nữ nhà văn Y BAN : " Những hệ lụy văn chương / nguồn: báo An Ninh Thế Giới -- trích : blog Virgil Gheorghiu ( Feb., 17, 2016)

 

VIRGIL GHEORGHIU

THỨ TƯ, 17 THÁNG 2, 2016

nữ nhà văn y ban & những hệ lụy văn chương  -- nguồn:  báo an ninh thế giới

y ban & những hệ lụy bất thường
báo an ninh thế giới


                       nữ nhà văn y ban:
      những hệ lụy văn chương

                                   báo an ninh thế giới

                           y ban [ phạm thị xuân ban 1961 -      ]
                                           ( ảnh in kèm trên báo An ninh thế giới)

Nhà văn Y Ban là một hiện tượng văn chương ở nước ta. Hanh thông ngay từ bước đầu vào nghiệp văn, với giải Nhất cuộc thi truyện ngắn, do tạp chí Văn nghệ quân đội tổ chức, vào 1989- 1990. 

 Ấn tượng về 2 truyện ngắn 'Bức thư gửi mẹ Âu Cơ' và 'Người đàn bà có ma lực' khẳng định tên Y Ban-- với giọng điệu mới lạ, thể hiện một hiện thực chua chát của xã hội.  Kế tiếp, Y Ban được trao giải B cuộc thi của nhà xuất bản Hà nội, [với] tập truyện ngắn 'Người đàn bà có ma lực'.

Ngay từ những năm đó, Y Ban đã thể hiện một bút pháp sinh động, cuốn hút người đọc; bằng những chi tiết độc đáo. Có một nhà nghiên cứu văn học nói, ' Y Ban là một nhà văn ấn tượng trong tương lai'. Chẳng bao lâu, chị cho ra đời tập truyện ngắn 'Miếu hoang', lại nhận được giải thưởng C/  Liên hiệp các hội Văn học nghệ thuật Việtnam -- một mạch thẳng tiến ; và, thành danh với gương mặt [văn chương] khó quên!

Có lẽ giờ đây, nói đến Y Ban; người đọc còn nhắc đến tập truyện ngắn 'I am đàn bà' xuất bản năm 2006. -- [lại là] một bước tiến mới của Y Ban, sau 16 năm cầm bút + theo những hệ lụy oái ăm kèm theo. 

 Riêng truyện ngắn 'I am đàn bà' lại được trao giải Nhì Cuộc thi truyện ngắn báo Văn nghệ [VN] năm 2006-2007--  sau đó đã bị cho là 'phạm qui', bị treo giả; với ly do đã in sách trước đó.  Tất nhiên đây là cú 'sốc' với một tài năng được dư luận đánh giá cao. Ngỡ như Y Ban choàng váng, [có thể] khó đứng vững sau những vận hạn khó lường. 

Không ngờ cái được sau 'cái được' của Y Ban sau 'tai họa'; lại là sự kiếm tìm ráo riết của bạn đọc; họ lùng mua sách in lậu ở thị trường tự do.  Y Ban và cái tên truyện 'I am đàn bà' nổi như cồn trên các diễn đàn văn học; cũng như trên các mạng xã hội.  Với cách thể hiện bạo về tình dục trong tình yêu + hôn nhân gia đình; ẩn chứa những nỗi niềm về sự sống -- truyện ngắn Y Ban có sức thu hút các nhà xuất bản toàn quốc săn đón, in ấn, để đáp lại sự đón chờ của bạn đọc. 

[Lại một chữ] 'nhưng'  nữa; bởi hệ lụy văn chương thật khó lường -- 4 năm sau (2001); cái tên Y Ban lại được đem ra mổ xẻ; khi tập truyện 'mini' được phát hành. Hỏi 'có thấy gì chưa? thấy gì là thấy gì?' -- có lẽ, sách Y Ban bị thu hồi; bởi những trang viết quá 'bạo' về tình dục + nhiều chi tiết ' tự nhiên chữ nghĩa'.  Hẳn là như vậy [thôi]; chứ chẳng 'chính chị chính em' gì cả.

Ngỡ mọi chuyện 'quá tam 3 bận' đến thế thôi; ai ngờ lại thêm một sự cố nửa xảy ra. Ấy là chuyện ' Y Ban từ chối không nhận' Bằng khen' của hội Nhà văn VN năm 2013, trao cho tiểu thuyết' Tró chơi hủy diệt cảm xúc' ( Nxb Phụ nữ, 2012).   Y Ban còn gửi một thư cho chủ tịch Hội + các ủy viên Ban chấp hành; bày tỏ cảm xúc + lý do từ chối nhận bằng khen. Thậm chí, Y Ban còn từ bỏ ghế ngay sau đó chức vụ ủy viên hội đồng Văn xuôi/ hội Nhà văn VN.

Năm 2014, Y Ban viết mạnh như 'lên đồng', cho phát hành liên tiếp 3 cuốn: 'Tiểu thuyết ABCD' -- tập truyện ngắn 'mini' ' Sống ở đời biết khi nào ta khôn' + tập truyện ngắn' Người đàn bà và những giấc mơ' -- thừa thắng xốc tới, thì đầu 2015, nxb Phụ nữ in luôn cho Y Ban tập truyện ngắn 'Cuối cùng thì đàn bà mướn gì?'  Cuốn này phát hành bán hết 'vèo' 2 nghìn bản ; sau đó 'in nối bản' -- Y Ban mỏi tay ký trên những cuốn sách tặng bạn đọc; ở Hội Sách 2015.


Người ta đặt câu hỏi:phải chăng Y Ban liên tiếp các 'chiêu trò'; để tạo danh tiếng+ sự ồn ào, với mục đích để bán chạy sách -- nên mới viết như 'điên' vậy.

 Trong vòng 25 năm, viết tới 25 tựa sách.; ấy là chưa nói đến sách 'in nối bản' + tái bản  -- tôi  tác giả bài viết]  nhận biết Y Ban chính là hình ảnh đích thực trong văn chương chị.  Bởi ; tôi thường được Y Ban kể nhiều chuyện về chị thường ngày; 'chân thục + hài hước'-- đó là những chi tiết, sự kiện nói về chồng, con, mẹ, anh, chị, em; bạn bè, đồng nghiệp nghiệp của Y Ban.  Những 'hắn', 'thị', 'y' trong truyện ngắn, tiểu thuyết đến từ đấy mà ra.  Chúng được 'mã hóa' trong câu chuyện được miêu tả, tiêm tàng lượng sống; khởi sắc về chi tiết. Chính điều này mà truyện của Y Ban có sức hấp dẫn, sách bán chạy; không cần trong chờ vào 'chiêu trò tạo dựng.'

Tính phản kháng, đôi khi có nóng vội này đã từng làm Y Ban khá liểng xiểng trên đường đời.  Nào  chuyện anh em trái tính, trái nết trong gia đình phải đối diện; lại còn chuyện vận hạn ở cơ quan nữa chứ, cũng truân chuyên lắm.  Chả thế có lần trong cuộc trả lời phỏng vấn; Y Ban từng tuyên bố 'đôi lúc định tự tử khi khủng hoảng tinh thần '.

Cuộc sống dày đặc sự cố vây quanh, Y Ban đã  tràn vào những trang văn, là vậy.  Y Ban tự nhủ  'tuổi Tân Sửu (1961)  họa, phúc khó lường, đành chịu để vượt lên'. Nhiều chuyện 'tiếu lâm' mà Y Ban thường 'chém gió' trên facebook; chính là tự đùa với bản thân, sau những ám ảnh nào đó vừa xảy đến.(hóm hỉnh, hài hước bên ngoài, ứa lệ bên trong; tiếng cười rộn rã, xôn xao phái trước, tiếng lòng bùng nổ dữ dội phái sau.) 

Tôi đã từng không ít lần gặp Y Ban khóc, khi kể những uẩn khúc trong lòng. ...



Không ít lần, dư luận bàn tán về những tác phẩm Y Ban 'có tính thời thượng' [snobisme]; cố bám đậm chất 'sexy', chứ chả có gì là ghê gớm. ... Thực ra mỗi nhà văn đều mang bản sắc riêng; có cách tiếp cận hiện thực riêng mình.

Đối thoại với những nhân danh chính kịch này; nhà văn không hề dao động; mà còn nhấn mạnh yếu tố 'sex' là một nét tự thân đời sống con người, chan chứa nguồn mạch phát triển, sinh sôi. Nó ẩn hiện, lấp lánh trong những chi tiết của câu chuyện, như một đòi hỏi tự nhiên.

Sự cách tân khi ứng xử với tình dục là làm nổi bật tính văn hoá của nó; chứ không phải tháo mạ 'sex'; bởi những chi tiết lộ liễu.  Tôi chợt nhớ, có lần Y Ban bày tỏ 'sex' là chuyện không mới, cũng không bao giờ cũ trong đời sống.  Nhưng trong văn chương 'sex'  luôn luôn được 'làm mới' , ...  'làm sạch tâm hồn con người'. 

Đầu tháng 10/ 2015, Y Ban đăng đàn trên truyền hình, bàn về tình dục; cùng  một thạc sĩ tình dục học; trong Hội Sách + Di sản tại Hoàng thành Thăng Long., " một khi tình dục được nhìn nhận đúng đắn; thì đạo đức sẽ tự do vượt thoát khỏi sự tác động của dục vọng, để thăng hoa."

... đó chính là những điều lắng đọng sâu xa trong tác phẩm Y Ban; chứ không phải những 'ồn ào qua những scandal nổi cộm'. 

Phải chăng vì lẽ đó, bạn đọc càng ngày càng thích đọc truyện của Y Ban.    ./.


( nguồn: AN NINH THẾ GIỚI -- trích lại từ  Blog TÔN VINH VĂN HÓA ĐỌC)

=============