mưa nguồn / thơ bùi giáng

mưa nguồn, thơ bùi giáng
nxb hội nhà văn, chi nhánh tại  tp hcm, 1993

                              bùi  giáng - mưa nguồn

Lời dẫn:  -    Một số bài thơ dưới đây trích từ Mưa Nguồn, thơ Bùi Giáng tái bản  , sau 1975.   Đó là thời kỳ rất khó khăn  để tác phẩm  văn chương trước 1975 ra mắt bạn đọc  - với  Ý Nhi,  trưởng chi nhánh  Nxb Hội Nhà văn tại tp. HCM  đã  làm nên chuyện  - vì thế  Mưa Nguồn là 1 trong  cuốn sách  đầu tiên  của miền  Nam  tái  bản .   Và trước đó,  một số thi phẩm các nhà thơ  tiền chiến  cũng  được  Ý Nhi  lo liệu tái bản, in  đúng nguyên văn ,  bìa , họa sĩ Nguyễn Trung trình bày  trang nhã, nghệ thuật -  tuy  ruột  sách in  giấy  Bãi  Bằng 65 g.  Tôi gặp phu quân  Ý Nhi, giáo sư  Nguyễn Lộc chở  vợ cùng chồng sách  mới in xong tới Nhà văn hóa Lao động  tổ chức ra mắt .  Một  trí thức  đáng  kính , rất moujik  Nga lần đầu đập vào mắt tôi  khá ấn tượng , tới khi  quen biết,  chân dung lần đầu gặp gỡ vẫn  chưa  nhạt nhòa ! 
                Mưa Nguồn,  tái bản khổ sách 12 x 19 cm,  206 trang,  bìa do  Quốc Bảo trình bày ( nhạc sĩ sáng tác  nổi tiếng sau này) , giá bán 12.500 VNđ. , chân dung ảnh Bùi  Giáng ' chững chạc' pha chút bụi ' .   Gặp tác giả lần đầu sau 1975 , Ý Nhi giới thiệu,   Bùi Giáng nói ngay   : '  Thế Phong đi Mỹ  rồi còn đâu ?!' .  Nói rồi , cầm một  cuốn  mới in xong, ngồi phệt xuống sàn,  cạnh  sa- lông , lật trang 1 ,  cầm bút  ghi :
                 ' Bùi Giáng thân   kính tặng Ý Nhi  nương tử - Việt  Trung Thu - 1993 . ( ký tên)
               lật qua trang 3, tiếp tục ghi :
                 ' Và  đồng thời kính tặng Thế Phong Đại Ca  (  ký tên, chữ ký này có  khác chữ ký  nơi trang 1 đôi chút).
               ...đến bây giờ, tôi chưa  hiểu tại   sao anh gọi tôi  Thế Phong Đại Ca - hay  trong đầu thằng cha  bị ám ảnh  ở  Saigon từng có Đại  Ca Thay - và  Thằng  Phải Gió cũng   bị  anh em gọi
 '  trí thức côn đồ văn nghệ'?    ( Tạ Tỵ và Du Tử Lê   đầu têu  sử dụng ' chữ viết đầu tiên' ( 1965) .

               ...     những bài thơ  đưới đây  rất đỗi bình thường, ai  dám bảo thi sĩ điên hay giả vờ điên ? !

THẾPHONG
   
                                                       1.    nausicaa 

                              Bon voyage, notre hôte ! au pays de tes pères, quand tu seras rentré, garde mon souvenir  . 
                             ODYSÉE
                              Ngày về xum họp quâ khơi / xin chàng hãy nhớ ai người buổi kia /  tương giao để bạn chia lìa                              bờ xanh gió thổi đầm đìa lệ em    

Biển xô về bến cát mờ
Nửa đời trôi giạt em chờ đón tôi
Bình minh thơ dại hai môi
Lời chưa nói cũng như lời đã trao
Còn lưa hơi thở miệng đào
Đêm qua kỳ mộng giọng nào đã nghe 
Ngày sau chuyện cũ bên hè
Tiếng than đầu lá dội về trong sương
Tàn canh với hận sa trường
Những người  đã khuất trên đường viễn chinh   
Triền miên hải đảo một mình
Chiều  xanh lớp lớp sóng bồng bềnh mây
Mùa xuân hiện giữa ngàn mai
Nguyên  hình Nữ Chúa trên ngày phù du 

                    ( tr. 94-95)

                                                         2.     chỗ này  

                                                    Người đứng  đó ngày về tôi có thấy
                                                    Hai bàn chân trên cỏ lá ngàn xuân
                                                    Phong cảnh  đã  bốn bề cùng tôi nói  
                                                    Linh hồn người là thiếu nữ thanh tân

                                                    Rồi tôi  lớn đi vào đời chân bước
                                                    Cỏ mùa xuân bị giẫm nát không hay
                                                    Chợt có lúc hai chân dừng một lượt
                                                    Người đi đâu ? xưa chính đã chỗ này

                                                     Người không ở vì chờ mong đã mỏi
                                                      Người đã đi cùng tuổi trẻ tôi đi
                                                     Chợt có lúc trên đường tôi đứng lại
                                                     Ngó ngu ngơ ... xưa chính đã chỗ này
                                                                               
                                                                               (tr. 97)


      3.  người xưa


Người đi lại bước  vào em nhắn nhủ
Sầu vây quanh bờ cõi rụng chiêm bao
Mắt đã khép lúc thu mờ đã cũ
Mắt đã khép lúc thu mờ đã cũ
Xa mấy lần cồn lá  động môi trao

Đầu mũi dựng một triều  sông dạo sóng
Gọi miên man trời thiên cổ mong manh
Mắt đã khép để mi mờ còn vọng
Tiếng linh hồn trong cẩm thạch long lanh

Người đã định một lần thôi để hỏng
Đường vu vơ về chốn cũ trăm năm
Miền cát lạnh chân lạc đà bé bỏng
Bóng hình em tơi tả dưới trăng rằm

                                 
                                                                    4.  người điên

                                                                Người yêu mù của tôi
                                                                Người yêu câm của tôi
                                                               Một đời chàng không nói
                                                               Một đời chàng khô môi 

                                                                Chàng nghe thấy ở đâu 
                                                                Nơi nào chàng bắt gặp
                                                                Bên bờ cỏ bụi dâu 
                                                                Một mùa xuân hấp tấp

                                                                Từ khô se cồn nội
                                                                Xuống ruộng trổ đòng đòng
                                                                Lúa mùa lên phơi phới 
                                                                Bờ nước đục cong cong

                                                                Vì sao chàng nhắm mắt
                                                                Đi kiếm mãi một mình 
                                                                Để trời mưa lên mặt
                                                                Một cồn lá phiêu linh 
                                                                         (tr. 98- 99)

    5   ngoài trung  
     tặng anh bùi thạnh

Về thung lũng  ngó cành hoang
Chiều ru bóng lãng đãng vàng gió bay
Bình nguyên tự bữa xa ngày
Đường ngang lối dọc đến rày chửa nguôi
Mùa trăng sương cỏ bên người
Nguyên sơ đầu mộng môi cười trong bông
Chợt quên đời  đổ giọng hồng
Màu pha mước giếng xuống giòng xuân trôi 
Ngàn năm ám chướng đi rồi
Rừng biêng biếc giữ mây trời phiêu du 

                        (tr. 100)
                 
                              saigon 1952- 1962 

                                                                  6.  anh về bình dương

                                                                 Anh về  đất rộng Bình Dương
                                                                 Trái cây và lá con đường cỏ xanh
                                                                 Môi người nắng ngọt vây quanh
                                                                 Nụ cười Nam Việt yên lành bấy nay
                                                                 Em về đầy mộng lên vai
                                                                 Chào xuân ngả nón bụi ngày gió ru
                                                                 Mừng vui con mắt ngây thơ
                                                                 Mây nghiêng như lệ pha mờ chiêm bao
                                                                 Yêu nhau cảm động dường nào
                                                                 Anh về đất rộng cúi chào Bình Dương

7. ruộng bình dương

Em về đất rộng  Bình Dương
 Phố mai là gió môi hường se đau 
Tóc xanh bủa lệch mái đầu 
 Mây xanh như lệ pha sầu ruộng xuân 

Dấu sương chim cỏ Yên Tần
Dấu chim về có đậu gần gũi không
 Kết chùm nhánh trắng ra bông
Vành cong môi hẹn vun trồng về đâu

                          ( tr. 106- 107)

             bình dương xuân 1962

                                                                                                    8. thưa em saigon

                                                                        Phố hôm nay  phủ xiêm người
                                                                        Em về đầy đủ môi cười bên răng
                                                                        Ngày vui xê  xích hai hàng
                                                                         Tháng so le đếm bờ ngăn bến rào
                                                                        Thưa  em từ bữa  xa nào
                                                                        Nhìn nhau mộng đã bước vào trong mơ
                                                                         Bụi bay là  áng mây mờ 
                                                                         Yêu nhau là hẹn sai giờ ngó nhau
                                                                        Đồi xa sương xuống pha màu
                                                                         Có chờ đợi bóng em giàu dung nhan
                                                                         Con nai bốn vó băng ngàn
                                                                         Gặp em thì cũng chạy quàng quanh em
                                                                         Ta về mở mắt nhìn xem
                                                                         Trang  mờ em vẫn là em thu đầu

                                                                                     (tr. 111)

9. lá thổi như bay

Lá thổi như bay 
Bên nguồn thơ dại
 Em giữ trang này
Một mai nhìn lại

 Kiến bé một con
 Bò trên cỏ dại
Cát bến xuân cồn
Dấu chân in mãi

Vừng tóc đi tìm
Kiếm làn mi chảy
Nước mắt màu sim
Tim hồn cá nhảy

Gót chân nhỏ chạy
Đầu non xuống lũng mơ màng

Đó bóng hươu vàng
Một lần ngó thấy  

      10. Mở về phương ấy

Con gái khóc bữa nào
Bây giờ nhắc chi nữa
Chuyện ngày trước chiêm bao 
 Chuyện ngày  sau mộng úa

Em chết bên bờ lúa
Em chết dưới triều xanh
Giòng sông kia ấy của
Mộng ước vỡ tan tành 

 Ở bên đường ngồi lại
 Những người đếm tóc nhau
Kỷ niệm về kinh hãi
 Màu mắt thuở xa nào

 Xin ngó bóng mây trôi
 Xin nhìn con cá nhảy
Xin thấy ở khắp nơi
Miệng cười thơ dại ấy

Con gái khóc bữa nào
 Bây giờ xin nhắc lại
Xin dựng một hàng rào
 Để mở về  phương ấy

 ( tr. 113-116)

        11. ly tao

  Giờ  ngẫu nhĩ như hồng bay em ạ
Và yêu thương như lá ở bên hoa
Và luyến ái như tơ vàng bốn ngả
 Bủa vi vu như thoáng mộng la đà 

 Em đã lại với đời về nắng ấm
 Thắm không gian thương nhớ bóng hình em
 Anh đã đợi chờ em từ lâu lắm
Ngày đi không để lại lạnh trăng rằm

 Anh mơ ước với ngàn xuân mở rộng
 Quên não nùng sa mạc của yêu thương
Chân cứ bước theo nhịp hồn cử động
Em là em anh đợi khắp nẻo đường

Em có nụ cười buồn buồn môi mọng
Em có làn mi khép lá cây rung
 Em có đôi mắt như sầu xanh soi bóng
 Hồ gương ơi !  sao sóng lục vô chừng !

 Con mắt ấy có gieo buồn rơi lệ
Trên nẻo đường lạnh lẽo lối lang thang
 Môi thắm ấy mấy lần thao thức kể 
 Với đèn khuya vò võ mộng khôn hàn

 Trời đất nhớ lần đầu ... năm trước ..
 Đó một lần đ6i mắt đã nhìn lên
Và trời hiểu ngày sau  đôi mắt ngước 
 Một lần kia sẽ còn dịp đáp đền

 Em ở lại với đời ta em nhé
Em đừng đi. Cho ta nắm tay em
 Ta muốn nói bằng thơ bay nhẹ nhẹ
Vào trong mơ em mộng giấc êm đềm

Ta sẽ  đặt mưới ngón tay lên mắt
Để nhìn em qua khe hở du dương
Vòng theo  máu hai vòng tay khép chặt
 Ồ thưa em ta thấy mộng không hường
  
    12  ly tao  hai

 Bàn chân  một lần nghe sóng dậy
 Sắc khuynh thành một thuở động binh đao
 Người lên ngựa ngoảnh đầu về có thấy
 Bờ xa bay tuyết bạch phủ sương đào

Vì mong đợi ngày về xuân hối hả
 Ở bên mành thỏ lặn bóng ngàn dâu 
 Sầu lục thúy sầu thu sen thủy tạ
 Mộng hoa đầu trong nước ngập theo nhau

Vì con mắt một lần kia đã ngó
 Giữa nhân gian bủa dựng một bầu trời 
Đài vũ trụ hồn chiêm bao rạng tỏ
Một nụ cười thế giới sẽ chia đôi

Giòng nước bạc giòng sông trôi theo dõi
Cuối  chân trời hình bóng một chân mây
Đời xiêu  đổ nguồn xưa anh trở lại
Giữa hư vô em giữ nhé chừng này

 13  ly tao ba

Em đi  về như mây núi đầu xuân
 Giờ bay qua nước chảy suối vô cùng
Mừng như thể hôm qua về đồng nội
 Buồn bã cũ đã bẽ bàng bước vội
 Để bây giờ còn một mối riêng tây
 Lời nhân gian không tiếng để  phơi bày
Thu trăng mộng như trang mờ cổ lục
Mưa vội vã như bình minh thúc giục
Vào nhớ nhung như vào giữa hội hoa
 Lá xanh xao như cành nhánh gật gà
Và thảnh thơi đến cây già cổ thụ
Anh lại thấy một trời xưa đã cũ
Đã đi về cùng với gót chân em
 Đã đi qua cùng với cánh tay mềm
Anh mở miệng không nói lời nào cả
Vì bất chợt thất môi cười em ạ
Vì vui mừng xa lạ bỗng quen nhau
Vì vu vơ vui sướng ngó pha màu
Cây im cỏ nước cợt cồn đùa cát
Và vạn vật rủ rê nhau bát ngát
 Đàn mênh mông vây bủa gió xa bay
Anh đến bên em ghé sát mi mày .
             ( tr. 119- 123)
[]

BÙI GIÁNG

nguồn :   MƯA NGUỒN / BÙI GIÁNG -
                Nxb Hội nhà văn / Chi nhánh tại tp HCM , 1993.
                Chịu trách nhiệm xuất bản :  Nguyễn  Kiên
                Chịu trách nhiệm bản thảo :  Ngô Văn Phú
                Biên tập                                    : Vân Long
                Bìa và trình bày                       : Quốc Bảo
               Sủa bản in                                 : Ý Nhi
                               tái bản  tháng 9 / 1993 : 1000 cuốn .