Thế Nguyên & Nhóm Trình Bầy "/ Thế Phong -- Virgil Gheorghiu, 22/ 06/ 2017 -- bài đăng lại, 05/10/2023.

 

VIRGIL GHEORGHIU

   THỨ NĂM, 22 THÁNG 6, 2017

                                          THẾ NGUYÊN & NHÓM TRÌNH BẦY

                                                            

                                                   Thế Phong

                                                                            TRÌNH BẦY/   Thế Nguyên  chủ nhiệm

   Diểm Châu 

[i. e .Phạm Văn Rao 1937- France 2006 ]  

Thế Nguyên 

 [i.e. Trần Gia Thoại 1942 - Saigon 1989]

Ngày thứ sáu, 21 tháng mười 2011;  Hợp Tuyển Thi Văn [HTTV] có đăng bài Thế Nguyên và nhóm Trình Bầy của nhà văn Thế Phong (nguồn: vanchuongviet.) Sau đó có nhận được thư  nhà văn Thế Phong cho biết địa chỉ Blog có đăng bài viết này đầy đủ tư liệu hơn . HTTV xin cám ơn nhà văn Thế Phong và xin được đăng lại nguyên bản bài viết này  . 

   

                                                 NGUYỄN MIÊN THẢO

Có hai người cầm bút trong thập niên 60 ở Sàigòn cùng có bút danh và tên trùng nhau;

a -Thế Nguyên -Trần Gia Thoại ( 1917-  ?) viết sách tiểu sứ nhân vật như Phan bội Châu,  Nguyễn thái Học,v.v…Tân Việt xuất bản - đến đỗi sau này Cornell Univeristy Libraries ( Volume 6 -G.K. Hall & Co, Boston 1976). không thể phân biệt được Thế Nguyên -Trấn Gia Thoại đôi tên ngoài thực tế là 2 người khác nhau.

b - Sau hiệp định Genève 20/7/1954, nước Việt nam chia hai giới tuyến, cuộc di cư hàng triệu người vào Nam, trong đó có gia đình bố mẹ " cậu quý tử độc nhất ( enfant unique) một gia đình 'phú gia địch quốc Nam Định' , và mua nhà tại 291 Lý Thái Tổ ( Saigon 10) tới ngày ông bà qua đời tại đây, kể cả 'nhà văn Thế Nguyên -Trần Gia Thoại'. 

Cậu quý tử học sinh trường Trung học Trần Lục đã cầm bút rất sớm. Hết thuê manchette báo ( tuần báo Kỷ nguyên mới), rồi tự làm giai phẩm Văn Mới ( tạp chí xuất bản không định kỳ, xin phép kiểm duyệt như sách) - chủ một nhà in Bùi Trọng Hựu (150 Võ Tánh, Phú Nhuận) rất yêu văn nghệ, bằng lòng cho in chịu - tới 1970 bắt đầu đứng tên chủ nhiệm tạp chí văn nghệTrình bầy, địa chỉ tòa soạn vẫn đặt tại 291 Lý Thái Tổ. (Saigon 10). 

Đó là tờ tạp chí văn chương 'độc lập tài chính' tầm cỡ ở Sàigòn khi ấy, khác Sáng tạo,Thế kỷ 20 , Hiện đại phải nhận viện trợ Mỹ hoặc quỹ văn hóa Sở Nghiên cứu Chính trị, xã hội/ giám đốc Trần Kim Tuyến ( Sếp Mật thám, an ninh chìm thời tổng thống Ngô Điình Diệm ). Bạn bè vừa là học trò vừa làm văn thơ khi ấy của Thoại là Tiệp ( chủ nxb Tổ Hợp Gió in khá nhiều tiểu thuyết nữ sĩ Lệ Hằng (ban đầu ký Cao Nguyên Ngọc ), Đinh Trần Nguyễn, Tạ Quang Trung, Pham Thiên Thư, Phan-Lạc Giang Đông, v.v...nhưng kẻ phụ tá đắc lực nhất chỉ một Diễm Châu - thi sĩ rất không ưa mang tên thật trên giấy khai sinh là Phạm Văn Rao - bèn rao tin " thư ký hộ tịch dốt nát ở Hải Phòng viết chính tả sai ấy mà !". 

Lúc này Rao đi học, ở nhà với bố mẹ ở 161 Hồng Thập Tự(Saigon 3); có lối đi sau lên gác, tôi thường hay tới ngủ trọ, khi chưa xoay ra tiền trọ trả chủ nhà. Rao có chụp tôi, qua vài pô ảnh, một tấm y hệt 'văn sĩ thực thụ đang hành nghề"' tấm này sau được in nơi bìa 4  Nhà văn hậu chiến 1950-1956 / Lược sử văn nghệ Việt nam: 1900- 1956  ( bản tái bản - bìa nâu) - Rao khen: " đúng là một văn sĩ nhà nghề, nào ai biết cảnh khổ sở này, trốn nợ phải xin ngủ lang ở nhà bạn.?" 

Giai đoạn này tôi thường gặp Phạm Văn Rao, kể cả lần 'áp tải ' tới Trường Nữ Gia Long thi vấn đáp Tú tài 2 - gặp giám khảo X... . (, anh ruột người bạn khác, tên Nguyễn Hữu Hưng) tôi giới thiệu gián tiếp Rao. - cũng lả bạn Hữu Hưng. ( thật ra Rao không biết Nguyễn Hữu Hưng ). Đậu xong, Phạm Văn Rao vào học Đại học Sư phạm, tốt nghiệp, rồi qua Huê Kỳ du học, sau làm giám đốc trung tâm ngoại ngữ thuộc Đại học Bách khoa Sàigòn, thì phải ? ( tôi không nhớ chính xác, giai đoạn này tôi không còn liên lạc thường xuyên với Phạm Văn Rao- Diễm Châu .

Khi  Thế Nguyên trở thành công chức làm ở Khu Tạo Tác tại Trại Đào duy Từ ( Phú thọ) - cùng tôi xúc tiến in sách rô nê ô với tư cách tổng thư ký Đại Nam Văn Hiến xuất bản cục, Khải Triều quản nhiệm ( công khai in phương danh ở bìa 4 sách ô nê ô - hai vị này đều là tín hữu Thiên Chúa giáo ). 

Tôi nhớ mang máng, khoảng đầu 1963, đi làm về, anh ghé tôi, mang theo những trang bản thảo Hồi Chuông Tắt Lửa đã viết được trong ngày đưa đọc để góp ý.

 Đâu đó vài tháng sau, anh đưa tập đánh máy stencil bản thảo để tôi đọc và tìm một nhà in rô nê ô tin cậy ở Hai Bà Trưng ở Tân Định in vào ban đêm cho an toàn - hình như tháng 8/ 1963 phát hành cùng tập thơ Miền Lưu Đày của Ninh Chữ in rô nê ô. 

Chủ nhà may CAN là Tạ Văn Ân ( tên khai sinh  Ninh Chữ) - nhà may lớn tầm cỡ Chua đường Huỳnh Thúc Kháng, Saigon 1 - chuyên may com-lê tổng thống Ngô Đình Diệm  - nằm trên số nhà 10 đường Tự Do - đem thơ rô- nê- ô mới in tặng chủ xị ban Tao Đàn- Đinh Hùng ( nhân danh tiệm  may CAN , chủ nhà may cắt một bộ com-lê tặng tác giả Đường Vào Tình Sử) . 

Còn Thế Nguyên gửi tôi cuốn Hồi Chuông Tắt Lửa , nhắc đưa tặng Uyên Thao - trưởng phòng Kiến thức phổ thông đài  Phát Thanh Sàigòn - thì đâu đó, chỉ một 2 ngày, ban Tao đàn / chủ xị Đinh Hùng ( nhiều thính giả mến mộ, không giống Thằng Phải Gió hay phịa : " tao đàn, nó hát , đếch ai nghe !"- rồi trên Đài phát bài điểm sách Hồi Chuông Tắt Lửa   --  Uyên Thao khen 'cuốn tiểu thuyết hay với cách viết độc đáo của tác giả Thế Nguyên'. 

Thế là các 'cha xứ nhà thờ" thân chế độ  Ngô Đình Diệm ,đùng đùng phẫn nộ, phản ứng quyết liệt :"... sao Đài Phát Thanh Quốc Gia lại đọc bài viết khen cuốn tiểu thuyết của tên phản động nội ứng V.C. nào đó , dám vu cáo linh mục có con riêng ?!'

 Dư luận lùm xùm, gây tiếng vang ồn ào, như chưa từng xảy ra - tất nhiên Đại Nam Văn Hiến xuất bản cục không thể không dính chấu" ?.

 Có thể vì vậy, ít ngày sau , nhận được một thư lạ -- tên người đặc biệt -- gửi tới địa chỉ Đại Nam Văn Hiến xuất bản cục - thuê bao tại Hộp thư 1123 Saigon.

        Đó là giáo sư Đại học Nguyễn Văn Trung, 37, Duy Tân, Saigon 3.

 Thì ra, ông Nguyễn Văn Trung cậy nhờ tôi sắp xếp cho anh ta được gặp Thế Nguyên - tác giả một tiểu thuyết Hồi chuông tắt lửa rất interesting'có một không hai -- thời gian này, vì tôi và  'anh ta' chưa thể coi nhau là bạn - nên tặc lưỡi :

 '.. thì cứ đưa thư này cho tác giả, Thế Nguyên sẽ tự quyêt định lấy !'

Vài tháng sau, cuối 1963, chế độ Đệ Nhất Cộng Hòa bị lật đổ - chứ không - chẳng hiếu'hậu quả cuốn truyện nói về" cha xứ có con riêng ' - từ tác giả, nhà xuất bản, nhà in rô- nê- ô, người viết bài khen Hồi Chuông Tắt Lửa sẽ ra sao ? .

Còn một chuyện lạ nữa, dư luận đặt chuyện Hồi Chuông Tắt Lửa chưa chắc đúng là tác giả Nuôi con nhơn tình - vì văn phong khác hẳn - luật sư - thi sĩ Tạ.quangTrung. ( xin được giấu tên) có sách in trong Đại Nam Văn Hiến hỏi :

"... em hỏi điều này, nếu anh biết thì phải trả lời thực" Hồi Chuông Tắt Lửa" do Diễm Châu viết, Thế Nguyên ký tên. Có đúng hay không? ".

 Trả lời:" Theo tôi biết, trước khi in, mỗi chiều đi làm về, Thế Nguyên mang đến đọc cho nghe từng đoạn trong" Hồi Chuông Tắt Lửa" - tôi tin tác giả "Hồi Chuông Tắt Lửa" 

và' Nuôi Con Nhơn Tình" là một ".

Nhớ lại có 1 lần; ( trước 1963) Thế Nguyên tự lái xe hơi Toyota 800  về Mỹ Tho, ngủ tại nhà bố mẹ vợ anh. Bố mẹ Tăng Hoàng Xinh ( vợ Thế Nguyên) gốc Hoa rất thương yêu rể, hình như nguồn tài chính làm báo có một phần ông bà ấy bỏ ra.

 Tối đầu tiên ở Mỹ Tho, Thế Nguyên rủ tôi đi đò sang mấy cồn ở Bến tre chơi - tôi lắc đầu từ chối ( mà trước đó đã rất thích) - không nói ra cho anh hay, thi sĩ Thế Viên ( thiếu úy Hồ thế Viên phụ trách An Ninh Quân Đội tại đây) và Đỗ Kiến Mười ( trưởng ty Cảnh sát Mỹ tho) cho biết ;

"... bạn sang để ở hẳn bên đó thì hãy sang thăm cồn Bến Tre - toàn Việt Cộng không hà... ?" .

 ( Thế Viên là bạn thân văn chương , còn Đỗ Kiến  Mười - bạn ở Thư Viện Quốc Gia xưa, thường gặp tôi ăn " cơm tây cầm" ( bánh mì thịt) buổi trưa, gọi đùa " Mít Tờ Xạc " - mà khi đó tôi đâu có đeo kính cận và mặc" quần soọc" như ' trung sĩ quân dịch Jean-Paul Sartre " đâu ?!).

Khi ấy, tôi không biết vợ Thế Nguyên có một chị hai cùng làm ở Khu Tạo Tác, trước ở Mỹ Tho, rồi Cần Thơ với Thế Nguyên . ( chị Hai nấu món" ra -gu" bò rất ngon - sau này là chị nuôi - đầu bếpcho  một vị cán- bộ- lớn  tại Cục R) -- cứ theo tin thông tấn BBC;thì Thế Nguyên đã được móc nối theo Giải Phóng Miền Nam từ khi thành lập vào cuối 1960.

 Ngay từ đầu năm 1960 Thế Nguyên rủ tôi về Cần Thơ chơi- tôi ở đây hàng tháng trời, ban ngày rong chơi, hẹn nhau ăn trưa, tối ở quán, tối ngủ ở nhà thuê gần bờ sông, hướng đi Sóc Trăng. ( anh ta xin đổi về Khu Tạo Tác Cần Thơ để làm việc cùng sở với chị hai bên vợ ) .Đã có dư luận cho rằng : 

"... Giải phóng miền Nam cấp tiền xuất bản nhật báo Làm Dân -- tin này không phải 'vô căn cứ  '- vậy ra chị Hai bên vợ Thế Nguyên đã móc nối cậu em rể đã từ rất lâu sao ?! .

 Sau đó, vây quanh anh ta có đủ thành phần: cựu linh mục Nguyễn Ngọc Lan, Nguyễn ngọc Lương,  (chủ báo 'Tin Văn', bút danh Nguyễn Nguyên)   đại úy Quân đội Nhân Dân [Việt Nam Dân Chủ Cộng Hoà]  được cài vào Nam địch hậu' -- làm việc tại Đài Phát Thanh Sàigòn  .  v.v...

 Sau ngày 30 / 4/ 1975 ; Sàigòn đổi chủ; Thế Nguyên nhân viên tờ tuần báo Văn nghệ tp. HCM - hình như chỉ được cấp trên giao trọng trách thầy cò sửa lỗi bài in, Ít lâu lâu, Thế Nguyên không tới sở làm, không tới lĩnh lương , 

"cán bộ biên chế"nằm lì ở nhà ; rồi bất ngờ qua đời lãng xẹt ở bệnh viện Chợ Quán - chính nạn nhân chẳng mấy vui ; mắt mở không cần ai vuốt  --  vậy là tác giả Hồi Chuông Tắt Lửa ra đi, ngọn lửa hừng đã tắt ngúm thật rồi !

Còn Phạm Văn Rao -Diễm Châu & Phạm Thị Sáng ( vợ Diễm Châu) được một nhà văn Pháp bảo lãnh, anh chị chôn chân ở Strasbourg " --  và, có một lần cuối, anh trở về thăm Hà Nội trước, Saigon sau.

 Nhà báo- thi sĩ  Nguyễn Quốc Thái gọi điện thoại mời tôi đến quán 27 Nguyễn Thị Diệu gặp bạn cũ. Bắt tay trò chuyện, rồi tôi chở anh ngồi sau xe gắn máy về nhà -- tôi lấy 1 bản cuối cùng Hồi ký ngoài văn chương ( bản in ở Huê Kỳ) ký tặng.

    Anh  nói :

" dù bơi giỏi như con rái cả ; thì bạn ta vẫn sải cánh trong ao tù mà thôi !.

 Tiễn ra cửa, nhìn cánh cửa sắt,

" sao cửa sắt nhà bạn ta cao thế nhỉ, hơn 4 mét phải không ?" . 

Tôi chỉ nói ít lời, hỏi thăm cô Mận - cô em gái duy nhất của anh hiện ở đâu? Và ông anh cả thì sao nhỉ?. " .

Trả lời nhát gừng: ".... nó ở Mỹ ông ạ!". 

Khách sạn anh trọ ở Sài gòn ở đầu đường Trần Kế Xương, thuộc Phường 7/quận Phú Nhuận. Một khách sạn không trưng bảng hiệu --  biệt thự ba bốn tấm chi đó -- khách đến do giới thiệu truyền miệng với chủ nhân có  gốc đạo Thiên Chúa  --  đối diện là quán cà phê NOIR . Nhìn dồng hồ quá 10 giờ đêm, quá trễ nên không thể cụng ly 'đen' lần 2 tại đây rồi. 

Nào đâu có biết đó là lần cuối gặp anh.

 Rõ tiếc !

Thi sĩ Diễm Châu qua đời do anh Nguyễn Ngọc Lan báo tin vào cuối năm 200; thì 27/2/ 2007 chẳng nhớ ai đã gọi điện thoại báo ": 

... cựu linh mục-nhà văn Nguyễn Ngọc Lan đã nghe tiếng được Chúa gọi , giã từ cuộc đời rồi ! "-" Thế ra hai  bạn quí cuả tôi đã đóng tròn " tuồng tích cuộc đời !. " 

VIẾT THÊM

- Diễm Châu qua đời được Nguyễn Ngọc Lan báo tin - tôi có ý định dẫn chứng một bài thơ Diễm Châu tặng Nguyễn Ngọc Lan ; sau khi đọc" Chủ Nhật Hồng Giữa Mùa Tím "   --  và .tìm mãi không biết sách nằm ở kệ nào- đành chịu. Bây giờ tìm được hẹn thắp lên / nguyễn ngọc lan ( không viết chữ hoa / bdc ) Nxb Trinh Bày -Strasbourg - Salt Lake 2000 - tác giả rất thích bài thơ , tự ý đưa vào " Thay Lời Tựa".

THAY LỜI TỰA

Có những người vừa đi vừa phòng ngự
và lâu dần đường trở thành pháo đài
có những người niềm tin không lay chuyển 
                                                             ở hòn đất cục sắt
và lâu dần họ biến thành khoảnh vườn thanh kiếm
có những người lấy miếng ăn làm thiên đường 
và lâu dần cơn đói trở thành địa ngục
có những người mơ lời Chúa Nhật Hồng Giữa Mùa Tím *
và mãi mãi trong tim
một sắc tím hồng đọng lại

Ôi một người còn đó 
Leo lét ngọn đèn chầu!

DIỄM CHÂU
( Lộ Trấn, Strasbourg, X. 1999 )

                                                                                           -  Nguyễn Ngọc Lan (trái) cầm bản thảo 

                                                                        tập thơ Ý Nhi, có ý định dịch sang Pháp ngữ. 

                                                                                        

                                                                     

------------------

(*) -   tác phẩm xuất bản "chui", in lụa vào 1997 của tác giả Nguyễn Ngọc Lan - tôi đã nhắc trong" 5000 ki-lô-mét Xuyên Việt / Thế Phong ( Nxb Thanh Niên 2007) -- do trưởng nam mục sư Lê Quốc Chánh ( Hội thánh Báp Tít Ân Điển/ Saigon ) in ấn ,tốn đâu khoảng 250 USD cho 1000 cuốn - bìa đề Nxb Tin Paris 1997. Tôi chở tác giả phía sau xe gắn máy, luôn ngoảnh nhìn phía sau xem có ' đuôi' không ? .Còn nhớ khá rõ, trước khi chở anh Lan về nhà trên đường Tân Phước/ quận 10   -- tôi đưa tới Viện Mác-Lê Nin & Tư tưởng HCM tại Tp. HCM trong hẻm Ngô Tùng Châu /quận 1 - lấy cớ gặp giám đốc Bùi Hữu Khánh (bạn tôi) để " cắt đuôi theo dõi "! ( nếu có).

(**) - " Ôi một người công chính còn đó "- anh Nguyễn Ngọc Lan tự ý bôi hai chữ" công chính". Quả tôi tớ Chúa khiêm nhường đến đủ điều ! ( T.P chú thích).

                                        (nguồn: ' Hợp Tuyển Thơ Văn/  Nguyễn Miên Thảo Blog).

                            - bài đăng lại ( Virgil Gheorghiu Blog( 05/10/23)

                                                =