" về nhà văn Thế Phong [ i.e. Đỗ Mạnh Tường 1932- ]/ bài viết: Huỳnh Ái Tông -- source: Văn học Miền Nam/ Huỳnh Ái Tông ( 2011)

"

về nhà văn Thế Phong [ i.e. Đỗ Mạnh Tường 1932 – ] / Huỳnh Ái Tông 

— source: VĂN HỌC MIỀN NAM ( 2011)

                                          

                                     

                                                     HUỲNH ÁI TÔNG

 Nhà văn Thế Phong tên thật là Đỗ Mạnh Tường, cũng dùng bút hiệu Đường Bá Bổn, ông sinh ngày 10-7-1932 tại Yên Bái.

 Khởi sự viết văn cuối 1952, truyện ngắn đầu tiên Đời học sinh ký Tương Huyền đăng trên nhật báo Tia sáng ở Hà Nội, ngày 17-11-1952, Ngô Vân, chủ nhiệm.

Truyện dài đầu tiên in ở Sài Gòn: Tình Sơn Nữ (1954). Tổng số trên 50 tác phẩm đủ thể loại: thơ, truyện, phê bình, khảo luận, dịch thuật. Năm 1952, ở Hà Nội cộng tác với các nhật báo Tia sáng, Giang Sơn, tạp chí Quê hương.  

Năm 1952-1954, làm phóng viên các báo Thân Dân của Nguyễn Thế Truyền, Dân chủ của Vũ Ngọc Các ở Hà Nội.

 Năm 1954 di cư vào Nam, năm sau tại Sài gòn làm chủ nhiệm tuần báo Mạch Sống, (Dương Hà chủ bút – báo chỉ xuất bản được một số rồi tự đình bản.)

. Ông đã cộng tác với các tạp chí ở Sàigòn như:

  Đời Mới, Nguồn Sống Mới, Văn Nghệ Tập San, Văn Hoá Á Châu, Tân Dân, Tạp chí Sống (Ngô Trọng Hiếu), Sinh Lực, Đời, Nhật Báo Sống, tu ần báo Đời (Chu Tử), Trình Bầy, Tiền Tuyến, nhật báo Sóng Thần (Uyên Thao), Lý Tưởng… 

Đăng truyện ngắn Les Immondices dans la banlieue trên báo Le Monde Diplomatique (Paris 12-1970) Đăng thơ trên tạp chí Tenggara,/ Kuala Lumpur – Malaysia) từ 1968-1972- sau in lại thành tập: Asian Morning, Western Music (Sàigòn 1971, tựa:  Gs Lloyd Fernando).

 Sách đã in hay quay Ronéo (để tránh kiểm duyệt) – Tình Sơn Nữ (Sàigòn, 1954) – Muốn hiểu chánh trị (1955) – Đợi ngày chiến thắng (1955) – Cho thuê bản thân (Roneo-1962) – Asian Morning, Western Music (1971)  – Hà Nội 40 năm xa (bút ký, Thanh niên 1999) – Cuộc đời làm văn, viết báo: Tam Lang-Tôi kéo xe (Văn hóa, Hà Nội) – Chiêu niệm 4 nhà văn Saigon: Vũ Hoàng Chương – Đinh Hùng – Tam Lang Vũ Đình Chí – Mai – Lâm Nguyễn Đắc Lộc (Đồng Nai, 1999) – Hồi ký ngoài văn chương (Đồng văn & Nhà sách Văn nghệ, Cali, USA 1995) – Thư viết ở Sài Gòn (Văn Uyển Cali, USA 2000) – Nếu anh có em là vợ (Văn học/ Hà Nội tái bản, 2006) – Khu rác ngoại thành (Thanh Niên /Hà Nội tái bản) – Tổ chức chánh trị thế giới – Nhà văn tiền chiến 1950-1956 – Nhà văn hậu chiến 1950-1956 – Người đàn bà không khóc – Nhận diện vóc dáng Nguyễn Đức Quỳnh – Sai biệ t (ký Đường Bá Bổn)- Vương miện Mai-A (ký Đường Bá Bổn) – Mười hai nhà thơ mới hôm nay (ký Đường Bá Bổn)- Lược sử Văn Nghệ Việt Nam.

 

Trích thơ : Nếu anh có em là vợ 

Nếu anh có em là vợ con chủ hiệu đóng giầy mỗi ngày anh đi một đôi bốn đời nhà anh buôn thúng bán xôi đến đời mẹ anh hãy còn đi đất . Nếu anh có em là vợ con nhà bán vòng hoa tang mỗi ngày anh lấy một xe hoa đắp cho hàng triệu nấm mồ chết lạnh . Nếu anh có em là vợ con nhà buôn gạo mỗi giờ anh phát chẩn một vạn lần cho hàng triệu nông dân cày cấy bán lúa đi rồi ruột đói như cào . Nếu anh có em là vợ con nhà sản xuất nước bia cam mỗi ngày anh đập tan hàng triệu két cho hàng trăm vạn người đến kẻ thâm sơn cùng cốc thế kỷ dài uống nước lã cầm hơi . Nếu anh có em là vợ con nhà sản xuất xiềng và xích bom và đạn mỗi một phần tư giây anh nung triệu chiếc lò phun xiềng xích, bom đạn tan ra như nước . Nếu anh có em là vợ con nhà thầu khoán anh sẽ xây hàng triệu dẫy nhà lầu vì bốn nghìn năm dân anh chưa được hưởng đâu ? và khi ấy em châm mồi đốt nhà tôn,. nhà lá lò sát sinh hấp chín người dưới độ một trăm và em con những công nhân thợ nề, thợ xây , thợ mộc cha em làm nhà không để cho mình trú ngụ . Nếu anh có em là vợ con nhà sản xuất vải len anh sẽ dệt hàng trăm ngàn tỷ áo lạnh rắc như ong vỡ tổ khắp các xóm làng, thôn ổ một nghìn năm nằm lạnh đợi ngày mai . Nếu anh có em là vợ con nhà sản xuất thắt lưng da anh sẽ đem phát hàng năm hàng tháng cho những người trọn đời không biết dây lưng buộc áo quần bằng giây rợ. Nếu anh có em là vợ con ông chủ hiệu may anh sẽ đăng lên báo ở đây may áo quần cho những ai có vải hàng bao năm họ chưa biết đường may, mũi chỉ khâu bằng máy . Nếu anh có em là vợ con chủ đồn điền anh sẽ trồng toàn cam cà phê. chè hảo hạng để cho trăm tri ệu ngàn người sinh ra làm đồn điền mà miệng khát chất đường . Nếu anh có em là vợ con nhà chăn nuôi súc vật anh sẽ cho họ mỗi bữa ăn thịt gà, thịt vịt, thịt trâu, bò  thôi là đủ thứ hàng thế kỷ hàng trọn đời đến khi khép mắt còn mong rằng mình muốn được nhai dầu chỉ là một miếng thịt . Nếu anh có em là vợ con nhà tỷ phú nhập cảng xe hơi Mercédès, D.S 19 , Versailles, Peugeot, Cadillac … anh sẽ bán cho mỗi người công nhân nghèo khó mỗi nhà một chiếc chạy tràn ngập nẻo đường đã bao nhiêu đời dùng xăng đốt nhà mình ở . Nếu anh có em là vợ con ông chủ nhà băng anh sẽ in thêm hàng trăm trăm triệu triệu trả cho những kiếp người cùng tiện bần dân xây dựng trọn đời lúc trối trăng quờ quạng mơ ước thèm đồng bạc mới . Nếu anh có em là vợ con nhà giáo, nhà thơ anh sẽ có trăm trăm triệu triệu người cầm bút viết tên mình hớn hở đi lên hàng trăm năm có mắt như mù có tai như điếc có miệng như câm . Nếu anh có em là vợ con những bà quản đốc trường nữ trung học anh sẽ cho phép mỗi ngày một đám cưới tự do hôn nhân    hàng trăm thanh niên thôi đóng phạt bao đời rồi cưới vợ như mua món hàng . Nếu anh có em là vợ con nhà chủ báo anh khước từ đăng tin chiến tranh anh tuyên bố từ nay hết những nàng con gái quấn khăn tang tới mộ khóc chồng lên đường tiễn cha, anh em , chú bác anh sẽ in thêm hàng tỷ triệu hòa bình phân phát tự do công bằng bác ái bằng hình tượng từ ngọn địa cầu đi xuống . Nếu anh có em là vợ con những kỹ sư điện tử anh sẽ có hàng triệu thác nước biến đổi thành máy phát điện trăm trăm ngàn tỷ kilôwát giọi bóng đèn một trăm đến khắp nơi trên địa cầu sống hay chết tùy theo mặt trời mọc mặt trăng lên, sao lấp ló. Nếu anh có em là vợ con nhà tiểu thuyết trữ tình anh sẽ ra tay thiêu hủy muôn muôn ngàn cuốn sách lãng mạn kỳ tình nói chung truyện khuê phòng đầu độc hạ cấp hàng triệu người mai hậu ươn hèn anh sẽ bắt cha em làm quản lý còn em  ấn hành hàng triệu triệu bản thảo chưa in của những nhà văn nghệ mới . Nếu anh có em là vợ con bác sĩ y khoa anh sẽ mở hàng triệu lần hơn bệnh viện đã có hôm nay gọi là nhà thương thí anh sẽ đặt tên dưỡng đường hồi lực dành cho tất cả những ai đã là bệnh nhân bình quyền được hưởng không như hệ thống tàu hỏa, xe hơi hạng nhì, hạng ba, tư, nhất từ nay không còn xác chêt vô thừa nhận trước cửa những tư trang bác sĩ hay cổng nhà thương công cộng . Nếu anh có em là vợ con nhà luật sư, em ơi ! anh sẽ đốt thư viện chứa đầy chiến thuật chiến lược cầm tù dân nước tiến sau anh sẽ dẫn em đến các khám đường .(………..) ** anh giải thoát trăm trăm triệu triệu người bị tù, nô lệ bước chân vào tù chưa biết tội gì? yêu nước, trộm cướp, hay làm gái điếm ? Nếu anh có em là vợ con nhà cao sang quyến quý anh sẽ bắt em lội trên vạn nẻo bùn lầy lần đầu đây em biết thương đau và làm người biết đi lên một em rời hàng ngũ cùng đi xuống cuộc đời . Nếu anh có em là vợ chủ sản xuất hòm áo quan trên toàn thể những nơi có đất anh phải kể năm trăm năm sản xuất để rồi đào huyệt những người chết từ xưa nạn nhân của chiến tranh bộ lạc, văn minh . độc tài, phát xít , qúy tộc, dân chủ nói chung xâm lăng, mại bản bọn ăn không cướp thặng dư giá trị . ( ………) ** vì nạn nhân của họ nằm trần không đầu, không mình không chân tay, không ván lót tất cả những xứ có tên trên bản đồ … xưa nay mệnh danh là văn minh đi khai phá đi mở lối cho những nước đi sau hậu tiến . Thế giới ngày mai phải là thế giới quân bình tài sản tự do kiêm ái thế giới ngày mai mỗi quốc gia trong nhân loại mỗi một miền gồm những nghệ trường nối tiếp liên miên từ nơi này đến nơi khác bằng ô tô ray, xe lửa điện sáu tháng đi làm cho những kẻ dưới năm mươi sáu tháng thanh niên và thanh nữ cầm tay nhau mở hội . Em ơi, nếu anh có em là vợ … 

Trích văn: 

Khi tôi tỉnh dậy, mặt trời đã lên cao chiếu ánh nắng oi bức vào căn gác, qua song cửa sổ. Tôi trở dậy mặc quần áo, đi đi lại lại trong phòng và hát lên cho đời đỡ trống trải. Còn nữa, là muốn để cho tiếng của mình bay bổng sang nhà các cô con gái, gọi là chút làm duyên của con trai ngồi hai mươi thích được thấy vóc dáng mình trong gương mắt các cô. Nhưng thực ra, tôi không được biết một cô gái nào ở trong cái ngõ hẹp này, lại cũng không giao thiệp với ai, ngoài gia đình bên cạnh, gia đình người chủ nhà ở từng dưới và vợ một người bạn đã dọn đi từ nhiều tháng nay. Đúng ra, tiếng hát sáng nay là thói quen của tôi trong những ngày mà vợ người bạn chưa dọn đi. Chính vợ chồng anh ta đã giới thiệu cho tôi thuê căn gác này. Anh ta dạy học ở xa, hàng cuối tuần mới về, chỉ có vợ con ở Sài Gòn. Vợ là người xứ Huế, nơi đã có câu ca dao: Học trị xứ Quảng ra thi Thấy cơ gái Huế bỏ đi chẳng đành. Mang tên Thu trong cuộc đời, người đàn bà ấy dường như đã có sẵn một hành trình lận đận. Sóng gió biển cả chỉ thường xô đến những người con gái có tên là Thu, Lan, Thủy, Loan, Tâm, Oanh…  Tuy nhiên, họ lại thường là đàn bà đẹp và có sức quyến rũ thanh niên, đàn ông mạnh mẽ. Mê đàn bà một con có chồng là phạm tội; nhưng sự phạm tội này không có trong đàn ông, ắt hẳn sẽ là một điều đần độn. Tôi bắt đầu bị mê hoặc vào một buổi trưa, khi có tiếng nàng ru đứa con nhỏ: Lên xe nhường chỗ con bạn ngồi Nhường nơi con bạn ngủ, nhường lời con bạn than. Nó tha thiết và làm mềm lòng tôi biết là bao! Tôi vẫn được tiếng với bạn bè là có tư cách. Ở chỗ mỗi khi đến nhà bạn, nếu bạn đi vắng, không bao giờ tôi lưu lại uống nước hay dừng chân nói chuyện; bần cùng lắm tôi chỉ lưu lại hai, ba phút viết thư để lại và canh chừng không cho dị nghị hàng xóm nhìn vào. Vợ bạn ở nhà một mình thì tôi kêu nóng bức, lấy cớ xin phép ra mở cửa cho thoáng hơn. Đại khái là thế. Đối với Thu, tôi không còn xa lạ gì. Cả chồng nàng và nàng. Quen biết chồng Thu đã lâu, hắn rất kính trọng tôi. Tôi ăn cơm hồi ở nhà bạn, mỗi lần gặp bữa. Và dù gia cảnh bạn đang cơn túng quẫn, song bữa cơm ấy bao giờ cũng làm cho tôi cảm thấy ngon miệng. Và ngon miệng hơn hết; có lẽ là do cách đối xử của Thu, nét hào hoa lịch lãm thốt ra từ môi cười, lời nói; cộng thêm nhiều cử chỉ bặt thiệp của con nhà có giáo dục. Thu quí mến tôi, coi như một người bạn thân tín trong gia đình. Nhiều lần Thu đã kể cho tôi nghe về chuyện riêng tư gia đình nàng. Như bạn tôi từng đã có lần bỏ nhà ra đi ít lâu vì cờ bạc; để vợ con nheo nhóc, nàng đã phải về nhà ông bà ngọai xin tiền, than khóc. Hoặc kể về một lá thư người chồng cũ mới gửi cho nàng, trách móc việc nàng bỏ nhà ra đi sống với bạn tôi. Chẳng là, Thu gặp và yêu người bạn của tôi từ trước; nhưng vì gia cảnh bạn tôi nghèo, gia đình Thu buộc nàng lấy người khác. Cuối cùng, hai người lại có cơ hội sống chung với nhau. Đứa con đầu lòng may thay là con gái, có mang dòng máu của ông chồng bất đắc dĩ kia. Thu còn làm tôi phải yêu trộm nàng qua điểm này nữa. Đó là vẻ buồn muôn thuở của nàng. Những đêm đầu tôi dọn nhà về đây- căn gác tôi thuê chỉ cách nhà nàng một bức tường và thông nhau bằng một chiếc cửa giữa. Tiếng ru con não nuột của Thu đã làm tôi quên tất cả, kể cả người yêu của tôi thường đến chơi. Nàng đã phát ghen, vì thấy tơi nhiều lần cứ tấm tắc khen tài nấu cơm kiểu Huế của Thu. Phải thú thật rằng sau lần bị xúc động cao độ này, tôi đã dám khởi sự ý tưởng lần sang bên ấy và tôi dám tin rằng không bị từ chối, căn cứ vào sự thân mến ban ngày và tâm sự Thu đã kể cho tôi nghe. Thêm một kinh nghiệm nữa, đàn bà con gái Huế quả là nòi đa tình, lãng mạn! Có lần tôi đã nói trước mặt Thu rằng: -Thú thật với chị, thái độ tình cảm của tôi; tôi không sao lường trước được khi ngồi đối diện với các cô gái Huế. Tôi bị trói buộc hoàn toàn vào họ, ấy là người nói chuyện lại tài hoa như chị chẳng hạn- và lại có vẻ đẹp muôn thuở nữa. Nên mai đây tôi lập gia đình, thế nào tôi cũng phải nhờ chị làm mai mối một người mực thước giống như chị. Tiếc rằng chị không có em gái, và nếu cuộc đời tôi hơm nay có một mức sống ổn định hơn! Lần ấy Thu cười và có một đêm, đứa con gái đầu lòng của nàng ốm; trở kinh giữa đêm khuya tưởng có mệnh hệ nào rồi, Thu đứng ở dưới sân nhà gọi tôi: – Anh Nguyên! Anh Nguyên!  Cho đến khi đã chữa chạy cho con bé tỉnh lại, đơi lúc cúi xuống giường cháu, cặp mắt tôi giao động, chớp chớp nhiều lần, khi bắt gặp một khuôn mặt người đàn bà quyến rũ ngước lên. Chúng tôi yêu nhau rồi mà không ai chịu nhận tỏ tình trước. Nếu chiếc cầu bắc ngang qua hai bờ sông kia, sẽ là lối đi lại thông thương cho hành khách; tôi vẫn phải là người đầu tiên từ chối bước lên. Ám ảnh kia kéo dài khoảng hơn một tháng, nhất là vào đêm tối trời, tôi thường hay thức giấc. Tôi cố dằn vật dục, tìm tới ý nghĩ cao đẹp để trấn át cơ thể làm quên hình bóng Thu. Tôi nhớ đến mẹ tôi, vì thuở thiếu thời tôi rất quí mến người. Tôi nhớ tới có lần nào một anh lính partisan mò vào màn mẹ tôi định cưỡng hiếp, mẹ tôi tri hô, hắn hăm dọa bắn bỏ cả gia đình tôi. Tôi mong cảm giác và hình ảnh căm phẫn kia trở lại lúc này, để mình khỏi lâm vào cảnh tượng sẽ làm đau khổ một người đáng quí như Thu. Tuy vậy, cái đẹp mỏng manh quá, và vật dục thường làm mờ lương tri tôi luôn. Mỗi lần như thế, tâm trí kia buộc tôi sờ mó đến lọai sách khêu gợi dục vọng mãnh liệt, thuộc vào lọai mạnh để đọc. Như cuốn truyện của Schroeder Devrient hay của tác giả khác nữa, D.H. Lawrence chẳng hạn. & Và những bậc thầy dục tình kia lại xúi giục tôi làm nhiều điều đen tối. Cuối cùng, sau bao lần thức giấc về đêm, trằn trọc không ngủ, chịu xâu xé tâm hồn qua tiếng ru con não nuột đó đây, tôi đã tự chủ được khi nghĩ tới đời sống sẽ bị xao động dữ dội khi vướng mắc vào đàn bà. Và cũng thật là may, chỉ vài ngày sau, Thu báo tin nàng phải dọn về nhà ông bà nhạc vì túng thiếu đủ thứ, nào là gạo nước, tiền nong. Chồng nàng lại đánh bạc, vui anh vui em, mà chẳng hiểu rằng như thế là làm khổ vợ con. Để bù vào việc mà tôi cho rằng mình đã bỏ hoài đi cái dịp ngàn năm một thuở kia, đêm đêm tôi thường đi chơi một mình. Trong những lần như thế, hình ảnh chuyện mà tôi từng đọc của Khái Hưng lại ám ảnh tôi luơn. Thực ra, chàng văn sĩ kia chẳng tài ba đến nỗi buộc tôi nghiêng mình; nhưng nói về chuyện tình, thì quả chàng ta làm thỏa mãn dục vọng đòi hỏi nơi tôi trong giây lát. Như vai họa sĩ Nam với cháu gái người yêu trong truyện Đẹp của tác giả Khái Hưng chẳng hạn. Tôi ao ước có nhiều tiền, có nhà riêng, không ai dòm ngó vào đời riêng. Chứ như bây giờ đây, mỗi lần gặp con mồi phụ nữ ngoài đời, quả thật tôi vẫn chưa đủ can đảm đưa về căn gác trọ của tôi, để cùng nhau qua một đêm quên cuộc đời. & Đêm hôm ấy, tôi khóa xe đạp vào một gốc cây rồi đi lang thang ngồi phố. Tôi loanh quanh từ chợ Bến Thành đến đường Tự Do, Lê Lợi. Lần thứ hai này, ở phía sau rạp chiếu bóng Eden, tôi gặp một người đàn bà ăn vận theo lối quê mùa đang ngồi trên băng ghế đá phía bên kia công viên. Tôi đi lại phía nàng, ngồi xuống bên cạnh, nhưng cách một khoảng xa. Trông nàng cũng hấp dẫn và còn khá trẻ. Được một lát, nàng lên tiếng trước: – Anh ơi, từ đây về trên Phú Nhuận còn bao xa? Nghe giọng nói của người đàn bà kia, tôi biết ngay nàng là người xứ Quảng. Và chẳng cần suy nghĩ lung gì, tôi hiểu ngay rằng đó là một thứ đàn bà đi tìm việc; hoặc không, thì cũng là gái làm tiền qua một phương cách khéo léo. Trên đường phố mang mầu sắc tây phương này, khách làng chơi lịch lãm, thấu đáo hình ảnh cuộc đời dễ nhận ra họ. Có nàng gái làm tiền bằng cách đi đứng, ăn vận hoặc trang điểm khác lạ. Có nàng đi dạo nhiều lần trên một đường phố dắt em nhỏ theo sau. Và có thể là con hay là em gái. Đơi mắt có đuôi đa tình ấy, chỉ cần dừng trước một hiệu nào đóng cửa, đảo nhanh tứ phía; là tôi đã thừa hiểu phải giao thiệp bằng cách nào rồi. Một cái búng tay tanh tách, một lời nói, một nụ cười, một bước đi theo sau theo dõi. Song tất cả vẻ thông minh, lịch lãm kia vẫn phải có sẵn tiền trong túi. Bây giờ thì tôi có tiền. Đủ chi cho một đêm tình ái. Sự im lặng chưa trả lời của tôi làm nàng gặng hỏi thêm một lần nữa. Con đường về Phú Nhuận bao xa? Khi tôi trả lời khá xa, nàng lại hỏi tôi đi đâu mà giờ này còn lang thang giống hệt như nàng? Tôi đáp rằng, tôi đi tìm việc mà chưa có. Thất nghiệp dài. Chán. Không muốn về. Còn nữa, là để quên đi dạ dày thôi thúc. Cái tâm trạng đồng hành này được nàng thông cảm chấp nhận ngay. Tôi đã nhìn thấy con đường đi tới có kết quả rõ rệt. Tiếc có một điều, là không thể đưa nàng về căn gác trọ của tôi. Trở ngại, chủ nhà ở dưới. Họ biết tôi chưa có gia đình, lại ít bạn bè là đàn bà, con gái. Một cô nhân tình chỉ đến ban ngày vào trưa thứ bẩy. Tôi nghĩ tới một khách sạn nào có lối lên lầu mà không cho đàn bà biết là vào khách sạn? Ở đâu có thể bảo đảm cho sự yên ổn của một đêm chung giấc với người tình tạm thời, giúp quên đi nỗi buồn năm tháng của tôi? Và có lẽ, rồi cũng như trăm lần khác, tôi sẽ chẳng còn nhớ gì tới khuôn dáng người đàn bà cùng mình tạm ghé bến đêm nay. Tôi nhìn và dò xét nàng. Trong lúc này, dường như nàng còn như lấp lửng, chưa có quyết định gì cả. Tôi nhấn thêm một câu thuyết phục. Tôi mời nàng đi ăn tô phở hoặc ăn một mẩu bánh mì thịt. Nàng chấp thuận bằng vẻ im lặng. Tôi giục đi thôi. Nàng gật đầu đứng dậy. &   Tôi đem xe đạp đến hông chợ Bến Thành gửi qua đêm, rồi dẫn nàng đến một tiệm hủ tíu Tàu, một nơi không ai dòm ngó, tự do tán tỉnh dẫn dụ đàn bà. Nàng ăn một tô hủ tíu bò kho xong, uống một ly cà phê đen, cũng như tôi. Vẻ uống cà phê sành sỏi của nàng khiến tơi hài lòng, và tin chắc rằng nàng thuộc vào loại đàn bà có nhãn hiệu đa tình, chịu chơi. Tôi vẫn thường nghĩ rằng, thật sung sướng được làm đàn ông có được nhân tình chịu chơi thuộc loài bướm đêm như nàng. Còn lấy vợ thì phải chọn cho được cô vợ ít nói, đoan trang. Và cả hai thứ ấy không cần đẹp, nhưng ít ra phải có cá tính đàn bà. Tôi hỏi nàng có cần phải về Phú Nhuận ngủ nhà bà con không, hay về ngủ với tôi? Tôi đề nghị một cách trắng trợn lại táo bạo như thế; rất ngạc nhiên vì nàng gật đầu. Câu trả lời khiến tôi sửng sốt: -Có thiệt hại chi đâu anh, tôi và anh đều buồn về cuộc đời mà. Ngủ với nhau nói chuyện chơi cho vui, nhất là đêm nay trời lại mưa lâm râm. Câu nói của nàng khiến tôi quay về nghĩ tới kiếp sống bồng bềnh bản thân- một kẻ theo đuổi nghề viết văn. Sản phẩm tinh thần cưu mang, không có giá cả như đồng lương chắc chắn của một người thợ. Một người thợ sửa xe đạp thôi, ít ra họ có thể lường được đồng lương tối thiểu kiếm hàng ngày bao nhiêu. Còn tôi, một thứ lương bấp bênh, lúc có lúc không; vì vậy bấp bênh luôn cả nhu cầu sống cần thiết hàng ngày không thể thiếu. Bữa đói, bữa no vẫn đeo đuổi nghiệp, để rồi chỉ sản xuất ra tình cảm băn khoăn, dày vò xót xa trong lòng. & Tôi bảo nàng hiện tôi thất nghiệp, viết báo bằng những tin chó chết, không đủ tiền thuê nhà; nhưng có một người bà con có nhà rộng rãi cho ở nhờ. Như vậy, tôi khơng thể đưa nàng về đó. Mà nếu lựa chọn một chỗ ngủ nơi bến xe, chắc chắn không thể nào bảo đảm được cho hai đứa dưới mưa có thể yên ổn kể chuyện đời cho nhau nghe. Nên hay nhất đành phải tìm một khách sạn bình dân thôi. Nàng hỏi khách sạn ở đâu và hãy bằng lòng cho tôi được phép xếp đặt một đêm vui bình yên cho hai đứa. Chỉ có hai đứa mình mà thôi. & Nàng không từ chối. Cái gật đầu kia càng khiến tơi hoang mang xếp nàng vào lọai đàn bà nào. Tôi đưa nàng đến bến xe búyt và hai đứa còn cười với nhau thật thân thiện như quen từ lâu. Chẳng là lúc ở quán Tàu, ý chừng hầu sáng tưởng chừng chúng tôi là mọi Ban Mê Thuột mới về đây lần đầu; chắc chắn vậy. Ngay trong con mắt tôi, một người đàn ông quần tây mất nếp ủi, chiếc áo sơ mi trắng bám ghét, loang lổ mồ hơi mầu vàng khè, tay áo lại xắn lên xộc xệch. Còn người đàn bà vận áo cụt, quần láng đen; mà thứ vải chồng lên thân xác kia không thuộc lọai đắt tiền; nhất là tóc lại búi tó chứ không uốn, là tôi cũng nghĩ như thế mà thôi. Cũng vì vậy, hầu sáng kia đã tính trội tiền lên đến ba mươi đồng, cho hai thứ hủ tíu và cà phê; mà thực ra giá chính thức chỉ hơn một nửa giá. Tôi bảo hắn rằng hãy tính lại cho đúng hơn. Cái miệng cười hềnh hệch của hầu sáng Tàu rất chuyên nghiệp ấy thốt lời xin lỗi. Chúng tôi nói nhỏ với nhau rằng hắn bịp chúng mình. Hai tiếng chúng mình tôi thốt ra đó, nó gượng gạo làm sao! Nhưng nhờ thế, tôi kiểm sóat được tình cảm của mình. Tôi chợt nhận ra mình không thành thật và cũng chỉ tầm thường như tên đàn ông khác chuyên bịp đàn bà. Tôi không cần soi gương đã thấy mình trở thành một thanh niên xứ Quảng, sống ở quê chẳng đủ kiếm nổi miếng cơm, đành bỏ nhà ra đi. Vào Sài Gòn chưa kiếm nổi việc làm, mong trở thành anh đạp xích lô tập sự. Giai đoạn thất nghiệp này làm tôi băn khoăn, đêm đêm lang thang ngồi hè phố. Rồi tình cờ gặp một thiếu phụ cùng xứ sở cũng thất nghiệp như tôi. Hai tâm hồn đơn độc gặp gỡ, tìm giải thóat quên đời trong một đêm tình ái nhớp nhúa. Nàng bắt đầu khơi chuyện với tôi trên xe búyt đi Chợ Lớn: -Người Bắc mà cũng thất nghiệp, tìm không ra chỗ mần sao anh? -Cô tưởng chỉ có người Quảng mới không có việc sao? À cô ở Đức Phổ hay Tam Kỳ? -Em ở Đức Phổ. Tôi ngồi sát nàng hơn. Mắt đảo một vòng từ trên xuống chiều sâu cuộc đời, biểu tượng qua nếp quần láng, đôi chân ngọc thuơn gập. Nàng rất thông minh, nhìn vào mắt tôi rồi cười. Nụ cười đó ngụ ý đã hiểu cử chỉ kia của tôi muốn gì rồi ! Tôi quay trở về nghĩ tới chương trình vui thú đêm nay, đến khách sạn; một khách sạn Tàu bình dân quen thuộc, vì có lần tôi đã đến đó ngủ. Cũng với một người đàn bà xa lạ. Nhờ sự khôn khéo ngoại giao, tôi đã được anh bồi phòng Tàu quen mặt, thêm nữa cả tài phú cũng vậy. Chính họ là những kẻ nẩy mực tương lai của tôi, thân phận tôi nằm trong sự yêu ghét của họ. Tai họa sẽ xảy ra hoặc hòan toàn yên ổn. Khi mà lệnh cấm mãi dâm đã được chính phủ tung ra, sự trao đổi tình dục bất chính bị coi như một tội phạm xử theo luật hình. Tôi sẽ đưa nàng đến đây, họ sẽ không tố cáo mà còn che chở mỗi khi có cảnh sát kiểm tục thường đến khám xét. Tôi đã từng trải qua cảnh này nhiều lần, chưa bao giờ bị bắt tại trận, nhờ ở nhiều mưu mẹo thông minh trong khía cạnh này. Nhiều lúc tôi đã nghĩ, giá mình đem áp dụng mưu mẹo ấy vào cuộc sống làm giầu, chắc chắn tôi đã chẳng bao giờ bị nhục nhã vì thiếu thốn đồng tiền – bảo đảm cho đời sống cơm áo.  Đưa nàng đến khách sạn Tàu kia, còn một điều lợi nũa, là tôi chỉ phải ghi một tên tôi vào sổ, khỏi cần đến tên người đàn bà đi theo tôi. Hai cái lợi, cộng thêm với giá rẻ mạt của khách sạn, tuy tồi tàn, song cũng có giường nệm êm ấm hơn cái ổ ngủ xưa kia, hơn cả chiếc giường ọp ẹp của tôi đặt trên căn gác thuê bây giờ. Chợt nàng vỗ vào đùi tôi và bày tỏ vẻ xa hoa phố Tàu Chợ Lớn ban đêm. Ánh điện đủ mầu, người chen chúc chẩy hội, thật là tấp nập. Tôi cười tình và cũng đặt tay lên đùi nàng, báo hiệu sắp đến chỗ ngủ của chúng tôi. Tôi định an tâm nàng bằng cách nói rõ chương trình xếp đặt đêm nay ra sao chẳng cần bận tâm lo lắng làm gì, nhất là nàng. Chúng tôi xuống xe, còn thấy một xe bánh mì rong, bèn mua một ổ lớn trong có nhân thịt, dăm bông và ba tê. Tôi bắt đầu kể cho nàng nghe tôi trù liệu ra sao. Nàng đứng trước khách sạn, lúc đầu vẻ ngại ngùng, dừng lại, nhìn lên tấm bảng hiệu và dường như không muốn bước vào. Chắc nàng đã tỉnh trí lại và sự chần chừ kia có thể là một thức giấc lương tâm lôi kéo nàng trở lại, cản bước nàng đang định nhấn thêm một chặng đường tội lỗi, mà sự thiệt hại chắc chắn sẽ hướng về phía nàng nhiều hơn. Tôi cười xã giao chào tài phú quen thuộc và giới thiệu nàng là vợ tôi. Hai chúng tôi mới ở quê lên mua ít hàng hóa. Nói xong, tôi mới chợt nhận ra là có một sự không tương ứng giữa lời tôi nói , là đồ đạc không có một tí gì mang theo. Tôi băn khoăn mãi không biết tài phú có để ý gì tới điều đó hay không? Lúc này, nàng mỉm cười gật đầu chào tài phú và mạnh dạn sóng đôi với tôi đi vào khách sạn. May mắn tài phú không để ý gì, chỉ cần biên tên tôi thôi, khơng đả động đến căn cước nàng. Đây là điều tôi lo nhất. Nếu nàng không có giấy tờ, hẳn là tôi sẽ mất công toi cả buổi tối. Cảm tưởng này, mấy phút trước đây, tôi cũng đã gặp phải, lúc nàng chần chừ trước cửa khách sạn. Vì  vậy, mà khi chúng tôi bước lên thang rồi, tay cầm chìa khóa buồng, tôi vẫn còn phập phồng trong tâm trạng của một kẻ không dám chắc chắn đã thắng cuộc. & Vào trong phòng, nàng ngồi lì ra như thế. Sau khi người bồi phòng mang ấm nước trà vào, tôi theo anh ta ra và khóa chặt cửa lại. Tôi đi tắm trước. Nhà tắm liền với phòng ở phía sau. Tôi ra và giục nàng cũng làm như tôi. Tôi đưa tay luồn vào mái tóc dài lúc này đã bỏ xõa. Hai bàn tay xích gần về phía má, ngửa mặt nàng lên vừa sát mặt tôi. Một nụ hôn giao cảm. Nàng ngần ngừ giây lát trước phút quyết định đi tắm. Nàng bảo không muốn tắm, nhưng sau đồng ý; vì đã lâu ngày đi lang thang kiếm việc; ghét kết mảng, tắm là hợp lý. Tôi cởi áo cho nàng. Những chiếc cúc bật lìa khỏi khuy gây một âm thanh háo hức trong tôi. Rồi đôi vai trần lồ lộ với đồi ngực trắng như tuyết. Mắt tôi mờ đi. Môi tôi hôn thỏa thuê lên da thịt ấy. Đột nhiên nàng khẽ đẩy tôi ra và bảo: -Khoan đã anh, em đi tắm nghe anh. Giọng nói trầm trầm kia cũng tha thiết như cảm giác mằn mặn của một thứ mồ hôi lạ, và càng xô đẩy sự thèm muốn da thịt nàng ở tôi hơn. Một tay luồn vào trong túi quần để dằn một sự cường dương thôi thúc; tôi cho làm như thế là xấu hổ lắm. Rồi tôi cởi quần áo ngoài ra, chỉ mặc một chiếc quần đùi, nằm nhìn lên trần nhà. Như là hồn mình đang phiêu diêu theo đám khói thuốc lá bay lên trần. & Trong giây phút chờ đợi này, tôi thấy mình trần truồng, đê hèn; khi chính mình biết rằng tai đang lắng nghe từng tiếng động nơi phòng tắm bên kia, tiếng mưa ào ào từ hương sen đang tẩm lên da thịt đàn bà mà chút nữa đây tôi được xâm chiếm. Con vật nhiều tội lỗi là đàn bà, theo kinh Phật dạy, mi phải tu để tự cứu lấy linh hồn nhơ nhuốc của mi, tự nhiên lại đến với tôi vào lúc này? Và lát nữa đây, con đàn bà tội lỗi không tu tỉnh đó, nằm cạnh tôi thì cũng trần truồng. Mồ hôi nhễ nhại, tôi đang tác động dương vật theo chiều lựa nơi tay người vào cửa mình người đàn bà. Còn trơ trẽn và xấu hổ hơn thế nhiều nữa. Mặc! Tôi đi lại phía cửa phòng tắm nhìn qua khe hở. Nàng có thân hình tuyệt mỹ, pho tượng nhà nghệ sĩ điêu khắc tài ba nào đó đẽo gọt nay sắp dâng cho tôi. Lúc nãy, tôi nẩy ra ý nghĩ, lát nữa tôi sẽ gõ cửa phòng tắm bước vào, rồi lấy khăn bông thấm lên da thịt thơm tho ấy. Sau cùng, tôi sẽ ẵm nàng trên tay đi về phía chiếc nệm trắng. Đột nhiên tôi lại băn khoăn, nàng có quen như thế hay chưa? Một người đàn bà quê mùa bị luân lý xã hội cũ ràng buộc, khó mà chấp nhận thái độ chiều chuộng kia của tôi; có thể trái lại, cho là dâm đãng thì rất có thể hỏng việc. & Từ khi là thanh niên, tôi vẫn thường tự khen , hãnh diện về vóc dáng hào hoa bản thân. Chưa bao giờ tôi bị thất bại trong tình yêu xâm chiếm, với bất cứ người con gái, đàn bà nào mà tôi ham muốn. Vậy mà mới đây, tôi đã bị thua một cách thật dễ dàng với một gã đàn ông- có cùng giai cấp với người đàn bà này- theo quan niệm trước đây của tôi về gã đàn ông ít học, thì chẳng cần phải đề phòng. Nên bây giờ tôi còn do dự, không dám thực hiện ý định vào phòng khi nàng đang tắm. Tôi quay trở ra. Đã thỏa mãn sự nhìn trộm kia rồi, tôi không còn gì áy náy nữa. Tôi lại lên nằm trên nệm, lần này tôi úp mặt trên gối, lật đi lật lại. Cuối cùng, lúc nàng tắm xong trở ra, thì tôi nằm nghiêng. Hơi thở dịu ấm đàn bà, ngồi kia trời mưa mau hạt- cảnh tượng này, quả thực chưa bao giờ nghĩ tối nay lại có một buổi chiều tối thú vị như lúc này. Tôi hỏi nàng đói chưa? Nàng lắc đầu.Và tôi đứng dậy tắt đèn. Bóng tối lùa vào phòng mỗi lúc mạnh hơn. Đôi khi có một lằn sáng lóe lên, rồi tắt ngấm kèm theo với tiếng sấm sét bên ngoài. Tôi ôm chặt lấy nàng và lại cởi cúc áo nàng lần hai. Sự chống đối dần dần đi vào êm lặng. Lúc tôi bật đèn bẻ miếng bánh mì đưa cho nàng ăn, thì nàng khóc. Tôi biết nàng không phải là thiếu nữ trinh trắng đã thất tiết với tôi. Chính tôi cũng không ưa lọai đàn bà như vậy. Rồi nàng kể lể. Chồng đi ra phía bắc, kiếm sống ở làng nước không nổi đành vào Sài Gòn. Tôi vốn đa nghi, nghĩ ngay rằng có lẽ họ tung địch vận vào thành chăng? Những kinh nghiệm ở bên kia còn lại, tôi đem ra hết để kiểm chứng với trường hợp của tôi và nàng bây giờ; cuối cùng tôi hoàn toàn lạc quan. Tôi không phải là loại người để họ cần khai thác tài liệu. & Nàng cho biết, không phải tiếc rẻ vì đã chung đụng với tôi đâu? Có lúc xưng em, lúc xưng tôi,nàng xưng hô lẫn lộn trong diễn tiến cảm xúc bất thường, cảm xúc lúc tự ty khi tự tôn. Nàng trút bầu tâm sự: -Tôi có chồng lúc còn trẻ được hơn một năm thì anh ấy ra đi, chưa có con cái gì. Tôi lấy chồng vì gia đình hàm ơn với gia đình bên chồng. Làm thân con gái thì thằng đàn ông nào làm chồng hoặc ngủ với tôi thì nào có khác gì đâu? Đây là ý nghĩ của tôi khi bước về nhà chồng; hơn nữa lúc đó em còn nhỏ, chưa có quan niệm gì về luyến ái. Sau một thời gian chung sống, em thấy bận lòng. Em không ưa loại làm chồng chỉ cười với em lúc chưa có gì vào ban tối. Sau phút ấy, quay mặt ngủ khì, nước dãi chảy lòng thòng. Rồi ít tâm sự với vợ, coi em như một đồ dùng câm trong nhà. Cũng vì vậy, mà em đã chẳng theo chồng và lẻn vào Nam trước. Em vừa thất nghiệp ít lâu nay; tiền gần cạn là gặp anh đó. Anh cũng như nó, lúc chưa có gì, anh tỏ ra là kẻ biết mình, biết người. Nhất là nịnh đàn bà khéo hơn ai hết. Rồi sau đó anh làm lơ. Mà em biết rằng lát nữa đây, anh lại cần và em lại được nịnh bợ như lúc đầu. Em định chỉ cho anh một lần này thôi, không có lần thứ hai, như vậy là dạy cho đàn ông một bài học biết thèm. Em khóc vì nhớ đến nó, khóc như bảo thầm với nó, lần thứ hai em biết một người đàn ông khác. Xưa kia, đã có lần em lừa dối nó, hay chính em tự lừa dối mình khơng biết nữa? Đó là lần em thề chỉ biết có một mình chồng em thôi. Nó bảo giải quyết sinh lý không tùy thuộc vào quan niệm thành kiến xã hội cũ. Giải quyết sinh lý với em hay ai khác nữa, nào có gì là quan hệ với đời sống xã hội mà chúng ta đang xây dựng đâu? Đàn bà là cái bát chứa cơm, một hay nhiều người dùng tới cái bát đó thì cái bát vẫn là cái bát. Nó không buồn, dầu cái bát đã có nhiều người dùng chung. Nó chỉ cần đem lại nhiều cơm đầy trong nhiều bát cho xã hội mà thôi. Chỉ có cơm mới là thành trì bảo vệ xã hội mới đang được nó quyết tâm xây dựng nên. Em thì em nhất định phản đối. Em thề thốt với nó. Cho dù em là cái bát chứa cơm, thì cũng chỉ cho một mình anh được cầm trong bữa ăn thôi. Vậy mà nay em không ngờ là mình đã thất hứa với nó. Về một điều không quan trọng đối với nó, nhưng có ý nghĩa với em. Và nay thì em đã bằng lòng cho anh vừa rồi. Nàng khóc to hơn. Tôi hỏi nàng đến tên. Nàng lắc đầu cho biết rằng, ngay cả tên trong căn cước- dầu tôi biết nữa- cũng chỉ là tên giả. Còn tên thật của nàng từ khi cha mẹ sinh ra, bây giờ không ai gọi nữa, thì nhắc đến làm gì? Bây giờ thì tôi đã bắt đầu nhìn nàng bằng con mắt khác hẳn. Một điều như trong mộng vậy. Tôi không sao ngờ được, và tự  trách mình là chưa có cặp mắt quan sát định vị giá trị chuẩn xác. Tôi bẻ thêm một miếng bánh mì nữa cho nàng ăn. Nàng bảo: -Ăn bánh xong thì không có cái ấy ngay được đâu. Em cự tuyệt cho mà xem. Vì vệ sinh cho anh, cho em, mà cho anh nhiều hơn. Anh lại thèm rồi chứ gì? Em biết đàn ông quá mà. Qua sông thì lại đấm buồi vào sóng, em không buồn anh đâu? Vì anh là đàn ông và em là đàn bà còn trẻ, cần phải ăn nằm với nhau khi cần; cũng chẳng khác gì đói muốn ăn, khát thèm uống vậy. Tôi nheo mắt nhìn nàng, như để thâu tóm hình dáng nàng sâu hơn trong tâm trí, đồng thời như để nhận định xem vì đâu con người trước mặt mình đây, đột nhiên lại có nhiều biến đổi bất thường như thế! Tôi bắt đầu cảm thấy trở nên quá thấp bé trước nàng. Tôi hoang mang, dù tự cho có kiến thức cao, học rộng; với người đàn bà này, tôi vẫn chẳng là cái gì cả. Tự nhiên thấy hổ thẹn và không dám đụng chạm đến da thịt nàng nữa. “Đưa bánh đây cho em ăn”, tôi nghe theo tăm tắp rồi nhìn nàng qua cái liếc trộm. Nàng chưa cần sai, mà tôi đã đi rót nước chè nóng lúc nàng sắp ăn xong. Uống nước xong, nàng bảo thế này: -Tắt đèn đi anh. Ngủ đi anh nhé. Lát nữa em đánh thức thì anh phải dậy. Nghe anh, cưng của em. Tôi gật đầu thay cho câu nói, tôi muốn không nói, vì lẽ nói ra thành tiếng, tôi càng nhận ra vẻ dại khờ của mình. Tôi cố ngủ theo lời nàng. trằn trọc rồi nằm thiếp đi. Không biết chừng bao nhiêu lâu, mơ mơ màng màng, nghe có tiếng cười bên cạnh. Tiếng cười thủy tinh của gái Liêu trai trong mộng? Lại thấy có người lay vai thật. Có tiếng gọi của nàng. Sự xâm chiếm tình  dục lúc này có vẻ khoan tay hơn; vì tôi mang tâm trạng của kẻ chiến bại. Tôi như là một tên nô lệ Townsend, viên đại tá nước Anh hầu công chúa Margaret. Và câu chuyện này từng được thể hiện bằng ảnh trong một tờ báo Pháp: hình đại tá đang ẵm công chúa lên cầu thang, với hàng chữ À vos ordres! (Xin tuân lệnh công nương). Tất nhiên lúc này công chúa chưa lấy tên thợ ảnh làm chồng. Đêm hôm ấy mưa rào rạt. Và nàng còn đánh thức tôi dậy thêm một lần nữa. Cộng thẩy đến lần thứ ba. Cho đến sáng hôm sau… Khi trở dậy, tôi không còn cảm tưởng như đêm qua. Nàng thu hình bé bỏng như con mèo nhỏ. Tôi nhận thấy nàng vẫn sợ sệt nhìn tôi, đúng là con sen nhìn ông chủ. Nàng hôn tôi rất tân tiến, hôn môi lại rất điệu nghệ. Sau đó nàng mới cho tôi đi rửa mặt. Tôi bảo nàng hãy nằm lại đây, trưa về sẽ tính. Thực ra, tôi muốn bỏ rơi nàng một cách khéo léo. Đúng là tâm trạng của kẻ đêm qua băng sông rồi, hơm nay còn tiếc rẻ gì sóng nữa! Tôi tỏ ra mình rất bặt thiệp, tha thiết với kẻ chung gối đêm qua. – Em đợi anh. Anh ra mua quà sáng. Chúng ta cùng ăn. Rồi em nằm nghỉ lại đến trưa cho đỡ mệt. Anh đi làm về sẽ lại đón em. Còn ác độc hơn thế nữa, khi mua đồ ăn sáng trở về, tôi dặn tài phú và anh bồi phòng khách sạn; rằng buổi trưa nay hãy lên đánh thức nàng dậy, và bảo là đã hết hạn thuê phòng. Tất nhiên tôi phải thú thật với họ về lời nói dối đêm qua. Họ cười xòa bảo rằng họ cũng biết vậy, nhưng vẫn giả vờ tin. Cho tôi hài lòng và yên tâm hưởng món bở.  Đem đồ ăn sáng lên phòng, tôi thấy nàng nằm đắp chăn mỏng, đôi má hồng, tóc lõa xõa, mắt lim dim, bàn tay vắt trên trán. –Em dậy ăn sáng và chờ anh nhé. Anh đi làm. Trưa anh trở lại. Chúng ta đi ăn cơm và chiều đi xem chớp bóng, tôi bảo nàng vậy. Nàng lắc đầu bảo chưa muốn ăn vội. Tôi có thể tự do đi làm. Trước khi đi, tôi còn cúi xuống hôn lên trán nàng, luồn hai tay ôm lấy vòng ngực; rồi nâng lên để chiếc đầu kia vừa đủ làm cho khuôn mặt nàng giáp môi tôi. Tôi đi ra, khép cửa phòng lại còn vẫy vẫy, mỉm cười và hứa hẹn. Tôi xuồng đường đến chỗ chờ xe búyt. Thế là thoát nạn. Lịch sử một đêm dài tình ái rũ tay. Tôi rất hài lòng về thủ đoạn mình vừa thực hiện. Nhưng khi xe buýt tới, leo lên rồi, ngồi xuống ghế; tôi không còn vui như lúc ở dưới bến nữa. Tôi bắt đầu băn khoăn, suy nghĩ về tâm trạng người con gái kỳ dị đêm qua. Tôi chưa xác định được mẫu người nàng thuộc vào lọai nào. Từ sự thua sút về tài trí, thông minh đêm qua của tôi đối với nàng, đến cảnh tượng sáng nay; sự thu hình của con mèo nhỏ kia; hai biên giới ấy hoàn toàn chẳng còn dấu vết gì nữa, hoàn toàn trái ngược nhau. Tại sao lại có cái tâm trạng kỳ ảo như vậy. Trong đêm qua, người đàn bà ấy đã không giấu diếm gì dục tình bỏng cháy của nàng. Vẻ lẳng lơ ấy, quả đã có một sức chiêu dụ đàn ông tột độ. Đầu tiên người đàn bà đánh thức tôi dậy rồi tìm môi, lần đường cúc áo; tận hưởng cái gì có kia một cách cuồng nhiệt. Rồi buổi sáng, trước khi tôi đi rửa mặt, nàng còn ôm lấy tôi hôn, và nũng nịu nhỏ nhẹ: – Cảm ơn anh đã cho em một đêm đầy sung sướng. Có lẽ em có con với anh. Em chắc nó sẽ là con trai. Và giống anh như  khuôn đúc. Thế là, em có mong gì hơn nữa đâu! Anh đi làm đi chứ? Muộn giờ rồi! Tôi ngồi thừ người, đần độn ra như thế ngay trong tòa soạn. Mọi lần tôi rất thích thú nhìn hình dáng cô thư ký ruỗi đôi chân dài dưới bàn máy chữ. Nhìn một cách thèm muốn cái gì lấp lửng dưới làn vải mỏng đê mê kia, tuy chưa bao giờ tôi nuôi ý định chiếm đọat sở hữu nàng. Trái lại sáng nay chẳng thấy tha thiết gì với tật xấu cố hữu của tôi mọi ngày. Cô thư ký thấy tôi buồn, an ủi, làm tôi vui. Bản chất đàn bà hay thương người. Nào cô ta bảo, có nhiều cơ gọi điện thọai hỏi, có một cô đến đây tìm tôi không gặp. Nào, nói cho nghe đi, sao tôi chưa lập gia đình, rồi ra cha già con mọn còn gặp nhiều cơ cực nữa. Tuổi già không dễ gì mà chịu đựng thấu đâu? Nếu lời nói ấy của cô vang lên vào hôm nào khác; chắc hẳn như thế, cô đã ban cho tôi ân huệ để được gần cô. Nhưng sáng nay, tôi hờ hững. Tôi bị ám ảnh bởi hình ảnh người đàn bà đêm qua. Về lời hứa ban sáng. Và dự định lúc này. Có thực người đàn bà kia yêu tôi? Cho tôi mà không nuối tiếc, lại sẵn sàng đón nhận hậu quả hay không? Phải chi người đàn bà ấy đáng ghét, bủn xỉn, thô tục, trục lợi; có phải dễ dàng cho tôi biết bao! Tôi sẽ không trở lại trưa nay và chẳng cần có một chút băn khoăn, nuối tiếc gì. Thế nhưng chính sự âu yếm, chính thái độ bất cần nghĩ về thủ đoạn ban sáng của tôi, đã làm tôi bối rối, băn khoăn tìm đường thoát trong suốt sáng nay. Trong đầu óc tôi, đang dần dần nẩy sinh ra ý tưởng lấy nàng làm vợ. Tơi sẽ có vợ, có con, để đỡ lâm vào cảnh cha già con mọn. Đời tôi vật lộn đã nhiều, thất bại cũng không ít; nên tôi tin rằng mình có thể đón nhận một thay đổi đột ngột nào đó về cuộc sống mà không lấy gì làm ngỡ ngàng cho lắm. Như vậy, chỉ còn quyết định và nhận phận nữa là xong. Tôi cố vẽ lại trong trí cái thân hình nõn nà, da thịt trắng ngà ngọc ấy, quả thật chẳng khác gì pho tượng dã thú là bao! Vậy thời trưa nay, liệu tôi có trở lại đó hay không? Tôi băn khoăn hoài hủy về câu hỏi ấy mà vẫn không đạt tới được một nhất quyết rõ ràng. Tuy vậy, tôi đã đi tới một quyết định về con bé tình nhân vẫn thường đến thăm tôi vào những ngày nghỉ. Với thân hình mảnh khảnh, tính nết chẳng đoan trang gì; nó khó có thể làm vợ vừa lòng tôi được. Trong bản cáo trạng, so sánh giữa hai người đàn bà; tôi thấy tôi hướng về người đàn bà cùng chung chăn gối đêm qua nhiều hơn. Tôi tìm thấy ở hình hài nàng rất trùng hợp với mẫu người Thu, cái thân xác tôi đã thèm muốn qua nhiều đêm dài mất ngủ. & Duy có một điều làm tôi tiếc ngẩn Thu là người Huế. Nếu lấy vợ Huế, gặp những lúc gia đình xảy ra chuyện cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt, và nếu người vợ Huế của tôi có to tiếng, chửi rủa đi nữa; nhất quyết tôi sẽ không hành hạ vợ. Lại càng muốn được nghe vợ mắng mỏ nhiều hơn. Ơi cái âm thanh trầm buồn, như lời ca nào về một mối tình dang dở. Sao tôi khơng sang giường Thu vào những đêm chồng nàng vắng nhà? Chiếc cửa thông hai nhà vẫn mở thường đêm. Chỉ cần thị tay nhắc chiếc then cửa nhà sau là vào tới giường Thu. Và Thu sẽ không bao giờ lên tiếng. Tôi chắc chắn như vậy. Nàng cũng như tôi- chúng tôi thỏa thuận rồi- vì không người nào dám dấn bước tới trước mà thôi. Chỉ cần một cử chỉ mạnh dạn là xong. Tôi, đàn ông, địa vị của kẻ xâm chiếm; tôi có bổn phận phải lên tiếng trước chứ. Trong chế độ mẫu hệ vùng cao nguyên, đàn ông thường thấy phụ nữ nhìn đắm đuối phải ngoảnh mặt đi, vì họ là chồng, có quyền chọn mình làm vợ. Còn tôi ở chế độ phụ hệ cơ mà; tại sao lại rút rát? Tôi đã làm đầy đủ lề lối ngoại giao chinh phục. Tôi đã căn đúng được guồng máy gia đình Thu chuyển động. Vào lúc nàng rơi vào cảnh túng thiếu nhất, tôi đã nhét tiền vào phong bì đưa cho Thu. “Chị ạ, tôi và anh ấy cũng như một. Nếu chị cho phép là xong. Trước kia, tôi vẫn thường đến lấy của anh, mỗi khi thiếu hụt. Chị đừng từ chối, nếu chị đã từng kể cho tôi nghe những chuyện mà theo chị chưa từng kể với người nào, ngay cả anh ấy. Nếu quả thực như thế thì xin chị hãy cầm, cầm cho tôi khỏi tủi!” & Và, tiếp theo một nụ cười. Hàm răng trắng muốt. Môi hồng. Khuôn mặt trái xoan. Lông mày dậm. Da trắng ơi là trắng! Thân hình nhìn là thèm muốn. Chiếc quần Mỹ A đen láng, in hằn ám ảnh sinh lý, thèm muốn đòi thõa mãn. Ăn nói có duyên, tài hoa, lịch lãm. Chỉ cần một trong những điều kia cũng đã đủ làm khổ tôi rồi, huống hồ nàng có đủ. Hơn nữa lại là đàn bà. Vì chỉ đàn bà mới có đủ tư thế làm khổ đàn ông thôi. Con gái, ngoài vẻ ngây thơ, trong trắng, chưa biết mùi tình ái, chưa thành thạo tâm lý đàn ơng, làm sao có thể hại nổi? Đôi mắt Thu buổi chiều hôm ấy nhìn như là hứa hẹn, muốn nói nhiều lời. Đủ làm tôi cay mắt cho tới sáng hơm sau, qua bao nhiêu cái trở mình, vắt tay lên trán rồi trở dậy đi ra đi vào, thuốc lá châm liên miên vô tội vạ. Nhất là đêm ấy, người ở gái của nàng lại không có nhà. Nó về ngủ nhà nó. Cơ hội thuận tiện hết chỗ nói. Vậy mà tôi đã bỏ qua. Uổng! và rồi tự trách mình ngu dại hơn bất cứ một kẻ ngu dại nào ở trên đời này! Tôi cứ băn khoăn, vẩn vơ như thế cho tới hết buổi sáng. Cô thư ký sửa soạn đóng máy chữ lại. Hỏi sao hôm nay ông Nguyên về muộn? Hẳn là đang có chuyện buồn. Tôi giật mình nhận ra chung quanh mọi người đã về gần hết. Tôi đứng dậy soát lại tiền trong ví. Còn độ hơn một trăm đồng. Tạm đủ cho một bữa ăn uống và hai vé đi xem chiếu bóng sau đó. Tôi cũng có thể làm khác hơn thế, về nhà ăn cơm và bỏ mặc người đàn bà đêm qua ở khách sạn. Chỉ một tiếng đồng hồ nữa, người tài phú sẽ ra lệnh cho anh bồi phòng lên đuổi nàng. Tôi cảm thấy một sự bất nhẫn mỗi lúc một đè nặng thêm lên, khiến tôi không sao chịu nổi. Tôi vội vã ra bến xe búyt, trèo lên xe, đi về phía Chợ Lớn. & Tôi thấy góĩ mát ban trưa thổi tạt vào mặt. Khoan khóai trở lại rồi đây. Khi bước vào ngưỡng cửa khách sạn, đưa mắt tìm anh tài phú, anh ta đã ra về từ lâu, chỉ gặp bồi phòng. -Cô ta còn đó chứ? Cái gật đầu của anh làm tôi mừng rỡ. Tôi nhẩy từng bước thật nhanh lên lầu, đưa tay gõ cửa. Đúng là tiếng nàng từ trong hỏi vọng ra. -Anh đây mà em. Đi ăn cơm trưa thôi. Cánh cửa bật mở. Nàng ôm chầm lấy tôi rồi tìm môi hôn tưởng thưởng: -Em cứ tưởng anh bỏ em rồi. Anh ơi, yêu quá đi thôi! Tôi chột dạ. Thế ra nàng biết tôi định lừa nàng sao? -Nghe anh gõ cửa, em lại tưởng bồi vào đuổi chứ.  Thôi, thật đúng là nàng đã đoán biết được ý định của tôi rồi. Lại không thèm nói ra .Và cũng chẳng coi đó là một điều thua thiệt. Sau bữa cơm trưa, tôi vẫn chưa biết phải quyết định thế nào. Lấy nàng làm vợ; tôi tiếc rẻ cuộc đời tự do, phóng túng. Nhược bằng không, tôi lại ân hận, vì đã để lỡ một dịp có được một người vợ hiểu đời, cao thượng. Lại còn dòng máu của tôi nữa, nếu có. Đang lúc tôi còn băn khoăn như thế, thì đột nhiên nàng nói: -Chúng mình tạm xa nhau. Em còn phải đi kiếm việc làm. Thăm lại họ hàng bà con nữa. Em đề nghị thế này. Nếu anh thực thương em, anh cho em địa chỉ thật của anh. Mai này, nếu em cấn thai đúng là con trai, em sẽ đến kiếm anh. Lúc đó anh đã có đủ thời gian định đọat, nếu thực ra hai đứa có thể chung sống lâu dài. Bây giờ thì xin anh đừng nói gì nữa. Chỉ nên làm theo lời em dặn. Chúng mình đi xem chớp bóng lần cuối nghe anh. Cho em được tặng anh chiếc hôn âu yếm từ biệt. Rồi chúng ta giã từ nhau. Nghe em đi nào anh! Tôi im lặng nghe theo lời nàng. Vào lúc bốn giờ rưỡi chiều, nàng đứng ở con đường có nhiều hàng mì vịt ngon nhất, trông ra phố Đồng Khánh, nhìn tôi lên xe búyt. Những chiếc vẫy tay giã biệt. Tôi không đủ can đảm quay mặt nhìn lại. Để tránh nhiều nỗi buồn thêm! & Còn nhớ rõ mồn một như đêm qua. Người đàn bà đêm nào không trở lại. Và dù đã nhiều tháng qua đi rồi, đôi lúc nhớ lại tôi vẫn băn khoăn muốn biết nhiều về đời nàng. Không hiểu rằng nàng có con trai như là điều mong ước không? Sáng nay dậy, tôi thấy tâm hồn trống trải lạ thường. Nhiều tháng rồi tôi vẫn ở đây, và lúc này thì sắp phải rời chỗ. Người đàn bà một đêm vẫn không trở lại. Đứa bé làm tình nhân không đến nữa. Nó đã đi lấy chồng, vì tôi nhiều do dự. Cuộc sống chẳng có gì mới mẻ. Âm thanh của tiếng hát kia đã chỉ làm tôi gợi nhớ tới Thu, tới chồng con nàng hiện ở xa hàng trăm cây số dài. Tôi chợt nẩy ra ý nghĩ xuống thăm họ, nhân tiện tặng vợ chồng bạn cuốn sách, đồng thời cũng là để tìm ra một nhân chứng (tuy không biết mình là nhân chứng) chứng dám cho chuyện tình nhớ lại, đang sống động trong tôi. Còn nữa, là để muốn đo lường lại mức độ yêu nàng, có thực sự nóng bỏng xôi sục như xưa, hay đã chìm xuống đáy linh hồn sâu thẳm của tôi rồi. Không cần phải suy nghĩ lung, tôi ra phố, thẳng tới bến xe về nơi vợ chồng bạn ở. Trong lúc đi đường, tôi im lặng nhớ nhung. Về nhiều chuyện. Thu bây giờ ra sao? Đã hai con rồi, hẳn vẫn còn đẹp như xưa, với nét buồn muôn thuở. Đời tôi, tôi vẫn chênh vênh một mình, kéo dài thêm nếp sống độc-thân-á-thánh này. Về tới tỉnh lỵ rồi, tôi vẫn bần thần mãi. Và lúc này lại băn khoăn rằng không biết có nên vào thăm bạn nữa hay không? Có nên tìm lại một bóng hình mà lúc này đã thành kỷ niệm? Tôi bước đi những bước vô hồn trên phố hẹp. Nhưng này, đúng là con đường nhà Thu. Tôi tần ngần đứng một lúc thật lâu trước căn nhà quét vôi mầu xanh nhạt đó. Tôi nghe có tiếng trẻ nhỏ đùa nghịch bên trong và đã hai ba lần toan giơ tay gõ cửa. Đột nhiên, ẩn hiện qua tấm màn cửa mầu vàng, tôi thoáng thấy một chiếc lưng nào quen thuộc. Vẫn cái khuôn dáng hào hoa, lịch lãm ngày xưa. Người đàn bà bên trong chợt xoay mình trở lại . Và bỗng dưng không biết có phải vì đã nhìn thấy gì không?- nàng đứng im, toàn thân bất động, cặp mắt sâu thăm thẳm mở rộng, miệng há to như muốn kêu lên một tiếng gì đấy. Tôi quay nguời đi thật nhanh, nghe bước chân mình vội vã… 

THẾ PHONG

 – Nhận xét và phê bình nhà văn Thế Phong qua quyển Lược sử Văn Nghệ Việt Nam , nhà phê bình Nguyễn Văn Sâm viết như sau: ( …):

 “…Nhưng vấn đề chánh là ông Thế Phong có nói lên được đầy đủ sự thật hay không ? Lập trường ông trong quyển sách đó có đúng là lập trường dân tộc hay không ? * Nhà Văn Thế Phong có nói lên được đầy đủ sự thật về nền văn nghệ lúc ấy không.? (…) Trước nhất chúng tôi thấy ông Thế Phong không đủ tài liệu, ông không xem các báo xuất bản ở giai đoạn ấy, ông không nói đến vài nhà văn quan trọng như Liên Chớp, bùi Nam Tử, Võ Hòa Khanh, Hoàng Mai, Phi Vân, Việt Thà v.v… là những tác giả có những tác phẩm khá quan trọng hay được đọc giả lúc ấy để ý tới. Những tác giả được ông Thế Phong nói đến thì không được nhận định đúng tầm quan trọng vì ông không biết đến những tác phẩm khá tiêu biểu của họ (trường hợp Dương Tử Giang với quyển Tranh Đấu, Vũ Anh Khanh với quyển Cây Ná Trắc, Bạt Xiu Lìn, Ngũ Tử Tư, Thiên Giang với quyển Vấn Đề Nông Dân Việt Nam) . Đó là vấn để chất liệu, ông thiếu chất liệu nên xây dựng tác phẩm không đúng với với mẫu của nó là lẻ dĩ nhiên không cần bàn cải, ta còn thấy ông vụng về khi dùng những chất liệu đó, chúng tôi muốn nói ông làm nhận định sai những tài liệu ông đã có trong tay. Ông Thế Phong cho bình diện văn nghệ Nam Bộ khoảng 45 – 50 Lý văn Sâm là nhà văn lớn nhất lớn hơn cả Vũ Anh Khanh. Thật ra, không phải như vậy, về số lượng tác phẩm Vũ Anh Khanh trội hơn Lý Văn Sâm, về văn từ và nội dung thì mỗi người một vẻ nhưng ta phải công nhận ảnh huỏng trong dân chúng giai đoạn ấy Vũ Anh Khanh mạnh hơn vì ở họ Vũ người ta thấy tinh thần yêu nước một cách nồng nhiệt thật thà, lên đường làm nhiệm vụ công dân là một lẽ dĩ nhiên. Trong khi ấy qua tác phẩm của họ Lý người đọc phải suy luận nên ảnh hưởng không trực tiếp, không mạnh mẽ bằng họ Vũ. Người ta chỉ thấy Lý văn Sâm nói về cái nghèo của dân thành thị, của văn sĩ, cái khổ của dân chúng… (…) * Khi viết ông có theo đúng lập trường dân tộc không ? (…) Tôi nghĩ lập trường dân tộc trong dịp tìm hiểu một giai đoạn văn nghệ là tâm tình ẩn cũng như hiện của nhân dân phản ảnh trong giai đoạn đó chớ không thể bảo lập trường dân tộc là lập trường chánh trị của người hôm nay nhận định lại giai đoạn văn học hôm qua được. Với ý nghĩ đó, tôi cho rằng tác phẩm của ông Thế Phong thiếu sót, chỉ có giá trị một bài báo, chỉ giúp người đọc có một khái niệm quá thiếu sót, nếu không nói là sai lầm, về một giai đoạn văn học mà thôi. Nhà báo Lê Công Tâm( bút danh Thanh Hữu) từng là chủ bút tuần báo Việt Chính (1955) – chủ nhiệm: Hồ Hán Sơn, cơ quan của Việt Nam Phục Quốc Hội (Cao Đài Tây Ninh) viết bài Phê bình LƯỢC SỬ VĂN NGHỆ VIỆT NAM của Thế Phong đăng trên tạp chí Sinh Lực Sàigòn số 5, ngày 25.5.1959 :

Bây giờ, ta thử điểm qua tài hướng dẫn của anh trên mảnh đất văn nghệ : 

I. Về phương pháp : Lối phê bình của anh dùng, nếu tôi không lầm, là phương pháp phân giải (méthode d’ analyse) trộn lẫn quan niệm phê phán võ đoán và thẩm mỹ (critique dogmatique et esthétique) mà các phê bình gia Pháp ở thế kỷ XIX ưa dùng. Vì vậy, dù trong đoạn vào đề, anh dè dặt viết: “…ở đây không phài là một cuốn văn học sử …” – nhưng anh vẫn cứ ưa trình bầy theo lối viết văn học sử như thường. Giới hạn các nhân vật , bằng biên giới thời gian, anh bảo: “họ đứng vào từng toán riêng biệt như binh đội”. Anh điểm danh họ từng toán một: đây tóan nhà văn độc lập, kia, là toán “nhà văn điển hình”, nọ là “nhóm biên khảo”, đó là các “nhà thơ điển hình” v.v… Nếu Thế Phong không lấy làm phật ý, tôi xin nói thêm : Trên nguyên tắc, thì như anh đã “điểm” – quả có thế – ! Nhưng trên thực tế, chưa nói đến ranh giới mơ hồ, giữa 2 danh từ độc lập và điển hình (vì điển hình có thể độc lập và ngược lại), mà ta đứng quên rằng: một số nhà văn, có thể là nhà thơ, và có nhà thơ có thể là những cây bút biên khảo thường xuyên. Cũng như anh Thế Phong chẳng han , anh vừa là phê bình gia, lại vừa là tiểu thuyết gia, hay một vài ngành khác nữa. Xếp họ thành “toán”, sự ổn định chỉ có tính cách giả tạm chăng ?

 II. Về dẫn giải : Phương pháp dẫn giải của anh rất tuần tự, đại để, như niêm luật một bài thơ Đường: Xét về một tác giả, trước hết hãy cho họ đứng vào từng tốp, rồi lần giở những trang lý lịch về, hoàn cảnh, tiểu sử của họ v.v. … rồi giới thiệu tổng quát về tác giả có những dẫn chứng (trích tác phẩm đi kèm với những dòng phê bình chi tiết đi theo dẫn chứng). Sự dẫn giải theo phương pháp thích hợp vối trình độ giáo khoa, hợp với số đông; nhưng chưa đủ thỏa mãn cho những người biết khó tính hơn một chút . 

III . Về nhận thức . Nhận thức của nhiều chỗ xác đáng, nhưng hơi chủ quan. Nhưng làm sao tránh được, phải không anh? Vì, khi viết ý nghĩ này, tôi cũng đã chủ quan rồi, và anh cũng như thế. Khi vào đề bằng hàng “tít”: 

“Tổng luận chủ quan về ba mươi năm văn nghệ Việt Nam”.  Chủ quan hay không , khỏi là vấn đề bàn cãi rồi. Điều cần là đánh giá sự chủ quan ấy cho đúng mức, và cũng chỉ có thế. Như trên đã nói, tôi nghĩ rằng, quan niệm phê phán của anh là quan niệm “võ đoán thẩm mỹ”. Dựa vào quan niệm trên , ta thấy đôi lúc Thế Phong phê phán có vẻ độc tài và tàn nhẫn nữa ; nhưng ta vẫn thấy rằng đó là một sự độc tài và tàn nhẫn không có tính cách tự cao , tự đại; hay dao to búa lớn gì, mà nhiều tinh thần thẩm mỹ – dĩ nhiên là chủ quan – nữa. Ta quý sự nhận thức ấy, vì anh dám nói, cũng như người khác dám cãi hay không là quyền của họ . Không đi vào chi tiết , chúng tôi chỉ muốn đưa ra những ý kiến trện có tính cách giới thiệu và tổng luận. Rất có thể, những ý kiến của tôi, sai lầm , hay còn nhiều điều tôi chưa đề cập đến.( sic ). Một điều đáng quý: anh dám làm. Lại dám làm trong suốt 3 năm ròng rã , với kiên nhẫn của các cụ già, và lòng hăng hái của tuổi trẻ; dám vượt lên bao nhiêu trở lực ngổn ngang trong sự nghèo túng của mình- đó là một việc làm đầy sĩ khí và đáng ca tụng. Hôm nay , Thế Phong có thể ít nhiều lầm lẫn . Nhưng với khả   năng rào rạt của tuổi trẻ, với lòng yêu văn nghệ đến đam mê, anh còn tiến nhiều bước đi ngạc nhiên nữa, trên lãnh vực này – để đào xới lại mảnh đất hoang phê bình, cảo luận, bị bỏ quên trong nhiều năm. Sự cố gắng của Thế Phong là sự cố gắng hoàn toàn văn nghệ, của người văn nghệ biết mỉm cười trong sự nghèo túng của bản thân mình để hiến mình cho chiều đi văn học sử . " [ THANH HỮU]

NGUYỄN VĂN SÂM  

Nữ thi sĩ Cao Mỵ Nhân viết đôi dòng về Thế Phong:

” … Cả nước, xưa, (trước 1975) đều biết Thế Phong là nhà văn cao-bồi, nguyên văn của giới văn chương dành cho ông ta; và có lúc ông ta cũng tự nhận như thế. (….) Với bản tính Thế Phong hiếu thắng, nghiệt ngã như vậy – thì trong giới văn nghệ đã mặc nhiên – bởi ông ta có hay, hay không hay, không đúng; thì ông ta (phải) chịu trách nhiệm với dư luận….”

. Tài liệu tham khảo: – Nhà văn Thế Phong Web: newvietart.com/THEPHONG.html – Nguyễn Văn Sâm Văn Chương tranh đấu miền Nam Web: namkyluctinh.org – Cao Mỵ Nhân Thế Phong nhà văn hoang tưởng Blog: http://thang-phai.blogspot.com – Lê Công Tâm Phê bình Lược Sử Văn Nghệ V.N. Blog:http://tanmanvanchuongthephong.blogspot.com

source   VĂN HỌC MIỀN  NAM/ HUỲNH ÁI TÔNG ( 2011)

===================