trần xuân an: " đừng ngộ nhận tôi bị tâm thần thật.."

những trang sách khép mở / trần áng sơn
-  tập 3 giới thiệu  trần xuân an

                                                         trần xuân  an :
                                " ... xin đừng ngộ nhận tôi bị tâm thần thật ..." *

                                             bài viết : trần áng sơn 

------
*    tưa bài của  trần áng sơn:
   trần xuân an: những khoảnh khắc kỳ lạ.
--------
                                                     tác phẩm đã xuất bản: 

                                                                 -NĂNG VÁ MƯA,thơ, 1991-   HÁT CHIÊU HỒN MÌNH , thơ 1992- 
                                                                 -TÔI VẪN Ở TRÊN ĐƯỜNG, thơ 1993 -  KẺ BỊ NÉM VÀO BÃO, thơ 1995-
                                                                 -LẶNG LẼ Ở PHỐ, thơ 1995 -  HÁT VỚI ĐỜI ƠI MẾN THƯƠNG, thơ 1996-
                                                                 -QUÊ NHÀ YÊU DẤU ,thơ 1998 - v. v.  ... 
                                                                                                                                                      

-       thơ là trạng thái thăng hoa của tâm hồn  ( nguyễn trọng tạo)  
    ... ở trần xuân  an,  đó là  kết tinh của hoang tưởng    (   tần hoài dạ vũ   )
-  ... thơ nhập  trần xuân an, ... lên đồng vào thơ... ( trần áng sơn )


         ... Viết về Trần Xuân An ( TXA) , tôi không thể hoàn toàn đứng ở vị trí khách quan, như tôi đã từng .   Bởi vì, Trần Xuân An là 1 trường hợp hiếm hoi mà tôi được biết , được đọc, được xâm nhập vào thế giới, đôi khi lạ lùng- một người, nếu chỉ đơn thuần  khách quan nhìn,  sẽ  dễ ngộ nhận, có định kiến sai lầm đáng trách !
             Trần Xuân An với cái đầu to, tròn, mặt vuông  vức,  mắt hơi lộ, áng người thấp, đậm. Nhìn từ xa, giống như 1 con chim cánh cụt.  Ngoại hình đã bất lợi, ra đường, Trần Xuân An  trang bị, từ chân đến tóc : mũ bảo hiểm, khẩu trang, bao tay, người quen gọi đùa: Trần  Xuân An: thi sĩ phi hành gia.    Ấy là, tôi chưa nói đến chiếc cặp rất to đeo sau lưng, rất cồng kềnh.  Người thì thế,  nhưng đã giao du, ta mới cảm nhận được điều đáng mến nào,  ẩn chưa sau ngoại hình khác lạ!   Tôi nghĩ , chính cái không giống ai làm nên một TXA.  Và trước tôi viết về anh, thì đã có nhiều ngừơi làm rồi.

              (...) Gần 1 tháng nay, tác phẩm TXA gởi tặng, 7 tập thơ và 1 tiểu thuyết. Các tác phẩm xuất bản từ 1990 đến 1999 luôn chiếm một địa vị quan trọng-  trên bàn viết của tôi-  khi viết,  phải có các tác phẩm đặt cạnh.  ... 7  tập thơ chồng lên nhau, cho tôi 1 cảm giác, như bị thách thức- thơ TXA rất dài, ngược với  xu hướng hiện đại: ngắn, gọn, hàm xúc...  nên tôi dè dặt tìm hiều thế giới thơ anh, qua Nắng & Mưa.
              
              Đã có người viết  về anh, trước tôi, đó là Nguyễn Trọng Tạo:
              "... thơ là trạng thái thăng hoa của tâm hồn " .
              (..)  tuy  chưa đồng ý với Nguyễn Trọng Tạo, về ý:
                  " người thơ thường có trạng thái tâm thần " .
               Với TXA đúng là như vậy, nhưng nếu gọi chung là người thơ, tôi e, hơi vội vàng.   Song tôi vẫn tin  vào Nguyễn trọng Tạo, khi ông viết vậy, đó là cảm xúc rất tinh tế, rất thật.   ...

                Từ nhận xét Nguyễn Trọng Tạo, tôi đi vào thế giới thơ TXA cách trầm ổn, dấn thân, có thể nói là hội tụ gió bão.

                   Bởi, tôi nhớ,  đã đọc ở đâu đó 1 câu,  mà tôi rất thích :
                 " .. giữa người điên và thiên tài, khoảng cách là không đáng kể".

                Dĩ nhiên điên theo kiểu trên , chúng ta thấy không nhiều, kể cả trường hợp tâm thần, ngôn ngữ bùng nổ vượt khỏi sự kiểm soát lý tính.   Đó là :  Nghĩ về 1 khát vọng, Sống và tạ ơn anh em Van Gogh - chỉ tiếc bài thơ này TXA làm theo thể ngũ ngôn, không toát lên đuộc hết  tính chất mãnh liệt trong tâm hồn Van Gogh ... Tuy nhiên, có vài câu đáng  đọc:

                                      Ôi thằng điên áo sờn
                                       Bị nhạo báng, chối bỏ
                                                ...
                                       bệnh hoang tưởng cuồng nộ
                                       dù  dịu đi từng cơn

               Trích mấy câu trên, như vết tích  trạng thái bùng nổ ... chính vết tích này  khi  định tâm ,đã làm cho TXA hoang mang:
                                       
                                        Nơi  đây là nơi đâu
                                       Không phải là cõi chết
                                        Không phải điên là hết
                                        Không phải không phải đâu ..
                                             NƠI ĐÂU LÀ ĐÂU / NẮNG & MƯA

              Trong 1 bài khác.. TXA viết :
                                  
                                        Xin đừng ngộ nhận átc giả bị tâm thần thật "
             ...ấy, đem đến cho ta cảm xúc mê  sảng tuyệt vời, điều rất cần khi sáng tác.  Phải chi vì thế, người sáng tạthường thân thiết với rượu, chè , lường gạt  làm đê mê thần kinh?  Nếu đúng thế, TXA hạnh phúc hơn nhiều người, điểu gì trải qua là có thật, như thơ anh :
   
                      Từ cõi khổ của kiếp người, bao đứa trẻ sinh ra khỏe mạnh
                      Sự sống sinh ra từ cõi đau này
                      Chất buồn tươi xanh từ cõi buồn al5nh xám
                              THƠ Ở NHÀ  THƯƠNG  /   NẮNG & MƯA

               Những  gì để lại trong thơ TXA, cho phép tôi ,hiểu phần nào cuộc đời không mấy yên ổn, 1 trong những nguyên nhân góp phần tạo cơn chấn động tâm lý .   Theo cảm nhận của  tôi, nỗi bất hạnh , là điều may mắn trong phong cách thơ TXA: cảm nhận riêng, biểu cảm riêng, ngôn ngữ riêng.   Giữa tác giả + chủ thể, khống không gian nào làm ngăn cách, anh nâng niu và cảm nhận được hơi thở, từ tâm linh chủ thể- ...  sức sáng tác thời kỳ này hiếm có thi sĩ nào sánh kịp, thơ TXA sẽ bị lửa tâm thức thiêu hủy.   Có lẽ vậy, nên TXA nhín ở Van Gogh , có sự trùng hợp khắc nghiệt, đồng cảm.

                  Nghĩ gì về thơ TXA ư? .. đọc thơ tác giả, ta tìm được:  " sự an ủi dịu dàng của cái đẹp " ( Tần Hoài Dạ Vũ ).
                  Có người đọc thơ TXA, liên tưởng tới thơ Hàn Mặc Tử - tôi không hiểu- đây là 2 trường hợp khắc biệt hẳn, kể cả thơ.  Đành rằng cuộc đời TXA có  thời kỳ  đau khổ cuồng loạn,( chưa thể so sánh với bệnh hủi HMT được !  )  nhưng Tần Hoài Dạ Vũ vẫn có 1 lời  bình:

                  ".. Ở Trần Xuân Ẩn,  đó là kết tinh hoang tưởng  ...những cơn sóng ngầm u uẩn của cuộc đời đã xô đẩy TXA vào bóng tối cô độc ..."

                  Chỉ 1 thời gian  thôi, TXA lại quay về với cuộc sống bình thường- như anh nhắc nhở tôi- đọc thơ, nhưng đừng hiểu lầm là anh  " điên thật". 
                    Hản Mặc Tử rất khác, đau khổ tới phút cuối đời, kể cả thi sĩ đã hết lòng  cấu cứu tới Chúa - HMT chết thể xác và thơ sống muôn đời ! ...

                  Trở về thơ TXA thể hiện cảm xúc cá nhân  bằng nhiều hình thức: phá cách thơ lục bát, tiết giảm âm: bằng, trắc, cho nhiều âm bằng hơn  trắc , tạo cho thơ có âm hưởng êm đềm, hoài cảm hơn.
 
                  Nhưng theo tôi, thơ TXA đặc biệt hay, ở chùm thơ ngắn, thơ kết tụ tinh khiết rót vào tâm hồn TXA rất ung dung một cõi,  bất chấp  vấn nan nào ám ảnh.
                 Nguồn cảm hứng trong thơ TXA là tài sản riêng, chỉ  anh mới có ... thơ nhập vào TXA nưu TXA đang lên đồng với thơ .. .
               ...  rất có thể, có người sẽ nhắc một TXA văn sĩ, vì đã có 1 tiểu thuyết xuất bản.( Nxb Thanh niên )  Cũng rất có thể, TXA sẽ cầm cọ, tự vẽ, trình bày tác phẩm bản thân, chứng tỏ TXA còn có 1 cái gì đó tiềm ẩn mà thơ, văn chưa truyền tải hết chăng?  Đành chờ ! (...)

                 Thơ Trần Xuân Ẩn  gần đây  trở nên duy lý , thich nói đến  vấn đề to tát, mà cảm xúc thơ lại được kín giấu ở mặt sau-  thuộc lãnh vực triết học. ... []

 TRẦN ÁNG SƠN

(  Nxb  Trẻ, tp. HCM- tập 3 - tr. 301 -  312).