Nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn: Có lúc người ta đòi đưa tôi đi cải tạo
Cách nay mươi, mười lăm năm không dễ gặp Nguyễn Mạnh Tuấn, vì ông vi vu lang bạt khắp nơi. Giờ gặp ông không khó, vì hầu như lúc nào ông cũng ở “chòi viết” của mình trên đường Trương Quốc Dung, Sài Gòn.
Nhà văn của sóng gió
. Phóng viên: Thưa ông!...
- Nhà văn Nguyễn Mạnh Tuấn: Khỏi thưa đi!
. Các tác phẩm văn chương của ông trước hết là sự đậm đặc tư liệu mà ông có được từ trong cuộc sống. Hình như chính ông ý thức được mặt mạnh này của mình và ông cũng là người luôn coi việc viết văn không thể chỉ là những kỹ thuật đơn thuần, hay gọi một cách đẹp đẽ hơn là các thủ pháp nghệ thuật, mà đó là phải là một nghề phải tìm hiểu cuộc sống hiện tại một cách kỹ lưỡng, dấn thân, để rồi phản ánh và lý giải nó.
- Tôi là một thợ sửa ô tô đi viết văn, rất có ý thức việc học đại học, nhưng làm đơn qua nhiều năm vẫn không được đi học. Sau này nhà văn Nguyễn Xuân Sanh động viên vào Trường Viết văn Nguyễn Du, nhưng những năm sau 1975, tôi không muốn rời xa TPHCM, vì đây là một vùng đất rất hấp dẫn để khám phá và học hỏi. Theo tôi, nhà văn không chỉ dùng những lời ma mị để viết nên những tác phẩm của mình. Có quan niệm cho rằng nhà văn chỉ cần có năng khiếu, có tâm hồn thế rồi tưởng tượng ra mọi điều. Tôi không bàn đúng hay sai ở đây, nhưng với tôi cái gì nhìn không ra là không viết. Nhà văn không chỉ phải có vốn sống một cách đơn thuần mà phải có kiến thức để nhìn cuộc sống một cách sâu sắc, không dừng lại ở mức miêu tả cuộc sống mà phải lý giải nó.
. Phải chăng chính vì sự nghiền ngẫm và lý giải cuộc sống ấy mà các tiểu thuyết của ông, đặc biệt là bộ ba Khoảng cách còn lại, Đứng trước biển, Cù lao tràm đã tạo nên một hiện tượng văn học được ghi nhận trong văn học sử Việt Nam, đồng thời có thời gian làm cho ông và gia đình khốn đốn?
- Khi tác phẩm Đứng trước biển ra đời thì lãnh đạo một số tỉnh có liên quan phản đối một cách dữ dội, coi là phản động. Lúc ấy tôi viết phủ nhận một xí nghiệp đánh cá vừa được phong anh hùng và nhận thấy rằng thời kỳ làm ăn bằng kinh nghiệm đã qua. Nhưng rồi mọi việc đúng như dự báo, xí nghiệp này sau đó làm ăn thua lỗ, phải giải thể. Còn Cù lao tràm viết về đề tài nông nghiệp. Khi tác phẩm ra đời đã có văn bản đề nghị đưa tôi đi cải tạo. Nhất là lãnh đạo 9 tỉnh miền Tây hồi bấy giờ phẫn nộ. Báo Hậu Giang liên tục có các bãi phê phán Cù lao tràm; một số nhà văn, nhà nghiên cứu có bài viết phê phán tác phẩm, có bài còn vạch rõ bảy tội danh. Đặc biệt, tôi gần như bị cô lập, chỉ còn vợ là bạn, có ông bạn văn trước kia rất thân nhưng cũng trốn không gặp tôi.
. Cù lao tràm là tiểu thuyết có lượng phát hành cao kỷ lục (160.000 bản), số lần tái bản nhiều và nhiều nhà xuất bản đã in. Điều gì làm nên sức hấp dẫn tác phẩm này và hình như lúc đó ông đã gắn công việc viết văn với công việc sản xuất văn chương, một việc làm rất mới mẻ lúc thời kỳ bao cấp?
- Tôi gần như là người đầu tiên tự bỏ tiền ra in sách và thu được nhiều tiền về việc viết sách. Lúc đó các đầu nậu sách đến nhà tôi trả tiền, lấy sách cứ nườm nượp, có người làm nghề phát hành từ chỗ nghèo đi xe đạp đã phất lên nhờ Cù lao tràm. Sau đó các tác phẩm của tôi Yêu như là sống, Ngoại tình... có lượng phát hành khá lớn và thu về khá nhiều tiền, có đợt nhuận bút tôi dành lại để giúp đỡ đồng bào ở Thừa Thiên - Huế bị lũ lụt.
Xưa nay tôi vẫn coi nghề viết văn là một nghề như bao nghề khác. Tuy nhiên, viết văn là phải biết hy sinh, có tiền cũng viết, không có tiền cũng phải viết. Những đề tài của tôi luôn là vấn đề của thời đại, về các mối quan hệ của kinh tế công nghiệp, về thành thị, những vấn đề gai góc của xã hội. Có lẽ chính vì vậy mà bạn đọc chấp nhận.
. Ông vừa nói về đề tài, hiện nay có rất nhiều tác phẩm văn chương, trong đó có kịch bản phim, như trượt ra khỏi cuộc sống hiện đại, cứ như viết về một cái gì đó, cho ai đó?
- Nhiều nhà văn đã sống hàng chục năm ở TP nhưng lại quay về nông thôn để khai thác đề tài. Tại sao vậy? Phải chăng quan hệ trong làng xã, nông thôn bao giờ cũng đơn giản hơn của thành thị của nền kinh tế công nghiệp và hậu công nghiệp? Các tác phẩm của tôi sau này còn gai góc hơn cả Cù lao tràm hay Đứng trước biển và những kịch bản truyền hình của tôi cũng cố gắng hướng đến các đề tài đương đại.
Nhà quán quân kịch bản phim truyền hình
Hiện giờ có hai nhà văn có thể tranh chấp chức quán quân này, đó là Nguyễn Mạnh Tuấn và Nguyễn Khắc Phục. Chưa có thống kê chính xác về tổng số tập phim do Nguyễn Khắc Phục đã viết, còn Nguyễn Mạnh Tuấn thì đã rành rành gánh cả núi kịch bản với 500 tập.
. Hình như con số tập ấy hiện nay đã không dừng lại ở con số 500?
- Tôi đang viết các kịch bản phim truyền hình Nghề báo dài 20 tập, Trần Thủ Độ và người tình 10 tập. Ninh Thành Lợi - Đất và lửa 10 tập.
. Ông vẫn trung thành với lối viết của mình đã thành công ở các bộ phim Đồng tiền xương máu, Hướng nghiệp, Blouse trắng? Đó là một cách viết dựa trên sự tìm hiểu, nghiền ngẫm cuộc sống và coi cuộc sống là tư liệu như khi ông viết tiểu thuyết?
. Khi viết Blouse trắng tôi phải tìm hiểu rất kỹ về những gì liên quan đến nghề y, đến người thầy thuốc trong bệnh viện hiện nay. Hay phim Nghề báo sắp tới cũng vậy, đó là kiến thức của tôi có được khi tôi có nhiều năm viết báo, có vợ và nhiều bạn bè làm nghề báo. Hay phim Trần Thủ Độ và người tình, thú thực tôi không phải là người am hiểu lịch sử, hơn nữa các tài liệu lịch sử của ta rất mỏng, do đó tôi phải rất vất vả đọc nhiều tài liệu, nhiều sách để có thể viết được nó.
. Ông có cho rằng đa số phim truyền hình của VN chưa hấp dẫn bằng phim của Hàn Quốc, và ở khía cạnh truyền bá văn hóa của mình, phim truyền hình của VN càng thua xa các phim truyền hình của Hàn Quốc?
- Đành rằng không phải phim Hàn Quốc nào cũng hay, phim được giới thiệu với chúng ta là những tác phẩm nổi trội nhất của họ, cũng không thể nói phim truyền hình VN toàn là phim dở, nhưng rõ ràng phim của họ đang hấp dẫn khán giả ta. Phim Hàn Quốc thể hiện một công nghệ làm phim đồng bộ, chuyên nghiệp từ khâu đào tạo diễn viên, viết kịch, quay phim... Câu chuyện phim Hàn Quốc thường dựa trên một công việc nào đó như sản xuất kinh doanh xe ô tô trong Những tay đua kiệt xuất, hay nghề y như Anh em nhà bác sĩ... để nói lên các mối quan hệ của cuộc sống, các câu chuyện thường dễ hiểu nhưng không dễ dãi và đặc biệt là không phi logic cuộc sống. Phim Hàn Quốc với dàn diễn viên đẹp một cách thanh khiết, ăn mặc đẹp, đặc biệt là các mối quan hệ gia đình, quan hệ giữa trẻ nhỏ và người lớn tuổi... thuộc văn hóa Hàn Quốc được giới thiệu trên phim. Cảnh trong phim Hàn Quốc thường không bị đẩy lên quá, trai gái thương chỉ chạm môi nhẹ, cũng không sử dụng nhiều cảnh bạo lực. Những điều này tạo nên sức hấp dẫn văn hóa Hàn Quốc trên phim ảnh. Và như chúng ta đã biết, đấy là thời đại của văn hóa - kinh tế. Theo sau phim Hàn Quốc là hàng triệu thỏi son được bán ra. Phim VN phải bắt đầu lại từ khâu đào tạo.
. Phim là phải giải trí, sau đó mới nói đến giáo dục hay gì gì đó. Nhưng phim ta thường có những cảnh quay quắt trong mối quan hệ gia đình bạn bè, nhân vật đểu cáng, tục tĩu làm người xem phát ốm và tắt tivi ngay. Không hiểu sao các nhà văn ít viết về người tốt, những việc làm tốt như vậy?
- Đó là vấn đề nhân cách của nhà văn. Nếu anh là người xấu thì sẽ rất khó hiểu tại sao một tài xế lái xe taxi nghèo mà trả lại cho khách hàng chục ngàn đô la. Ngoài ra, cách viết người xấu như vậy thường là ảnh hưởng của chủ nghĩa hiện thực phê phán trước kia.
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét