'về nhà thơ TRẦN VÀNG SAO [ i.e, Nguyễn Đính 1941 Huế -- 09/05/ 2018 Saigon.] -- blog phan nguyên

Saturday, 8 October 2016

 Trần Vàng Sao (1941-   2018)

http://phanguyenartist.blogspot.com 

Trần Vàng Sao
tên thật : Nguyễn Đính
1941- Huế -- 09/05/ 2018.]

nhà thơ


...Năm 1961, đậu tú tài rồi vào Đại học Huế, tham gia phong trào đấu tranh của sinh viên cùng thế hệ: Hoàng Phủ Ngọc Tường+ Trần Quang Long + Ngô Kha ...
1965- 1970 lên chiến khu; viết báo với các bút danh Nguyễn Thiết, Lê Văn Sắc, Trần Sao .
- 1970 ra miền Bắc chữa bệnh ...
- Sau 10/04/ 1975, Trần Vàng Sao xin  về quê công tác, không được chấp nhận; trở lại Huế làm liên lạc viên ở xã. Sau đó được bố trí làm tại Phòng Văn hóa tp Huế; rồi được điều về làm liên lạc viên  ở Vỹ Dạ, cho đến khi nghỉ hưu., năm 1984.  ...
 .
Năm  2008, nhà xuất bản Giấy Vụn in tập thơ" Bài thơ của người yêu nước mình" của
Trần Vàng Sao.

(...)

Trần Vàng Sao [ i.e. Nguyễn Đính   1941 Huế - 09/ 05/ 1018 Saigon.]

Bài thơ của một người yêu nước mình

Buổi sáng tôi mặc áo đi giày 

ra đứng ngoài đường 

Gió thổi những bông nứa trắng bên sông 

Mùi tóc khô còn thơm lúa mùa qua 

Bầy chim sẻ đậu trước sân nhà 

Những đứa trẻ đứng nhìn ngấp nghé 

Tôi yêu đất nước này như thế 

Mỗi buổi mai 

Bầy chim sẻ ngoài sân 

Gió mát và trong 

Đường đi đầy cỏ may và muộng chuộng 

Tôi vẫn sống 

vẫn ăn 

vẫn thở 

như mọi người 

Đôi khi chợt nhớ một tiếng cười lạ 

Một câu ca dao buồn có hoa bưởi hoa ngâu 

Một vết bùn khô trên mặt đá 

Không có ai chia tay 

Cũng nhớ một tiếng còi tàu. 

Mẹ tôi thức khuya dậy sớm 

Năm nay ngoài năm mươi tuổi 

Chồng chết đã mười mấy năm 

Thuở tôi mới đọc được i tờ 

Mẹ thương tôi mẹ vẫn tảo tần 

Nước sông gạo chợ 

Ngày hai buổi nhà không khi nào vắng người đòi nợ 

Sống qua ngày nên phải nghiến răng 

Cũng không vui nên mẹ ít khi cười 

Những buổi trưa buổi tối 

Ngồi một mình hay khóc 

Vẫn thở dài mà không nói ra 

Thương con không cha 

Hẩm hiu côi cút 

Tôi yêu đất nước này xót xa 

Mẹ tôi nuôi tôi mười mấy năm không lấy chồng 

Thương tôi nên ở góa nuôi tôi 

Những đứa nhà giàu hằng ngày chửi bới 

Chúng cho mẹ con tôi áo quần tiền bạc, 

như cho một đứa hủi 

Ngày kỵ cha họ hàng thân thích không ai tới 

Thắp ba cây hương 

Với mấy bông hải đường 

Mẹ tôi khóc thút thít 

Cầu cha tôi phù hộ tôi nên người 

Con nó còn nhỏ dại 

Trí chưa khôn chân chưa vững bước đi 

Tôi một mình nuôi nó có kể chi mưa nắng 

Tôi yêu đất nước này cay đắng 

Những năm dài thắp đuốc đi đêm 

Quen thân rồi không ai còn nhớ tên 

Dĩ vãng đè trên lưng thấm nặng 

Áo mồ hôi những buổi chợ về 

Đời cúi thấp 

Giành từng lon gạo mốc, 

Từng cọng rau hột muối 

Vui sao khi con bữa đói bữa no 

Mẹ thương con nên cách trở sông đò 

Hàng gánh nặng phải qua cầu xuống dốc 

Đêm nào mẹ cũng khóc 

Đêm nào mẹ cũng khấn thầm 

Mong con khôn lớn cất mặt với đời 

Tôi yêu đất nước này khôn nguôi 

Tôi yêu mẹ tôi áo rách 

Chẳng khi nào nhớ tuổi mình bao nhiêu.

Tôi bước đi 

Mưa mỗi lúc mỗi to, 

Sao hôm nay lòng thấy chật 

Như buổi sáng mùa đông chưa thấy mặt trời mọc 

Con sông dài nằm nhớ những chặng rừng đi qua 

Nỗi mệt mỏi, rưng rưng từng con nước 

Chim đậu trên cành chim không hót 

Khoảng vắng mùa thu ngủ trên cỏ may 

Tôi yêu đất nước này những buổi mai 

Không ai cười không tiếng hát trẻ con 

Đất đá cỏ cây ơi 

Lòng vẫn thương mẹ nhớ cha 

Ăn quán nằm cầu 

Hai hàng nước mắt chảy ra 

Mỗi đêm cầu trời khấn phật, tai qua nạn khỏi 

Tôi yêu đất nước này áo rách 

Căn nhà dột phên không ngăn nổi gió 

Vẫn yêu nhau trong từng hơi thở 

Lòng vẫn thương cây nhớ cội hoài 

Thắp đèn đêm ngồi đợi mặt trời mai 

Tôi yêu đất nước này như thế 

Như yêu cây cỏ ở trong vườn 

Như yêu mẹ tôi chịu khó chịu thương 

Nuôi tôi thành người hôm nay 

Yêu một giọng hát hay 

Có bài mái đẩy thơm hoa dại 

Có sáu câu vọng cổ chứa chan 

Có ba ông táo thờ trong bếp 

Và tuổi thơ buồn như giọt nước trong lá sen 

Tôi yêu đất nước này và tôi yêu em 

Thuở tóc kẹp tuổi ngoan học trò 

Áo trắng và chùm hoa phượng đỏ 

Trong bước chân chim sẻ 

Ngồi học bài và gọi nhỏ tên tôi 

Hay nói chuyện huyên thuyên 

Chuyện trên trời dưới đất rất lạ 

Chuyện bông hoa mọc một mình trên đá 

Cứ hay cười mà không biết có người buồn. 

Sáng hôm nay gió lạnh vẫn còn 

Khi xa nhà vẫn muốn ngoái lại 

Ngó cây cam cây vải 

Thương mẹ già như chuối ba hương 

Em chưa buồn 

Vì chưa rách áo 

Tôi yêu đất nước này rau cháo 

Bốn ngàn năm cuốc bẫm cày sâu 

Áo đứt nút qua cầu gió bay 

Tuổi thơ em hãy giữ cho ngoan 

Tôi yêu đất nước này lầm than 

Mẹ đốt củi trên rừng cha làm cá ngoài biển 

Ăn rau rìu rau éo rau trai 

Nuôi lớn người từ ngày mở đất 

Bốn ngàn năm nằm gai nếm mật 

Một tấc lòng cũng trứng Âu Cơ 

Một tiếng nói cũng đầy hồn Thánh Gióng.

Tôi đi hết một ngày 

Gặp toàn người lạ 

Chưa ai biết chưa ai quen 

Không biết tuổi không biết tên 

Cùng sống chung trên đất 

Cùng nỗi đau chia cắt Bắc Nam 

Cùng có chung tên gọi Việt Nam 

Mang vết thương chảy máu ngoài tim 

Cùng nhức nhối với người chết oan ức 

Đấm ngực giận hờn tức tối 

Cùng anh em cất cao tiếng nói 

Bản tuyên ngôn mười bốn triệu người đòi độc lập tự do 

Bữa ăn nào cũng phải được no 

Mùa lạnh phải có áo ấm 

Được nói cười hát ca yêu đương không ai cấm 

Được thờ cúng những người mình tôn kính 

Hai mươi năm cuộc đời chưa khi nào định.

Tôi trở về căn nhà nhỏ 

Đèn thắp ngọn lù mù 

Gió thổi trong lá cây xào xạc 

Vườn đêm thơm mát 

Bát canh rau dền có ớt chìa vôi 

Bên hàng xóm có tiếng trẻ con khóc 

Mẹ bồng con lên non ngồi cầu Ái tử 

Đất nước hôm nay đã thấm hồn người 

Ve sắp kêu mùa hạ 

Nên không còn mấy thu 

Đất nước này còn chua xót 

Nên trông ngày thống nhất 

Cho bên kia không gọi bên này là người miền Nam 

Cho bên này không gọi bên kia là người miền Bắc 

Lòng vui hôm nay không thấy chật 

Tôi yêu đất nước này chân thật 

Như yêu căn nhà nhỏ có mẹ của tôi 

Như yêu em nụ hôn ngọt trên môi 

Và yêu tôi đã biết làm người 

Cứ trông đất nước mình thống nhất.

(19-12-1967)

Người đàn ông 43 tuổi nói về mình

1. 

tôi tuổi tỵ

năm nay bốn mươi ba tuổi

thường không có một đồng trong túi

buổi sáng buổi chiều

thứ hai thứ ba thứ bảy chủ nhật

trong nhà ngoài sân với hai đứa con

cây cà cây ớt

con chó con mèo

cái đầu gãy cái tay gãy của con búp bê

cọng cỏ ngọn lá vú sữa khô

thúng mủng chai chén sách vở quần áo mũ nón cuốc rựa trên ghế dưới bàn

hai ba ngày một tuần một tháng có khi không đi đâu hết

một hai ba giờ sáng thức dậy ngồi vác mặt ngó trời nghe chó sủa

miếng nước trà mốc nguội có mùi bông lài rát cổ

cũng không có chi phiền

vấn một điếu thuốc hút

hai ba lần tắt đỏ

rồi nửa chừng rách giấy

bạn bè gặp nhau

cho uống một ly cà phê

một lần

qua hai lần phải tránh

không phải ai cũng nghĩ như mình

nhiều đứa vui gặp nhau cho năm ba đồng một chục

đưa tay cầm lấy

miệng nói không được

2.

tôi thấy tôi như người tù được thả rông

lang thang giữa đường giữa phố

nhìn hết mọi người

xem mình lâu ngày mặt mũi có khác người không

tôi đi lui

tôi đi tới

phố phường đông chật

tiếng cười tiếng la tiếng nói tiếng xe cộ

chẳng có ai quen thử nói chào tôi một tiếng

tôi đưa hai tay lên đầu vuốt tóc

lấy chân hất một hòn đá

cúi xuống nhìn mấy bao thuốc không bên lề đường

rồi đi về

qua cầu dép sút một quai 

tôi không muốn nhớ gì hết

3.

tôi ngồi trên hòn đá trước nhà

buổi chiều không có một con chim đậu trên cây

đám trẻ con chia phe bắn nhau cười la ngoài sân

đứa sống đứa chết cãi nhau ăn gian chưởi thề

những người đi bán về nói chuyện to

hai đứa nhỏ nhà bên cạnh cầm đèn che miếng lá chuối

qua xin lửa hỏi tôi nấu cơm chưa

tôi cười lắc đầu muốn đi ngủ

trong gió có mùi rơm cháy

tôi không biết làm gì hết

tôi bỏ hai chân ra khỏi dép cho mát

đám trẻ con bỏ chơi chạy theo phá đàn trâu bò đi qua

tôi bước vào nhà mở rộng hai cánh cửa lớn thắp một cây đèn để lên bàn thờ

hai đứa con ra ngoài đường chờ mẹ chưa về

trời còn lâu mới tối

tôi đi gánh một đôi nước uống

4.

tôi sống yên ổn với những việc làm hàng ngày của mình

không định được ngày mai

có một đồng để mua cho con nửa cái bánh tráng hay hai 

cái kẹo gừng

có hai đồng cất dưới chân đèn trên bàn thờ 

lỡ khi hết dầu thắp tới bữa thiếu ruốc hết bột ngọt

mả cha cuộc đời quá vô hậu

cơm không có mà ăn

ngó lui ngó tới không biết thù ai

những thằng có thịt ăn thì chẳng bao giờ ỉa vất

5.

lâu ngày tôi thấy quen đi

như quen thân thể của mình

tiếng ho gà nửa đêm của những đứa bé chưa đầy hai tuổi

buổi chiều không có cơm ăn

những con ruồi ăn nước mũi khô trên má

những đứa đau quan sát những con chuột

chết lòi ruột ở bến xe đò

những tiếng cha mẹ vợ chồng anh em

con cái chưởi bới la hét trong bữa ăn

người điên ở trần đứng làm thinh

giữa trời mưa ngoài chợ

những ngày hết gạo hết tiền hết củi

muối sống không còn một hột của tôi

những trách canh rau khoai tháng năm không có bột ngọt

hai mắt tôi mở to

đầu tôi cúi thấp

miệng tôi há ra

những lá khoai nhám và rít mắc vài hột cơm

dồn cứng chật cuống họng

nói thật lúc này tôi muốn được say rượu

họa may thấy một đồng thành ba bốn đồng

6.

nhiều khi tôi quá chán

chân tay rã rời

đầu óc đau nhức

không muốn làm gì hết

mấy đứa nhỏ chơi buôn bán bỏ đi đâu không biết

để đất đá lá cây đầy nhà

tôi dựa cửa ngồi yên một chỗ

dụi mắt nghĩ hết chuyện này tới chuyện khác

nói chi tới những đứa đã chết trên rừng giữa phố

bạn bè có đứa giàu đứa nghèo

đứa ngụy đứa cách mạng

đứa của tiền ăn tiêu mấy không hết

đứa không có được một cái áo lành

đứa đi kinh tế mới ba bốn bảy tám năm

trở về xách một cái bị lát

mặt cắt không có một hột máu

đứa đạp xe thồ ngồi vắt chân ăn củ sắn

chờ khách ở bến xe

đứa vô tích sự ở nhà không có việc chi làm

có đứa râu tóc dài che kín mặt

có đứa tàn không nhớ mình tên chi

có đứa chịu không nổi dắt vợ con vào nam

ăn chợ ngủ đường

mỗi lần gặp nhau mở to mắt cười hút một điếu thuốc

hết chuyện nói

hai đứa con đi chơi về cười nói

đứa nhỏ bắt tôi đánh trống

cho nó làm ông địa múa thiên cẩu

7.

cái trống lon mặt ni lông và hai chiếc đũa tre

tôi đánh

múa đi các con

này đây cái nón gãy vành làm đầu thiên cẩu

và sợi dây chuối treo ngọn lá làm tiền

múa đi các con 

cái bụng ông địa to tròn giơ lỗ rún gài nút áo không được

ông địa chống tay vỗ bụng ngửa mặt lên trời cười ha ha

tôi vỗ tay hoan hô và không biết mình có nhớ ra được cái mặt ông địa không

Tháng chín 1984

Buổi trưa giữa đường tôi ngồi núp mưa

(1990)

Rồi tôi chỉ còn lại có một mình em
Như thằng điên tự vẽ mặt mình hề ngồi núp mưa trong góc phố
Buổi trưa không có người đi qua đi lại tôi ngó cho đỡ buồn
Tôi sẽ đi hết cơn mưa này tối tăm mặt mũi
Em sẽ là người cuối cùng tôi còn nhớ lại

Da tóc và lông lá
Những giọt nước mưa chảy trong kẽ ngón chân

Tôi rùng mình
Trời mưa lâu quá
Em không đi qua ngã này cho tôi thấy em ướt hết
Tôi không còn tham lam gì nữa
Tôi muốn ngồi ở đây rồi ngủ quên

Một người
Hai người
Mưa như to thêm
Một ngàn một vạn muôn vạn ức triệu người chết

Hôm qua
Hôm nay
Mai mốt nữa

Timishoara Budapest Praha Berlin Bucarest Sofia Siberia Thiên An Môn

Súng máy súng trường dao găm lựu đạn
Xe tăng thiết giáp
Thuốc độc thuốc mê
Chết đứt đầu chết mất xác
Chết bị moi óc
Chết bị móc mắt
Chết như kiến chết
Chết ruồi bu kiến đậu
Chết không kịp ngáp
Chết buổi sáng
Chết buổi trưa
Chết buổi chiều
Chết lúc nửa đêm
Chết oan ức
Chết tức tối
Chết nghiến răng
Chết trợn mắt
Chết trong tù
Chết ngoài đồng
Chết giữa đường phố
Chết trong hầm mỏ
Chết một mình
Chết tập thể
Chết không có giấy đắp mặt
Chết không ai chôn
Chết hết đường chết
Chết trần truồng như cha mẹ sinh ra

Lúc đó

Kẻ giết người không đeo mặt nạ
Kẻ giết người không làm dấu thánh
Kẻ giết người không lần tràng hạt nam mô
Kẻ giết người đứng đọc diễn văn
Kẻ giết người hô nhân dân muôn năm
Kẻ giết người cười
Kẻ giết người sửa lại cổ áo

Và

Súng máy xả vào đám đông
Nhân dân tôi muôn năm

Lúc đó

Không còn tiếng người la hét nữa

Trời mưa to thêm
Một người đàn ông bên kia đường chạy qua đứng chen chân vào chỗ tôi ngồi
Người đàn ông nhìn tôi
Tôi không nghe tiếng người đàn ông nói
Tôi đứng dậy hút thuốc bước ra ngoài
Người đàn ông ngồi vào chỗ tôi
Tấm băng khẩu hiệu giăng giữa hai cột điện nước trôi còn hai chữ muôn năm không có N (chữ Nờ)
Không biết ở nhà mấy đứa con có lấy áo quần phơi ngoài dây thép vào không.


Ngày 17 tháng 1 năm 1990

Bản thánh ca của một tên hề mất trí là thi sĩ hay là Sự tích tôi làm hề

tôi tên hề mất trí
nói lời công an theo dõi
và làm thơ bị bắt

tôi ký tên tôi
nguyễn đính

lúc đó đám rước đi qua hết dãy phố
đám đông ở hai bên đường thắp đuốc chắp tay tụng niệm

những con nộm được treo lên trên cột điện bằng dải vải đen viết lời ca ngợi người chết

còn người nhắc tuồng hoa bó hương lên trời khấn vái trước chân dung những cái mặt nạ dựng ở ngã ba đường

và bây giờ tên hề bắt đầu đọc lời phúng điếu mình

1.

tôi làm kẻ hát ca
nửa đêm lang thang ngoài nghĩa địa đọc to danh sách những người chết được vẽ chân dung dán ngoài đường
tôi đốt những tờ giấy đắp mặt

rồi đắp mặt nạ vào nhảy múa

này tên tuổi của tôi
bầy đười ươi đã rút tay khỏi hai ống lồ ô
những người sống đứng sắp hàng trước bài vị của mình
rồi ném những chùm bông nứt nẻ xuống huyệt
đám người mù bắt đầu đánh trống
này tên tuổi của tôi
kẻ mất trí làm thi sĩ
ca ngợi những anh hùng không có thật trong truyện cổ tích
mai sau chết mù mắt
lúc đó mặt trời trong suốt

thi sĩ đọc to
người anh hùng Tiên Dung không biết có Chử Đồng Tử
hột cát trên tóc nàng
và giọt nước mắt trên ngực nàng
trong miệng nàng cắn một lá cỏ
nàng đi trên bãi sông trước gió
chàng gối tay nằm trên đầu ngọn mưng ăn nắm trái non nhả hột xuống đất
mặt trời mọc trên thân thể người anh hùng Tiên Dung
thơm tho tình ái
khi chết đi Chử Đồng Tử còn giữ miếng gương soi mặt của nàng lúc tắm

thi sĩ bỗng dừng lại bên một cái giếng và ném xuống một đồng bạc
chàng cúi đầu trước thiếu nữ trên giấy bổi trên khung gỗ tụng niệm
nàng đội mũ có bông
miệng đỏ và lông mày dài
thi sĩ buồn bã đi ra bờ sông

này tên tuổi của tôi
kẻ mất trí đọc thơ cho những xác người
mầy sẽ gây thù hận

2.

trong trí nhớ chàng
lời trăn trối thê thảm của người nhắc tuồng
tới đoạn kết nhân vật chính là kẻ ác trước khi chết mở trừng mắt ngó khán giả và đánh trống
chàng nói với đứa bé kéo màn lại và ngả nón ra xin tiền
đám đông bỏ ra về la ó phản đối
thằng hề ở trần chạy ra dang hai tay lên trời rồi quỳ xuống chắp tay lạy
đám đông dừng lại
thằng hề nói
này mọi người không có kẻ tiên tri nào nói dại
mọi người phải chết và những kẻ làm thơ sẽ ca ngợi hết lời
đám đưa có thằng hề mù thổi kèn gỗ đi theo sau

về nhà thằng hề ôm con nhịn đói nhớ bài hát cổ
của người lính ba năm trấn thủ miệng ăn măng trúc măng mai bạn cùng con cá nước trong

đám đông chảy nước mắt
thằng hề vái lạy mọi người rồi ra về

3.

kẻ hát ca lang thang là tôi
đọc thơ giữa đám đông ca ngợi mình
thằng hề mất trí trúng số an ủi
nỗi vui mừng của nó và này tên tuổi của mầy
lúc đó họ sẽ căng nọc mầy và treo tóc mầy ngược lên cột nhà
cho mầy bớt thói làm hề không biết che miệng lúc cười
tôi đứng trước bàn thờ tổ tiên cúi đầu làm thinh
tượng ảnh là cảnh tiên và cây to và nhà cửa mát mẻ không có người

mọi người chưa chết hết
nên còn kẻ cho mầy hề
những anh hùng không để lại lý lịch rõ ràng
cái chết của con sâu róm bị mặt trời thiêu cháy trên đá
lúc đó tôi mang mặt nạ thật
và cầu trời
những thằng hề không mất trí

thác lời kẻ khác
bấy giờ kẻ điên đi ngang qua chỉ ngón tay vào mặt thằng hề
kẻ ngu đần là mầy hãy vất cái mặt nạ vào đống rác và khóc thật như khóc cha mầy chết

kẻ mất trí là tôi
đọc to thơ giữa những xác người là anh hùng để gây hận thù
kẻ mất trí đọc

này một hai ba bốn năm sáu
một trăm hai trăm ba trăm bốn trăm sáu ngàn vạn ức triệu xác chết anh hùng viết tên trên bia đá
kẻ đến sau đứng nghiêm đặt vòng hoa
sau đọc lại lí lịch những người chết
và loại dần những anh hùng
còn lại một hai năm sáu người được ghi tên tuổi
rõ ràng

vào lúc này
kẻ mất trí đi qua
cười ha ha
hãy thổi kèn chia tay
con bọ chét
tôi vén áo lên cho mọi người thấy những vết đạn
này một trăm một vạn ghi tên chung

không có tên ghi trên bia và không có xác thật chôn dưới đất
này kẻ mất trí làm thơ có gạo và thịt
những người không có cơm ăn không la hét
không đi biểu tình được
mọi người có quyền mặc áo rách đi ngoài đường không xấu

mọi người đều được là người
như kẻ ở trên được treo ảnh và đề tên ở dưới

tôi tên hề mất trí
nói lời công an theo dõi
và làm thơ bị bắt

4.

em chạy qua những xác chết thối tha ruồi bọ
cành cây khô trên tay
giữa đồng không
người đàn ông chạy đuổi theo là một cái xác không có mặt
em dừng lại
người đàn ông cúi đầu xuống
đêm trong mặt trăng xanh

ngày xưa
có anh Trương Chi
này tôi lúc đó làm kẻ hát ca lang thang
úp mặt vào bức tường

tôi yêu em xấu xí vô cùng
những sợi tóc em trong giấc ngủ của tôi buổi chiều
gió thổi lá tre ngoài đường
và dấu chân con trẻ trên cỏ

chàng ơi
tôi khóc thảm thiết như thế
người Trương Chi lá gan khô héo

chàng ơi
sao chàng dại dột vô cùng

những người đàn ông đó đã chết
không còn mặt mũi chân tay
đám đàn bà và trẻ con vùng chạy ra giữa cánh đồng gào thét
trên hàng rào kẽm gai những trái lựu đạn gỉ
đám người hoảng hốt ôm mặt lại
sau đó súng và bom nổ

không còn nghe ai kể thêm gì

5.

thôi rồi
này tên tuổi của tôi
mầy bị đọc to lí lịch giữa đám đông
hắn là một thằng hề giả đò để chưởi rủa mọi người
tôi cứ đứng đầu đường

cha mẹ ơi
cơm không có mà ăn nữa là
tôi bị nguyền rủa kẻ độc
xúi giục mọi người đừng thờ cúng kẻ khác hơn mình
rồi đọc thơ cười la giữa chỗ đông người
một hai người cho tôi ăn cơm
tôi cúi đầu cảm ơn
và nhảy múa làm trò coi chơi
những người đứng chung quanh chảy nước mắt

về tới nhà
tôi treo hình tôi tự vẽ tôi trên giấy báo bán ki lô lên tường
rồi sụp lạy
này tên tuổi của tôi
chết đi cho khuất con mắt

những người không có cơm ăn ngồi đông giữa chợ
không nói không khóc
dãy chân dung người chết dựng đứng trước mặt
mọi người cúi đầu
tôi cầm lá cờ đứng sau hết
tôi la thật to
hãy cứ ăn thịt những đứa ăn cơm không đổ một hột nào cho chúng ta lượm
đám đông khóc ré lên rồi ôm mặt nhảy múa như điên
tôi thắp ba cây hương đặt trên cái nồi úp giữa đất rồi đọc bài cầu an
cầu chúc mọi người chết đi có chén cơm cúng trên đầu và tờ giấy tinh đắp mặt
cầu những đứa con nít sa chân sẩy tay xuống hồ ao sông hoái có chén cơm quả trứng và ba cây hương cúng ở ngã ba đường

cầu cho tôi chết sớm đi để đừng làm hề

6.

tôi yêu em rất buồn
không có gì để nói tình yêu tôi
biển động nặng và gió có mùi cá
nửa đêm tôi đi hoài trên bãi cát

7.

biển
và sóng
và cát
và những cây xương rồng
gió thổi mặt trời trong những cây xương rồng chảy máu
tôi giận dữ la to
đưa hai tay ra trước mặt
máu
chiến tranh làm những thằng hề không có cơm ăn
và những người đàn bà khô héo
máu

tôi chảy hết mồ hôi
máu
tôi chạy giữa cánh đồng trống
trực thăng nổ máy trên trời
những cái áo giáp đầu súng AR15 và những cái mặt mỹ đỏ ối
máu

8.

tôi đứng trong góc đình chợ hát bài cầu những người chết đừng sống lại
mặt mũi buồn xo
lúc đó tôi không đeo mặt nạ và vẽ râu
tôi kính cẩn chúc mọi người quanh đây đừng sợ hãi tôi
tôi là một tên hề thật thà
đi hát dạo và làm trò sống qua ngày
không ai có mà cho

này mọi người
hãy xem tôi đi đầu xuống đất và hát
những thằng hề mất trí như tôi
có chi tên tuổi
chết đi không ai phúng điếu
chỉ còn cái mặt nạ cho con chơi
ngày mở cửa mả không có một tờ vàng bạc
mọi người đừng cười tôi tội nghiệp
trong giấc ngủ tôi thấy những miếng thịt to

rồi vùng dậy chạy ra đường la lớn
thịt thịt
người đi đường không ai ngó tôi
tôi hoa tay múa chân làm người đánh trống thùng thùng
này này hãy đến đây coi tôi làm hề

như tôi đây
a ha
như tôi
mọi người xúm lại
tôi ngậm miệng ôm mặt khóc
những điều tôi nói thật không ai tin

9.

gánh xiếc dán tờ quảng cáo đầu phố
đêm trên những bức tường lủng lỗ đạn xử bắn
(tôi nói với em rằng cái mặt nạ thằng hề vẽ trên giấy dó không giống như tôi đây)
đêm những con chuột rúc trong đống rác
tôi ngồi xuống bên đường hút thuốc
người lính đeo súng đến hỏi giấy tờ
tôi chỉ cái mặt thằng hề trên tờ quảng cáo và nói tôi ở nơi khác đến
đêm hôi hám những cống rãnh nước không chảy được
người lính nói mấy tiếng thổi xúp lê bỏ đi
đêm lộn mật

tôi đứng dậy ngửa mặt lên trời cười to
a ha những thằng hề không vẽ mặt chực ăn cơm cúng người chết dọc đường
đêm máu
và những cuộc tình duyên buồn bã trong góc phố
tôi nằm mơ bay lên trời

trời mưa to hết ba ngày không tạnh
gánh xiếc xếp đồ đạc vào góc chợ
hai đứa con người làm trò đâm dao vào cuống họng không chết ngồi trên cái trống
tôi không biết làm gì hết tôi ngó hai đứa bé thúc gót chân vào thành trống hát bài vui múa vui hát
tôi không nói gì thêm nữa
chân hai đứa bé cả bùn

10.

kẻ mất trí còn lại hòn bi chai ở trong túi quần và những trận giặc giả không có người chết thật
như trí nhớ tôi con bò ghẻ và chiếc xe bánh gỗ lên dốc
tuổi thơ đi qua hột lúa mọc cây trong nhà
cái chết thảm thương của người phu xe già đắp chiếc chiếu rách ngoài chợ
trí nhớ của tôi còn lại những cuộc khảo tra tù tội
và những bà tiên trong cổ tích
tôi đọc những chữ in trên trái bom hơi độc không nổ
biết chết bình yên vô sự sau này
tôi giấu hết trí nhớ mình trong hòn bi chai
và đem khoe với lũ trẻ hàng xóm
em sẽ không thương tiếc gì
như buổi đó em đi qua cầu
gió bay bụi nước vào con mắt
tôi đọc thơ tôi thật to giữa đám đông
tôi cảm ơn mọi người không nghe tôi dại dột
như mẹ tôi đẻ ra tôi làm hề nói như điên
hết một đời không được gì hết

chiến tranh bỏ sót tôi lại
tôi làm hề
ngay hai buổi ra ngoài chợ ngó những miệng thịt không ăn được
rồi làm thơ
sau này chết đi để lại bộ xương cứu Chúa
ngày 25 tháng 10 năm 1981

TAU CHƯỞI

tau tức quá rồi

tau chịu không nổi

tau nghẹn cuống họng

tau lộn ruột lộn gan

tau cũng có chân có tay

tau cũng có đầu có óc

có miệng có mắt

có ông bà

có cha mẹ

có vợ con có ngày sinh tháng đẻ

có bàn thờ tổ tiên một tháng hai lần

rằm mồng một hương khói bông ba hoa quả

tau đầu tắt mặt tối

đổ mồ hôi sôi nước mắt

vẫn đồng không trự nõ có

suốt cả đời ăn tro mò trú

suốt cả đời khố chuối Trần Minh

kêu trời không thấu

tau phải câm miệng hến

không được nói

không được la hét

nghĩ có tức không

tau chưởi

tau phải chưởi

tau chưởi bây

tau chưởi thẳng vào mặt bây

không bóng không gió

không chó không mèo

mười hai nhánh họ bây đem lư hương bát nước

giường thờ chiếu trải sắp hàng một dãy ra đây

đặng nghe tau chưởi

tau kêu thằng khai canh khai khẩn tam đợi mười đời

cao tằng cố tổ ông nội ông ngoại cha mẹ chú bác cô dì

con cháu thân hơi cật ruột bây tau chưởi

tau chưởi cho tiền đời dĩ lai bây mất nòi mất giống

hết nối dõi tông đường

tau chưởi cho mồ mả bây sập nắp

tau chưởi cho bây có chết chưa liệm ruồi bu kiến đậu

tam giáo đạo sư bây

cố tổ cao tằng cái con cái thằng nào móc miếng cho bây

hà hơi trún nước miếng cho bây

bây ỉ thế ỉ thần

cậy nhà cao cửa rộng

cậy tiền rương bạc đống

bây ăn tai nói ngược

ăn hô nói thừa

đòn xóc nhọn hai đầu

ngậm máu phun người

bây bứng cây sống trồng cây chết

vu oan giá hoạ

giết người không gươm không dao

đang sống bây giả đò chết

người chết bây dựng đứng cho sống

bây sâu độc thiểm phước

bây thủ đoạn gian manh

bây là rắn

rắn

toàn là rắn

như cú dòm nhà bệnh

đêm bây mò

ngày bây rình

dưới giường

trên bàn thờ

trong xó bếp

bỏ tên bỏ họ cha mẹ sinh ra

bây mang bí danh

anh hùng dũng cảm vĩ đại kiên cường

lúc bây thật lúc bây giả

khi bây ẩn khi bây hiện

lúc người lúc ma

lúc lên tay múa ngón sủi bọt mép gào thét

lúc trợn mắt khua môi múa mỏ đả đảo muôn năm

lúc như thầy tu vào hạ

lúc như con nít đói bụng đòi ăn

hai con mắt bây đứng tròng

bây bắt hết mọi người trứơc khi chết phải hô

cha mẹ bây ông nội ông ngoại bây tiên sư cố tổ bây

sống dai đời đời kiếp kiếp

phải quỳ gối cúi đầu

nghe bây nói không được cãi

phải suốt đời làm người có tội

vạn đợi đội ơn bây

đứa nào không nghe bây hớt mỏ chôn sống

thằng nào không sợ bây vằm mặt thủ tiêu

bây làm cho mọi người tránh nhau

bây làm cho mọi người thấy nhau nhổ nước miếng

đồ phản động

đồ chống đối

đồ không đá bàn thờ tổ tiên

đồ không biết đốt chùa thiêu Phật

thượng tổ cô bà bây

mụ cô tam đợi mười đời bây

tau xanh xương mét máu

thân tàn ma dại

rách như cái xơ mướp chùi trách nồi không sạch

mả ông bà cố tổ bây kết hết à

tụi bây thằng nào cũng híp mắt hai cằm

bây ăn chi mà ăn đoản hậu

ăn quá dã man

bây ăn tươi nuốt sống

mà miệng không dính máu

người chết bây cũng không chừa

năm năm mười năm hai mươi năm

xương chân xương tay sọ dừa vải liệm`

bây nhai bây khới bây mút

cả húp cả chan bây còn kêu van xót ruột

bao nhiêu người chết diều tha quạ rứt xương

khô cốt tàn dọc bờ dọc bụi giữa núi giữa rừng

để bây xây lăng đắp mộ dựng tượng dựng đài cho

cha mẹ cố tổ bây

hỡi cô hồn các đảng

hỡi âm binh bộ hạ

hỡi những kẻ khuất mặt đi mây về gió

trong am trong miếu giữa chợ giữa đường

đầu sông cuối bãi

móc họng bóp cổ móc mắt bọn chúng nó

cho bọn chúng nó chết tiệt hết cho rồi

bây giết người như thế

bây phải chết như thế

ác lai thì ác báo

tau chưởi ngày chưởi đêm

mới bét con mắt ra tau chưởi

chập choạng chạng vạng tau chưởi

nửa đêm gà gáy tau chưởi

giữa trưa đứng bóng tau chưởi

bây có là thiền thừ mười tám con mắt tau cũng chưởi

mười hai nhánh họ bây

cao tằng cố tổ bây

tiên sư cha bây

tau chưởi cho bây ăn nửa chừng mẻ chai mẻ chén

xương cá xương thịt mắc ngang cuống họng

tau chửi cho nửa đêm oan hồn yêu tinh ma quỷ

mình mẩy đầy máu hiện hình vây quanh bây đòi trả đầu trả chân trả tay trả hòm trả vải liệm

tau chưởi cho cha mẹ bây có chết cũng mồ xiêu mả lạc

đoạ xuống ba tầng địa ngục bị bỏ vào vạc dầu

tau chưởi cho cha mẹ bây có còn sống cũng điên tàn

đui què câm điếc làm cô hồn sống lang thang đầu đường xó chợ

bốc đất mà ăn xé áo quần mà nhai cho bây có nhìn ra

cũng phải tránh xa

tau chưởi cho con cái bây đứa mới đi đứa đã lớn

sa chân sẩy tay đui què sứt mẻ nửa đòi nửa đoạn

chết không được mà sống cũng không được

tau chưởi cho dứt nọc dòng giống của bây cho bây chết sạch hết

không bà không con

không phúng không điếu

không tưởng không niệm

không mồ không mả

tuyệt tự vô dư

tau chưởi cho bây chết hết

chết sạch hết

không còn một con

không còn một thằng

không còn một mống

chết tiệt hết

hết đời bây

29 tháng 6 năm 1997

Gọi tìm xác đồng đội

có người cười
có người khóc
có người la hét
một người cúi đầu
một người quay lưng
một người quỳ gục xuống
một người làm thinh ngửa mặt ngó trời
một người vung tay
một người sửa giọng đọc diễn văn
một người nghiến răng
rồi im lặng
rồi giết
giết
giết
không có người buồn
không có người vui
chiến tranh bắt đầu
trước hết là máu
rồi là thịt người
máu từ trên trời
máu từ dưới đất
và máu trên bàn thờ
xác thì chôn sấp dập ngửa bờ sông, bụi chuối
không đầu không chân
không xương không thịt
không có chi cả
không ai nhớ
không ai biết

tôi là một thằng câm mất trí
lang thang đầu đường xó chợ
với viên đạn còn ở trong đầu
tôi nhảy múa hát ca làm trò
cho mọi người coi chơi
theo sau tôi là đám trẻ con rách rưới
vỗ tay hoan hô tôi muôn năm

• tôi tên là Nguyễn Văn Duy
không mẹ không cha
sinh vào năm cả làng không có gạo ăn
quê ở Thọ Xuân Thanh Hóa
tám tuổi nhảy tàu ra Hà Nội sống
lang thang ăn đường ngủ chợ
nay bến xe mai bến tàu
năm 1965 tình nguyện đi bộ đội
tôi chết
lúc đánh vào thị xã Cao Lãnh năm 1967
xác phơi trên hàng rào kẽm gai
ba ngày giữa mưa giữa nắng

• pháo sáng nổ trên đầu
tôi bò qua hàng rào kẽm gai
mìn nổ và tiếng người la hét
sau đó tôi không biết gì hết
đơn vị của tôi: B4 K15 chiến trường Tây Nguyên

• tôi tên là Lê Thị Lúa
83 tuổi
con tôi là Nguyễn Văn Chót
đi nghĩa vụ năm 1963
vào Nam tháng 6 năm 1965
chết ở đường Trần Hưng Đạo Huế
tháng 2 năm 1968
không biết có còn xác không

• Lê Văn Một quê Thái Bình
mẹ đẻ rơi ngoài ruộng lúc đi mót lúa bị đuổi bắt
vào lính năm 1964
bị thương tại A-bia
chết trên đường tải thương ra Bắc
sau tết Mậu Thân 1968
lúc chết nằm trên võng một mình giữa rừng
xác đã có mùi
được phong liệt sĩ
bằng treo ở Văn phòng Ủy ban nhân dân xã

• một mụ già điêu tàn ở chợ Mía Sơn Tây
thường giữa trưa đứng bóng
mụ ngồi bệt xuống đất
rồi khóc rồi cười rồi la hét
hai con mắt như đứng tròng
con Lê Thị Cam ơi
chết đất nào về đây với bầm
bầm khô gan héo ruột
mụ già cào hai tay bới đất
có con dưới này không con
a ha này mấy người mấy người ơi
mấy người có ai có con chết như tôi không
liệt sĩ không có xác
mụ già úp một tờ giấy nhớp mồ hôi lên mặt
liệt sĩ của con đây
Lê Thị Cam ơi
a ha
có ai biết con tôi chôn ở đâu không
con ơi là con ơi

• con tôi là Phan Văn Tốt
cấp bực trung sĩ
vào Nam năm 1968
chết đâu ở Quảng Trị
có ai biết xác con tôi chôn ở đâu không
chỉ cho với
tôi chỉ có một thằng con
tôi không còn ai hết
tôi là Phan Văn Sáu
72 tuổi
ăn mày ở thị xã Phú Thọ

• binh nhì Trần Tư
không rõ sinh năm nào
chết tại Gò Nổi Quảng Nam cuối năm 1972
có ai bà con thân thích
đến Ủy ban nhân dân xã Phước Diễn Châu Nghệ An
nhận bằng liệt sĩ

• bây giờ thì tôi nhớ ra rồi
tôi làm bò
chiếc xe cải tiến chở đầy lúa xuống dốc gãy càng
tôi văng chúi sấp trên bờ ruộng
ngày hôm sau lên huyện đội tập trung
đi nghĩa vụ cái lưng còn nhức
hai con mắt còn tím dắt
mẹ tôi khóc
hai đứa em tôi chụi mắt cắn chéo áo
hai cái bụng đen to tròn lồi lỗ rún
thình lên xọp xuống
xe chạy bụi mù
người dưới xe la hét trong nước mắt
người trên xe giậm chân đầu ngoái lại đằng sau
xe qua hết đám ruộng phần trăm
tiếng hát tắt
cây cối che hết
tôi cúi người che gió đốt hút một khúc thuốc tàn
trước mặt như mưa
sau lưng bụi mù
đường xóc
nhưng thằng ngồi trong xe như tượng mắt ngó xa
gói cơm bới nóng trong bọc quần áo
tôi không còn thấy gì nữa

tôi nhớ rồi
lúc đó trên đường đi B vào đến Quảng Bình
tôi mới biết mẹ tôi đã chết cách đây hơn một tháng
B52 đánh như điên
tôi hộc máu
không biết hai đứa em tôi bây giờ ở đâu
lạy trời cho chúng lên Yên Bái ở với ngoại
giữ trâu và hốt phân cho hợp tác xã cũng kiếm được cơm
không no nhưng qua bữa
chắc chúng bỏ học

tôi nhớ rồi
tôi bị thương hai lần
lần trước ở đầu
lần sau ở bụng
nặng hơn
phải nằm trạm xá hai tháng
tôi đã qua Thừa Thiên Quảng Ngãi Bình Định Tây Ninh Ban Mê Thuột
rừng Lào đằm không dốc và trống
nhiều khi đi suốt một ngày không thấy suối
gió khô
miệng đắng
mấy đứa thằng Sanh thằng Phụng thằng Chiến chắc đi bộ đội và đã vào Nam rồi
không biết mẹ tôi chôn ở đâu
mười mấy năm nay làng tôi có ai chết
cũng chôn nhờ nghĩa địa làng bên

cuối cùng tôi cũng chết
đồi 347
cuối tháng sáu bảy mươi hai buôn Krong Gia Lai

tôi nhớ rồi
pháo sáng
F105
B57
trực thăng
bom
pháo
rốc két
mìn
ba ngày ba đêm vây chốt
thằng Sáu chết dưới chân đồi
đứt nửa người
thế là hết đời vào đảng rồi con ơi
thôi cứ nằm yên đó
để bọn tau đánh đã
rồi mầy sẽ được mồ yên mả đẹp
đất đá trên trời cứ rớt xuống lào rào
thằng Thuấn gãy chân vừa lết vừa bắn vừa cười
nó chưởi
K43 hóc đạn
địch không tiếp viện được
một thằng U ti ti một thằng cán gáo
chổng gọng bên kia đồi
khói đen hôi mùi thịt người
đứa nào cười
bắn đi
trời sắp sáng
im lặng
suối chảy ở xa như người nói
có tiếng động
cành cây gãy
khoan
dừng bắn
anh em đó
hết nước rồi
khát quá
Tứ ơi
nước nước đây
trời đất sáng quá
núi rừng đẹp quá
mẹ cha chúng nó
đánh nhau mãi thế này
dưới chân đồi
sương mờ
coi chừng
pháo sáng tắt
tôi cằn lên
thằng Phụ đâu
chết rồi
tức quá đi
trước mặt tôi mấy cành cây khô động đậy
nằm sát xuống
bắn bên trái
đừng cười nữa
bây giờ mà có một bát bún rêu
a ha
bắn đi
tôi cằn lên
khi không lại gió
bắn đi
bún rêu đó con ơi
cố lên
cố lên mầy
trước sau mầy cũng được kết nạp
đừng lo con ơi
trời sắp sáng rồi
cánh tay phải tôi tê
máu như mồ hôi tắm ướt cả người
trực thăng quần
F105 rú
bốn quả B41 nổ
lửa sáng bùng trong công sự
mặt trời chưa mọc
lửa lửa khói
đẹp quá
màu xanh của mây màu cháy của lửa
đạn nổ
Miên ơi Thắng ơi Thụ ơi
chúng mày ở đâu
tiếng la tiếng hét tiếng chưởi tiếng Việt tiếng Mỹ

mù tối
thằng Chánh cười to
bắn nữa đi
hai ba bảy tám chín mười những đống rằn ri xô nhau trượt xuống đồi
bắn
bắn nữa
F105 chúi đầu
thêm bốn chiếc trực thăng và hai OV10
tôi không còn nghe gì nữa
nổ dưới đồi nổ giữa đồi nổ trên đồi
nổ trên trời nổ trong đất nổ trong công sự địch
nổ tan hoang hết
bụng tôi rát
thằng Thắng đưa tay lên trời
mặt nó đầy máu
có đứa nào gọi tên tôi
không còn trời đất gì nữa
tôi đưa hai tay bám lấy đất
tôi thấy tôi như bay lên trời
tôi không nhớ gì hết
thân thể nhẹ quá
tôi bay lên
lựng đựng
bay lên nữa
mù mắt
đất mù
trời mù
tôi mù
thịt và máu
và đất đá và lửa khói và sắt thép
nhão nát bét
không địch không ta
thịt người
máu người
máu chảy ào
ngọn đồi lún xuống
rồi phọt bắn lên những cột lửa máu
Miên ơi Thắng ơi Thụ ơi
con đang bay
lờ đờ
mẹ chôn ở đâu
mẹ ơi

• cha tôi tập kết
năm 1965 mẹ tôi bị bắt lần thứ ba và bị đày ra Phú Quốc biệt giam
ba đứa em tôi trốn vào Bình Định ở nhờ nhà bà dì
tôi bỏ học vào du kích
hai năm sau được kết nạp đảng rồi đi chủ lực tỉnh
tôi chết trong trận đánh xáp lá cà với bọn Rồng xanh Nam Triều Tiên ở Kỳ Lam
không biết anh em chôn tôi ở đâu
trên cái bi đông Mỹ của tôi có khắc mấy chữ: Lê Văn Hiếu Tam Kỳ Q.N. 1967

• con tôi là Lê Thị Gái
quê Đồng Di
cơ sở cách mạng ở Đà Nẵng
bị bắt tại Huế tháng 6 năm 1969
chết bị treo ngược hai chân lên mái nhà
không quần không áo trong lao Thừa Phủ
nghe đâu chôn chung một hố với ba bốn người ở vùng núi Nam sông Hương
năm đó con tôi hai mươi hai tuổi
có hai mươi mấy năm nay tôi cứ hay nằm thấy con tôi ở lổ ở trần
đứng ngoài hè kêu lạnh lắm mạ ơi
tôi tên là Trần Thị Tho
hiện bán nước chè ở ga Lăng Cô

• nửa đêm chợt tỉnh tình cờ
tôi xin làm kẻ ngu ngơ đời này
còn yêu em tôi đắng cay

cuộc biểu tình bị đàn áp
tự do dân chủ muôn năm
đả đảo độc tài

bây giờ tôi là kẻ mất hết trí nhớ
là bông gai rỉ máu từng cánh
mọc trên đá một mình
em còn xa tôi xa tôi
tôi còn đi mãi đi mãi bơ vơ
trang giấy buồn
tôi xin đọc lời di chúc phúng điếu tôi
bên giòng sông này
cùng cây cỏ
cùng anh em tôi
muôn năm muôn năm tự do dân chủ
tôi sẽ chết một mình không ai biết
không giấy đắp mặt không chôn cất

tôi bị trói cặp cánh
hộc máu mũi trào máu miệng
hắn
ba bốn thằng
cất mặt nạ
và đeo tay sắt
hắn
chỉ tay vào mặt tôi
– mi phải khai hết
mi làm giặc và xúi người khác làm giặc
mi biểu tình chống đối
mi làm thơ nổi loạn
mi có tên thật không
mi không muốn ăn cơm
tau sẽ cho mi ăn cứt
mi là thi sĩ
tau sẽ lấy thơ mi đắp mặt cho mi

những buổi sớm mai
những buổi sớm mai thơm mùi lúa
tôi đi qua cánh đồng đất mới cuốc lật
hai bên đường bông cỏ vừa nở
chim hót trong gió mát
và sương mờ trong cây bên kia làng
em làm gì mà ngơ ngác như không thấy tôi
những buổi sớm mai
những buổi sớm mai
như thơ tôi
sớm mai
mặt trời mọc
như thơ tôi ở với trời đất ở với anh em
bạn bè tôi người sống người chết
thơ tôi là đời tôi là tôi đây

ngày mai có hòa bình
tôi nói với anh em bè bạn
có anh em như có tôi hôm nay
ngày mai có hòa bình
thôi em đừng ngơ ngác
hai cánh tay tôi bơ vơ suốt đời tôi rồi
tả tơi và đau lắm em ơi
ngày mai có hòa bình
có thấy nhớ nhau mà về không
mùa thu qua rồi
trời ở Huế tháng mười một tháng chạp nắng còn to

nhớ làm chi tôi
nhớ làm chi thơ tôi
cuộc đời này rồi cũng tan nát
phiêu bồng bao nhiêu năm con làm kẻ chống đối
mẹ ơi
mẹ còn ngồi dưới lá cửa chống buổi chiều
nắng dọi nửa hàng tre trước mặt nhà
con mèo nằm im trên cái ghế đẩu
tiếng la hét ăn thua của đám trẻ con chia phe đánh giặc giả đầu xóm
tháng mấy rồi mẹ ơi
a ha hãy lấy thơ tôi đắp mặt cho tôi
đừng tìm tôi
đừng tìm tôi
đừng tìm tôi nữa

có cái gì đánh vào đầu tôi
gỗ sắt gậy rựa búa
tôi quay mặt lại
tôi không thấy gì hết
cái gì đó đánh vào đầu tôi mắt tôi miệng tôi mũi tôi
dây thắt ở bụng
tôi mửa không được
tôi nghe có tiếng cười
tôi đứng dậy
máu hộc
mũi miệng mặt bụng chân tay máu hộc
tôi ngửa mặt lên
gió đâu thổi vào mát quá
máu
máu
máu tôi
máu từ trên trời chảy xuống
máu
cả máu
đầy máu
máu có bọt
trủi lên
dưới đất là máu
tôi ngập trong máu
trôi đi trôi đi
máu chảy vào cổ họng tôi
tôi chìm nghỉm

gần hết tháng chạp sắp tết rồi
có đông anh em bè bạn người sống người chết đang ở quanh đây
con không lạnh đâu mẹ ơi

• mi có cái tên như con gái – Ái Phương
mà mi ăn nói và cười như con gái
tên thật của mi là Khoa
quê mi ở Quảng Nam
đường dây lộ đang học đệ tứ trường Nguyễn Tri Phương mi trốn lên núi
chưa bao giờ mi có được một đôi dép cao su có đủ quai và một tấm ny lông mưa không rách
gần năm năm phấn đấu mi vẫn chưa thành người tiến bộ
trận Mậu Thân 1968 mi về Huế
ra khỏi cửa rừng mi cười rất sướng
– coi như thấy cầu Trường Tiền rồi
những ngày cuối trận có người đã gặp mi vác súng nhảy cà tưng dẫn tù binh trên đường Hàng Bè
mi có cười chúm chím vẫy tay chào
sau đó
không ai biết gì hết
không ai nói gì hết
không ai nhớ gì hết
không ai kể gì hết
không ai nghe gì hết
không ai nhắc gì hết
như mi không bao giờ có ở đời này

• Thiết ơi
rứa là mi chết
AK bắn ngang lưng
mi như con cá cằn trên cạn
nước không chảy
hai giờ sáng giữa trận đánh mi nhảy thành lội qua hào tính về đơn vị
anh em tưởng địch bắn trúng mi
mi cố hết sức níu từng đám rong cọng sen vợi vào bờ
mi nằm vắt nửa trên khô nửa dưới nước
mi trợn mắt thở cá rồi
không ai biết mi là ai hết
ngoài khẩu K54 cột nơi sợi dây dù đeo ở thắt lưng
và cái áo lót cổ vuông vải chéo màu đen
loáng thoáng có ai đó nói đã thấy mi nằm chết
trên cáng quá chợ Thông một đoạn
và đã vuốt mắt cho mi
đánh nhau lộn xộn
người chết dọc bờ dọc bụi thiếu chi
trước sau rồi cũng phải chôn sấp dập ngửa mi đâu đó cho rồi
hơi đâu Thiết ơi
lúc đó là vào giữa tháng giêng năm Mậu thân 1968

ghi thêm
– tháng chín tháng mười 1954 ở trường Huỳnh Thúc Kháng Nghệ An về mi bị nghi là địch cài
– tháng 6 năm 1965 bị bắt mi vượt ngục lên núi có tiếng xì xào xa gần là lý lịch mi không rõ ràng
– hai lần bị thương
lần sau lủng ruột mi vẫn còn sống
rồi mi được vào đảng ở Kim Phụng
– sau 1975 cả nhà mi bị quy: có liên hệ với tư sản
em gái mi xin đi làm việc để nối bước mi bị làm khó dễ
ba mi mất trí cứ nói thằng Thiết còn sống ở Đà Nẵng
mi được cấp bằng liệt sĩ
cả nhà mi cười
– nhà này cũng có người tên Thiết
lộn rồi

• Lộ Phúc Bản Trí
bảy đứa chỉ biết tên có bốn
người Bắc
không rõ quê quán
chết tại hố bom này tháng hai 1975
không thấy máu không thấy thịt
chỉ có đất
bảy đứa được phong liệt sĩ

• Phú ơi
thằng Phác về rồi
nó có cho mẹ tiền
nó nói con không chết
mười năm mẹ chờ con không thấy
con chết chôn ở đâu
có còn đủ chân tay không con
buổi chiều ở Vỹ Dạ không có một tiếng chim
mẹ bắc ghế ra ngoài sân chờ con đi đánh căn về kêu đói bụng đòi ăn cơm
mùi rơm thơm quá
thôi mẹ vào nhà thắp hương cho ba cầu cho con chết toàn thây

• thầy nói
con chôn ở đây
con nằm sấp tay phải cầm súng
một thước đất
hai thước đất
đất chỉ là đất
sâu nữa là nước
nước
có có con đâu
mẹ chỉ mong nơi con nằm đất mát
mẹ nóng ruột quá
Thành ơi

• một cô gái tuổi khoảng 18 – 19
nằm chết trần truồng vắt chên bờ ruộng
hai núm vú bị cắt chưa đứt hẳn
phía dưới bụng là máu me
và một lưỡi lê cắm đứng
lúc kéo xác đi chôn hai trái lựu đạn cài sẵn dưới lưng nổ xé tan cô gái
chỉ có cái kẹp tóc hình con bướm màu lục còn nguyên
và một mảnh giấy giắt nơi kẹp có ghi:
tối tới nhà cho mạ nhờ một chút
đừng giận chuyện nớ nữa

không ai biết cô gái ở đâu tên gì con ai
chắc là du kích Công Lương

gần chạng vạng
có hai ông bà già lụm cụm mót lượm
từng khúc xương miếng thịt của cô gái
gói trong tấm ny lông cùng với cái kẹp
và miếng giấy chôn xuống cái lỗ bên đường
đặt viên đá làm dấu hai ông bà van vái:
có chi còn thiếu của con
con bỏ qua cho ôn mụ già này
kẻo tội

• cách đây hai mươi mấy năm
hai mươi bảy người – đàn ông đàn bà ông già trẻ con – chôn ở đây
tất cả đều bị trói cặp cánh và bị đánh giập đầu
ai có bà con thân thích – miền Nam miền Bắc Hà Nội Huế Sài Gòn
xin đến nhận hài cốt

• con tôi là Trần Hiếu
bia ở nghĩa trang liệt sĩ Quảng Trị ghi:
quê Thái Thượng Thái Bình
chết anh dũng tại Khe Sanh năm 1968
lúc dời mộ
chỉ thấy một khúc xương không biết là xương con gì và đất cát vụn với một tờ giấy đỏ có ngôi sao vàng ở giữa còn mới

xác con tôi đâu
xác con tôi đâu

(chưa hết)
Vỹ Dạ ngày 5 tháng 8 năm 1996

Nguồn: Gọi tìm xác đồng đội, NXB Hội nhà văn, 6-2012

Hai mươi mốt muôn năm

1.
21 = 20 + 1
hai mươi thêm một
là hai mươi mốt
1975
1996
muôn năm chiến tranh
muôn năm hòa bình
muôn năm tôi
muôn năm anh
muôn năm Hồ Chí Minh
muôn năm màu đỏ
muôn năm máu
muôn năm xác chết
muôn năm hài cốt
muôn năm nước lạnh
muôn năm
muôn năm năm

thêm một
là thêm một năm
dài thêm ba trăm sáu mươi lăm ngày
dài con dài cái
dài ngày thiếu gạo
dài ngày há miệng không có cái chi nuốt
nói thiệt
tới đây hôm nay lúc này đây
tôi đuối
tôi luỵ
tôi quỵ
tôi lết
trệt

ngoài trời
cây không có gió
lá im
không tiếng chim

2.
hai mươi mốt năm
chiến tranh đã qua
người đàn bà già chết khô
chiến tranh đã qua
những nấm mồ
không xương cốt
quạ

chiến tranh đã qua
thằng hề rửa sạch mặt
đi bán kẹo kéo nuôi con
chiến tranh đã qua
thằng điên thắp ba cây hương soi gương van vái mình

chiến tranh đã qua
người lính bỏ ngũ
lên núi đào sắt gỉ
lựu đạn nổ
cụt một cánh tay

chiến tranh đã qua
tôi ngồi một chỗ
đêm giật mình nghe bom nổ trong đầu
thấy thằng bạn chết
xác phơi ba ngày giữa nắng

chiến tranh đã qua
anh em bạn bè quen biết
mỗi đứa một chỗ
đứa ngó cây
đứa ngó nhà
đứa ngó đá
đứa ngó đất
đứa ngó trời
đứa cười
đứa khóc
đứa lăn lóc
đứa lặn hụp
đứa tỉnh
đứa say
cầu cho đứa nào sau này chết cũng êm thắm

3.
còn tôi
tôi ngó hai bàn tay tôi
rồi ngó trước mặt
ngó sau lưng
đêm mưa không hết
có tiếng chẻ củi ở nhà bên cạnh

Vỹ Dạ ngày 26 tháng 4 năm 1996

TRẦN  VÀNG SAO

Nguồn: Gọi tìm xác đồng đội, NXB Hội Nhà văn, 6-2012

                                          (...)

------------------------------------------------------------

            trích một phần từ blog Phan Nguyên

==============================