Năm ngoái, khi du lãng ở hầu khắp các huyện miền bắc tỉnh Nghệ An, tôi ghé thăm làng Hoa Lũy – quê hương của nhà văn Sơn Tùng. Một làng biển mặn mòi nắng và gió.

Trưa tháng 9. Lửa từ trên trời đổ xuống.

Ruộng muối trắng chạy dài.

Những cháu bé chân trần chạy chạy trong những hàng phi lao lô nhô ngoài bãi biển.

Thấp thoáng xa xa là những đài tưởng niệm liệt sĩ. Huyện Diễn Châu vừa mới xây cất xong nghĩa trang liệt sĩ cấp huyện, nghe nói chưa biết đặt tên là gì, là "đền" hay gì đó. Cũng nghe nói, bài văn bia trong nghĩa trang ấy được viết bởi một người con của quê hương – nhà thơ Nguyễn Trọng Tạo (không biết có đúng không, vì tôi chưa xác nhận thông tin).

Đâu đây thấy dấu chân của vua cha An Dương vương và nàng Mỵ Châu.

Ông bạn nhà văn quê Diễn Châu thì cứ thắc mắc hoài về cái tên khách sạn Mường Thanh. Chuyện là: chủ của "dây chuyền" khách sạn Mường Thanh khắp bắc – trung – nam hiện nay là người Diễn Châu. Ông bạn cứ trách là tại sao phải đặt là "Mường Thanh" ngay ở giữa quê mình nhỉ ? Sao không là "Diễn Châu"? Tôi cự lại. Rồi cuối cùng biện pháp "hòa giải" được tìm thấy: khuyến nghị về việc đặc cách nên đặt tên khách sạn ấy là "Mường Thanh – Diễn Châu" !

Cũng là lúc xe đưa chúng tôi ra đến bãi biển Hoa Lũy. Tương truyền vua Lê Thánh Tông khi mang đại binh đi chinh phạt Chiêm Thành đã qua đây. Vẫn còn đó với bến Ngự, tức là bến mà nhà vua đã ghé vào, cột thuyền và nghỉ lại qua đêm. Còn rất nhiều tương truyền như vậy.

Tất cả những chuyện ấy chẳng làm tôi xúc động mảy may. Chuyện thường ngày ở huyện mà.

Cái làm tôi xúc động chính là những giây phút đứng nghiêm trang trước mộ phần của dòng họ Bùi. Dòng họ đã sản sinh ra người con Sơn Tùng. Nhà văn đã trực tiếp qui tập mộ của dòng họ về bên bãi biển. Trước mộ mẹ và cha, ông dựng hai tấm bia nho nhỏ, trên đó ghi "thân phụ" và "mẫu nghi". Bên cạnh mộ cha mẹ của nhà văn là lăng Ông – nơi thờ cá Ông, vị thần của cư dân làng chài.

Tuần trước, ngồi với nhà văn Thiên Sơn, anh kể cho tôi nghe những mẩu chuyện nho nhỏ khác về người bác họ của mình. Anh có cho biết một số của tạp chí Nhà Văn vừa ra đi chuyên về Sơn Tùng.

Trang bìa của số tạp chí Nhà Văn vừa ra, tháng 4/2011

(nguồn: blog Nguyễn Trọng Tạo)