nhà văn hậu chiến 1950- 1956 - thế phong - 12

                                 nhà văn hậu chiến 1950-1956    12 
                                               thế phong

                                                   Tiết 4.
                                                 TIỂU MỤC

     1.- SONG NHẤT NỮ  ( 1927- 1977)
      Tên thật  Đặng Bá Ngữ.  Sinh năm 1927, qua đời 1977 tại Hànội.  Năm 1953,  đồng tác giả  cùng  Nguyễn Quốc Trinh, Nguyễn Ngọc Dương, Hoàng Phụng  Tỵ   trong thi
 phẩm " Nhựa mới  " . Viết bài đăng trên tạp chí Quê Hương, Giác Ngộ, Cải Tạo, Liên Hiệp( Hànội) , tuần báo Đời Mới ( chủ nhiệm : Trần Văn Ân) , Nguồn sống mới (  Cn: Nguyễn Hữu Pha. Saigon ). Thơ truyền cảm, sử dụng nhiều bài lục bát, qua nội dung  tranh quê, hoặc tình cảm người thị thành .

    Trích thơ .- 
                                          QUÊ EM 
                                                          Chiều chiều lại lắng lòng quê
                                                                        Khói bay sóng vỗ ủ ê nỗi sầu
                                                                (TẢN ĐÀ dịch THÔI HIỆU )

                            Quê em tận cuối trời xanh thẳm
                            Cách biệt kinh đô những dặm đường 
                            Qua mấy con đò .. xa quá lắm !
                            Nhiều nhiều thôn nữ dáng thương thương 

                            Quê em náo nức cùng xuân mới
                            Lụa dệt thơm thơm tựa cốm vòng
                            Bao nhiêu cô gái xuân chờ đợi
                            Người về ... khăn thắm đón sang sông

                            Quê em dù nắng hè oi ả 
                            Bão táp phong ba vẫn đẹp bền 
                           Quanh thôn sông lượn hình con cá
                           Từ chùa xuống chợ cuối làng bên 

                           Quê em cứ mỗi mùa thu đến
                           Là hội chùa trên rộn  trống chèo 
                           Đoàn trai lao mình qua mấy bến
                           Reo hò cố giật giải làng treo .
                     
                                     SONG NHẤT NỮ 

          2.- HOÀNG PHỤNG TỴ  ( 1929- 197 ? Hànội)
           Sinh năm 1929 . Anh ruột của nhà thơ Hoàng Song Liêm, Như Song nhất Nữ, là  1 trõng tác giả tập thơ "  Nhựa mới "  ( Hànội 1953) .  Cuối 1953, cho xuất bản tập thơ 
riêng   " Hương thơ mùa loạn " .  Thơ phản ảnh đời sống quân nhân, có bước chân trên đường hành quân, hình tượng sống  dân đô thị .  Với Song nhất Nữ, đọc thơ ông , thì yêu  vườn khoai, nương sắn, chẩy hội chùa ,kéo co nơi đình hội - còn  thơ Hoàng Phụng Tỵ là thơ công thức, sáo mòn , và  thường  thấy đăng trên tạp chí văn học ở Hànội và Saigon : Quê Hương, Giang Sơn, Thẩm Mỹ .. đa số bài thơ  cũ  rích,  kể cả nội dung lẫn hình thức. 

         Trích thơ .-

                                      TƯƠNG BIỆT DẠ 

                            Say một đêm nay cạn rượu nồng
                            Ngày mai lên ngựa ruổi mông lung 
                           Cuộc đời quên nỗi niềm cay đắng
                            Nuôi chí trai vung lưỡi kiếm hồng 

                           Quen với trăm phương lạc hướng tình
                           Xóm làng vẫn những lũy tre xanh 
                           Những nàng quẩy nước qua thôn vắng 
                           Khuất bóng vào sau những mái tranh 

                           Say kiếp giang hồ say gió trăng 
                          Quê hương khắp nẻo nhớ muôn nàng
                           Rượu hồng ai uống đêm nao nhỉ  ? 
                           Ai chuốc men nồng, anh nhớ chăng ?

                           Say một đêm nay chăn gối ấm
                           Ngày mai người của núi sông rồi
                           Chiều nơi quan ải say trong quán 
                          Anh có buồn chi có nhớ tôi ?

                                          HOÀNG PHỤNG TỴ

    3. HOÀI VIỆT  .- Tên thật Nguyễn Hoài Việt.  Không rõ năm sinh.  Lớp  người cầm bút  sót lại từ  giao thời tiền-kháng-chiến, sống ở Hànội  vào thập niên 50 với Đinh Hùng, Trần Thanh Đạm, Huyền Quang, Trương Uyên ... Thơ đăng rải rắc trên báo chí thủ đô Hànội.   Đề tài thơ lấy từ nguồn cảm hứng nông thôn, và bản thân người thơ  gốc thành thị .   Thơ Hoài Việt, như một lối nói khác :  "  thơ đủ để được gọi là  thơ ", thơ chưa có gì nổi trội, đủ tạo  cho có một bản sắc riêng.

     Trích thơ .- 

                                       VỠ ĐẤT 

                             Hai đứa mình hẹn nhau 
                            Thuở còn xanh mái tóc
                            Sau này khi bỏ học
                            Trở về vun luống cày thơm
                            Cả hai từ giã nhà trường
                            Mỗi thằng đi một ngả 
                            Anh về cầy trưa bắc mạ 
                           Tôi đi cầm bút cùng người
                           Trán anh bóng giọt mồ hôi 
                           Tóc tôi bạc ròng năm tháng 
                           Ruộng lúa nhà anh đầy ánh sáng
                           Bốn mùa hoa cỏ reo vui 
                           Anh cầy vỡ đất,  anh hát yêu đời
                           Đất anh bàn tay anh giữ 
                          Anh bẻ bắp cây đuổi loài muông thú 
                          Thân anh cao đẹp lạ lùng 
                          Bỗng dưng tôi thấy sượng sùng
                          Bút tôi không buồn viết nữa 
                          Đất tôi không còn  để vỡ 
                          Luống cày nay đã cằn khô
                         Cỏ xanh rạp xuống quanh bờ 
                         Mạ còn úa thành cây lụi
                         Nhớ lại ngày xưa kề vai sớm tối.

                         Còn gì nói câu sư nghiệp 
                         Còn bận gì chuyện sới vun 
                         Ruộng tôi nay đã không còn 
                         Bài ca vỡ đất nghe buồn vô biên .
                 
                                HOÀI VIỆT  


     4.- HOÀNG SONG LIÊM  ( 1933 -       )

    Sinh năm 1933 ở Hànội. Bạn văn đồng lứa   Tạ Quang  Diễm ( Tạ Quang Khôi sau này ) , Nguyễn Thiệu Giang, Nghiêm Huy Giao .. .Năm 1954, xuất bản  thi tập "  Thơ " cùng Nghiêm Huy Giao ( Hànội 1954) . Đó là tập thơ của  học sinh vừa rời  trườngtrung học, sửa soạn bước vào đời.  ( Quyển vở kỷ niệm ). và chẳng bao lâu, bước vào quân ngũ, hình ảnh chiến binh bộc bạch trong bài thơ " Tôi là anh lính chiến "  - loại hình thơ công thức, nội dung tâm lý chiến.    
     Bài   " Gửi ngưới chị phố phường"     một  bài thơ hay, đóng góp cho  thơ tự do  của nền văn học thời hậu chiến. 

           Trích thơ .-

                              GỬI NGƯỜI CHỊ PHỐ PHƯỜNG 
  
                         Phố phường khóc nhớ quê hương 
                         Quê hương nằm nhớ phố phường
                         Chị nhớ em 
                         Em nhớ chị
                         Xa nhau dài mấy thôi đường 
                         Thư nào kể siết niềm thương
                         Hỡi người em của chị 
                        Trời dịu 
                        Mây hiền
                        Làng xanh
                        Ruộng vàng 
                        Sóng trắng 
                        Lá đỏ sang ngang
                        Hai vụ chiêm mùa
                       Mấy tuần sương nắng
                       Gieo hạt  mạ đầy tay 
                       Đổ bao sức vóc trọn ngày 
                      Tát mấy đêm trăng thanh nước mắt 
                      Gặt vài buổi nắng đỏ sàn phơi
                      Ấm no bằng giọt mồ hôi
                      Nằm nhà tranh hát cuộc đời thôn trang 
                      Thị thành của chị
                      Một lần em qua 
                      Chao ôi !  Lửa điện sao  lòa chói
                      Xe cộ phồn hoa
                      Bụi cát mù
                     Chị ơi ! Son phấn đêm tàn lửa
                     Hướng cũ phai dần hoa tuổi xưa 
                     Những khách du nằm chờ tiễn biệt
                     Vội vàng yến tiệc
                     Ép duyên mơ
                     Kỹ nữ gương say hồng má đỏ 
                    Đàn ca nhịp mãi điệu giang hồ 
                    Tay trắng đổ nghiêng tiền bạc trắng
                    Cuộc đời  theo chuyện vu vơ 
                    Chị gối tay bao khách lạ lùng 
                    Ngỡ ngàng chị có đoái em không ? 
                    Em thường ao ước thường mong đợi 
                    Chị lại về đây với ruộng đồng
                    Thương chị bao nhiêu 
                    Chẳng gửi ai mà đưa tới chị 
                    Chị khi nào gặp lại em
                    Đêm nay ngồi ngóng về đô thị
                    Nghe gió xa về cũng đau 
                    Em lần giở tấm áo nâu 
                   Sờn vai sương nắng bạc mầu tuổi thơ
                   Bao giờ lại đến bao giờ ?
                   Chị về chiếc áo năm xưa quê nhà .

                              HOÀNG SONG LIÊM

     5.- TRẦN NHÂN CƯ

     Chưa tìm được  tên thật, năm sinh, lai lịch tác giả.  Chỉ biết  vào 1953, trên tập san
 " Nhân Loại "  (Saigon ) - thì Trần Nhân Cư xuất hiện  qua đôi bài, giọng hoài cảm quá vãng, hồn thơ ngọt ngào; như hơi hướng thơ Lưu Trọng Lư  qua  bài " Nhớ Mẹ" thời  tiền chiến.  Đưa phương danh Trần Nhân Cư vào văn học hậu chiến,  ý  nghĩa đầu tiên của tôi là nhớ đến trường hợp Xuân Tiên , chỉ cần một đôi bài  in trên báo  " Hànội tân văn "
 ( Vũ Ngọc Phan chủ trương) đã  tạo cho Xuân Tiên nổi tiếng.  Đó là bài " Lá rụng"  có những câu thơ đẹp, như :

                         " Một chiều ngồi nghỉ gốc bàng
                         Thấy chưa, gió mạnh, lá bàng đã rơi
                          Mênh mông buồn mãi lòng tôi
                          Vẩn vơ nghỉ ngán cho đời phù vân ..." 
                                  XUÂN TIÊN 

   với Trần Nhân Cư là bài " Nhớ quê"  trích dẫn dưới đây .  Cũng như  Yên Thao chỉ cần  một bài  thơ " Nhà tôi " , hoặc Hoàng Lộc , là bài " Viếng mộ " ; hẳn Trần Nhân Cư chỉ cần một bài cũng đủ  đi vào văn học sử.

     Trích thơ .-    

                                             NHỚ QUÊ 

                           Tôi nằm đọc sách  buổi trưa
                           Nắng hè vẫn đổ nhạt thưa trước thềm 
                           Mẹ già lặng lẽ chỉ kim
                           Trên giàn thiên lý con chim yêu đời 
                           Dưới nhà rộn tiếng trẻ cười 
                           Thầy tôi bên  kỷ mài thoi mực tàu
                           Hương trầm  quyện lấy hương cau 
                           Lắng nghe trầm bổng mấy câu thơ Đường.

                           Giờ đây biền biệt cố hương
                           Nằm nghe gió thổi bốn phương quê người 
.
                               Trích tập san" Nhân Loại " ( Saigon )
                                 TRẦN NHÂN CƯ  

     6.- HUYỀN GIANG ( 1932 -   )
 Tên thật Đào Đức Chinh.  Sinh 1932 tại Hànội, Thơ đăng rải  rác trên  các báo Quê Hương ( Hànội), Thầm Mỹ ( Saigon ) , Văn nghệ tập san (  Saigon),  nguyệt san Phụng sự 
(  báo  quân đội ) ...  Trưởng nhóm thơ  , văn " Hoa Phượng ' ở Hànội vào thập niên 50, quy tụ một số cây viết, như : Băng Sơn, Vân Long, Huyền Vân ( nữ ), Hương Huyền   
 ( Lê Thị Hồng Châu ) .  Huyền Giang sử dụng thơ 5 chữ qua nhiều bài, thơ ngọt ngào, rung động, nhận thức về đời sống thâm trầm .

     Trích thơ .-

                                               NGÀY MAI HOA NỞ 
                                                    ( tặng T.P.)

                                        Kề bên những đầu xanh 
                                       Anh quê rừng Việt Bắc   
                                       Tôi học trò kinh thành

                                       Mây trời thương đổ máu 
                                       Mùa thu nào hòa bình 
                                       Bến Hải nhìn u uất 
                                       Hồn gương xưa Sông Gianh 

                                       Bài ca sầu nức nở 
                                      Ai khóc những đêm dài
                                      Đã từng đêm vấy máu 
                                      Trời thương đất chia hai 

                                     Anh lìa rừng núi Lạng 
                                     Chị quê xa Đầm Hà 
                                     Thương mây trời Yên Bái
                                     Nhớ Cao Bằng núi xa 

                                     Tôi giã từ Hànội
                                    Thương hoài năm cửa ô 
                                    Chiều bên bờ Sông Lũy  (*) 
                                    Nghe gợn sóng Tây Hồ 

                                    Gặp nhau rừng đất đỏ
                                    Nghe gió núi Trường Sơn
                                   Chúng ta nhìn ngọn lửa 
                                    Nung nấu những căm hờn

                                    Những bàn tay chung góp
                                   Dựng đôi mái nhà tranh
                                   Chúng ta cùng tạm trú 
                                   Chờ qua ngày điêu linh

                                    Núi thôi hờn vấy máu 
                                    Sông nối đôi khúc cầu 
                                    Ngày mai hoa nở đẹp
                                    Đất trời ca bên nhau 

                                  Chúng ta về quê cũ 
                                  Chị mừng trông Đầm Hà
                                  Anh say trời Yên Bái 
                                  Tôi nghe sóng Tây Hồ

                                  Thôi hoài năm cửa ô  . (**)

                                      ( trích tạp chí Văn nghệ tập san, Saigon )

                                                   HUYỀN GIANG

 --------
(*)    thuộc Phan Rí, Trung Phần. 
(**)  xin phép tác giả, được ghi tên tắt người được tặng.  Năm 1955, tình cờ 2 người bạn quen nhau từ Hànội,  gặp lại nhau ở Sông Lũy, cồn  cát một doanh trại  quân đội  CID / Centre d'Instruction Divisionnaire / Trung tâm huấn luyện sư đoàn    .   Khi đó,   đại úy Henri Guilleminot ( Quân đội viễn chinh Pháp  , chỉ huy trưởng  mời tôi lên chơi  tại  Sông Lũy - và   gặp bạn cũ -   thiếu úy Đào Đức Chinh,  mới tốt nghiệp  Trường Võ bị Thủ đức  .  
        tác giả làm bài thơ " Ngày mai hoa nở"   tặng tôi, và sau, đăng trên tạp chí Văn nghệ  tập san ( chủ nhiệm: Nguyễn Đăng Thục ) .  (TP) .


     7.- VÂN LONG ( 1934 -      )

     Tên thật Nguyễn Văn Long.  Thơ đăng trên các tạp chí Quê  Hương  ( Hànội, Đời Mới 
( Saigon) ... Ngoài thơ, còn viết truyện ngắn - một truyện  ngắn " Đói" rất đặc sắc , đăng trên tuần báo Đời Mới ( cn: Trần Văn Ân ) .  Thơ Vân Long không mới, hồn thơ
truyền cảm, thể hiện tâm trạng thanh niên sống lạc loài giữa một xã  hội tù túng thị thành, vào đầu thập niên 50 .

     Trích thơ .-

                                  CHIỀU ĐỒNG NỘI 

                          Quán vắng sầu nghiêng một dáng mây
                          Đồng không lạc lõng cánh chim gầy 
                          Lúa e dè thẹn thùng trong chiều nắng
                          Ta uống hương đồng say ngất ngây.

                          Đi trốn kinh kỳ trốn phấn hoa 
                          Về đây đón gió một thời xa 
                          Tâm tư quạnh quẽ mầu thơ úa
                          Ờ nhỉ đâu rồi những tiếng ca  

                         Mến quá đồng quê cùng dáng lúa 
                         Ai giam ta mãi với đô thành ?
                         Bao giờ đồng ruộng vang lừng nhỉ 
                         Khúc nhạc yên bình trỗi ý xanh .

                              VÂN LONG
                       ( trích tuần báo  Đời Mới,  Saigon ) . 


     8.    BĂNG SƠN  ( 1932 - 2010  Hànội ) 

     Tên thật Trần Quang Bốn.  Sinh 1932 tại Hải Dương . Còn  ký Mai Băng Phương dưới những bài tạp bút, như :  " Sông dài "đăng trên tuần báo Đời Mới ( Saigon ) , Mạch sống ( Saigon )  và đăng thơ trên báo Thẩm Mỹ ( Saigon ) , Quê Hương ( Hànội ).  Băng Sơn có bút pháp đặc biệt trong loại hình tạp bút.  Văn không giống  bất cứ một ai khác.  Thơ, văn phản ảnh tâm sự buồn chán, khắc khoải -  thơ của lớp thanh niên  sống ở thành thị.   Băng Sơn thường sử dụng loại thơ 4 chữ, ý thơ nồng nhiệt, lời thơ bao hàm ý nghĩa nhân sinh sâu sắc, có lập ý cao.

    Trích thơ.-

                                       MỖI ĐỘ THU VỀ 

                                      Mỗi độ thu về 
                                      Sương mù lê thê
                                      Lá đan mành gió
                                      Lòng ta não nề

                                     Ngoài sông nước rộng 
                                     Bao kẻ ra đi 
                                     Ở đây đô thành
                                     Lòng ta tái tê 
                                     Hỡi khách phương xa 
                                     Còn nhớ lời thề 

                                    Mỗi độ thu về
                                    Nắng nhạt  hồn quê 
                                    Mây bay tản mạn  
                                    Tràn ngập sơn khê

                                    Ai nghe nức nở
                                    Của kẻ phòng khuê
                                    Hồn đang trĩu nặng
                                    Lệ thảm tràn trề
                                    Người chinh phu đi
                                    Không hẹn ngày về 

                                    Mỗi độ thu về 
                                    Sương mù lê thê
                                    Lá đan mành gió
                                    Lòng ta não nề .

                                 ( trích tuần báo Đời Mới,  Saigon )
                                     BĂNG SƠN

     9.- SONG HỒ  ( 1932 -     )

      Tên thật Nguyễn Thanh Đạm.  Sinh 1932 ở Bắc Ninh.  Bạn văn đồng lứa: Hiệp Nhân, Dương Vy Long, Tô Hà Vân ( Nguyễn Đình Toàn sau này ), Nhật  Tiến ... Viết văn, làm thơ, bài đăng trên tuần báo Đời Mới, Nguồn sống mới ( Saigon ) , Quê hương,Tia sáng
( Hànội ) ... v. v.  Thơ Song Hồ có hình tượng mới, truyền cảm, sử dụng  ngôn ngữ tài tình, nói như Rimbaud :  " thơ phục vụ cho con người và  con người chưa là tuyệt đối ";  ông đóng góp cho "  thơ tự do  "của  văn học hậu chiến không nhỏ. 

     Trích thơ .-

                                   AI VỀ MIỀN QUÊ TÔI NHẮN 

                                Ai về miền quê tôi nhắn 
                                Cho bóng người áo vải 
                                Rằng thành đô đổ nát đến nơi rồi 
                                Say thú vui khóe mắt làn môi
                                Đổ ngày tháng cho hung thần khoái lạc 
                                Ai đã trông mà lòng không tan tác 
                                Trẻ già trai gái 
                                Trụy lạc như nhau 
                                Mặc súng ngoài xa nổ
                                Gục mấy hàng cau 
                                Gục người mẹ 
                                Người cha 
                                người anh
                                người em 
                                Họ hàng thân thích 
                                Đây Hànội ! 
                                Trời mưa tuôn rả rích 
                                Bê bết bùn lầy, nước đọng nhớp nhơ
                                Đèn nê-ông tỏa ánh điện xanh mờ 
                                Nhạc cuồng loạn 
                                Gót giầy đinh lắc ván 
                                Một và  hai, trăm ngàn
                                Rồi đến vạn 
                                Đèn nhạt, đèn xanh, đèn tím đèn vàng 
                                Nhạc điên cuồng vẫn réo rắt reo vang 
                               Mầu biến đổi là lòng người biến đổi
                               Mập mờ và yếu đuối
                               Hiện dần trong bóng tối
                               Có bóng người con gái miền quê
                               Khăn yếm bỏ đi rồi
                               Làn tóc xoăn xoăn 
                               Đỏ mọng đôi môi 
                               Chiều thứ bẩy
                              Giầy đinh vang hè phố 

                             Ai về miền quê tôi nhắn
                             Cho bóng người áo vải 
                             Rằng thành đô đổ nát đên nơi rồi.

                                                                1954 
                                   ( trích tuần báo Nguồn sống mới, Saigon )
                 
                                            SONG HỒ. 
                                           
                                                                   ( còn tiếp )