Tạ Tỵ - Văn trung hữu họa / Lê Văn Nghĩa -- nguồn: Văn học Sài Gòn 1954- 1975 ... Nxb Tổng ho85p TP. HCM, quý 4/ 2020

 

                                           TẠ TỴ  -  VĂN TRUNG HỮU HỌA

                                          Lê Văn Nghĩa

Nhiều nhà văn viết văn trước rồi sau đó ngứa tay mới thọc vô màu, vẽ tùm lum, tè le, đủ thứ sắc màu hình nét. Vẽ đối với họ như lả một thứ tiêu khiển ngoài giờ, như một ông chồng lén lút chán cơm, ta đi ăn phở - mà phở nào chẳng có màu sắc do ta sơn phết. 

Riêng Tạ Tỵ trước hết là một họa sĩ. Một họa sĩ chuyên nghiệp. Cả đời sống với khung bố cây cọ và màu sắc. Ông đã tốt nghiệp trường Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương năm 1943. Ông là người tiên phong đưa trường phái Lập thể và Trừu tượng vào lịch sử Mỹ thuật Việt Nam bằng ba cuộc triển lãm vào năm 1951 với 57 tác phẩm lập thể tại Nha Thông tin Bắc Việt. Năm 1956 triển lãm trưng bày 60 tác phẩm lập thể và trừu tượng tại Sài Gòn.

 Nhưng thôi hãy tạm gác  vai trò người họa sĩ của Tạ Tỵ lại để nói về ông với vai trò nhà văn, nhà thơ, nhà phê bình văn học.  Ông đã xuất hiện như một nhà văn với tập truyện ngắn Những viên sỏi (Nam Chi Tùng Thư, 1962), Yêu và Thù (Nxb Phạm Quang Khai, 1970). Những cây viết trẻ muốn tìm hiểu về những nhân vật văn nghệ năm xửa, năm xưa không thể không tìm đọc Mười khuôn mặt văn  nghệ, rồi Mười khuôn mặt văn nghệ hôm nay. Là bạn Phạm Duy từ trẻ nên ông đã có một quyển sách viết riêng về bạn của mình Phạm Duy còn đó nỗi buồn, những bài tiểu luận về hội họa, sơn mài ...

Tác phẩm của ông còn nhiều nhưng ta hãy nói về màu sắc hội họa của ông hay chính xác hơn hãy xem ông đã mang màu sắc nhìn về thành phố Sài Gòn như thế nào qua bài "Màu sắc Sè Gòng": 

"Hỡi du tử nếu bị một sự tình cờ may mắn nào người được đặt chân vào mảnh đất yêu quý của chúng tôi, người có gặp nhiều đại lộ, những đại lộ của  chiều thứ 7 tôi chắc người sẽ không giữ được cảm xúc khi bắt gặp những màu sắc chuyển mình dao động trong nắng gió ban chiều. Từng đợt sóng màu đỏ xô đẩy từ hồng qua tím, từ trắng qua vàng, từ huyết dụ ngả lam biếc quyện vào mùi hương da thịt phơi phới lên tơ, vờn nhau như một đàn bướm làm cho cặp mắt dại khờ ... " .

 Bài viết dài 6 trang A4, tôi chỉ trích một đoạn ngắn có nhiều chữ ... màu .

Lê Văn Nghĩa

(tr. 365- 366)