VIRGIL GHEORGHIU: chỉ có Ý Nhi mới cứu sống được mấy con chim" của Thế Phong thôi ! / Thế Phong -- Virgil Gheorghiu ( 20/ 07/ 2015)

" chỉ có Ý Nhi cứu sống
được 'mấy con chim' của Thế Phong thôi!"

Thế Phong

5000 km xuyên việt/ thế phong
( Nxb Thanh Niên cấp phép 2007- chưa xuất bản )

-   bút ký đã đăng trọn trên   <newvietart.com>

(...)

Tôi nhớ tất rõ, đó là vào tháng 2 năm 2004, dịch cúm gà tái hiện ; báo chí đăng tin rùm beng -- trước mắt phải tiêu diệt chim kiểng nuôi trong nhà các hộ , kể cả chim bồ câu hoang -- với số lượng rất lớn bay rợp bầu trời thành phố HCM.

Họ săn bắt chim bồ câu, bằng cách thả hoá chất vào tổ; có ngày chúng chết la liệt -- đến nỗi một cơ quan quốc tế phải lên tiếng kêu gọi Ủy ban thành phố, xin hãy ngưng tay !

Một sáng, công an khu vực cùng 2 nhân viên đô thị phường Tân định đến gõ cửa nhà tôi -- yêu cầu chủ hộ ký giấy cam đoan không được nuôi chim kiểng, buộc phải trao số lọai chim kiểng nuôi trên sân thượng.

Hồi ấy, tôi nuôi hàng chục loại chim : chú nhồng có bộ lông đẹp tuyệt tựa nhung đen, sáng hót, nói líu lo 'nhà có khách bố ơi'.  Đôi khi có khách lên sân thượng nghe có tiếng người, không thấy ai, cũng không biết ai nói, và tự hỏi sao có giọng nói trong trẻo đên vậy.

Rồi cả 2 con sáo nâu đang bi-bô 'có-khách-có-khách' -- và 3 con khướu mun Lữ quốc Văn cho -- vì, bà vợ ổng rỉ rả suốt ngày,' ông không được nuôi chim, 'nhà nước ra lệnh cấm rồi đó'.  Rồi, cô con dâu cả, theo phe mẹ chồng, "bố ơi. mẹ nói đúng đấy, nuôi chim tai hại lắm, phường khóm soi mói làm phiền rầy rà ; thà 'bố có mèo' còn chấp nhận được; chứ nuôi chim thì ..."

        - trái : Ý Nhi -- lê Duyên -- Lữ Quốc Văn



Tôi lại còn 2 con cú gáy, sáng sớm nào đều đánh thức chủ 'cúc-cù-cu'-- thứ chim cu gáy dễ nuôi; chỉ cần bỏ thóc, cát cho nhiều, nước uống đầy ve là ổn.

Tôi đành ký vào giấy cam đoan: chấp hành không nuôi chim kiểng-- nhưng tôi nhất định không đồng ý để họ lên sân thượng kiểm tra, chỉ bằng lòng xách lồng nộp 2 cu gáy mà thôi.

Ngay sau khi họ đi rồi -- tôi đem các lồng khác nuôi sáo nâu, sáo sậu, yểng (nhồng) giấu trong các phòng, khoá cửa lại. Tôi vỗ vài cáo ngoài lồng, thủ thỉ, " các con hót là bị giết đấy; ngoan ngoãn nghe lời thò sống!"  Chẳng hiểu chúng có lĩnh hội được câu nói rất dài, lạ tai không ? Nhưng chúng không hót nữa; khu chúng được giấu ở các phòng trên lầu 2, đóng cửa kín, tối như ban đâm.

Ngay buổi trưa, tôi sẽ phải đem mấy chú chim biết nói còn lại lên gửi ở biệt thự Ý Nhi trên Gò vấp thì an toàn nhất. Qua điện thoại, chủ nhà bằng lòng, " anh phải đem lên ngay, vì tối nay, vợ chồng em lên tàu hỏa ra Quảng ngãi, về quê anh Lộc."

Biệt thự của giáo sư Nguyễn Lộc & Ý Nhi nằm giữa một khu đất rộng, vắng, không chung chạ xóm giềng lân cận -- nhà nuôi sẵn vài chú chim hót. Và ở đây, chẳng ai hỏi han, dòm ngó tới nhà cán bộ miền bắc cả. Vậy thì, tôi di tản chúng tới đây như đất hứa nước Huê Kỳ, là mong chúng sống sót, sống lâu hơn, dầu chúng mang thân phận cá chậu, chim lồng.

Giả thử, thả chúng về với bầu trời tự do, thì có khi chính chúng sẽ bị tự diệt-- bời, chúng đã chỉ quen với môi trường tứ khoái: ăn, ngủ,ỉ, hót trong lồng; mà quên đôi cánh sỏai ngoài trời rộng bao la,còn phải tự kiếm miếng ăn thích hợp, thì dường như không thể.

Có được trải nghiệm này; vì tôi đã có lần thả chúng-- con khướu mun đen rất nhát người, vẫn không chịu bay đi, cứ bay về luẩn quẩn xung quanh lồng cũ chờ thức ăn quen. Có chú chim ở đây cả tuần lề; rồi mới bay đi luôn một lèo, không trở lại. Tôi tự hỏi, nếu vậy, chắc là chúng đã quen lối sống  chim bổi rồi chăng? ( chim bổi: chim hoang dại, chưa được thuần hóa).

Biết rằng một mình tôi thì không thể xách hết mấy lồng chim-- nhờ con cái nhà thì không muốn. Vậy chỉ còn cách nhờ một cô bạn học cũ Ý Nhi ở Đại học tổng hợp Hà nội xưa -- liêu cô có vui lòng bỏ giấc ngủ trưa, khóa cửa nhà ( cô sống độc thân, ly dị chồng, một con trai độc nhất có gia đình ở riêng), để ngồi sau xe gắn máy Honda 78 cà- tàng , cùng tôi chạy lên phường 11 Gò vấp không ?

Khi tới đường Thống Nhất, hẻm rẽ đầu tiên, là khu đất hoang có vài chiếc mộ cũ, tôi vứt xác 2 con sáo nâu, sáo sậu biết nói bị ngạt hơi chết queo. Lấy lá khô phủ lên xác chúng, nhói lòng nhìn chúng lần cuối, vĩnh biệt -- tôi vội đưa chim còn sống tới nhà Ý Nhi. Bấm chuông liên hồi, hy vọng cứu sống mấy chú chim sống sót-- thì , Ý Nhi chạy vội ra, mở cổng.

Cô bạn học cũ Ý Nhi nói ngay, " chỉ có Ý Nhi cứu sống được chim Thế Phong thôi !".

Cả 2 vị cười vang, riêng tôi im lặng, miệng như ngậm hột thị vậy!

Thêm  một khúc phim được hồi tưởng về thú hơi chim của tôi từ ngày thơ ấu. Nhà tôi nằm trên một ngọn đồi, phía sau trồng cọ, thân cây cọ cuốn cao vút. Chiều chiều đàn chim yểng ( nhồng) bay về, hót ríu rít; chúng có bộ lông mượt mà, mỏ đỏ chót, giọng trong vắt cao vút soprano. Mỗi lần chúng sỏai cánh đậu trên cành lá cọ, lại nghiêng đầu nhìn xung quanh, rồi mới chui vào tổ. Chúng đề phòng anh ninh vòng ngoài rất cẩn thận.

Cứ như vậy nhiều năm, chẳng bao giờ tôi để ý, nhưng luôn lắng nghe tiếng hót vang
vang , ấy là biết buổi chiều muộn chúng về tổ. Mẹ tôi kể, nơi nào đất lành chim đậu, đất dữ chúng bỏ tổ ra đi.

Và, có một chiều mùa xuân, tôi không còn thấy đàn yểng, 2, 3 chục con về tổ nữa, chiếu hôm sau tôi đợi chúng về, vẫn bặt tiếng hót vang vang mỗi chiều muộn hoàng hôn. Nhớ cảnh tượng chúng hót líu lo, hết con này, tới con kia; hót hồi lâu mới liệng đôi cánh đậu trên cành co. Nhiều con đậu chung một cành, lá cọ trĩu xuống, dập dìu nhịp điệu lên xuống. Bây giờ, không còn nữa thật rồi. Vậy chúng đã bỏ đi nơi khác đất lành, bỏ nơi này sẽ là đất dữ, thật sao? Mẹ tôi lo lắng như chờ báo hiệu tin xấu xảy đến, mà không biết là chuyện xấu gì?

Rồi tin không mấy tốt xảy đến, Nhật đảo chính vào ngày 9 tháng 3 , quân đội Pháp thất trận-- có một đoàn quân Pháp do tướng Alexandrie dẫn đầu (sau này lớn lên tôi mới biết tên) lếch thếch tử ngả Phù Yên (Sơn la) băng qua nông trại ba mẹ tôi ở Làng bữu ( tên trong sổ địa danh: xã Thượng bằng la, huyện Văn chấn, tỉnh Yên bái)-- để sang Nghĩa lộ, lên Lào cai, đích tới là Vân nam phủ , nước Trung hoa.

Mẹ tôi nhìn đoàn quân thất trận trốn chạy, mới ngộ ra đàn chim yểng đã có linh cảm biết trước nơi này sẽ xảy ra cuộc chiến tranh, chúng đi tìm nơi đất lành làm tổ.   Việc này như một trải nghiệm sống ăn sâu tâm trí tôi sâu đậm , khó mờ nhạt. Và, chim yểng đối với tôi như tình bạn thật thắm thiết, từ thời còn nhỏ ở nông trại Làng bữu.

Lại cho tôi thêm một kỷ niệm sâu sắc về chim yểng đến với tôi -- sau biến cố 30 tháng 4, " Gia Định thì còn, Sài Gòn đã mất". Khi ấy, gia đình tôi sống bằng nghề bán mũ vải , trên một chiếc xe nhỏ. sáng sáng đẩy từ Trần Khát Chân ra đường Hai Bà Trưng. ( trước trường bà sơ Thiên Phước Tân định).

Có một chiều chập choạng tối, mình tôi đứng xớ rớ đang thu hàng đẩy về nhà -- thì ... một cô gái, tuổi chừng trên dưới 30 đứng trước xe nón. Cô xách một chiếc lồng nhỏ co chú nhồng đen bóng, hỏi tôi cho xem có nón tai bèo không ? Đưa ra một chồng, cô lựa một chiếc, ướm thủ rất vừa vặn -- lại kêu không có tiền, liệu đổi con nhồng, được không? Nhìn chim yểng là tôi mê ngay, gật đầu cái rụp, dầu chưa hỏi ý vợ. Thôi cũng đành, phải chấp nhận trước tiếng ì-xèo, nếu vợ trách móc, như "cơm chưa đủ ăn cho người, lại còn chim chóc, vậy lấy gì cho nó ăn đây, và thời giờ đâu mà chăm sóc ?"

Một khi đã chấp nhận nuôi chú nhồng; thì bất cứ giá nào cản trở, gây phiền hà, khó chịu; thì đành mím răng chịu đựng. May quá, vợ tôi không nói gì; tôi sẽ nuôi nó bằng bo-bo, người ăn được, thì chim ở với người cũng sẽ quen thôi. Nó ăn thật, thương nó, tôi luôn để dành tiền mua một trái chuối nẳng ( chuối chín quá độ ) bồi dưỡng cho chú nhồng. Nó lớn lên, hót líu lo -- và, một sáng kia, bỗng nghe ," đù má mày Mười" -- thì con nhồng biết nói thiệt rồi, giọng chửi ngọt ngào như giọng cô gái Huế vậy.

  ' Thôi chết cha rồi!"; nó bắt chước bà người Tàu, mẹ Mười, bà ta thuê gác nhà bà Hai ở phía sau nhà tôi. Bà Hai hàng xóm nay không ưa gia đình tôi; kể từ khi dọn tới đây vào cuối tháng 10/ 1975 -- căn nhà cấp 4 chúng tôi mua với giá 200 đồng tiền mới, lần đổi tiền đầu tiên cuối tháng 10, cứ 500 đồng tiền Quốc gia Việt nam, ăn một đồng tiền mới của Giải phóng.

Chẳng ai đi ' mét' công an phương, " nhà thằng chả Ngụy gốc Bắc Kỳ 54 sáng đêm tối ngày nghe đài Be-Ba-Xu".

Một buổi tối, công an khu vực đến gỏ cửa nhà, phát lệnh,

" ngày mai đúng 7 giờ sáng, đến 35/ 7A Trần khắc Chân trình diện tôi, đem theo chiếc ra-dô' Philíp' đen 2 băng , chuyên nghe đài địch phương tây."

Ngày hôm sau, trước khi trình diện công an, tôi vỗ lồng chú yểng,
'Nhồng ơi. mai này liệu tao còn được chăm sóc mày không đây, nhồng ơi !"

(...)

Thế Phong.

( trích 5000 KM XUYÊN VIỆT/ Nxb Thanh Niên cấp phép 2007,
chưa xuất bản )