Chủ Nhật, 24 tháng 6, 2018

' wislawa szymborska [ 1923- 2012.] : Nobel văn chương 1996 -- blog phạm cao hoàng



SATURDAY, JUNE 23, 2018

641. THƠ WISLAWA SZYMBORSKA Nhà thơ Ba Lan ( 1923 - 2012 )-- Giải Nobel Văn học 1996 -- Thân Trọng Sơn dịch và giới thiệu



.Bắt đầu đăng thơ từ năm 22 tuổi trên phụ trang hàng tuần của nhật báo Dziennik Polski và tiếp tục phổ biến sáng tác của mình trên các nhật báo và tạp chí. Từ năm 1952 ( xuất bản tập thơ đầu tiên ) đến lúc qua đời vào năm 2012, đã lần lượt cho phát hành gần 20 thi phẩm, trong đó một số lớn được dịch ra nhiều thứ tiếng.

Bà được trao bằng Tiến sĩ danh dự của Đại học Adam Mickiewicz tại Poznan ( 1995 ), và đã được tặng nhiều giải thưởng văn học : giải thưởng Goethe của Đức ( 1991 ); giải thưởng Herder của Áo ( 1995 ); giải thưởng của Hội Văn Bút Ba Lan ( 1996 ).

Giải Nobel Văn học năm 1996. "Ở Szymborska Viện Hàn lâm Thụy Điển muốn vinh danh một đại diện – một đại diện có sự thuần khiết và sức mạnh lạ thường và cứng cỏi - của một quan điểm thơ ca. Của thơ ca với tư cách là một  phản hồi đối với cuộc sống, một lối sống, của nghệ thuật ngôn từ với tư cách là tư tưởng và trách nhiệm" . ( Tuyên dương của Viện Hàn lâm Thụy Điển –Birgitta Trotzig, nhà văn, thành viên Viện Hàn lâm Thụy Điển. Award Ceremony Speech - Bản tiếng Anh của Rika Lesser. )

Ngày 17/1/2011 Tổng thống Ba Lan Bronislaw Komorowski đã trao tặng bà phần thưởng cao nhất của nhà nước : Huân chương Đại bàng trắng “để ghi nhận những cống hiến của bà cho nghệ thuật Ba Lan và những thành tựu xuất sắc của bà trong lĩnh vực văn học”.

Nét nổi bật trong thơ WISLAWA SZYMBORSKA là  ngôn từ, giản dị, cô đọng mà chính xác; bà thường xuyên sử dụng sự hài hước, châm biếm, ngay cả nghịch lý, để làm nổi bật nội dung sâu sắc. Đề tài ưa thích là cuộc sống thường ngày, được kể lại một cách tinh tế, lắm khi mỉa mai, khởi đầu cho những chiêm nghiệm có màu sắc triết lý.

WISLAWA SZYMBORSKA  (1923-2012)


TÌNH YÊU TỪ CÁI NHÌN ĐẦU TIÊN

Cả hai người đều tin
Một cảm xúc bất chợt gắn kết họ với nhau
Niềm tin mới đẹp làm sao
Nhưng sự hoài nghi còn tuyệt vời hơn nữa.

Họ vẫn nghĩ bởi trước đó chưa hề quen
Nên giữa hai người chẳng có chuyện gì cả.
Vậy thì nói sao đây, những con đường, cầu thang, hành lang đó
Nơi mà từ lâu lắm có thể họ đã từng lướt qua nhau ?

Tôi muốn hỏi họ xem
Liệu họ có còn nhớ
Có thể trong một khung cửa quay
Ngày nào họ đã đứng đối diện
Hay nói lời xin lỗi trong đám đông
Hay qua điện thoại báo nhầm số.
Nhưng tôi biết trước câu trả lời của họ
Không họ chẳng nhớ mảy may.

Họ sẽ ngạc nhiên biết chừng nào
Khi biết rằng
Sự ngẫu nhiên đùa giỡn họ đã từ lâu.

Mà vẫn chưa hoàn toàn sẵn sàng
Trở thành số phận
Kéo họ xích lại gần rồi lại đẩy ra xa
Đứng ngáng đường chặn lối
Kìm nén một tiếng cười
Nhảy tránh sang một bên.

Đã từng có những tín hiệu
Chưa nhận ra ngay, chẳng hề chi,
Có thể  đã ba năm rồi
Hay chỉ là thứ ba tuần trước
Một chiếc lá khẽ lướt
Từ vai rồi lại đậu sang vai.
Một vật đánh rơi rồi nhặt được
Nào ai biết, có thể là một trái bóng
Trong bụi rậm của tuổi ấu thơ ?

Đã từng có những tay nắm cửa, những chuông con,
Vết tay ai đặt vào
Chồng lên vết tay người nào trước
Nhng chiếc va li nm cnh nhau
trong kho hành lý
Có thể cùng mt gic mơ trong đêm
Khi thc gic thì đã vi quên.

Nhưng mi sự khi đu
Chỉ là mt tiếp ni
Cun sách ca duyên phn
Luôn mở ở gia chng.


KẺ KHỦNG BỐ, HẮN ĐANG NHÌN

Quả bom sẽ nổ trong quán rượu lúc mười ba giờ hai mươi
Bây giờ chỉ mới mười ba giờ mười sáu
Nhiều người còn đủ thời gian để bước ra,
Và những người khác, để đi vào.

Kẻ khủng bố, hắn đã đứng bên kia đường,
Khoảng cách tránh cho hắn khỏi bị thiệt hại,
Và tầm nhìn thật tuyệt, cứ như đang xem phim.

Người phụ nữ mặc áo blouson vàng, bà đi vào,
Người đàn ông đeo kính đen, ông đi ra,
Những  chàng trai mặc quần gin, chúng trò chuyện,
Mười ba giờ mười bảy phút và bốn giây,
Gã bé nhất, gã có số hên, phóc lên xe máy,
Còn gã cao nhất, gã đi vào.

Mười ba giờ mười bảy phút bốn mươi giây,
Cô gái, cô vừa đến, tóc buộc dải băng xanh,
Có chiếc xe buýt chạy ngang, không nhìn thấy cô nữa,
Mười ba giờ mười tám phút,
Không còn cô gái nữa,
Cô đã bước vào, cô bé ngốc đó, hay là không,
Rồi sẽ biết khi người ta đưa các thi thể ra.

Mười ba giờ mười chín phút,
Không người nào bước vào nữa,
Chỉ có một lão mập đầu hói bước ra,
Nhưng có vẽ lão đang lục tìm gì trong túi.
Và lúc mười ba giờ hai mươi kém mười giây,
Lão trở vào kiếm đôi găng chết tiệt.

Bây giờ là đúng mười ba giờ hai mươi,
Thời gian sao cứ kéo rề rà thế,
Hẳn phải là lúc này đây,
Không, chưa phải lúc này.
Vâng, lúc này đây,
Quả bom, nó đang nổ.


CON MÈO TRONG CĂN HỘ TRNG

Chết. Đng nên làm chuyn đó vi mt con mèo
Nhưng mèo thì làm gì đưc trong mt căn hộ trng ?
Leo lên các bc tưng ?
Cọ vào nhng đồ gỗ ?

Có vẻ như không có gì đi thay
Vy mà không có gì như cũ
Không có gì xê dch
Vy mà không có gì ở nguyên mt ch
Và ti đến, không mt ánh đèn.

Có tiếng bưc chân ngưi nơi cu thang
Nhưng chng phi bưc chân quen
Bàn tay ai đt con cá lên dĩa
Nhưng chng phi bàn tay thân.

Có cái gì đó không bt đu
Vào đúng giờ thưng l
Cái gì đó không xy ra
Như đáng lẽ phi thế.
Có ai đó đã tng ở nơi này
Và bng nhiên không thy na
Biến mt tăm.

Nhìn săm soi các t
Lc li các ngăn k
Ln chui tìm dưi thm
Thm chí còn vào nơi làm vic - phm điu cm –
Và xáo tung hết giy t.

Biết làm gì bây giờ ?
Ngủ và chờ đi.

Chờ anh v
Nếu anh dám
Nói cho anh biết đng làm thế vi mt con mèo.

Nó tiến gn đến anh
Dáng bt cn, vẻ kênh kiu,
Làm bộ như không trông thy anh
Nó đi tht chm
c chân gin d
Và nht là, không phóng nhy lên, không kêu gừ g,
Chí ít là lúc ban đu.


NHNG ĐÁM MÂY

Tôi phi vô cùng vi vã
Để mô tả mt đám mây
Bi chỉ khonh khc mt giây
Cũng đủ để nó đi khác.

Đc đim ca mây:
Không bao giờ lp li
Hình thù, màu sc, v trí,
Và cách sp đt bên nhau.

Không bn tâm phi ghi nhớ điu gì
Mây thênh thang bay qua ngàn sự kiện.

Phải làm chứng việc gì trên trái đất?
Mây tan ngay khi sự việc mới xảy ra.

So với mây, cuộc sống tỏ ra vững chắc
Hầu như trường kỳ, gần như vĩnh cửu.

Bên cạnh những đám mây
Đá cũng có vẻ như người anh em
Dễ dàng tin cậy
Tuy thật ra chỉ là họ hàng xa cách, dở hơi.

Hãy để mọi người nếu muốn cứ tồn tại
Và rồi sẽ lần lượt chết đi
Mây cũng chẳng quan tâm gì
Đến những chuyện phù phiếm đó.

Rồi trên cả cuộc đời của bạn
Cũng như cuộc đời dang dở của tôi
Mây cứ lướt qua kiêu kỳ, phẳng lặng.
Mây không bị buộc phải tan biến khi chúng ta đi xa
Mây không cần ai phải nhìn thấy khi trôi qua.


SỐ PI ĐÁNG KHÂM PHC    

mt bn mt. ba phy
Mi số thp phân va là số tiếp theo va là số đu tiên 
năm chín hai, bi đó là con số không dt
Số quá dài sáu năm ba năm mt nhìn không bao quát hết đưc
tám chín, chỉ phép tính gin đơn
by chín, vi trí tưng tưng
ba hai ba tám, hay là trò chơi ch,
Số quá dài bn sáu không thể so sánh vi thứ gì khác .
Con rn trên mt đt dài nht không quá bn chc thưc
Cũng thế thôi, nhưng dài hơn chút xíu, nhng con rn trong cổ tích thn k.

Số Pi, vi chui số thp phân,
Không dng lở mép ngoài trang giy
Nó chy tiếp trên bàn, xuyên qua không khí
Bc tưng, ngn lá, tổ chim, đám mây, bu tri
đến tn thiên đưng mờ nht vô biên.
Bên cnh nó, đuôi sao chi chỉ là đuôi con chut
Ngay mt ánh sao cũng phi on mình dưi sc nng không trung
Nhưng nó, hai, ba, mưi lăm, ba trăm mưi chín,
Số đin thoi ca tôi, số đo áo ca anh,
Năm mt nghìn chín trăm by mươi ba, tng lu sáu,
Sáu mươi lăm xu, tng số dân,
Vòng eo, hai ngón tay, trò đố ch, mt mã,
Tiếng hót chim sơn ca, li thề nguyn yêu đương,
Vn mãi mãi trưng tn.

Ch
ng đưc gì nếu anh chy theo nó, sẽ không đui kp bao gi,
Trn gian và thiên đưng, tt thy đu hu hn
Nhưng số Pi thì không :
Vi con số năm lúc nào cũng đng thng
Con số tám đp đẽ lạ thưng
Và số by không bao giờ là số cui
Thúc khuu tay vào sự vĩnh cu chây lưi
Buc nó cứ tiếp tc mãi không thôi.


TÌNH YÊU ĐÍCH THC

Tình yêu đích thực. Có bình thường không nhỉ
Có nghiêm túc, có thực tế hay không?
Thế giới được gì từ hai người
Tồn tại trong một thế giới riêng tư?

Họ tôn vinh nhau chẳng bởi lý do nào
Chỉ ngẫu nhiên được chọn từ hàng triệu người, họ vẫn cứ tin
Rằng chuyện ắt phải xảy ra thế thôi – mà để được cái gì vậy ?
Chẳng được  gì cả đâu.

Một tia sáng từ nơi nào chẳng biết
Sao chỉ chiếu vào họ mà không ai khác hơn?
Liệu điều này có vi phạm lẽ công bằng ? – Vâng.
Liệu có phá vỡ những quy tắc đã được kiên trì xây dựng,
Có vứt bỏ đạo đức từ ngọn nguồn hay không ? – Cả hai điều đều đúng.

Hãy nhìn vào cặp đôi hạnh phúc
Giá như họ cố giấu đi một chút
Vì bè bạn mà làm ra vẻ buồn phiền
Hãy nghe tiếng họ cười – thật là xúc phạm                        
Ngôn ngữ họ dùng – tưởng như là dễ hiểu
Và những cử chỉ nghi thức cỏn con của họ,
- Những thủ tục khéo léo đối xử với nhau-
Hẳn là một âm mưu sắp bày sau lưng nhân loại!

Mọi chuyện sẽ đi về đâu, thật khó mà đoán được
Nếu ai cũng nhìn gương họ mà làm theo
Tín ngưỡng và thơ ca biết trông cậy vào đâu
Điều gì sẽ được  nhớ ghi? Điều gì bị từ khước?
Liệu có ai muốn sống trong vòng giới hạn vây quanh?

Tình yêu đích thực. Có thật là cần thiết?
Lịch sự và khôn ngoan khuyên ta lặng lẽ vượt qua
Như một vụ tai tiếng của giới quyền quý xa hoa.
Những đứa trẻ tuyệt vời không cần có nó mới sinh ra
Nó không thể làm hành tinh dày đặc người trong cả triệu năm nay
Nó xuất hiện, chuyện thật hiếm hoi thay.

Hãy để cho những người
Chưa hề tìm thấy tình yêu đích thực
Cứ nói mãi rằng tình yêu đó không tồn tại bao giờ
Tin như thế sẽ giúp họ sống và chết nhẹ nhàng hơn.


KT THÚC VÀ MỞ ĐU

Sau mi cuc chiến tranh
Thế nào cũng phi dn dp
Mt chút trt tự  mi nơi
Đâu phi tự nhiên mà có.

Có ngưi sẽ gt gch vn
Về phía hai bên lề đưng
Để cho xe chở xác ngưi
Còn có chỗ mà chy qua.

Có ngưi sẽ phi chu li
Trong đám bùn trong tro bi
Trong nhng  lò xo nm đi văng
Trong nhng mnh vỡ thy tinh
Trong nhng gi rách dính vết máu loang.

Có ngưi sẽ dng cây tr
Chng cho bc tưng nghiêng đ
Đt ca vào khung bn l
Lp kính vào ô ca s.

Vic này chng hề ăn nh
Và mt nhiu tháng nhiu năm
Trong khi nhng máy quay phim
Đã đi đến mt cuc chiến khác.

Cn phi dng li nhiu cu
Phi xây li nhiu nhà ga
Tay áo cứ xn lên mãi
Nên ri cứ rách bươm ra.

Có ngưi, tay cm cây chi
Nhớ li chuyn va xy ra
Ngưi khác chu khó lng nghe
Gt gt cái đu chưa đt.
Nhưng cnh bên hai ngưi này
Lăng xăng mt vài ngưi khác
Cho rng chuyn kể nht phèo.

Có khi li còn có ngưi
Đào lên dưi gc bi gai
Nhng li tranh lun rỉ sét
Và ném vào đng rác thi.

Nhng ngưi biết rõ ngn ngun
Nhng gì  xy ra nơi đây
Ri ra sẽ phi nhưng ch
Cho ngưi chỉ biết ít hơn
Và ngưi biết ít hơn na
Cả ngưi chng biết gì trơn.

Ri trong đám cỏ phủ che
Nguyên nhân, hu quả mi th
Sẽ có ai đó đến nm
Môi cn mt nhành bông lúa
Mt ngó mây tri đăm đăm.


BẦU TRỜI

Phải bắt đầu từ đây: bầu trời
Ô cửa sổ không bệ đỡ, không kính, không khung,
Một lỗ hổng,và không gì khác hơn
Nhưng mở rộng mênh mông.

i chẳng cần chờ tới đêm trời sáng
Chẳng cần ngửa cổ lên
Để quan sát bầu trời
Tôi đã có trời sau lưng, trong tay, trên mí mắt
Trời bọc kín lấy tôi
Và nâng bổng tôi lên.         

Ngay cả những ngọn núi cao vời vợi
Cũng không gần trời hơn những thung lũng thẳm sâu
Chẳng có nơi đâu
Có nhiều trời hơn chỗ khác
Một đám mây bị trời chèn nghiến tựa như nấm mồ       
Con chuột chũi cũng mê mẩn như con cú đang vỗ cánh bay.
Một vật rơi vào hố sâu
Chính là đang từ bầu trời rơi vào lại bầu trời.

Những khoảng trời, những mảnh trời,         
Những vốc trời, những đụn trời,
Kết hạt, loãng tan, lởm chởm,
Rực lửa, bay hơi,
Bầu trời ở khắp mọi nơi,
Cả trong bóng tối, cả dưới làn da.

Tôi ăn bầu trời, tôi thải bầu trời,
Tôi là bẫy bên trong chiếc bẫy
Là cư dân được cư trú
Là cái ôm được ôm
Là câu hỏi trả lời cho câu hỏi.

Sự phân chia trái đất và bầu trời
Không phải là phương cách đúng
Để xem xét cái vẹn toàn
Chẳng qua chỉ là cho phép sống
Với một địa chỉ chính xác hơn
Dễ dàng nhanh chóng hơn
Nếu có khi cần phải kiếm tìm.

Những đặc trưng nhận diện của tôi
Là đắm say và tuyệt vọng.

THÂN TRỌNG SƠN
dịch và giới thiệu.


----------------------------------------------------------
trích từ TRANG VHNT PHẠM CAO HOÀNG
-----------------------------------------------------------

0 Nhận xét:

Đăng nhận xét

Đăng ký Đăng Nhận xét [Atom]

<< Trang chủ