"đọc ĐỌC ĐẢNH LUẬN, để nhớ HOÀNG VŨ ĐÔNG SƠN" [ i.e. Hoàng Ngọc Ấn 1939- 12/ 09/ 2014 saigon.] + Lý Văn Sâm ... -- Đường Bá Bổn giới thiệu / blog T.Vấn & Bạn Hữu (USA)
tháng 2 buồn đọc lại lỗ tấn :
đỏng đảnh luận / hoàng vũ đông sơn
đỏng đảnh luận / hoàng vũ đông sơn
tháng 2 buồn đọc lại lỗ tấn
hoàng vũ đông sơn,
văn uyển xb, usa 2002
(nguồn : http://thang-phai.blogspot.com)
đỏng đảnh luận
lời giới thiệu:
Giả thiết thôi nhé, gặp người đẹp, duyên mặn mà, không một chút đỏng đảnh , thì quả phí phạm !!! – Lính Không quân lực Việt Nam Cộng Hòa xưa , có câu gạ gẫm, ‘'Khó vừa phải nhưng đừng khó qúa / Anh nhờ em một tí em ơi !"
– còn chàng văn sĩ Hoàng Vũ Đông Sơn lại không "nhờ em một tí’" mà dụ " em xứng đáng là nàng Đỏng đảnh; đệ Nhất, Nhị, Tam đỏng đảnh toàn tập "của đời anh, đó em !!!- anh sẽ cất cao giọng " Đỏng đảnh tuyệt vời / Tuyệt vời Đỏng đảnh" .
– sở di HVĐS viết được , từ gợi ý , nơi cô cựu biên tập nxb Văn Nghệ tp HCM :" cái Duyên [Lê Duyên] là mẹ đẻ văn chương ..." - không riêng HVĐS mà thôi ,
-- cho tới một chàng văn sĩ khác, thì mỗi lần , nàng Bao Tự tân thời cười , khiến chàng văn sĩ X… tá hỏa tam tinh : " ông ơi, tôi với ông tới quán cà-phê Văn Nghệ cô Minh đi, riêng tôi còn được nhìn nụ cười tươi hoa nở cô biên tập tác phẩm ‘ Kòn trô ‘ tái bản ‘ !"' -- lời Lý Văn Sâm.
– năm 2000, chàng Lý Văn Sâm văn sĩ ra đi mãi , vẫn chưa nhìn thấy ' cái Duyên" , nàng biên tập ‘"cười một lần với chàng tác giả Kòn Trô ?’
– sáng nay chúng tôi: Đinh Bạch Dân+ Lê Duyên+ Ý Nhi ngồi với nhau ( đợi Hoàng Vũ Đông Sơn như mọi lần; mãi vẫn không thấy chàng ta có mặt) ;-- Lê Duyên nói với Ý Nhi : " .. hay là chúng ta sang ăn phở đà điểu mới mở ở đường Hai Bà Trưng đi…".
-- cả 3 chúng tôi gật đầu- - riêng tôi thầm nghĩ: " ... có thể cái DUYÊN trong' Đỏng Đảnh Luận ' giống như con đà điểu , mỗi khi lo lắng, thì hay chúc đầu vào đống cát, sao ? "
ĐINH BẠCH DÂN
SAIGON, JAN. 4, 2014.
** nữ văn sĩ X… [ sinh 1963 – ] rất nổi danh, coi chuyện’ sex' như ăn sáng, trưa, tối v.v.. Một lần, ra công tác ở Hà nội , cô gặp một thanh niên Hà thành bô trai, khỏe, gân cốt cứng cáp, cô cho thử sức tắp-lự. Xong, cô phán’ hèn gì mà thằng chả ,chồng em chỉ giỏi cầm máy bấm hình, mà , khoản kia‘ chưa lên đã xuống, xe tăng chạy ầm ầm vào thành, bỗng im bặt, vì tuột xích trước cổng …’
(Bt chú thích).
‘ Tuyệt vời trên cả tuyệt vời !’
khi, những anh học trò dốt lại ‘của tốt thích xài’ :
học theo, làm theo Hồ xuân Hương, nhưng, tài cán không là Hồ xuân Hương. Cô tây Thi khóc tuyệt vời, cô Đông Thi cười thì tuyệt mạng, vì, đời cho là quỉ’.
‘ Đấy là lúc cụ đã ‘ phơ‘ hết đạn, gân đã teo, da đã tóp, cụ bèn ngoái lại, tiếc của trời, nên cảm thán ra như thế .’
Hình như bài đó còn có câu ‘ Răng nanh thằng Cuội râu cằm Thiên Lôi ‘ nữa ?
tạp văn: hoàng vũ đông sơn
Giả thiết thôi nhé, gặp người đẹp, duyên mặn mà, không một chút đỏng đảnh , thì quả phí phạm !!! – Lính Không quân lực Việt Nam Cộng Hòa xưa , có câu gạ gẫm, ‘'Khó vừa phải nhưng đừng khó qúa / Anh nhờ em một tí em ơi !"
– còn chàng văn sĩ Hoàng Vũ Đông Sơn lại không "nhờ em một tí’" mà dụ " em xứng đáng là nàng Đỏng đảnh; đệ Nhất, Nhị, Tam đỏng đảnh toàn tập "của đời anh, đó em !!!- anh sẽ cất cao giọng " Đỏng đảnh tuyệt vời / Tuyệt vời Đỏng đảnh" .
– sở di HVĐS viết được , từ gợi ý , nơi cô cựu biên tập nxb Văn Nghệ tp HCM :" cái Duyên [Lê Duyên] là mẹ đẻ văn chương ..." - không riêng HVĐS mà thôi ,
-- cho tới một chàng văn sĩ khác, thì mỗi lần , nàng Bao Tự tân thời cười , khiến chàng văn sĩ X… tá hỏa tam tinh : " ông ơi, tôi với ông tới quán cà-phê Văn Nghệ cô Minh đi, riêng tôi còn được nhìn nụ cười tươi hoa nở cô biên tập tác phẩm ‘ Kòn trô ‘ tái bản ‘ !"' -- lời Lý Văn Sâm.
– năm 2000, chàng Lý Văn Sâm văn sĩ ra đi mãi , vẫn chưa nhìn thấy ' cái Duyên" , nàng biên tập ‘"cười một lần với chàng tác giả Kòn Trô ?’
– sáng nay chúng tôi: Đinh Bạch Dân+ Lê Duyên+ Ý Nhi ngồi với nhau ( đợi Hoàng Vũ Đông Sơn như mọi lần; mãi vẫn không thấy chàng ta có mặt) ;-- Lê Duyên nói với Ý Nhi : " .. hay là chúng ta sang ăn phở đà điểu mới mở ở đường Hai Bà Trưng đi…".
-- cả 3 chúng tôi gật đầu- - riêng tôi thầm nghĩ: " ... có thể cái DUYÊN trong' Đỏng Đảnh Luận ' giống như con đà điểu , mỗi khi lo lắng, thì hay chúc đầu vào đống cát, sao ? "
ĐINH BẠCH DÂN
SAIGON, JAN. 4, 2014.
Thật lạ lùng, khi đàn anh tôi cứ thích những sự đỏng đảnh,. Ông là nhà soạn tự điển tầm cỡ và đã có nhiều bột bằng nhiều thứ tiếng có giá trị. Chắc chắn ông phải hiểu hơn ai, cái ngữ nghĩa của sự đỏng đảnh mang một ý tưởng không hay ho gì. Thế mà ông vẫn ‘ mết’ những dì, những mợ đỏng đảnh. Sờ trán, thấy ông trán ông vẫn mát mẻ, khi đối luận vẫn ‘ anh hoa phát tiết ra ngoài’ ào ào. Tức là chẳng ‘ hâm‘ tí nào . Vậy đâu là cớ sự ?
Nghĩ mãi chẳng ra, đành muối mặt đi hỏi các bậc sĩ nhân, quân tử rành về tâm lý của mấy lão Ngoan Đồng. Các đấng ấy đều’ chứng khẩu đồng từ‘ như các nhà đạo đức giả, đều khẳng định ban lời dạy dỗ. rằng :
No cơm ấm cật đấy mà
Già chơi trống bỏi đấy thôi
Tôi không tiếp thu, không thu hoạch lời dạy dỗ ấy và phản bác lại :
‘ Kết luận về người ta thế là sai hoàn toàn, trong trường hợp này …’
‘ Sai ở chỗ nào ?
‘ Sai là không đúng’
‘ Tại sao không ?’
‘ Vì, một là, đàn anh tôi cùng họ Nguyễn, nhưng không dây mơ rễ má gì với Uy Viễn tướng công, nên không có dư ‘ nhân dục‘ để chứa một bầu ăm ắp. Tuổi tác cũng chưa được 73 để vui vẻ trả lời đối tượng rằng ‘ Ngũ thập niên tiền nhị thập tam’ . Hai là, đàn anh tôi không phải loại thương luân bại lý , đi tán tỉnh loại choai choai chanh cốm con nhà lành, hay‘ Hồng Hồng Tuyết Tuyết‘ ở hang, ở động. Ông ấy lại rất tôn kính những bậc mẹ thảo vợ hiền. Chỉ muốn giao du văn nghệ với các dì, các mợ sồn sồn, chồng bỏ, chồng chê, hoặc, nhún nhảy nhiều quá, nên gặp cảnh trái ngang, thành ra duyên phận long đong, không còn ra cái điển tích lý cố gì ‘.
‘ Giao du chay hay ngả mặn’
‘ Chay tịnh 100 %’
‘ Đã không ấm đầu, không chạm mạch, không ngu dốt, thế là tam không, thế là Tôn Ngộ Không chính hiệu và là tổ sư Bổ đề của Cửu Đô Ni rồi.
‘ Chẳng phải là nhân y sĩ hay thú y sĩ, chưa khám , chưa xét, chưa hội chẩn, ông cũng chưa hề quen biết đàn anh tôi, sao vội phán như Thánh vậy ?. Không sợ mù mồm hay tởn thọ à ?’
‘ Mù mồm ‘ thì có sợ. Trong mồm có răng và có lưỡi. Bị ghè gẫy răng, bị hớt mất lưỡi, thì vêu vao liền một khi . Nói chẳng đặng , nhá chẳng xong, thà chết sướng hơn.
‘ Còn tổn thọ ! Không sợ à ?’
‘ Không ! Bởi thọ yểu do số mệnh. Bộ chết dễ lắm sao ? Đọc truyện kiếm hiệp của ông Tàu Kim Dung, ông ấy diễn tả cái cảnh quấn hùng 36 bang 72 động ấm ớ hội tề bị vướng Sinh Tử Phù, nên sống dở chết dở. Bang chúa, Động chủ gì gì đi nữa thì cũng hèn, phải chịu sự sai khiến. Đố anh nào dám ho he lên án ác ôn côn đồ của Thiên Sơn Đồng Mỗ, cung chủ Linh Cứu Thung. Đến hạn đến kỳ là cung cúc tận tụy, phần đưa cỗ biếu, tỏ dạ trung thành, để mong được gỡ’ Phù’. Cứ’ gỡ’ được ra cái nhẹ, lại’ cấy’ vào cái nặng hơn. Chả có anh nào thoát khỏi móng vuốt. Thế mới gọi là Sinh Tử Phù của người Đẹp Đồng Mụ mụ chứ .’
‘ Ơ kìa, tôi thô lậu quả văn mới phải đến ăm mày ông tí hiểu biết chuyện đời. Ông lại phán toàn chuyện ruồi bu, chuyện các anh bị cấy Sinh Tử Phù là phịa, là hư cấu của nhà văn Kim Dung. Ông ấy lộng bút hí hước cái cảnh tham thì thâm của người Tàu xa xưa. Ờ’ Đại Việt ta vốn xưng Văn hiến đã lâu’, luận về sự sống chết, đức Sào Nam Phan bội Châu có 2 bài thất ngôn bát cú. Ông quên thật hay giả vờ quên ? Những lời dài dòng văn tự, ông phát ra, chẳng ăn nhập gì đến chuyện tôi hỏi về đỏng đảnh. Tôi nhắc lại, ông cho tôi biết từ thực chất đến tinh thần của cái sự đỏng đảnh’.
‘ Kể cũng khó, tán phó mát xong rồi, là lời nói gió bay đi, thì ai cũng nói thả dàn được. Còn dây dưa đến văn tự, thì rằng hổ lốn, hố nặng đấy .’
‘ Tôi cứ nghĩ ông đã dày phong độ từ khi sử dụng Viagra, đã là Tôn Ngộ Có. Ai ngờ vẫn’ chưa lên đã xuống’. Tội nghiệp cái khoản phản ứng ngược. Nghe anh em đàm tiếu mãi, tôi cứ không tin’.
‘ Đồ đểu giả !’
‘ Cám ơn ông quá khen. Đểu là đểu. Có đểu là đểu thật. Đểu mà được tôn lên hàng giả, như đạo-đức-giả, tác-giả, ký-giả, học-giả, nhân-giả, trí-giả… nghe nó nghịch lý sao ấy. Cứ như là Nghè Phú Thị vịnh Sở Khanh ;‘ Làng nho người cũng coi ra vẻ / Bợm xỏ ai ngờ mắc phải tay’. Tam nguyện Yên Đổ đã khen ‘ Rằng hay thì thật là hay / Nho đối vớ xỏ, lão này không ưng ‘.
‘ Hợm hĩnh’
‘ Ai hợm hĩnh? Ông dám mắng 2 vị đại gia Chu Nguyễn hay mắng tôi ?’
‘ mắng ông đấy’.
Mắng tôi ? To gan ! So sánh bao giờ chả khập khiễng. Cả ông và tôi đều không đáng mặt xách dép cho 2 bậc danh nhân ấy. tại ông đưa vấn đề đi quá xa, có thể nói là trật đường rầy, nên tôi bỡn ông tí chút cho vui .’
‘ Cái sự đỏng đảnh của đàn bà , con gái, nhìn ở góc cạnh nào cũng thấy chương chướng làm sao ấy . Biết nói thế nào đây ? Vả lại, tôi cũng không quen biết ai là chuyên gia cỡ đốc- tưa Freud, để hỏi han cho ra nhẽ khi họ nhìn hiện trạng đỏng đảnh qua cái
‘ miệng trời ơi‘ để phân qua, tích lại .’
‘ Tôi nghĩ, mình là con Rồng, cháu Tiên, cao quí tuyệt mức, ngay từ khi mới lọt lòng mẹ đã hơn cả nhân loại rồi. Dù có bỡn cợt cái lô-gô thương- hiệu- bảng của nhà bảo ‘ Con Rồng’, cũng vẫn tỏ ra có gốc gác, có phong thái của thư, của hùng hẳn hoi :’ Con Tiên cháu Rồng lộn xuống cõi trần sung sướng nhỉ / Mộng Hùng thư rắn sai đâu ông tạo đỡ đầu cho’.
‘ Hỗn xược ! Báng bổ tiên tổ như thế à ?’
‘ Đại gia lấy Quốc-văn-giáo-khoa- ra hù rồi . Cấu đối trên lấy ở’ Chơi chữ’ trang 94, nhà -học-thật Lãng Nhân ghi rõ là của ông Trần Bình[ tri phủ Trần tán Bình]. Tôi thuật nhi bất tác ma ! Với lại, tôi tự biết mình dốt nát đệ nhất hạng. Phạm trù triết học hay’ chiết lý’ là để bắt bẻ nhau. Tôi là người ngoại đạo, nên mù mịt tăm cái khoản phân-tâm-học soi rọi đến chân tơ kẽ tóc từng người, nhất là tâm-sinh-lý các bậc nữ lưu của từng thời kỳ, thời điểm. Tôi sợ nhiễm’ Dịch hạch’ vướng’ Buồn nôn’quá chừng chừng rồi ! .
‘ Đã sợ nhiễm, sợ vướng, hãi lây mà còn ham. Này ! Cái khoản’ ấy‘ thì cổ kim Đông Tây như nhau. Có thể thôi mà cũng không biết. Trạng thái tinh thần của ông bây giờ’ giang hồ bạn lữ câu tam hợp’ gọi là cà-chớn chống xâm lăng, nghe chưa ?’
‘ Nghe thế đếch nào được, ông vòng vo tam quốc. càng nói, ông càng lộ ra là người thiếu tự-ái quốc gia, thiếu tự-tôn dân tộc ?’
‘ Làm gì mà nâng cao quan điểm để đội cho nhau cái mũ lớn quá vậy ? Cái gì quốc gia dân tộc cứ nhắng cả lên như thế ? Tôi có Thần thánh hai vai, là vì hoàn cảnh, cho yên cái thân để vi vu chút đỉnh. Đừng lên án nhau chứ ‘,
‘ Ủa! Tôi đâu có khảo mà ông xưng. Tôi nghĩ rằng mỗi dân tộc đều có linh hồn riêng. Ta phải khác với Tây, Tàu, Nhật Mỹ …’
‘ Không khác đâu, vì cũng là con người cả Đã là con người thì hỉ nộ ái lạc lục dục đểu như nhau. Rồi sự giao lưu văn hóa ảnh hưởng hỗ tương, học được cái hay thì ít, tiêm nhiễm những cái dởm , cái dở thì nhiều.’
‘ Cho thí dụ cụ thể đi !’
‘ Đơn cử. Đàn bà Việt nam lấy Tàu thì gọi là thím Khách, lấy tây gọi là me Tây, tấn phát lên có cả ‘ Kỹ nghệ lấy Tây‘ như nhà văn Vũ trọng Phụng đã viết. Thiếu gì những bà Phó Đoan và hẳn nhiên có nhiều cô Tư Hồng ‘ trăm năm đánh giá của bà to’. Bây giờ thì lấy… đủ thứ. Cứ làm như đàn ông con trai nước Nam ta là Tôn Ngộ Không cả đám ấy thôi. Rồi cái ăn mặc nhí nhố, nghĩ mà đau !’
‘ Như vậy là tân nhật tân. Cái thời vì cơ hàn thiết thân phải làm thím, làm me độ nhật đã cáo chung. Nay thì đã khác rồi. Những bà Phó Đoan, những cô Tư Hồng nguyên tử đầy phong độ thím thím, me me, toe toét hét vào mặt chúng ta mà vẫn có kẻ vỗ tay bồm bộp lấy làm khoái chí. Tôn-Ngộ-Không-Tiền tức khí ả ?’
‘ Đấy là thiểu số rác rưởi. Quốc dân đồng bào đều tởm lợm. Đó là sự thực .’
‘ Có liên quan gì đến đỏng đảnh đâu ?’
‘ Tất nhiên là không’
‘ Thế sao đưa chuyện bá láp ra bàn ?’
– Để đối chứng’
‘ Nghe nói có mùi bia hơi. Vậy chứng đâu ?’
‘ Quốc sử ghi: liệt nữ Triệu thị Trinh tuyên bố
Tôi muốn cưỡi cơn gió mạnh, đạp đường sống dữ, chém cá Kình ở bể Đông, quét sạch bờ cõi để cứu dân ra khỏi nơi đắm đuối, chứ không thèm bắt chước người đời cúi đầu còng lưng để làm tì thiếp người ta ‘.
Đó là sự đỏng đảnh cao cấp, đỏng đảnh siêu hạng. Dưới mắt anh thư họ Triệu, đàn ông con trai Việt nam ta ngày đó, bất quá đến như Thi Sách là cùng. Ở dạng như ‘ bà cô Triệu thị Trinh’ đúng lá đỏng đảnh đệ nhất tuyệt.‘
‘ Hồi Tây xâm lăng co người đẹp hay chữ là cô Miên đỏng đảnh, cô không thèm lấy chồng, vì toàn gặp đồ gàn, đồ tồi, đồ tể. Cô ta ra một vế xuất, thách đối để kén trượng phu :
Cô Miên ngủ một mình
mãi sau mới có ông cai tổng Thịnh,, cỏn gọi là Cai Vàng đi qua, đối :
Tổng Thịnh tóm nhiều đứa
đến lúc ông Cai Vàng tuẫn nạn, vỉ trúng đạn khi giao tranh với giặc Pháp, cô Miên đỏng đảnh ấy, tức đệ tam phu nhân của nhà ái quốc, khóc chồng bằng đôi câu đối ;
. Chị thưa chị, một tiếng đùng, kiếp phù sinh ông lớn đã xong rồi, trị mà chi, loạn mà chi, ngơ ngẩn sống thừa em với chị.
‘ Con ơi con, ba đời dõi, gương thế phiệt chúng bay coi lấy đó, vinh là thế, nhục là thế, ngậm ngùi chết điếng mẹ cùng con ‘
Học giả Lãng Nhân phê : ‘ hạ đến chữ chúng bay thì rõ là giọng bà Tướng’. Khỏi bàn cãi thêm, theo tôi, thì đó là đỏng đảnh đệ nhị tuyệt.
‘ Thế còn đệ tam tuyệt ?’
‘ Đệ tam tuyệt là Hồ xuân Hương. Cũng chẳng ai nắm rõ được căn cước của ông hay bà Hồ xuân Hương. Chỉ toàn là sơ yếu lý lịch, người nọ trích ngang của người kia, viết sách, viết bài, vàng đọc càng thấy khó thuyết phục. Người thì cho là Hồ xuân Hương xấu như ma, người lại cho Hồ xuân Hương đẹp như hoa. Trong tác phẩm Hồ xuân Hương- Nàng là ai ?, ông nghè Phạm, húy Trọng Chánh, việt kiều Mỹ – ở mục Thời sự văn nghệ báo ‘Khởi hành ‘ in ở Huê Kỳ, số 45, tháng 7/ 2000 có lời ghi nhận :
‘ Tiến sĩ ? Phạm trọng Chánh bác bỏ toàn bộ các sai lầm về Hồ xuân Hương trong suốt thế kỷ qua …’
báo còn ghi rõ :
‘ … anh tuyên bố’ Hồ xuân Hương là một giai nhân tuyệt , một hoa khôi thủ đô Thăng long…’ – chứ không xấu như trái mít + uẩn ức tình dục như người ta bôi nhọ’
‘ Nàng là Ai ? cái tựa sách nghe quen quen ?’
‘ TTKH- nàng là Ai ? * chứ gì ?’
‘ Đúng rồi! Nhưng có gì ăn nhậu gì đến điều chúng ta bàn ở đây ?’
‘ Có chứ ! Đó là sự đẹp, xấu + uẩn ức tình dục’
‘ Nói đi’.
—------------
* TTKH- nàng là Ai ? / Thế Nhật [Thế Phong] (Bt)
‘ Tôi nghĩ Hồ xuân Hương là đàn ông. Một anh đàn ông rắn mắt nào đó, nhưng lại rét không dám minh danh, kể cả lúc hứng khởi tự-trào phúng-thế, nên, lấy bút hiệu như rứa- để mập mập, mờ mờ xỏ xiên cho đã- vì, các cụ xưa đâu có chấp nhất với đàn bà con trẻ- mặc dầu ả Hồ xuân Hương thiếu hẳn chữ thị , là đặc trưng của nữ giới. Thấy kiểu cách đó , nhiều anh mần theo. Rồi Hồ xuân Hương có gia phả hệ đàng hoàng mới khiếp chứ !’
‘ Thì ít ra cũng có lối thơ Hồ xuân Hương của cái ngày xa xưa ấy. bây giờ là lối thơ But Tre: Anh đi công tác Pơ-lây …, Cu dài dằng dặc biết ngày nào ra . Sự ăn theo cũng có dụng công, tư duy tốn kém cà-phê, thuốc lá đấy, bù lại , đươc ít thắng lợi tinh thần, cỡ Chí Phèo : không phạm pháp nghiêm trọng để bị truy tố dâm đãng ..’
‘ Có vi phạm luân lý đạo đức chứ .’
‘ Ngay cả ông Bút Tre đang sống sờ sờ cũng chẳng kiện được củ khoai nào mà !’
‘ Đỏng đảnh luận đệ tam tuyệt như ông nói là ở điển tích lý cố nào ?’
‘ lại còn phải hỏi ? Những yếu tố tự tại của Hồ xuân Hương đã là một đề tài nhất trí , và, người ta đã phân loại, qua các bài thơ có thư danh Hồ xuân Hương, như sau :
+ loại tình tự: than thân,tự tình, cảnh chồng chung, khóc ông phủ Vĩnh tường, khóc ông Tổng Cóc
+ loại xã hội : mắng bọn đồ tồi, giễu bọn đồ dốt, lỡm ông Cử Võ, diễu Sư nữ không chồng mà chửa…
+ loại hoạt cảnh : đánh đu, tát nước, đánh cờ người, thiếu nữ ngủ ngày …
+ loại tĩnh vật : bánh trôi, quả mít …
+ loại phong cảnh : đèo ba Dội, hang Cắc cớ …
‘ Làm gì mà kê ra cả đống như lên lớp giảng dạy thế ?’
‘ Ấy là tại ông, bảo :’ ...lại ăn mày tí hiểu biết’, nên, tôi ‘ bố thí vài tí’ để ông hiểu thế nào là’ ý tại ngôn ngoại‘, là’ thi trung hữu họa‘, là’ vô trung sinh hữu‘ trong thơ Hồ xuân Hương. tất cả đều là hoạt cảnh rất sinh động, đều dẫn đến nhân-hóa, trí-hóa; khiến xưa thì công kích, chê bai, kết tội; nay, thì bênh vực, thêm thắt , ngợi khen …’
‘ Cái nay mà ông nói đây có hàm ý ngậm nghĩa là hơn xưa, có phải không ?
‘ Phải!’
‘ Hơn ở khoản nào ?’
‘ Ở khoản Hồ xuân Hương hơn, chứ còn gì nữa ?’
‘ Có mà loạn! Hồ xuân Hương thời nguyên tử à ?’
-‘ Đúng vậy, trai thời loạn, gái thời bình. Mà nước ta thì loạn nhiều hơn bình, nên, đàn bà , con gái trên’ cơ’ đàn ông, con trai nhiều đẳng cấp’. Những thằng cu sau khi cởi áo lính ra, ít ‘ ngoi’ lên được Còn nhưng cái tí cư tuần tự nhi tiến !’
‘ Vì thế, nên mới có nhiều đồ dốt, đồ tồi, lắm quan phủ Vĩnh tường, ông Tổng Cóc. Nếu không’ non’ vật chất thì cũng’ yểu’ tinh thầm đã tạo sinh môi cho những Hồ xuân Hương thời nguyên tử xuất hiện khắp chợ, cùng quê .’
‘ Tiếp thu được rồi đấy !. Khá khen là thông minh, nhưng chậm hiểu!’
‘ Chấp nhận thôi! Thưa thầy, ‘một vạn không bằng kém bạn một ly’. Tôi đã phải gọi ông bằng thầy mà. Vậy thì, còn thắc mắc gì nữa ?’
‘ Thầy gì ? Lại đểu nữa rồi !’.
‘ Thì thầy vừa tôn vinh tôi lên hàng đểu giả, tôi tâm phục, khẩu phục. Bộ nói rồi thì lời đi, sao ? Bộ đang là cậu ấm lại biến thành cô chiêu, đã đổi ‘ tính’ để đỏng đảnh rồi à ?’
‘ Bậy nào ! Đỏng đảnh là trạng thái tâm-sinh-lý bất ổn của đàn bà con gái thành công trong học vấn, có kiến thức, có phong độ để chiếm lĩnh ngôi vị trong mọi sinh hoạt xã hội. Họ nhìn quanh mình toàn thấy một lũ dốt nát , ngô ngọng, tồi tệ, nếu không sù sì như tổng Cóc, cũng lẩm cẩm cỡ phủ Vĩnh tường- nên, các ‘ đàn chị ‘ từ coi thường đến coi khinh các bạn trai, người tình, hoặc giả, kể cả đấng lang quân cơ hữu cũng đều không xứng đáng là trượng phu hay phu tướng trong mong muốn. Ông thấy đó, từ ngày đất nước thanh bình, thì ‘ ít thấy’ các vụ bỏ vợ, chê vợ, mà’ nhiều thấy’ các cụ chê chồng, bỏ chồng .’
‘ Vu khoát ! Còn có vài cái răng để nhá được miếng nào hay miếng nấy, trước khi …’
‘ Thì có mù có điếc đâu, cứ tối tối coi tivi cả 4 kênh Sài gòn và Hà nội, mục’ Bạn cần biết’, nếu thấy ‘Vê thành hình’ tìm người lạc, thì toàn là đàn ông , con trai lìa nhà bỏ cửa, đi giang hồ vặt, toàn là lũ bệnh tâm thần hết xài ! Còn như việc đến hỏi hồi cơm không lành canh chẳng ngọt mà có:
Lẳng lơ chết cũng ra ma,
Chính chuyên thì cũng đưa ra ngoài đồng
Lẳng lơ thì cũng chẳng mòn
Chính chuyên ai có sơn son mà thờ
thì lời nhắn gửi tốn kém ấy , được xướng ngôn viên đọc rõ ràng, rành mạch đến vô cùng thê thiết :
‘ Em ở đâu thì về, con đau mẹ nhớ. Mọi lỗi lầm anh coi như pha.
đôi khi có cả lời :
‘ Em về đi. Môi lỗi lầm anh do anh gây ra .. Hãy tha thứ cho anh. Ai biết .. ở đâu xin báo tin về địa chỉ… Đội ơn vô cùng và hậu tạ thật xứng !!!
‘ Ông lại vơ đũa cả nắm , dẫn đến quá khích rồi đấy. Nhiều’ đàn chị’ duyên phận long đong, ái tình trắc trở khiến cho bực bõ, nên thiếu hạnh phúc… Ông lại nhìn vấn đề như người xưa tửng lên án Hồ xuân Hương, ở mỗi chữ, mỗi câu thơ rồi kết tội là đầy ắp dục tính. Đúng ông là cũng mắc bệnh nhân-hóa hơi nhiều, trí-hóa quá mức !!!’
‘ Dốt đến thế là cùng ! Tứ đại khổ đau của kiếp người là sinh, bệnh, lão tử. Nhưng đã là người trường thành đang khỏe mạnh thì căn bản cuộc sống là tứ khoái. Để thiếu hụt hay ứ đọng là mất quân bình. Đời sẽ kém vui . mà không vui là buồn. Còn dạng nữa là thiì cứ cợt nhả, coi cuộc đời như’ pha’ ,nên đi, đứng, nói năng ra vẻ Hồ xuân Hương lắm lắm !!!’
‘ Ông là người của phong trào à ?’
‘ Phong trào gì ?’
‘ Đánh bóng Hồ xuân Hương.’
‘ Ông cho tôi khen ‘ phò mã tốt áo’ à ? mà có y đồ đó cũng tự thấy kém cỏi về thế giá với đại gia Hoàng xuân Hãn và, hiện bây giờ là tiến sĩ ? Phạm trọng Chánh hải ngoại ?’
‘ Thế’ Chuyện thường ngày ở huyện‘, ông có bổ dọc, trích ngang ra để dẫn chứng, được không ?’
‘ Được! Cho ông chứng cứ cụ thể, để mở rộng tầm mắt nhé:
‘ Một ngày cuối tháng 7 năm 2000, anh em tôi ‘ có bổn phận đưa một cô bạn Dalat đến cái ổ bán dụng cụ hội họa để mua sơn, dầu, cọ… vẽ.. Cô họa sĩ (?) bán hàng tỏ ra rất chịu chơi, trong những lời đối đáp và màu sắc và chất lượng cùng chủng loại các mặt hàng. nhân thể cô cho biết cũng là dân gốc Cao nguyên Lâm viên và tên cô là Đào, nên, anh tôi ngứa mồm hỏi’ Thế, cô là Bích đào hay Hồng đào ?’ Chỉ Đào trọc lóc thôi à ? Người lâm viên trả lời tỉnh bơ‘ Đào lông’ .
‘ Có thật không ?’
‘ Nhất kiến vi sư , làm sao tôi biết được là thật hay giả ? Vả lại, giữa chợ người với biết bao vật cụ che chắn, có là Thánh như ông mới biết rõ được .’
‘ Thế thì đến có là‘ Ba giai tú xuất’ cũng ngọng thôi !
‘ Còn chứng cứ thứ nhì ?’
‘ Xin thưa: Cũng liên quan đến chuyện Dalat:
‘ Chả là có người bạn ở bên kia Cù lao Phố nhờ mua giùm mấy số báo cũ, có bài viết về tác giả Kòn Trô * . Một buổi trời nắng nóng đầu của tháng 8/ 2000, mới đển cổng tòa soạn, thì anh em tôi gặp một cô nhà văn ** thời danh cưỡi xe Angel ra. Đứng lại nói chuyện nắng mưa, trời, trăng. mây, nước, rồi đến xe cộ tốt, xấu. Tôi có than với cô rằng: mình nhà quê , là mấy tuần lễ trước ở chơi trên Dalat, đã được biệt phái cái xe [gắn máy ] Angel í sì, có đề-ma-rưa, mà dốt quá, cứ hì hục đạp máy. Nữ sĩ dạy :’ Của bền tại người. Nên đạp máy để đỡ hao bình. Nếu sáng sáng mà xe được đạp nổ máy vài tí, xe sẽ ngon lành cả ngày. ‘ Người cùng đi với tôi không hiểu là cắc-cớ, hay vờ vịt, kiểu cụ cố Hồng, nghe đạp máy cứ tưởng bở là đạp mái, qua giọng phát âm của cô văn sĩ rất nổi tiếng , coi chuyện ấy như không, nên hỏi cho ra nhẽ‘ Có nói là đạp máy hay đạp mái, i dài hay i ngắn ?’ Cô đáp:’ nếu cứng gân, cứng cánh, thì đạp mái đạp mái càng tốt chứ sao ?’
—-
* văn sĩ Lý văn Sâm [ 1921- 2000]** nữ văn sĩ X… [ sinh 1963 – ] rất nổi danh, coi chuyện’ sex' như ăn sáng, trưa, tối v.v.. Một lần, ra công tác ở Hà nội , cô gặp một thanh niên Hà thành bô trai, khỏe, gân cốt cứng cáp, cô cho thử sức tắp-lự. Xong, cô phán’ hèn gì mà thằng chả ,chồng em chỉ giỏi cầm máy bấm hình, mà , khoản kia‘ chưa lên đã xuống, xe tăng chạy ầm ầm vào thành, bỗng im bặt, vì tuột xích trước cổng …’
(Bt chú thích).
‘ Tuyệt vời trên cả tuyệt vời !’
‘ Ông khen người hay lời nói ?’
‘ Cả hai đỏng đảnh tuyệt vời, tuyệt vời đỏng đảnh. Thảo nào, đàn anh ở xa thích đỏng đảnh của ông thích đỏng đảnh là phải. Bao giờ ông ta từ Houston về, giới thiệu cho tôi làm quen kết giao nhé.’
‘ Dễ ợt ! khỏe re như vác đạn í mà !~’
‘ Nếu viết thành bài, thi ông đặt tự gì?’
‘ Đỏng-đảnh-luận chẳng hạn , cho có vẻ có trí tuệ.’
‘ Còn có thể đặt tự khác, được không ?’
Có, để đền ơn đáp nghĩa, thì đặt là Đỏng-đảnh-đệ-tam tuyệt. Thức ra, có Đỏng-đảnh- tam-tuyệt có vẻ văn học, lại thiếu cả văn, thơ minh họa cho từng bối cảnh đỏng đảnh, khiến cho con người đỏng đảnh. Chuyện ruồi bu thôi. Nói và viết để giải tỏa cho đỡ buồn là mục đích’.
‘ Cả hai cái tên đều được đấy ! Chuyện ruồi bu về đỏng đảnh mà chúng ta bàn ở đây, chính tôi và ông cũng đỏng đảnh rồi !’
‘ Khiêm cung là đức của người được giáo dục tốt. Cũng nên tùy người tùy việc. Đừng có khiêm cung quá để bị lấn lướt ‘.
‘ Xin bái lĩnh tôn ý’.
***
Xét cho cùng, thì đàn bà, con gái Việt nam càng về sau này càng học giỏi và có nhiều tài năng hơn các cụ bà xưa. Họ được đi đây đi đó, năm châu, bốn biển, không phải như bà Ngô chi Lan xưa, quanh quẩn ờ xó vườn, chỉ nhìn trời xanh qua mái lá để vịnh bốn mùa, bà huyện Thanh Quan chỉ thấy cảnh Thăng long thành thay ngôi, đổi chủ và dọc đường qua đèo Ngang, vao kinh đô Phú xuân. Nghênh ngang cỡ bà(?) Hồ xuân Hương, cừ ấm a ấm ức tuôn ra trùng trùng những lời hàm ý , ngậm nghĩa, bỉ thử đời sống xã hội quanh vùng châu thổ sông Hồng, xa nhất mới là đèo Ba Đội xứ Thanh. Tục ngữ dậy’ đi một ngày đàng học một sàng khôn. Phụ nữ nước ta ngày nay đi nhiều khôn lắm, nên chẳng dại nữa, bắt chước bà Ba của ông Cai Vàng cho tốn nước mắt hay khổ tâm, như các cụ bà Nguyễn thượng Hiền, Phan bội Châu … Vì :
Ba đồng một mớ đàn ông
Bà bỏ vào lồng cho kiến nó tha
Ba trăm một vị đàn bà
Rước về phải trải chiếu hoa cho ngồi.
Như vậy, từ xưa , đàn bà Việt nam đã có giá trị gấp trăm lần đàn ông, vậy mà, vẫn có vụ đòi binh đẳng, bình quyền. Muốn’ bình’ bằng bá Trời à ?’
‘ Đừng nóng chứ . Có bậc nho giả, nho gia đã lý thú tả cảnh đám cưới, trị giá cô dâu gấp ngàn lần bằng vàng cơ ;
Thiên kim mãi đắc tam phân nhục
Lưỡng tính nghinh hồi bất bả mao
‘ Đàn bà cao giá như thế, tại sao vẫn có người phải làm lẽ, làm thiếp, làm nàng hầu. Đàn ông cả đống’ ba đồng một mớ‘, chã nhẽ, chẳng ai nào nhoi lên được để lọt vào mắt xanh những cô Miên ? Bộ cả nước ta có mỗi ông tổng Thịnh có cái cho cô Miên cần ? Phi lý ?’
‘ Phải nói là ‘phi-lý-toàn-tập‘ mới đúng’.
‘ Thê thảm đần vậy sao ?’
‘ Thê thảm quá đi ấy chứ. To như ông trời, cao như ông trời, mà’ mưa không ướt đất’ coi ? Loạn là cái chắc ! Điền thổ càng phì nhiêu càng cần cái khoản’ cập thời vũ’ để mơn mởn xanh cây tốt lá !’
‘ Theo tác giả ‘ Hồ xuân Hương – nàng là Ai ?’ , thì, bà[ Hồ xuân Hương] đẹp như hoa, ngàn vàng khôn chuốc ! Mãi đắc là phải thiên kim’ chưa chắc đã được. Thêm tài năng thi phú trùm trời, cớ gì phài làm vợ lẽ , hết quan phũ Vĩnh tường, lại xuống cuốn giá, làm vợ nhỏ viên tổng Cóc ?’
‘ Thế mới có vấn đề tồn nghi ‘ Hồ xuân Hương là nhân vật hư ảo, mãi mãi’ văn kỳ thanh bất kiến kỳ hình’, xấp xỉ với không có thật người Hồ xuân Hương bằng xương, bằng thịt. Vấn đề chúng ta lạm bàn ở đây là những bà, những cô Hồ xuân Hương nguyên tử tài giỏi, chịu chơi cùng mình !’
‘ Luận tới bến à? Ngon !’
‘ Sẽ có nhiều Hồ xuân Hương thời nguyên tử. Chỉ nguyên tử Hồ xuân Hương là tuyệt vời thôi !’
‘ Tại sao vậy ?’
‘ Vì Hồ xuân Hương của thời nguyên tử có xấu như ma sẽ đẹp như hoa, với khoa chỉnh hình, đổi trắng, thay đen ngày nay. Nếu gồ ghề quá hay lồi lõm nhiều, thì bào, thì đắp, lủng lỗ hay thiếu hụt thí vá cấy, trồng thêm. Ngay cả vóc dáng ‘ thon thon hình vại, thoai thoải hình lu ‘ , đầy mỡ màng, phi nhiêu, thì cũng đã có phương pháp làm cho thon thả, eo óc, co quắp đàng hoang, với thuốc xoa, thuốc bóp , cùng máy dụng cụ ở các
‘ center, shop’ đầy ra đấy ! Tha hồ mà đỏng đảnh !’
‘ Ngôn như ông về Đỏng-Đảnh-Tam-Tuyệt thì Đỏng-Đảnh-Nhất-Tuyệt ở dạng bà Triệu là tuyệt chủng, tuyệt bản, rồi sao ?’
‘ Hiển nhiên là như thế rồi . xã hội văn minh, mọi nhu cầu đều được cung đốn. Có điên rồ mới không thụ hưởng để hưởng’ thống-khóai-tòan-tập’!’
‘ Còn Đỏng-Đảnh-Đệ-Nhị-Tuyệt?’
‘ Cũng còn đấy, nhưng hiểm họa. Ở những ấp vắng thôn xa, bùn lầy nước đọng vẫn còn, nhưng, ít các bà ơ dạng thủ khoa Bùi hữu Nghĩa phu nhân. Ở phố thị loáng thoáng người có dạng Tú Xương phu nhân. Ngoài chồng con và công việc kiếm sống, họ chẳng còn biết son phấn, đú đởn là gì ?’
‘ Như thế, chỉ có Đỏng-Đảnh-Tam- Tuyệt là sáng mãi bằng Hồ xuân Hương với lối thơ Hồ xuân Hương. Ai dám bảo là không cao giá, cứ việc thi nhau nhặt ra từng câu, từng chữ, phù phép cho nó có hồn hay tự nó đã có sẵn, chỉ việc nước chảy theo dòng, thì danh đã nổi như phao. Huống chỉ có ‘ Kinh văn là thơ Xuân Hương định hướng chủ đạo’, khi những’, Cái Giếng’ :
Cỏ gà lún phún leo quanh mép
Cá diếc le te lội giữa dòng
khi những ‘ Cái Quạt’ phát huy sức gió :
Phành ra ba góc da còn méo
Khép lại hai bên thịt vẫn thừa
…
Mát mặt anh hùng khi vắng gió
Che đấu quân tử lúc sa mưa
khi, những anh học trò dốt lại ‘của tốt thích xài’ :
Khéo khéo đi đâu lũ ngẩn ngơ
Lại đây cho chị dạy làm thơ
Ong non ngứa nọc châm hoa rữa
Dê cỏn buồn sừng húc giậu thưa ‘
học theo, làm theo Hồ xuân Hương, nhưng, tài cán không là Hồ xuân Hương. Cô tây Thi khóc tuyệt vời, cô Đông Thi cười thì tuyệt mạng, vì, đời cho là quỉ’.
‘ Tốt, xấu, phải, trái’ đúng, sai’ không còn biên giới nữa à ? Đã không có phân định như thế, thì đỏng đảnh cũng có đỏng đảnh thật đỏng đảnh dởm, đỏng đảnh nhái, sao ?’
‘ Có chứ, ‘ Nhân sinh quí thích chí‘ mà ! Nguyễn công Trứ cũng cho là như thế :
Nhân sinh quí thích chí
Có bao lăm ba vạn sáu ngàn ngày
Như bóng đèn, như mây nổi
Như gió thổi, như chiêm bao
Chốn phồn hoa kia đã bước chân vào ‘
‘ Đấy là lúc cụ đã ‘ phơ‘ hết đạn, gân đã teo, da đã tóp, cụ bèn ngoái lại, tiếc của trời, nên cảm thán ra như thế .’
‘ Khoản đỏng đảnh, ca dao có những cấu hay đáo để. Tiếc rằng không nhớ được toàn văn những câu trong bài ‘ Thách cưới’.
‘ Tùy gia phong kiệm mà. Có bao nhiêu xài bấy nhiêu. Có sai đâu, sợ Tây cười. Đọc đi! Xem sính lễ đòi những gì ? Thì đọc :
Em là con gái nhà giàu
Mẹ cha thách cưới ra mài trêu ngươi
Gan ruồi mật muỗi cho tươi
Xin chàng chín chục con dơi góa chồng ‘
Hình như bài đó còn có câu ‘ Răng nanh thằng Cuội râu cằm Thiên Lôi ‘ nữa ?
‘ Đúng vậy ! Thật là đỏng đảnh cả ổ, đỏng đảnh có truyền thống .’
***
Đất nước càng tiến lên, sự đỏng đảnh càng tuyệt vời, bởi cả đống đồ dốt, đồ tồi và, những’ trự’ xấu nết, xấu người như tổng Cóc (?), những phủ Vĩnh tường yếu gân (?) cứ lẩm-ca lẩm cẩm, lại lắm tiền, nhiều bạc, có uy, co thế, xưa-nay và mai-sau cũng vẫn thua các kiểu cách đỏng đảnh ăn theo Hồ xuân Hương của các đàn chị .
Nếu được phép hét vang giữ chợ , giữa làng, để tôn vinh đỏng đảnh, tôi sẽ cất cao giọng:
Đỏng đảnh Tuyệt Vời
Tuyệt Vời Đỏng Đánh
Xin kết thúc câu chuyện ruồi bu này bằng 2 cặp Thực và Luận trong bài’ Đèo Ba Dội’ của Hồ xuân Hương để 3 bề, 4 bên cùng hội ý :
Đất rồ Mái Giải xanh um cỏ
Đá chớm Gan gà mốc thếch râu
……………………………………
Lắt lẻo cành thông cơn gió giật
Đầm đìa lá liễu hạt sương rơi
BÌNH QUỚI TÂY, 19-8-2000
( sđd tr. 293 – 308). 2
----------------------------------
trích từ T-Vấn & Bạn Hữu
----------------------------------
----------------------------------
PHỤ LỤC:
- vài tấm ảnh liên quan đến câu chuyện ĐONG ĐẢNH LUẬN/ tạp văn: HOÀNG VŨ ĐÔNG SƠN
- Lý Văn Sâm chỉ muốn được nhìn "đôi mắt trần ( không đeo kính mát)+ nụ cười của " cái DUYÊN" [Lê Duyên]; vậy mà chàng ta qua đời vào năm 2000; vẫn chưa được toại nguyện.
- dịch giả Nguyễn ĐẮC SƠN ( Những bức thư tình hay nhất thế giới) chỉ mong có "cái DUYÊN" sang Houston, để cùng chàng "soạn cuốn từ điển Anh Việt", cuối cùng vẫn chưa toại ý -- chàng ta bị phá sản; phải vào 'nursing home' nương cậy có miếng ăn, chỗ ngủ.
- tác giả HOÀNG VŨ ĐÔNG SƠN viết ĐỎNG ĐẢNH LUẬN -- cũng nhờ DUYÊN MAY gặp "cái DUYÊN " .[ Lê Duyên, cựu biên tập nxb Văn Nghệ tp. HCM.] .
Đ.B.D.
Saigon, Dec., 29, 2017.
- Lý Văn Sâm chỉ muốn được nhìn "đôi mắt trần ( không đeo kính mát)+ nụ cười của " cái DUYÊN" [Lê Duyên]; vậy mà chàng ta qua đời vào năm 2000; vẫn chưa được toại nguyện.
- dịch giả Nguyễn ĐẮC SƠN ( Những bức thư tình hay nhất thế giới) chỉ mong có "cái DUYÊN" sang Houston, để cùng chàng "soạn cuốn từ điển Anh Việt", cuối cùng vẫn chưa toại ý -- chàng ta bị phá sản; phải vào 'nursing home' nương cậy có miếng ăn, chỗ ngủ.
- tác giả HOÀNG VŨ ĐÔNG SƠN viết ĐỎNG ĐẢNH LUẬN -- cũng nhờ DUYÊN MAY gặp "cái DUYÊN " .[ Lê Duyên, cựu biên tập nxb Văn Nghệ tp. HCM.] .
Đ.B.D.
Saigon, Dec., 29, 2017.
Lê Duyên, cựu biên tập nxb Văn Nghệ tp. HCM ( bên phải)
chụp chung với Ý Nhi [ 1944- ] --(ảnh :Lữ Quốc Văn.)
"... tôi và ông đến quán cà phê Văn Nghệ tp. HCM , " Cái DUYÊN [ biên tập viên nxb VN: LÊ DUYÊN]
là mẹ đẻ văn chương " ...-- riêng tôi còn được nhìn nụ cười tươi hoa nở của cô biên tập " Kòn Trô" tái bản."
-- lời Lý Văn Sâm.
hàng sau, phải qua : Đinh Bạch Dân [1932- ]+ nhà thơ Nguyễn Hải Phương ( chết)
phải qua, ngoài cùng: Hoàng Vũ Đông Sơn [1939- 12/ 09/ 2014 saigon]
+ con gái cố phê bìnhgia Thượng Sỹ- Nguyễn Đức Long+ Thư Linh [i.e. Đặng Thị Lạc 1924- ]
+ thi sĩ Vương Đức Lệ (chết ở Hoa Kỳ t) + nhà thơ, nhà văn, nhà báo Khải Triều [ i.e. Nguyễn văn Tuy 1936- ]
(ảnh : Lữ Quốc Văn / 1998 )
+ con gái cố phê bìnhgia Thượng Sỹ- Nguyễn Đức Long+ Thư Linh [i.e. Đặng Thị Lạc 1924- ]
+ thi sĩ Vương Đức Lệ (chết ở Hoa Kỳ t) + nhà thơ, nhà văn, nhà báo Khải Triều [ i.e. Nguyễn văn Tuy 1936- ]
(ảnh : Lữ Quốc Văn / 1998 )
" ... thật lạ lùng, đàn anh tôi [ dịch giả Nguyễn ĐẮC SƠN] cứ thích những sự ĐỎNG ĐẢNH ..." -- lời HVĐSơn
----------------------------------------------------------------------------------------
- tưởng niệm HOÀNG VŨ ĐÔNG SƠN + LÝ VĂN SÂM / blog TP
- -----------------------------------------------------------------------------------------
được đăng bởi khedo@outlook.com @ 23:09
0 Nhận xét
0 Nhận xét:
Đăng nhận xét
Đăng ký Đăng Nhận xét [Atom]
<< Trang chủ