                                                  mai đây khởi thủy một chương mới đời
                                                                                                 Vòng đi vòng lại luân hồi
Quân tử giao tình như nước trong                                          vẫn là mình đó mình thời đã quên
phải chăng lòng đã hiểu nơi lòng                                           Ngủ bình yên ... Chết bình yên
 không cần nói những lời thiên hạ                                          Cũng như giấc ngủ hằng đêm mọi lần...
 nói với nhau bằng sự cảm thông                                            Thiu thiu.. mi mắt nặng dần...
                                                                                                 Xin chào hết thảy người thân!
                                                                                                 Giã từ !
[]                             
   
      thơ hoàng như mai 
                         ( 26 - 9 -  1919    -   27 - 9 - 2013)


--------------

            PS.   Bùi Mạnh Nhị  đưa 8 bài thơ của ' thầy Mai' đăng trên  báo Tuổi trẻ ( tp. HCM ) , sau khi  tác giả Hoàng như Mai  qua đời.  Nhưng, từ 1983, tập thơ đầu tiên  HNM đã được xuất bản ở  tp, HCM - công lao của gsts Huỳnh như Phương (1955 -     ) và giáo sư Nguyễn Lộc ( phu quân Ý Nhi ) :

      '...  Dầu lúc này, Đổi Mới đã 7 năm, cái buồn được  cấp quota, nhưng  (...)  thầy Lộc và tôi 
( HNP)  chỉ nói với thầy Mai đọc lại trước khi in (...).  Nhin thấy trong Mục lục, có mấy bài đánh dấu + bên cạnh, thầy Mai hiểu ngay [ nỗi ] băn khoăn của chúng tôi , và đã viết cho tôi ( HNP)  một lá thư mà tôi còn giữ đây ( một số bài không thể in vào tập thơ :  [ bài ] Tết Nhâm tuất 1982  [ chẳng hạn ]'

      < WEB:  VIETSTUDIES  /  TRAN HUU DUNG  >   ( USA )
   

Lời dẫn.

    Trong bài Gặp gở kịch-tác-gia Hoàng như Mai ở tuổi 93 (  vanchuongview.com / tp.hcm ) -  tôi bày tỏ sự tiếc nuối  về  2 vị :  Nguyễn Lân và Hoàng như Mai -  trẻ  thì văn chương tài ba , bỏ nửa chừng - sau , cả 2 trở thành cây đại thụ nền giáo dục ...

    Ở đầu đời , văn sĩ trẻ Từ Ngọc gửi  bản thảo tiểu thuyết Ngược giòng  để dự thi giải văn chương Tự lực văn đoàn,  bị văn sĩ Khái  Hưng  ( trong ban giám khảo)  thuổng cốt truyện , ông ta  viết thành tiểu thuyết Thoát ly đăng  feuilleton trên báo Ngày nay.  Tác giả gửi truyện dự thi chạy đôn đáo xuất bản Ngược giòng trình làng, để có chứng cớ so sánh việc Khái Hưng đạo văn. 

     Vũ trọng Phụng ( dưới bút danh Thiên Hư) hết lòng  bênh vực Từ Ngọc , viết nhiều bài  trên báo 'Đông dương tạp chí':

     " ... Nếu sự ấy mà có thật thì hẳn có một sự ghê gớm cho Tự lực văn đoàn, báo Ngày nay, cho ông Khái Hưng.  Trái lại, nếu Từ Ngọc không chứng minh được Khái  Hưng mượn cốt truyện của mình, sẽ mắc tội vu cáo và báo  Ích hữu liên đới chịu trách nhiệm..."
         ( Thư viết ở Saigon / Thế Phong - Văn Uyển xb, 2000 )

      Thế rồi, chuyện Khái  Hưng  đạo văn rơi  vào quên lãng,  chẳng còn mấy ai nhớ tới.  Lẽ phải bao giờ thuộc về kẻ mạnh - châm ngôn tây nói vậy -  con cá kình Khái Hưng  vùng vẫy, quẫy mạnh trong biển văn chương tiền chiến .    Chú nòng- nọc- văn- sĩ đứt đuôi,   mất tăm  trong làng chữ nghĩa , kể từ dạo ấy,  không còn  tác giả Từ Ngọc xuất hiện trên văn đàn tiền chiến  - sau đó -vài chục năm văn sĩ Từ Ngọc  trở thành cây đại thụ  trong nển giáo dục:  nhà giáo nhân dân Nguyễn Lân -  thầy các bậc thầy - chẳng khác gì  :

    " ...Con đường hoạt  động giáo dục của giáo sư Hoàng như Mai  gắn bó  với hoạt động văn hoá.  Trong kháng chiến chống Pháp , thầy đã cùng các nghệ sĩ nổi tiếng , sau này là nghệ sĩ nhân dân như Sỹ Tiến, Đào mộng Long thành lập đoàn kịch Độc lập lưu diễn suốt ừ Huế vào Nam.  Đến năm 1947, chiến tranh mở rộng, tổ chức kháng chiến Phú Yên khuyên anh em đoàn kịch trở ra Bắc, thế là tất cả lại lặn lội núi rừng, đường trường về Hànội.  Giai đoạn 1948, 1949, thầy là bí thư, tổng thư ký hội Văn hóa kháng chiến Hưng yên , nơi quy tụ rất nhiều người tài danh, như họa sĩ Lương xuân Nhị, nhạc sĩ Nguyễn đình  Khoa , [ kịch sĩ Hoàng Thư ] ... Thầy cũng là người  trực tiếp phụ trách đoàn kịch Văn hóa.  Những năm tháng này, thấy đã viết các vở kịch Tiếng trống Hà hồi, Sát thát, Người tù binh ... Những vở kịch này, đặc biệt là Tiếng trống Hà hồi đã được biểu diễn ở Hànội [  1950  ], Hải Phòng, sau đó ở Huế, Sài Gòn ..." 
     ( BÙI MẠNH NHỊ  :  Cây đại thụ của nền giáo dục, văn hóa VN   /  báo Tuổi trẻ tp. HCM / ngày 29-9-2013).

       Kịch -tác- gia Hoàng như Mai  trở thành giáo sư, nhà giáo nhân dân, thẩy các bậc thầy, là cây đại thụ  nền giáo dục hôm nay- quả đúng như vậy!

         riêng  tôi , chỉ nhớ  Hoàng như Mai qua văn chương , như từng thích thơ Ý Nhi , mà tôi  gọi là  thơ dành cho người lớn đọc : 
                               
                                 ....Hòn ngọc Viển đông chồng thất thếu
                                   Hà thành hoa lệ vợ bơ phờ

                                   Cha la hàn sĩ con còn khổ
                                  Ông chỉ thương đàn cháu mất nhờ 
                      
                                  Năm mới toàn tìm phương kế mới
                                  nhớ ra tuổi đã sáu mươi tư
                                      THƠ   HOÀNG NHƯ MAI / TẾT NHÂM THÂN, 1982 
     hoặc: 

                                Đã mất người thân mất bạn bè
                                mất rồi tuổi trẻ tuổi say mê 
                                còn gì để mất ?
                                còn chi nữa! 
                                tưởng thế ai ngờ lại mất xe 
                                   ...
                               sông hồ lê bước  gót chân mòn
                               đành rằng trọn kiếp thân lưu lãng
                               nhưng nghĩ mà thương cho
                                                                          đứa con
                                     ...      
                              cha đã chậm rồi con lại chậm
                              lang thang chân đất đến bao giờ ?
                                   THƠ  HOÀNG NHƯ MAI   /  MẤT XE ĐẠP -  4 / 1980
 và   :

                              Tuổi cổ lai hi sắp đến nơi
                              sổ đời tính thử khóc hay cười?
                                 ... 
                              đầu bạc chiều tà nước chảy xuôi
                                 ... 
                              mới hay nhân thế phù du quá 
                              được cờ chơi một ván thôi  
                                THƠ   HOÀNG NHƯ MAI  /  CẢM TÁC -  8-1986
     còn nữa : 

                         ...  Muốn mọi ước mơ thành hiện thực
                              thì muôn năm sống vẫn phù du

                              Huống chi tuổi đã xưa nay hiếm
                             thế sự coi như chuyện tạc thù 
                              THƠ   HOÀNG NHƯ MAI / BẢY MƯƠI TƯ  -  2 / 1992 )
  vẫn chưa hết : 

                        ... Cái thực nhiều khi là cái mộng 
                            tầm thường là kẻ rất cao siêu
                            kìa trông cái tốt đang hư hỏng 
                            cái xấu đang khoe vẻ mỹ miều
                                 ...
                           ao sen hồn bạn đang trong vắt 
                          khuấy đục bùn tanh ích lợi gì 

   và,  sau cùng : 
       
                          Rồi đây mình cũng đi xa 
                          Năm,ba năm nữa biết là bao nhiêu
                              ...
                         Nơi đây cuối một chặng đường 
                         Mai đây khởi thủy một chương một đời
                         Vòng đi vòng lại luân hồi 
                         vẫn là mình đó mình thời đã quên
                        Ngủ bình yên ... Chết bình yên
                        cũng như giấc ngủ hàng đêm mọi lần
                        Thiu thiu... mi mắt nặng dần ...

                        Xin chào hết thảy người thân!
                        Giã từ!
                              THƠ  HOÀNG NHƯ MAI / RU MÌNH 


        Vĩnh biệt Hoàng như Mai :  kịch-tác-gia ,  thi sĩ tài hoa  !!!

      ĐƯỜNG BÁ BỔN
      Saigon  Sept.  29 - 2013.