đọc thêm ): " Phổ Đức: " thi sĩ sống vì thơ, in thơ để sống " / Nguyễn Lang Quân ( tphcm/ chết ) -- Virgil Gheorghiu , 16/ 05. 2013>

 

VIRGIL GHEORGHIU

THỨ NĂM, 16 THÁNG 5, 2013

Phổ Đức: " thi sĩ sống vì thơ, thầu in thơ để sống ".

- bài viết: Nguyễn Lang Quân

                         Phổ Đức: 

             " thi sĩ sống vì thơ, 

            thầu in thơ để sống "   (*)

                    NGUYỄN LANG QUÂN

     Đọc bản  tự liệt kê tác phẩm  của ông, ta thấy Phổ Đức có bể dày thật đáng nể .

   - từ tập thơ đầu tay in 1963 đến đầu 1975, ông đã xuất bản   13 tập thơ .

   - trước sau, ông góp mặt hoặc thực hiện trên 10 hợp tuyển .  Những năm gần đây, năm nào ông cũng đứng ra tổ chức thực hiện một hợp tuyển.  Như năm 2000 là  Hương tình yêu, gồm  60 tác giả- năm 2001, Tiếng Thơ 69 tác giả  và 2002: Nước trong nguồn , 93 tác giả, năm 2003, Tri Kỷ Hành 100 tác giả - năm sau nhiều hơn năm trước, chứng tỏ ông có uy tín để quy tụ anh em .

    - ông còn trên  20 tác phẩm chưa in. Đa phần là thơ, kịch thơ, trường ca; có cuốn lên tới 60.000 câu , như trường ca  ' Việt sử ca '  .

     - ngoài ra, ông còn viết hồi ký  ' Một đời làm thơ ' gồm 5 tập,  một cuốn biên khảo ' Thi sĩ & Cuộc đời '  + một tập truyện ngắn.

    Một người chuyên sống cho thơ, vì thơ mà vẫn tồn tại trong cái xã hội bon chen đương thời,  là một điều kỳ diệu .

     Phổ Đức,  tên thật Lê Phước Độ, sinh 1940 tại Sài gòn, quê cha Quảng Nam, quê mẹ Vĩnh Long.  Trên 60 tuổi mà vẫn lạc quan yêu đời, làm việc hăng say, có lẽ Phổ Đức được nàng thơ bơm cho nguồn sinh khí mới chăng ?

    Phổ Đức thường làm những bài thơ dài quá khổ.   Điều này có vẻ không  phù  hợp cảm quan độc giả chỉ thích  những bài thơ ngắn gọn, cô đọng, theo lối sáng tác các nhà thơ đương đại.

    Thời gian gần đây, hình thức xuất bản thơ hợp tuyển [được] một cá nhân đứng ra tổ chức, thu gom tác phẩm, hình ảnh, tư liệu  ,  rồi in thành tập, khá phổ  biến . **  

      Ở ngoài Bắc, nhiều tuyển tập dày cả 1000 trang, quy tụ hàng trăm tác giả. 

      Đây là một việc làm hay, vì tuyển tập in ra để phổ biến ( qua tay các tác giả có mặt )  và điều quan trọng,  giai tỏa được nỗi bức xúc các nhà thơ.   Bởi, thơ làm ra, mà không có người đọc thì buồn lắm !

    Phổ Đức đã góp phần  làm vui lòng các nhà thơ bằng các tuyển tập hàng năm của ông .

         

     trích nguyên tác thơ : 

                                 chờ đêm nguyên tiêu

 

                           Xin gửi lời chào các anh các chị 

                           Những người con thân yêu của đất nước                                                                          vua Hùng

                           Chúng mình gặp nhau trong tự tình dân tộc

                            Nối rộng vòng thơ của Bắc  Nam Trung  

                           Các anh chị ơi ! Quê hương mình đẹp lắm

                           Núi Bắc sông Nam biển biếc xanh ngời

                           Xương máu ngàn năm dựng thành đồng                                                                             lịch sử!

                           Hãnh diện da vàng Đông Nam Á, Việtnam                                                                                  ơi ! 

                           Thơ đã hồi sinh trên các miền đất hẹn

                           Mừng chào nguyên tiêu đêm làm thơ bắt                                                                              tay vui 

                           Hoa hội Tao Đàn đã nở rộ năm châu bốn                                                                                    biển

                           Ngọn đuốc thiêng Tổ quốc sáng tỏa ngút                                                                            đỉnh trời 

                          Thiên kỷ đã tới báo hiệu tình xuân sang                                                              trên  từng khuôn mặt 

                          Sứ điệp đã truyền qua các thành thị yên                                                                                  hùng 

                          Mỗi năm nguyên tiêu các nhà thơ họp mặt

                          Đêm của thi nhân cùng nắm tay chung. 

                                               PHỔ ĐỨC 

                             Nguyễn Lang Quân

                 nguồn:   Văn thơ  giữa đời thường ( Sổ tay Thơ )

                  / Nguyễn Lang Quân - in chân dung ảnh  4x 6 cm-  

               Chi nhánh Nxb Thanh Niên tại Tp HCM,  2004  - tr.  96- 98 ). 

                                    hàng sau, đứng:

                                - họa sĩ 'tài tử' Phan Diên [1944-   ]
                                - thi sĩ Thanh Chương [ 1939- chết   ] 

                                         (cả 2 hiện  ở Hoa Kỳ.)

                                                 hàng trước, ngồi:

                         - PHỔ ĐỨC [i.e. Lê Phước Độ 1940- 2013]
                        - Hoàng Vũ Đông Sơn [ 1939- 2014 ] 

                        -  Thế Phong [1932-  ]

 

                                       (Phan Diên cung cấp ảnh.) 

  

 --------------

                             *   tựa bài người viết :

                  PHỔ ĐỨC, MỘT NGƯỜI SỐNG VỚI THƠ, VÌ THƠ .

      **   thời bao cấp,  giám đốc + tổng biên tập nhà xuất bản,  là ' cha cố mặc  áo trùng thâm'   vẫy vùng trong nhà  in chữ nghĩa .   Muốn cấp phép cho  một tác giả nào :   sưu tra lý lịch, lập trường, thân thì cấp  phép in,  không , xép só. 

  

    -  tôi nhớ, thập niên 90, ông Trinh Đường (Hà Nội) có vai vế với 1  nhà xuất bản,  lợi dụng thời cơ, ông ta bèn  tập hợp một số tác giả,  đưa thơ  đăng kèm  kèm  lệ phí, để có tên trong ' tuyển tập ' do ông ta in ấn, phát hành . 

( thời kỳ này, cá nhân tác giả  xin cấp phép rất khó khăn, nhất là  các tác giả  trước kia ở vùng địch tạm chiếm  ) . 

       - tới thời  mở cửa, nhà xuất bản tự hạch toán, bán giấy phép , nhiều sách,  tuyển tập ra đời , miễn   là có tiền tự in ấn tra lệ phí xuất bản ,  tự  phát hành.   Khởi đầu,  biên tập khắt khe,  sau khi một vài  cuốn ra đời,  xuôi chèo mát mái,  đối tác liên kết dám ngang nhiên ' in tên riêng  (liên kết)   ngang nhà xuất bản cấp phép ' trên bìa 1. 

     Hoàng Hương Trang  'theo chân Trinh Đường làm tuyển tập, vì cô ta đã  có thơ đăng  ' thu góp bài vở các người làm thơ ( hay, dở  tùy theo chủ biên chọn, phải  góp ' ma chay  trước, in ấn sau ).   Nào là  tiểu sử trích ngang ,  chân dung ảnh được  tung lên  'chễm chệ  '' như ngồi trên bàn thờ '",   tự thân chiêm  ngưỡng để độc giả cùng tụng bái.

    -  ra mắt ' Vườn thơ tao ngộ' -  ' lẵng hoa chào mừng 1000 năm Thăng Long'  gồm 145 tác giả ' Thơ & Nhạc':

-  sách dày 665 trang, khổ  14 x 20 cm , ruột  blanc fin, bìa bristol  150, nhà xuất bản Trẻ Tp. HCM cấp phép số KHXB 1554 / 54 / CXB / 27-12-2003 .

-  chịu trách  nhiệm: Lê Hoàng, Phạm Sĩ Sáu biên tập

 - hình như,  mỗi tác giả  được in  3 bài,  tự  nguyện  góp 3 trăm ngàn VND.

    - để uy hiếp dư luận, cô chủ biên  quen biết  nguyên thứ trưởng văn hóa, mời  thi sĩ Cù Huy Cận ngồi đầu bàn , như một thứ ' bùa yểm '  qua bài  '  BỤNG LÂN TÀI  ' :

                               Thế giới mênh mông sống chẳng cùng

                               Cái tài âu cũng chỗ vui chung 

                               Hởi ai làm đẹp, làm hay đó,

                              Chụm lại cùng nhen lửa nấu nung

                                       SÁNG TÁC 1974, CHÉP 

                                                           TẶNG LẠI HÒANG HƯƠNG TRANG 

                                                     HUY CẬN / 2- 5- 95.

      - riêng THẰNG PHẢI GIÓ  trích ngay 20 USD trong số 300  USD,   đưa ngay trong quán cà phê , có mặt Trần Thị Bông Giấy + con gái Trần Nghi Âu Cơ, Hoàng Vũ Đông Sơn,  Khải Thanh.

  ( tiền,   Trần Thị Bông  Giấy trả bản quyền ' Thư viết ở  Saigon  ')  để có 3 bài  in : 

          CHO THUÊ NGUYỄN DU ( gửi  Lữ Hồ )

          VƯƠNG MIỆN CỦA ĐỜI  ( gửi Đỗ Mai A)

          BỨC TƯỜNG TRĂM TUỔI ( tặng  Mẹ  - không đề tên ) 

      -   cũng  phải  thôi ,  có 1 bài ' cho thuê Nguyễn Du '  pham húy --   vẫn được biên tập  Phạm Sỹ Sáu  cho qua  .

     -  và,  Hoàng Hương Trang còn tiếp tục

                    'thầu  in' nhiều tập khác . 

                                      trái qua: 

                                - nhà thơ nữ Tâm Uyên

                               - Hoàng Hương Trang 

                               -  Thế Phong
                              - Trần Thiện Hiệp (USA)  

                              - Hoàng Vũ Đông Sơn [1939- 2014 ]
                              - nhà thơ nữ , họa sĩ  Lê Thị Kim [1950-    ]

                             - nhà báo hải ngoại Đặng Văn Nhâm  [1933-    ]

 

                                                (Trần Thiệp Hiệp 

                                                cung cấp ảnh.)

                                                                                                                                 ***

     Phổ Đức in tập đầu tiên theo kiểu' bao thầu' , do Chi nhánh NXb Thanh Niên cấp phép, thi sỉ Thái Thăng Long ,Ttrưởng chi nhánh bỏ qua chuyện' logo' nhà xuất bản được thi sĩ  Trần Ngọc Tự vẽ' một 'lô- gô ' khác,  theo ý anh ta' mà  không dùng' logo chính thức  Nxb Thanh Niên ').  

    - tiếp, in nhiều tập; thi sỉ Phổ Đức thực hiện  đều đặn, nhờ sự  bảo lãnh tiền trả  in ấn, từ  ái nữ thi sĩ Nguyễn Bính ( in  xong ,nhận  sách trả tiền )    cô Nguyễn Bính - Hồng Cầu bảo lãnh  trước  xí nghiệp in FAHASA .

  Có anh in thơ xong quỵt tiền  chủ biên, có vị in đến 30 trang trả  lệ phí  'giá cao' , có vị đưa cả song thân, phụ mẫu vào tuyển tập,  chân dung ảnh  bàn thờ + đôi ba câu  ' vè'  trả ơn nghĩa sinh thành v.v...

      -thi sĩ ' thầu in tuyển tập '  Phổ Đức đã in được đâu đó  trên dưới 20 tựa, thì phải ? 

                                   ***

      Người thứ ba mà tôi biết 'thầu in thơ' với tư cách ' bình thơ   mầm  thơ mới "nhú "  là Nguyễn Lang Quân .

-  chàng làm  báo tỉnh lẻ ven đô, in ấn tại thành phố ( HCM), bắt đầu bằng ' Văn thơ giữa  đời thường' hay ' Sổ tay thơ' ( chi nhánh nxb Thanh Niên  tại tp HCM  cấp phép , xuất bản năm  2004  ).

 -   sách dày 543 trang,  khổ 13 x 19cm ,   giới thiệu từ ' thi sĩ  tiền chiến  1 bài  Hồ Biểu Chánh ( nhá văn HBC chỉ làm 1 bài thơ duy nhất được phóng viên báo ' Văn Nghệ Tập San'   phỏng vấn + in kèm  bài thơ ( chủ nhiệm: Nguyễn Đăng Thục ) đến thi sĩ  đương đại Lưu Hoài - tất cả  gồm 102 vị ,  'chém vè 'xen kẽ  những' thợ  thơ  bước đầu' Thanh Đạm   với tập thơ đầu tay'   Mưa đêm '  (  Chi nhánh Nxb Thanh Niên 2003 )

 -  Chàng ' phụ  xe kiêm tiếp viên  thu  tiền vé ' Đội 4  Công Ty Xe khách  Thành,  nay ' phó chủ nhiệm  CLB thơ ca quận Gò Vấp' ,có tên thật Lê tấn Xiêm. Tôi từng chụp  ảnh với  vị  này trong một lần' đi bồi dưỡng  ở  Đà Lạt,  do Đội xe 4 đài thọ  - và lần này, thật bất ngờ , đọc thơ  , nhìn chân dung ảnh tác giả  Thanh Đạm : 

                       Mưa đêm rẽ lối sợi buồn 

                      Nửa tràn rêu đá, mưa tuôn dặm dài

                      Hạt  mưa như khóc giùm ai

                    Người trong chăn ấm , kẻ ngoài mưa đêm

     -   thơ  anh ta :  '  hay  như ba  vạn, chín nghìn , hơn  hẳn   vạn  tên  thi sĩ chuyên  tu '.

     - tất nhiên, Nguyễn Lang Quân dùng ' một số tác giả  ít nhiều tên tuổi  để câu khách, như  :  Hồ  Biểu Chánh,   Sơn Nam ,  Ngọc Linh,  Kiên Giang, Việt Chung Tử , Thu Bồn,  Cao Quảng Văn,   Vũ Đức Tô Châu ...

 

- tiếp  ' xen kẽ ,  chém vè '   phương danh những vị  lần đầu  mới  được nghe  tên, như : Hương Thu, Thế Truyền, Thanh Sử, Huỳnh Tiểu Hương, Thanh Đạm ... nhiều vô kể ...vân vân và vân vân  ...

     - đừng mong có kiểu bình thơ như ' Thi Nhân Việt Nam / Hoài Thanh ', Thi Ca & Thi Nhân  / Cao Thế Dung, Những nhà thơ hôm nay / Nguyễn Đình  Tuyến ... 

 

            ĐƯỜNG BÁ BỔN  

                chú thích. 

-------------------------------------------------------

*  tất cả ' tuyển tập thơ' của mọi' cai thầu '  đa phần đều  xin cấp phép tại Chi nhánh Nxb Thanh niên tại tp HCM - và  do biên tập Trương Công Bình ( bút danh khác: Hoàng  Văn ) '  lặt chữ, vặt câu' - riêng  bút ký ' Hànội 40 năm xa /  Thế Phong  chỉ có 2 từ ' phản chiến ' , chàng thi sĩ biên tập  đòi nhà in bôi xóa  đủ 1050 cuốn, in lần đầu vào 1999. 

   

   

----------

PHỤ LỤC :    

      - vài lời ' tâm thư ' Nguyễn Lang Quân:

      ( tr.  áp chót, có ghi giá 60.000 VND / cuốn ) :

                       mời bạn đón đọc :  

            VĂN THƠ ĐỜI THƯỜNG  ( tập  II)

         -   sẽ xuất bản  trong năm 2004:

        - các bạn muốn tham gia vào tập này   xin gởi :

       - tác phẩm, chân dung, tiểu sử trích ngang, quá trình                                                  hoạt động văn nghệ.

              - người nhận : Nguyễn Lang Quân 

          226 / 23  Lê văn Sỹ, q. Tân Bình, Tp, HCM. 

            - điều kiện tham gia sẽ cho biết sau, 

                khi đã xem qua tác phẩm của bạn.

                       ----------------------------------

                          -   bài đăng lại / Sept., 9/2022

                       ---------------------------------