VIRGIL GHEORGHIU: đọc thêm (2) : " " chúng nó [ nhà văn sài gòn ' cũ' ] chết hết cả rồi ; phải không , mày ? " - lời Văn Quang " -- tản mạn văn chương / thế phong

Thứ Hai, 21 tháng 3, 2016

" c

"chúng nó chết hết cả rồi; phải không, mày?" - lời văn quang.

"chúng nó [nhà văn Sàigòn cũ
chết hết cả rồi; phải không, mày?"

thế phong

trái qua, hàng trước :

- Ý Nhi + Như Hiên + Giản Chi + Hoàng Tấn ( Hồ Tăng Ấn)

hàng sau, đứng :

Thanh Vân + x...+ Doãn Quốc Sỹ + Thế Phong + [x... ] + Cung Trầm Tưởng
+ Hồ Nam + Nguyễn Thụy Long + Nguyễn đình Toàn + Thảo Trường+ Lữ Quốc Văn + [ x... ]

( photo courtesy: newvietart.com/ France)

... Văn Quang hỏi tôi ,qua điện thoại; khi nghe tin Hồ Nam qua đời ở Mỹ tho,
" chúng nó chết hết rồi, phải không mày ?"  -- câu nói này cứ ám ảnh tôi mãi, càng hơn khi nhìn vào tấm ảnh chụp chụng ở nhà Lữ Quốc Văn, vào đầu thập niên 90. ( thế kỷ XX).

hàng đầu, ngồi : Ý Nhi [ i.e. Hoàng Thị Ý Nhi 1944 - ] -- Như Hiên [ i.e. Nguyễn Ngọc Hiền 1930- ] -- dịch giả Giản Chi [i.e Nguyễn Hữu Văn 1904 - Saigon, 2006] -- thi sĩ Hoàng Tấn [ i.e. 1920- Saigon, 2003] -- [x... ] --  văn sĩ Doãn quốc Sỹ [1923- ] -- Thế Phong [i.e. Đỗ Mạnh Tường 1932- ] -- [x... ]-- thi sĩ Cung Trầm Tưởng[ i.e. Cung Thúc Cần 1932- ] -- nhà báo, thi sĩ Hồ Nam [ i.e. Lê Nguyên Ngư 1930- Mỹ Tho, 2015] -- văn sĩ Nguyễn Thụy Long [1938 - Saigon, 2009] - văn sĩ Nguyễn đình Toàn [1936- ] -- văn sĩ Thảo Trường [ i..e. Trần Duy Hinh 1935- usa, 200x ] -- nhà báo kỳ cựu Giang Kim [ Nguyễn Thế Bình 1914- Saigon, 2001] --  [x....]

Như Hiên Nguyễn Ngọc Hiền, tác giả nhiều sách biên dịch, tiểu thuyết dã sử, du ký, thơ ... cuốn sách mới nhất Từ điển danh nhân và Địa danh văn hóa Việt nam ( 2015, phổ biến hẹp) ; bởi, sách đã in ra; nhưng vì một lý do nào đó, không phát hành, trong khi soạn giả đang ở Huê Kỳ, thăm con gái. Từ khi chồng là Thanh Vân Nguyễn Duy Nhường qua đời; hàng năm bà sang Huê Kỳ ở chơi với rể + con gái vài tháng.

- nữ thi sĩ Ý Nhi, ở miền bắc vào Tp. HCM sau 30/4/ 1975 -- bà thường giao du với các nhà văn thơ Saigon.

là trưởng chi nhánh nxb Hội nhà văn VN tại tp. HCM, từ cuối thập niên 80-- và, năm 1993, bà cho tái bản đầu tiên tập thơ Mưa nguồn/ Bùi Giáng (VNCH); một thử thách rất táo bạo, mở đầu 'hòa giải văn chương 2 miền' ( lời nhà báo Pháp, Laurent Passicousset ).

từ sự quen biết 'nhà báo viết văn 'tài tử' Lữ Quốc Văn (Saigon cũ), bà gặp gỡ các nhà văn, thơ VNCH:  nhà gia phả học Dã Lan [i.e. NguyễnĐđức Dụ 1919- 2003],  giáo sư đại học Nguyễn văn Trung [1930- ], thi sĩ Diễm Châu [ i.e. Phạm Văn Rao 1937- France, 2006], Thế Phong, họa sĩ Nghiêu Đề, họa sĩ 'tài tử' Phan Diên [1944- ], nữ văn sĩ Trần thị Bông Giấy [1950- ], văn sĩ  Nguyễn Đình Toàn [ 1936- ], thi sĩ Tô Thùy Yên [i.e Đinh Thành Tiên 1938- ] thi sĩ Phổ Đức [1940- Saigon 2013] , Hoàng Vũ Đông Sơn [1939- 2014], Thư Linh [i.e. Đặng Thị Lạc 1924- ]  v.v...

mới đây, Ý Nhi được giải văn chương CIKADA Thụy Điển 2015. ( khoảng 50 triệu VND)

" ... Ý Nhi, trưởng chi nhánh Nxb Hội Nhà văn VN tại Tp. HCM ,
năm 1993, bà cho tái bản đầu tiên tập thơ Mưa Nguồn/ Bùi Giáng --
một thử thách táo báo, mở đâu 'hòa giải văn chương'

(lời nhà báoPháp Laurent Passicousset.)

Ý Nhi ( giữa) [ hoàng thị ý nhi 1944- }
- trưởng chi nhánh Nxb Hội nhà văn tạiTtpHCM, từ 1987

.
trái qua:

- Hoàng Châu Ký (nhà nghiên cứu tuồng, thân phụ của Ý Nhi) + Thế Phong.

( ảnh : tùy viên báo chí tòa đại sứ pháp, Robert Lacombe
p ở văn phòng chi nhánh Nhà xuất bản Hội nhà Văn ( tháng 3/ 1995)

- Cung Trầm Tưởng

[ i.e. Cung Thúc Cần 1932- ] ( trái)

- Thế Phong

( Lữ Quốc Văn chụp , khoảng đầu năm 1990)

DoãnQquốc Sỹ, Cung Trầm Tưởng trước khi định cư Hoa Kỳ, đôi lần được mời tới thăm Chi nhánh Nxb Hội nhà văn VN (316/ 17 Hai bà Trưng, quận 3/ tp. HCM) ; nhưng vì một lý do nào đó,cả 2 không tới, có thể e ngại giao dịch với nhà văn miền bắc (?) -- dầu vợ Doãn quốc Sỹ là trưởng nữ nhà thơ trào phúng tiền chiến Tú Mỡ. có sách được Nxb Hội Nhà văn VN tái bản.

Doãn quốc Sỹ, Lữ Quốc Văn và tôi thường gặp nhau đôi lần, đi ăn hủ tíu ở đường Thành Thái (gần nhà Doãn quốc Sỹ), hoặc ở Nhà văn hóa Thanh niên, để nghe Lê thị Kim ngâm thơ.
Có một lần, chúng tôi chụp ảnh chung trước nhà nhà biên khảo Nguyễn quảng Tuân
[1925- ] trên đường ĐinhTiên Hoàng (quận 1), kế số nhà có vẽ lá cờ tổ quốc bên cạnh -- nhìn tấm ảnh in ra, Doãn quốc Sỹ nói với tôi,

" tôi sắp đi định cư ở Mỹ, tấm ảnh này nếu được in lên báo, hẳn bất lợi cho tôi đấy."

Nguyễn Quảng Tuân tiếp lời,

" các ông thấy không, ông nhà văn 'thông gia' với tôi thật kỹ lẽ , từ ngày Saigon được giải phóng, bất cứ nhà nào ở mặt tiền đều phải in lá cờ trên trường, trước là cờ Mặt trận, sau 1976 thống nhất, là cờ tổ quốc".

Nhớ lại. mỗi khi tôi và Lữ quốc Văn tới thăm Doãn quốc Sỹ tại nhà riêng; bà vợ rất kỹ tính, dòm ngó; như ý không muốn bạn Saigon cũ rủ rê, cà- phê, cà- pháo..., dẫn tới chuyện này, khác.

thật ra, bà vợ của Sỹ rất kỹ đó thôi, chúng tôi chỉ bàn chuyện 'văn nghệ'. ( nói đùa là chính em), nhất quyết không đả động tới văn chương chính chị'. (chính tri).

Lữ Quốc Văn [ i.e.Nguyễn Thế Văn 1934- ] (phải)

(ảnh chụp ở quán viễn xưa, đường Nguyễn Duy, q. Bình Thạnh,
nhân dịp học trò cũ tổ chức tiệc gặp gở các thầy dạy học cũ
ở trường Trung học Ngô Quyền/Biên Hòa .( trước 1975.)

Cuối năm 2015, Lữ Quốc Văn sang Chicago thăm các con định cư bên ấy, hỏi tôi , có biết địa chỉ Doãn Quốc Sỹ ở Mỹ không

tôi trả lời,

" điều này ông nên hỏi Nguyễn quảng Tuân; theo tôi được biết; sau khi vợ Doãn quốc Sỹ qua đời; bạn ấy về sống ở Bolsa rồi. Và, n hững bạn sinh 1923 ; mà chúng ta quen biết đều 'tịch' cả rồ. Nào là họa sĩ Vị Ý [1923- USA, 1985 ) -- Lê ngộ Châu [ 1923- Saigon, 2006 ,chủ nhiệm tạp chí Bách Khoa) -- hình như ở Tp. HCM chỉ còn Lê cao Phan, cũng sinh 1923 , chàng này lắm tài , không chỉ là dịch giả, còn làm thơ, làm nhạc ; hiện sống với con trai ở phường 13, quận BìnhThạnh Tp. HCM. .Ở Mỹ; như ông biết đấy , Doãn Quốc Sỹ sinh 1923, hiện đang sống ở Bolsa ."

- họa sĩ Vị Ý [i.e. Nguyễn Hoàng Tâm [ 1923 1985] ( phải) + Thế Phong
(Tống Sơn quảng chụp trên bãi biển Nha Trang ( 1961)

   (tư liệu ảnh:TP)

còn thi sĩ Cung Trầm Tưởng, nghe đâu vẫn sống ở Minnesota; bỏ tiền túi in thơ chỉ để tặng bạn văn chương, thì phải ?

  ( tôi thường đùa ;bang Minnesota là bang 'Mỹ nó sỏ ta' -- vì Rulon- Miller Books có trụ sở tại đây in lại ' các loại sách quý hiếm, gọi là rare & precious books; trong đó có một số sách của TP: Thephong by ThePhong:; the writer, the book & the life ( autobiography) -- The Rubbish Tip outside the city & other stories, ( bản đầu + bản tái bản) v.v..., ; được gọi là used book bán tràn lan , không chỉ ở Hoa Kỳ, còn ở ngoài nước Mỹ nữa, là khác... )

trở lại nơi bang 'Mỹ-nó-sỏ-ta'  này, ngoài CungTrầm Tưởng coi 'quê hương thứ 2' ; mới đây tôi được biết thêm: một thằng bạn thân, tên Nguyễn Mai Chính

[1936- ], nguyên thiếu tá KQ VNCH (không phi hành) ] định cư tại 'đất cây sồi' này.

Nguyễn Mai Chính đi học tập, vợ ở nhà đi lấy chồng khác; mới đây lấy một bà kém 1 tuổi, chẳng biết là Mỹ 100%, hay Mỹ gốc Việt?

Nguyễn Mai Chính rủ nhà văn Hoàng lại Giang ở tp. HCM, sang Mỹ thăm con gái + rể ; đi ăn, đi thăm thú phong cảnh, hỏi Hoàng Lại Giang,

" ... ông ở Saigon có biết Thế Phong, nhà văn Saigon cũ không? Nó là thằng bạn thân học chung 1 lớp từ Hà Nội trước 1954. Nhà tôi khi ấy ở phố Triệu Việt Vương. Nó đến ngủ nhờ; trước khi mua vé tàu thủy vào Saigon; trước cả hiệp định Genève 20/7/ 1954. Còn tôi di cư vào đây, gặp nó; viết báo lăng nhăng kiếm tiền, rồi ở nhà viết sách. Chủ trọ nấu cơm tháng cho ăn, 6 tháng sau khất vẫn chưa có tiền trả chủ; nó đành ăn 3 đồng xôi, hoặc cơm xã hội 3 đồng/ bữa; rồi viết sách tiếp. Được một thằng bạn mời ra Vũng tàu chơi; nó ' thấy ngăn kéo không khóa, có 1 phong bì trong có 10 ngàn đồng' (cuối 1956/ 35 VND đổi được 1 Mỹ Kkm) , bèn' xoáy, rồi ôm theo chiếc máy chữ xách tay Triumph mới tinh, trốn về Saigon,có tiền trả nợ chủ nhà; có máy chữ viết sách tiếp. Thằng bạn ấy đòi kiện, nó sợ quá, trốn chui trốn nhủi ; nhưng có 1 lần gặp thằng bạn ấy ở quán Thanh Thế [đường Tạ Thu Thâu, Saigon 1) da tái mẹt. mặt bủng; bước vào quán; đòi nó trả 10 ngàn đồng xưa kia; nó bèn móc túi ra; giúi vào túi thằng bạn vài trăm; rồi hứa đúng ngày, tháng x. ; khi nhà xb Thế giới + Phạm văn Tươi trả tiền bản quyền, sẽ trả nốt, gấp 5 lần. Nhưng chỉ hứa 'lèo;' sau thằng bạn ấy trở thành nhà báo nổi tiếng [Trần Phong Giao, thư ký tòa soạn báo văn, chủ nhà xb Giao điểm, tác giả tiểu thuyết 'Ngồi lại bên cầu ... ] viết báo, chửi nó là 'thằng mất dạy, lường thầy phản bạn, thằng từng làm thông ngôn cho Tây; dịch tiếng tây sai bét be.' [Việt Nam Bi Thảm Đông Dương].

Trần Phong Giao [ Trần Tĩnh 1932- Saigon, 2005]

(ảnh: Internet)

rồi; tôi gặp lại nó ở trong quân chủng Không quân [VNCH] , mang lon trung sĩ đồng hóa, biên tập viên báo Lý tưởng; được tư lệnh Không quân ưu ái, cấp nhà cho ở ; cấp sự vụ lệnh dành cho báo chí; có quyền đi máy bay quân sự, gặp các tư lệnh không, sư đoàn phỏng vấn, cấm trại, cấm quân vẫn được mặc dân sự ra ngoài phố v.v... Và, International Writing Program mời nó đi dự hội thảo văn chương 5, 6 tháng, tiếng anh nó chỉ biết 2 tiếng 'yes' và 'no'; nó lại được gửi tới Staff Development Center học anh văn ( lớp dành cho academic) 4, 5 năm anh ngữ, một tuần lễ ròng, ngày 4 tiếng, trừ chủ nhật + ngày lễ.

và; tòa đại sứ Hoa Kỳ, thời đại sứ E. Bunker tại vị, từ chối không cấp visa cho nó đi Mỹ -- thì Tư lệnh Không quân Trần Văn Minh 'dụ' nó ' hãy bằng lòng đi làm hạ sĩ quan liên lạc Kq ở Mỹ; thì tha hồ họp hành văn chương; chẳng cần Tòa đại sứ Mỹ cấp 'visa 'nữa.' lúc ấy, nó 1 vợ + 5 con nhỏ; mẹ vợ ở Dalat; nó không nỡ để vợ ở nhà; đành từ chối.

biến cố tháng 4/ 75 ập đến rồi ...
ngày 29/ 4/ 1975, nó rời khu gia binh Không quân ở Tân Sơn Nhất ra ngoài phố; nếu ở lại; thì ,chiều tối ngày 29/4/ 1975; không một ai ở trong khu Tân sơn nhất còn ở lại; đều được 'bốc' đi hết; kể cả không là binh sĩ K ông quân..

là hạ sĩ quan, học tập 3 ngày tại chỗ; đi làm 'lơ xe' tuyến Saigon- Thủ đức mấy năm liền, vợ con bán mũ nón trước cửa nhà thờ Tân định kiếm sống qua ngày.

khi tôi đi học tập về, có ghé qua nơi vợ con nó bán mũ nón; con cái vẫn được đi học đầy đủ.
sau này, thằng lớn lấy vợ ở Mỹ, được bảo lãnh đi; thằng thứ 2 tốt nghiệp Y khoa năm 1994, thằng út kỹ sư điện; 2 cô con gái lấy chồng ở Saigon.

Tôi đi định cư vào thập niên 90, ban đầu có liên lạc; đến nay thì không... vậy tôi muốn hỏi ông Hoàng lại Giang, nhà văn CS chính cống, về đời sốn thằng bạn cũ rất thân của tôi; mà ông quen ấy ...
tôi còn muốn biết đời sống bạn tôi ở Saigon ra sao, kể cả viết lách, hay in

sách ... "

(Hoàng Lại Giang ở Mỹ về,gọi điện thoại cho tôi hay biết : con gái lấy chồng người Mỹ, nhà ở kế cạnh nhà Nguyễn Mai Chính, bây giờ anh ta bị tai biến, phải đi xe lăn rồi ...)

nhà văn Hoàng Lại Giang

[ i.e. Nguyễn Văn Bé 1938 - ]

- nguyên Trưởng Chi nhánh Nxb Văn học Tp. HCM
(ảnh: Internet)

Vương Tân nổi danh là 'thơ hay của 5 chữ'; hơn nhiều so với bút danh Hồ Nam, phê bình văn nghệ hoặc, viết về sinh hoạt văn nghệ, từ thời còn tuần báo Đời mới/ Trần văn Ân ở Saigon , vào thập niên 50. Một ngày trước khi qua đời, anh ta còn đòi 'hiếu tử', trưởng nam luộc trứng gà luộc cho ăn; hôm sau ông bố đột tử.

Ở Saigon chẳng một tờ báo loan tin, ở Mỹ có Chinh Nguyên, Huệ Thu, Du Tử Lê... ; riêng trang chủ Gió- o.com đang tiếp tục phỏng vấn về sinh hoạt văn chương, báo chí Saigon cũ trước 75. có nhiều chi tiết khá rõ ràng; nhưng đọc Hồ Nam tường thuật; tôi 'bổ ngửa' ; vì anh 'phịa chuyện thật hơn cả sự thật' !
chuyện về nhà văn tiền chiến Nguyễn đức Quỳnh, chủ soái Hàn Thuyên xưa, Đàm trường viễn kiến nay; chẳng hạn; quả tay này có tài hư cấu siêu đẳng !?

Còn chuyện 'tự nhận là chủ bút nguyệt san Quê hương' (chủ nhiệm Bức đức Thịnh), hoặc, thư ký toà soạn tạp chí Sáng tạo (chủ nhiệm Mai Thảo ) . Cả 2 tờ báo không có tên+ chức vụ Hồ Nam, Vương Tân, Lê nguyên Ngư ..'. 'chủ bút Quê hương '; hoặc ở Sáng tạo là ' thư ký tòa soạn'). Còn học vấn, ' nhập nhằng'; ghi " học luật Đại học Luật khoa Hà nội" . ( thực sự chỉ là auditeur libre ghi danh học ' Năng Lực Luật' .)

với tôi; trò tiểu sảo kia chỉ để khoe khoang, lố bịch, buồn cười; kiểu 'cứ mặc áo thụng đen đi, thì sẽ được gọi là linh mục.' .( thật hay không chỉ đương sự biết; ngay cả đấng Christ, còn cả Christ giả ).

Riêng tôi khi viết bộ 'Lược sử văn nghệ Việt nam: 1900- 1956' gồm 4 tập -- thì; tập 2 'Nhà văn kháng chiến chủ lực 1945 - 1950' -- ở bài 'Đặt đúng vấn đề văn nghệ kháng chiến', có ít dòng cuôi để cảm ơn Hồ Nam- Lê nguyên Ngư, đã cho tôi mượn 'Tập văn cách mạng & Kháng chiến':

" ... Nhận thức được tình trạng văn nghệ kháng chiến như vậy, thì văn nghệ kháng chiến phải là sản phẩm chung của nền văn hoá dân tộc. Sẽ phân tích theo ý nghĩa đó; lần lượt giới thiệu sáng tác chưa đựng tinh thần kháng chiến. Có thể không đồng ý với Tố Hữu. qua bài thơ tôn sùng cá nhân, hầu đạt được mục đích chính trị, " Thương mình thương một thương ông thương mưới'..

'Ông' ở đây ám chỉ lãnh tụ tới cao Xô- viết, J. Staline. Nhưng còn nhiều bài thơ khẩu khí, như ' Lao Bảo', 'Mã Chiếm Sơn' , ' Ba tiếng' ... là tác phẩm thơ giá trị của một thời đoạn lịch sử; ở giai đoạn tiền kháng chiến.

Trở lại bình diện văn nghệ kháng chiến; nhiều sáng tác ghi lại hình tượng sống điển hình trong cuộc chống xâm lăng Tây thuộc (lần 2), như chiến đấu cho lịch sử dân tộc mỗi ngày mới hơn.

Tác phẩm văn nghệ kháng chiến Việtnam phải được coi như sáng tác giá trị, như trong 'La Patrie se fait tous les jours' * ghi lại, phản ánh cuộc chiến đấu kháng chiến anh dũng của Pháp, vào giai đoạn 19939- 1945, chống Phát xít Đức, Ý.
Trong tập thơ văn này có tác phẩm của các nhà văn thơ chuyên nghiệp nổi danh + các chiến sĩ văn nghệ: Paul Eluard, Louis Aragon, Albert Camus, Andre Malraux, Mc. Jacob...

Chúng tôi coi tập sách này, cùng ý nghĩ, như Jean Paulhan + Dominique Aury sưu soạn; tất nhiên chưa thể đầy đủ được; nhưng tập sách nhỏ bé này sẽ được dùng làm tải liệu văn học; giúp cho những ai đến sau, viết lịch sử văn học; nhất là ở giai đoạn kháng chiến 1945- 1950 -- đó là 'Nhà văn kháng chiến chủ lực : 1945- 1950'.

( tập 2 trong bộ' Lược sử văn nghệ Việt nam 1900- 1956 -- riêng tập 2 này thì cách viết khác với những tập 1, 3, và 4.) (TP chú thích)

----------
* tạm dịch 'Tổ quốc lớn dậy từng ngày' của Jean Paulhan + Dominique Aury sưu soạn; nxb Les Editions de Minuit,Paris 1947. Tôi đã tóm dịch một số tác phẩ , in trong cuốn 'Tuyển thơ Kháng chiến Pháp 1939- 1945 ' ( Đại Nam văn hiến xb, Saigon 1965 / TP chú thích).

Đa số truyện và thơ được trích lại từ 'Tập văn cách mạng & Kháng chiến' (nxb Sự Thật, 1947.)

Sở dĩ có được tư liệu văn học quí giá này, do Hồ Nam cung cấp vào cuối 1955; bời, ông, một trong những người vào Nam sau chót, trước chấm dứt hạn kỳ cho những ai muốn di cư vào Nam. (31/8/ 1954)."

Nguyễn Thụy Long [1938- Saigon, 2009] , anh qua đời ở ấp Đông Bá Phú Nhuận (nay thuộc phường 7, quận Phú Nhuận) -- cũng may là, nhờ tiền được giải thưởng văn chương 5000 USD, do Viên Linh ở Mỹ trao tặng.

căn nhà được xây lại rộng rãi,có nơi đặt quan tài cố văn sĩ Nguyễn thụy Long thoáng mát; để anh em vă nghệ Saigon cũ tới viếng -- trong đó, có nhà văn Vương Tân- Hồ Nam từ Mỹ Tho lên viếng; tiện dịp, công an đưa vòng số 8 khóa trái tay, mời chủ 'báo lậu Viễn tượng' vào trại cải tạo ít năm,

Hoàng Vũ Đông Sơn đến viếng bạn đem theo đâu đó khoảng 1 triệu đồng; đáp lại lần anh nằm ở Khoa Lão Bệnh viện Gia định; Nguyễn thụy Long đi xe lăn, lết lên lầu, thăm bạn + tặng một số tiền 'cũng hàng triệu VND'.

Hoàng Vũ Đông Sơn
vĩnh biệt đời, vợ, con, bạn bè văn chương Saigon cũ ...

và , 5 năm sau Nguyễn Thụy Long ra đi, tới lượt Hoàng Vũ Đông Sơn [1939- 2014] vĩnh biệt đời, vợ, con, bạn bè văn chương Saigon cũ, vào 9 giờ sáng ngày 14/ 9/ 2014.

nữ nhà báo tự do, Hàm Anh, con gái cố nhà phê bình văn học Thượng Sỹ, tới bệnh viện cùng cô giáo hưu hạ Nguyễn thị Thanh Phương (vợ Hoàng Vũ Đông Sơn), đưa xác thi sĩ Hoàng Vũ Đông Sơn về cư xá Thanh Đa lần cuối.

- nhà báo tự do Hàm Anh [ i.e. Nguyễn Thị Hàm Anh 1957- ] ( bên phải)
tới Bệnh Viện Nhân Dân GiaĐịnh cùng cô gíao Phương [ vợ Hoàng Vũ Đông Sơn)
đưa xác HVĐSơn về cư xá Thanh Đa ).

(ảnh: Internet)

Tôi cầm 100 USD của nhà báo, nhà văn Chinh Nguyên ở San José, nhờ chuyển cho gia đình cố thi văn sĩ Hoàng Vũ Đông Sơn & lời phân ưu.

Nguyễn Đình Toàn [1936- ] tập tành viết lách từ Hànội trước 1954, chữ viết nắn nót, đẹp cách riêng biệt; dùng mực tím học trò, ký bút danh Tô Hà Vân ( Ái mộ/ Gia lâm) gửi bài đăng báo, cùng thời với văn sĩ Nhật Tiến [1936- ], Dương vy Long v.v ... cho tới 1962 mới có tác phẩm đầu tay được Cơ sở xuất bản Tự do/ Phạm việt Tuyền phát hành; cùng đợt xuất bản tác phẩm Vương hồng Sển, sách tái bản Ngược giòng / Trần Đình Khải [ chủ bút 'Văn nghệ tập san', chủ nhiệm Nguyễn Đăng Thục phát hành ở Saigon 1954- 55] v.v...

rồi nhà văn 'thổ huyết' này được giải thưởng văn chương Ngô Đình Diệm, như bạn văn đồng môn Nhật Tiến/ Thềm Hoang...

từ đó, chàng 'phất ' lên như cờ gặp gió. Anh có một tài nữa, viết lời giới thiệu nhạc tiền chiến, cho phát nhạc tiền chiến trên đài phát thanh; sau 1975 còn sáng tác một bài nhạc bất hủ , hình như mang ý nghĩa 'Saigon thì mất, nhưng Gia định còn'' lời, nhạc cảm động.

Trưởng chi nhánh nxb Hội nhà văn VN tại Tp. HCM rất hâm mộ văn chương Nguyễn đình Toàn; lại được Lữ quốc Văn mời dự tiệc vui khoản đãi bạn bè văn chương Saigon cũ; chàng bèn nêu tên, nào là : Cung Trầm Tưởng, Giản Chi, Thảo Trường, Nguyễn Thụy Long, Doãn Quốc Sỹ, nhất là tác giả 'Áo mơ phai' Nguyễn đình Toàn cũng hiện diện -- thế là Ý Nhi không thể không có ly do nào mà bỏ qua.

Nguyễn Đình Toàn (trái) + Thế Phong
( uống quán cà phê cóc (Đường Nguyễn Văn Lạc, q. Bình Thạnh/ Tp.HCM)

hình như có một lần, tôi + Toàn + Ý Nhi đang ngồi ở quán cóc trước chi nhánh nhà xuất bản, cô thư ký Hà chạy ra, 'mời cô vào, có điện thoại' -- Ý Nhi bèn chuyển cái túi xách tay 'của nàng cho chàng tác giả' Ao mơ phai' khư khư ôm vào lòng' -- tôi bèn đùa,"thế này thì tiên sư thằng cướp giật 'vô cùng khó ăn hàng' rồi".

cũng nên nghe thêm, Lê Duyên, nữ cựu biên tập viên nxb Văn nghệ Tp. HCM thủ thỉ,

" .. em với Hoàng Thị Ý Nhi học chung lớp ở Đại học tổng hợp (Hànội), làm cùng nghề biên tập xuất bản; ở Hà nội nó quen 'khá thân mật' với nhà văn, thuộc loại 'cây đa cây đề' Nguyễn đình Thi; -- rồi vào Saigon -- lại quen với một văn sĩ miền Nam, cũng Nguyễn ĐÌNH... em đố anh thêm đúng tên nhà văn 'gạo cội' ấy đấy! Con bạn em chỉ thân mật với những tên NGUYỄN ĐÌNH .. ở hai đầu bắc, nam thôi. "

Lê Duyên (phải) + Ý Nhi,

trả lời,
" này cô Lê Duyên; ở Saigon có một tay viết sách khảo luận tiếng tăm, tên Nguyễn đình ĐẦU, học ở Phú lãng sa về; nhưng 'cô bạn chúng ta' đã không biết, không quen, hẳn là không thể thân với ' tiên sinh Nguyễn đình ĐẦU rồi' -- vậy thì, chữ cuối 'tên của nhà văn miền Nam ấy là Nguyễn ĐINH ĐÍT'. (xin lỗi, hơi thô tục, không còn chữ đối xứng nào tốt hơn. )

Thảo Trường [ i.e. Trần Duy Hinh,] cựu thiếu tá cục An ninh quân đội VNCH -- một khi lính tráng quân lực VNCH nghe lọt tai, cái tòa nhà mang số 6 Nguyễn bỉnh Khiêm (dành cho Lục quân) - số 4, cũng Nguyễn bỉnh Khiêm dành cho lính Không quân -- là 'tè ra quần; vì đó là Cục An ninh quân đội Việt nam Cộng hòa.

Trần duy Hinh sinh năm 1934, truyện ngắn đầu tiên' Người đàn bà mang thai trên kinh Đồng tháp;. được RP. Nguyễn ngọc Lan dịch sang tiếng tây 'La femme enceinte du canal de Đồng Tháp' (Le Crépuscule de la Violence, Ed.Trình Bày, Saigon; p. 21- 30)  bị kẹt lại ở Saigon, sau 30/4/ 75.

có thể , Trần duy Hinh là 'cải tạo viên có thành tích trên dưới 15 năm . suốt từ Nam ra Bắc' -về Saigon tạm trú tại đường Lê hồng Phong nối dài (quận 10), nó 'ới' tôi,

" tao về rồi, muốn đi cà- phê, cà- pháo với mày."

Trước tiên, tôi đưa nó đến hẻm đường Phạm ngọc Thạch (cũ: đường Duy Tân, quận 3) ; nhà của giáo sư Nguyễn văn Trung cho anh rể nó, cựu đại tá Lê VănThân, nguyên tỉnh trưởng Thừa Thiên- Huế ở nhờ ; chờ xuất cảnh.

sau đó, tôi với nó đi la cà khắp phố phường; đi qua khách sạn Duy Tân (trên đường Hai Bà Trưng) , chỉ tay lên lầu cao,
, " mày nhớ là tao đã mời mày ngủ một đêm ở đấy chứ; khi ấy chúng tao đều có phòng riêng tiếp khách nữ'; hệt tên trung tá X..., quản đốc đài... có phòng ở đường Đồng Khánh B (nay, Trần Hưng Đạo B) chỉ để tiếp các nữ ca sĩ hâm mộ tay văn sĩ này có chức, có quyền, có tiền bạc rủng rỉnh, 'xấu trai mà đào hoa hết xảy'.

   xảy ra biến cố tháng 4, tao mới thấy tiếc những ngày của một thời dĩ vãng.

còn mày; sao không xuất cảnh diện H.O? -- à, mày là hạ sĩ quan Không quân chỉ học tập 3 ngày tại chỗ; nhưng tao còn nhớ, mày từng là 'lecturer in politics' của Seminary Camp Vũng Tàu, do tòa đại sứ Mỹ thành lập; tác giả 'The Ordeal of an American militiaman' -- sao không xin đi theo diện ấy?

mày cũng từng làm ' lơ xe' đập thùng thực thụ đấy à? không nhờ Giải phóng; sao mày có được kinh nghiêm xương máu của nghề 'lơ xe' nhỉ, cố viết lại nhé. "

Sang Hoa Kỳ, Thảo Trường bỏ tiền túi sách, có con đã trụ sẵn ở nước ngoài; công việc làm yên ổn; nuôi 'bố già cơm áo tận tình'; nhưng không thể 'bồi dưỡng tinh thần thanh thản'.   Vài năm sau, Thảo Trường qua đời, như mọi con người, phải có một lần chết về thể xác .

Tới nhà văn thơ CS thứ 2 , Hoàng Tấn (còn ký bút danh Hồ Tăng Ấn). Tiểu sử in ở jaquette bià sau 'Nguyễn Bính, một vì sao sáng' ( nxb Đồng Nai 1999), sinh 1920 ở Hà nội, chủ trương tạp
chí' Bình Minh' (1938-39). Cuối năm 1939, vào Saigon, làm thư ký tòa soạn báo 'Hạnh Phúc'. 'Ngày mai' ; cựu sáng lập báo 'Cứu quốc' (Nam Bộ) v.v... Tập kết ra Bắc, chủ nhiệm 'Tiếng Thơ' đài Tiếng nói VN.  (Hànội) . Tác phẩm đã xuất bản : ' Cứu lấy quê hương'  (bút ký) , ' Mẹ cũng chết vì Tổ quốc ( truyện) v.v...

  Nguyễn Bính một vì sao sáng / HoàngTấn


- năm 1999; xuất bản' Nguyễn Bính một vì sao sáng', Nxb Đồng nai cấp phép (1999) , sách liên kết,   tôi (Thế Phong) bỏ tiền in, tự phát hành; được cựu linh mục văn sĩ Nguyễn ngọc Lan giới thiệu với chủ nhà sách tư nhân Nguyễn Thị Chiên (nguyên Cửa hàng trưởng Nhà sách Saigon) mua 100 cuốn, trừ 30%, trả tiền mặt; gần đủ vốn in 1000 cuốn.

sách phát hành, bán ế ; tác giả không nhận nhuận bút, chỉ yêu cầu nhận 50 quyển để tặng bạn bè.

Lý Văn Sâm (trái) + Thế Phong

( ảnh : Bùi Quang Huy )

Kòn Trô/ Lý Văn Sâm, Nxb Văn Nghệ Tp. HCM cấp phép -
( sách liên kết, Thế Phong bỏ tiền in ấn-- Đào Minh phát hành

Một lần, tôi chở văn sĩ Lý Văn Sâm [1921- 2000] tới cư xá Thanh Đa (phòng 301-- lúc này bà Nguyễn Thị Xuân Trâm, kết nghĩa vợ chồng với Hồ tăng Ấn, đã qua đời); Lý Văn Sâm kêu là không thể leo lên lầu 3,

" anh lên gọi nó xuống đây; nó không có bà Trâm thì chẳng có 'chỗ ăn, chỗ ngủ' . Sau 30/4/ 75, tự ý vào Sàigò   n, lấy đâu ra vụ nhà nước cấp nhà, lại chưa muốn nhận; 'bốc phét' , nào là thành ủy chỉ thị cấp một biệt thự cho một cán bộ tiền kháng chiến, sáng lập viên Hội Nhà văn VN từ 1957, biên tập Đài Phát Thanh 'Tiếng Nói Việt Nam' ... mà chưa nhận đấy thôi.

nó cầm tinh' con bú dù' (năm Canh Thân/ 1920) nhát thấy mẹ, hay ' mượn oai hùm, rung cây; nhát Khỉ' đấy thôi.

cũng như nhà cách mạng lớn Tố Hữu, cũng cầm tinh con Khỉ, đầy quyền lực, hét ra lửa, mửa ra khói; 'thơ cách mạng hay bốc cao lên tận trời xanh'; lại chỉ sợ 'hũ mắm tôm treo lủng lẳng trên đầu ."

Khi Hoàng văn Tấn qua đời vào 16/ 5 / 2003 (?), có một cái bàn tròn + mươi chiếc ghế đẩu bày ở hàng hiên trước căn phòng 301-- đại diện Hội nhà văn tp. HCM , trưởng đoàn là Nguyễn Bính- Hồng Cầu (con gái Nguyễn Bính) + chủ nhà sách Khai Trí+ Ý Nhi + Hoàng Vũ Đông Sơn + TPhong + vài người khác nữa đến viếng -- và , tôi được nghe kể lại, " có một nhạc sĩ của một ca khúc hay nhất 'Gợi giấc mơ xưa/ Lê hoàng Long đi theo sau quan tài ông anh họ , thì phải ?"

  Thế Phong
  SAIGON, 21 MARCH, 2016.