VIRGIL GHEORGHIU

Hoàng Thi Thơ

(16/7/1929 Quảng Trị - 23/9/2001 California)

nhạc sĩ, đạo diễn, giáo viên

Ca khúc tiêu biểu

"Duyên quê", "Đám cưới trên đường quê", "Đường xưa lối cũ", "Gạo trắng trăng thanh", "Rước tình về với quê hương", "Trăng rụng xuống cầu", "Tạ tình", "Rong chơi cuối trời quên lãng",...

Một số bút hiệu khác: Tôn Nữ Trà Mi, Tôn Nữ Diễm Hồng, Bích Khê, Triệu Phong.

Sau năm 1975, tại Việt Nam, ông cùng với nhạc sĩ Phạm Duy là hai người bị cấm về nhân thân (cấm toàn bộ tác phẩm)[1], đến đầu năm 2009, một số bài hát của ông mới được Cục Nghệ thuật Biểu diễn thuộc BVHTT & DL cho phép phổ biến trở lại.[Gc 1]

Đường xưa lối cũ
Vũ Khanh

Tiểu sử

Hoàng Thi Thơ sinh ngày 16 tháng 7 năm 1929 tại làng Bích Khê, huyện Triệu Phong, tỉnh Quảng Trị. Ông thuộc dòng họ Hoàng Hữu, một dòng họ khoa bảng có tiếng tăm ở đất Quảng Trị.[5]

Sau Cách mạng tháng Tám, Hoàng Thi Thơ gia nhập Đoàn Văn nghệ Quảng Trị như một diễn viên ca kịch nhạc do nhạc sĩ Nguyễn Hữu Ba làm trưởng đoàn.

Tháng 12 năm 1946, Hoàng Thi Thơ khi đang tham gia tuyên truyền cùng nhạc sĩ Trần Hoàn ở Huế thì kháng chiến toàn quốc bùng nổ. Sau khi Huế thất thủ, ông trở ra Vinh theo đề nghị của nhà thơ Lưu Trọng Lư. Tháng 5 năm 1947, ông bắt đầu làm báo, viết văn, trở thành phóng viên và biên tập viên cho tờ nhật báo Cứu quốc của Việt Minh. Tháng 9 năm 1948, ông trở lại Huế, tiếp tục hoàn thành chương trình trung học ở Trường Khải Định.

Sau khi học xong Tú tài, tháng 10 năm 1950, ông vào đại học tại trường Dự bị đại học Liên khu 3 và 4 tại Thanh Hóa, theo khoa Văn-Triết.

Cuối năm 1952, ông bị Pháp bắt trong một chuyến về thăm gia đình. Sau hiệp định Genève, ông được trả tự do và vào Sài Gòn sống, dạy sinh ngữ Anh - Pháp ở các trường tư thục và theo nghề viết nhạc, hoạt động văn nghệ. Năm 1957, ông bắt đầu tổ chức những kỳ Đại nhạc hội tại rạp Thống Nhất Sài Gòn.
Năm 1961, ông thành lập Đoàn Văn nghệ Việt Nam gồm hơn 100 nghệ sĩ tên tuổi và lưu diễn qua nhiều nước Á Châu cũng như nhiều thành phố trên thế giới: Vạn Tượng, Hồng Kông, Ðài Bắc, Tokyo, Bangkok, Singapore, Sénégal, Paris, London... và nhiều nơi ở Hoa Kỳ.
Năm 1967, ông thành lập tiếp Đoàn Văn Nghệ Maxim, gồm 70 diễn viên ca-vũ-nhạc-kịch, tổ chức những chương trình ca vũ nhạc kịch đặc biệt tại nhà hàng Maxim. Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ là người duy nhất được Bộ Thông tin và Tổng cục Chiến tranh Chính trị Việt Nam Cộng hòa nhiều lần cử thành lập và dẫn các đoàn văn nghệ Việt Nam sang Châu Âu trình diễn...

Tháng 4 năm 1975, đoàn văn nghệ của ông đang lưu diễn ở Nhật Bản, ông không thể trở về nước được và từ đó phải định cư ở Hoa Kỳ. Ông có về Việt Nam 2 lần kể từ năm 1993.

Sáng Chủ Nhật 23 tháng 9 năm 2001, ông qua đời tại nhà riêng ở Glendale, California và được an táng tại vườn Vĩnh Cửu - nghĩa trang Peek Family, Quận Cam. Mộ của ông nằm ở nhà quàn Heritage Memorial Service, 17712 Beach Boulevard, Huntington Beach, Hoa Kỳ.[6]

Hoàng Thi Thơ lúc trẻ

Gia đình

Thời kỳ đi kháng chiến, nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ đã có quan hệ tình cảm với bà Trương Tân Nhân, một người bạn học cùng trường.[7] Sau khi ông bỏ kháng chiến về thành và không trở lại, bà Tân Nhân lúc đó đã mang thai.
Sau hiệp định Genève, bà ở lại miền Bắc và tiếp tục sự nghiệp ca hát. Người con trai của hai người mang tên Lê Khánh Hoài (lấy theo họ người chồng sau của bà), hiện đang hoạt động trong lĩnh vực kịch nghệ và điện ảnh tại Thành phố Hồ Chí Minh.[5].

Tháng 9 năm 1957, ông lập gia đình với ca sĩ Thúy Nga và có 4 người con: 3 trai 1 gái. Trong đó, người con trưởng là Hoàng Thi Thi, vừa là nhạc sĩ vừa là kỹ sư. Ngoài ra ông còn một người con nuôi là Hoàng Thi Thao, người cháu gọi ông bằng chú và cũng là người theo sát chân ông trong nhiều năm hoạt động văn nghệ.[5]

Sự nghiệp

Ban hợp ca do Hoàng Thi Thơ điều hành từng góp mặt trên đài truyền hình THVN thời Việt Nam Cộng hòa

Âm nhạc

Hoàng Thi Thơ sáng tác trên 500 ca khúc từ tình ca đến nhạc quê hương, dân ca đến nhạc thời trang, đoản khúc đến trường ca, nhạc cảnh đến nhạc kịch.

Khoảng năm 1972-1973, ông sử dụng thêm bút danh mới là Tôn Nữ Trà Mi và sáng tác một loạt ca khúc mà báo chí thời đó gọi là "đem lại cho làng tân nhạc Việt Nam luồng sinh khí mới và cảm hứng tân kỳ" như "Rước tình về với quê hương", "Việt Nam ơi ngày vui đã tới", "Ô kìa đời bỗng dưng vui", "Xây nhà bên suối", "Ngày vui lý tưởng"... Những ca khúc quen thuộc với người Việt Nam cho đến tận nay.

Trong thời gian cộng tác với nhà hàng Maxim's (Sài Gòn), ông đã thực hiện những tiết mục ca nhạc kịch dã sử và sáng tác những ca khúc hào hùng như "Quang Trung đại phá quân Thanh" hoặc "Trưng Vương đại phá quân Đông Hán".

Năm 1955, Hoàng Thi Thơ sáng tác hai bài trường ca đầu tiên mang tên "Triều Vui Thế Hệ" & "Máu Hồng Sử Xanh". Năm sau, ông cho ra đời trường ca “Ngày Trọng Đại” và đến năm 1963 là "Tiếng Trống Diên Hồng".[8]

Hoàng Thi Thơ còn là tác giả quyển “Để Sáng Tác Một Bài Nhạc Phổ Thông” xuất bản vào năm 1953, dày 500 trang với những phần hướng dẫn về hòa âm, luật sáng tác...[5]

Ông cũng là người đã nâng đỡ Sơn Ca và Họa Mi, đào tạo hai người này trở thành những nữ ca sĩ nổi tiếng.

Ngoài ra, ông có thực hiện ba băng nhạc mang tên ông với những giọng ca thượng thặng thời đó.

Hoàng Thi Thơ 1
 Rước tình về với quê hương

Hoàng Thi Thơ 2
Việt Nam như đóa hoa xinh

Hoàng Thi Thơ 3
Đưa em qua cánh đồng vàng

Ông được Trung tâm Thúy Nga và Thế giới Nghệ thuật thực hiện video về chủ đề nhạc Hoàng Thi Thơ.

Paris By Night 41
Hoàng Thi Thơ - Một đời cho âm nhạc I

Paris By Night 47
Hoàng Thi Thơ - Một đời cho âm nhạc II

Thế giới Nghệ thuật
Hoàng Thi Thơ - Một đời cho nghệ thuật

Nghiên cứu nghệ thuật múa

Hoàng Thi Thơ cũng nghiên cứu các điệu múa. Ông được cho là người tiên phong xây dựng những điệu vũ vừa hiện đại vừa đậm chất dân tộc. Ông cùng với vũ sư Trinh Toàn và vũ sư Lưu Hồng đã có nhiều công trình hợp tác nghiên cứu và sáng tạo các điệu múa dân tộc: Vũ múa trống, Vũ lên đồng, Vũ múa nón, Múa xòe, Múa Koho...

Nhạc kịch - điện ảnh

Hoàng Thi Thơ đạo diễn sáng tác vở nhạc kịch đầu tiên năm 1963, mang tên "Từ Thức lạc lối bích đào". Năm 1964, vở nhạc kịch thứ nhì "Dương Quý Phi". Năm 1966 vở "Cô gái điên". Năm 1968 vở "Ả Đào say".

Năm 1965, Hoàng Thi Thơ trở thành đạo diễn điện ảnh với cuốn phim đầu tiên là "Cô Gái Điên"quay thành phim từ nhạc kịch cùng tên của ông, do Trung tâm Điện ảnh Quốc gia sản xuất.

Năm 1969, ông đạo diễn cho phim "Người cô đơn" do chính ông sản xuất. Sau khi ra đến hải ngoại, Hoàng Thi Thơ vẫn tiếp tục làm đạo diễn cho một số phim video như "Chuyện Tình Buồn", "Tiếng Hát Trong Trăng", "Người Đẹp Bạch Hoa Thôn" và "Chiêu Quân Cống Hồ".

Danh mục ca khúc

2000 đêm đau thương

Ai buồn hơn ai

Ai nhớ chăng ai 

Bài ca dân nghèo 

Bài ca đoạn trường 

Bài thơ hòa bình 

Bài thơ cuối cùng 

Bài thơ má núng đồng tiền

2000 

Bài thơ xuân 

Bao giờ trở lại 

Biết đâu tìm

Tôn Nữ Trà Mi 

Biết thuở nào nguôi 

Bóng hồng Việt Nam 

Cành hoa trước gió 

Các anh các chị

Các anh về

Cái trâm em cài

1971 Tôn Nữ Diễm Hồng

Chiếc quạt Xuân Hương 

Chiều cố đô 

Chiều mưa viễn xứ 

Chiến sĩ hành 

Chim vàng trên nón sắt 

Chuyện tình cô lái đò bến Hạ 

Chuyện tình người trinh nữ tên Thi

1970 

Chúng mình 

Chủ nhật xám 

Con bướm nhà em 

Con tim và nước mắt 

Còn nhớ hay quên 

Cô gái mới 

Cung đàn tám hướng 

Dậy thì 

Diễm tình

1973 Tôn Nữ Trà Mi 

Dù xa xôi vẫn thấy rất gần

Duyên quê

Đám cưới trên đường quê 

Đành quên sao

Tôn Nữ Trà Mi 

Đẹp chiều thôn dã 

Đẹp mấy mùa hoa 

Đêm cuối cùng

1958 

Điệu buồn dang dở 

Điệu lý cò bay 

Đôi mái chèo trăng 

Đời sầu của ve

1973 

Đưa em qua cánh đồng vàng

Đưa em xuống thuyền

Đừng nói với anh

1964

Đường xưa lối cũ

1959

Em là nữ hoàng 

Em như làn mây 

Em về thăm lại quê anh

Gạo trắng trăng thanh

1956

Gặp lại người yêu 

Gặp nhau 

Gặp nhau giữa trời lưu lạc 

Giã từ mẹ

1954 

Giây phút chạnh lòng 

Giọt lệ bên bờ biển Đông 

Giọt sầu từ lầu Hoàng Hạc 

Gót hồng trên con đường đất 

Hình ảnh người không đợi 

Hoa hồng một đóa 

Hoa nữ sinh 

Hỏi người còn nhớ đến ta

1973 Tôn Nữ Trà Mi 

Khi người lính trở về quê hương 

Khi tình yêu đến 

Khúc hát chia tay 

Kinh chiều 

Lá vàng tượng trắng trong vườn lục xâm 

Lá thư về làng

1955 

Lời hát tạ ơn 

Lời người bên kia Bến Hải 

Lời người ra đi 

Lời người ở lại 

Lời thề của loài hoa trắng

Tôn Nữ Trà Mi 

Lúa vàng sao sáng 

Mái tranh chiều 

Màu hoa thiên lý 

Mặt trời lại sáng quê hương 

Mối tình bất diệt 

Mộng hồng 

Một lần cuối 

Một miếng trầu duyên 

Một thoáng em về 

Mời lên hái đóa hoa rừng

Mùa thu Đông Kinh

Múc ánh trăng vàng 

Ngày buồn trôi qua ngày vui phải tới 

Ngày vui lý tưởng 

Ngày trọng đại

(trường ca) 

Người cô đơn

(nhạc phim cùng tên) 

Người nghệ sĩ mù 

Nhạc vọng thôn chiều

Nhớ thành đô

1963

Như cánh phù du 

Những ai chưa về 

Những giòng lệ rơi

Những ngày thơ mộng

Những vòng hoa trắng 

Nếu một ngày kia 

Niềm đau của Thúy 

Ô kìa đời bỗng dưng vui 

Ôi chưa kịp nói với nhau một lời 

Phố chiều 

Phút đầu tiên

1959 

Quê hương ta 

Rong chơi cuối trời quên lãng 

Rước tình về với quê hương

1973 

Ruộng lúa nương dâu 

Sao Bích Khê 

Sống chết với nhau

Triệu Phong 

Súng ơi 

Ta dạy cho con 

Tà áo cưới

1960


Tạ Tình

Tại sao 

Tâm tình gửi Huế

Tôn Nữ Trà Mi

Tango nhớ

Thiên đường của ta 

Thôi chia ly từ đây 

Thôn trăng mở hội trăng tròn

Thị trấn đìu hiu

Thục Lan, giọt nước mắt da vàng 

Thúy 

Tiễn nàng sang ngang 

Tìm anh 

Tin ngày mai đến 

Tin về đô thị 

Tình anh 

Tình anh tình em 

Tình ca điên

Tình ca trên lúa

Tình dang dở 

Tình đêm liên hoan 

Tình gần tình xa 

Tình hồng cho em số 1

(Tình hồng cho em) 

Tình hồng cho em số 2

(Đêm buồn) 

Tình hồng cho em số 3

(Kinh cầu tình yêu) 

Tình hồng cho em số 4

(Niềm đau của cát) 

Tình hồng cho em số 5

(Rồi một ngày) 

Tình hồng cho em số 6

(Lộng Ngọc) 

Tình hồng cho em số 7

(Tạ tình) 

Tình hồng cho em số 8

(Lệ buồn) 

Tình hồng cho em số 9

(Ru nhau) 

Tình hồng cho em số 10

(Góc trời của ta) 

Tình mùa hoa đào 

Tình sầu biên giới 

Tình ta với mình 

Tình vỡ 

Tình yêu tuyệt vời 2 

Tóc thề chấm vai

2001 

Tôi nhớ tên anh 

Tôi yêu Thúy 

Trái tim Việt Nam

Trăng rụng xuống cầu

1956

Trời quê hương ta xanh

Triệu Phong

Túp lều lý tưởng

Tôn Nữ Trà Mi

Vần thơ thương nhớ 

Vết chân đà điểu 

Việt Nam ơi ngày vui đã tới 

Việt Nam như đóa hoa xinh 

Vũ khúc đồng quê 

Vũ khúc yêu đời 

Xây nhà bên suối 

Xe hoa một chiếc 

Xuân chết trong lòng tôi

1949 

Yêu mãi còn yêu 

Chú thích

^ 6 bài hát được phổ biến trở lại của Hoàng Thi Thơ là: Đường xưa lối cũ, Rước tình về với quê hương, Hình ảnh người em không đợi, Duyên quê, Túp lều lý tưởng, Múc ánh trăng vàng[2][3][4]

^ Nếu thấy oan, Đàm Vĩnh Hưng có thể kiện của tác giả Nhật Lệ trên báo Lao động 22/2/2006, Vietbao đăng lại. Bài báo có nhắc đến việc Phạm Duy và Hoàng Thi Thơ bị cấm về nhân thân (nghĩa là cấm lưu hành toàn bộ tác phẩm)

^ Danh sách cái bài hát được phép phổ biến, phần X, Cục Nghệ thuật Biểu diễn

^ Cố Nhạc sĩ Hoàng Thi Thơ: Sau 33 năm “Rước tình về với quê hương”... Báo Tuổi trẻ Online, ngày 7 tháng 1 năm 2009

Hoàng Thi Thơ thời kháng chiến chống Pháp 1946

Ca Khúc Hoàng Thi Thơ

http://nhac.vn/playlist-nhung-sang-tac-hay-nhat-cua-hoang-thi-tho-plO8Q?st=so5pkV

Trở về 

Chân Dung Văn nghệ sĩ 

http://phannguyenartist.blogspot.com/2017/02/chan-dung-van-nghe-sy-viet-nam-336-z.html

Danh sách Tác giả 

http://phannguyenartist.blogspot.com/2015/10/danh-sach-tac-gia.html

Emprunt Empreinte 

http://phannguyenartist.blogspot.com/2011/05/phan-nguyen-oi-loi-cung-cac-tac-gia-va.html

MDTG là một webblog "mở" để mỗi ngày một hoàn thiện, cập nhật sáng tác mới cho từng trang và chỉ có thể hoàn hảo nhờ sự cộng tác của tất cả các tác giả và độc giả. 

trích từ blog phan nguyên