" Đọc Thơ Thế Phong Không khác Gì Đánh Vật Với Ngôn Ngữ ..." / Nguyễn Thanh Nhã (Cánh Đồng Ký Ức/ Nguyễn Thanh Nhã/ nxb Hội Nhà Văn, Hà Nội 2007.)

Thứ Bảy, 12 tháng 9, 2015

"... ĐỌC THƠ THẾ PHONG KHÔNG KHÁC GÌ ĐÁNH VẬT VỚI NGÔN NGỮ ..." / 'Cánh Đồng Ký Ức/  Nguyễn Thanh Nhã " ( Nxb Hội Nhà văn VN , Hà nội , 2007)

cánh đồng ký ức / nguyễn thanh nhã

nxb hội nhà văn, hà nội, 2007

             "đọc thơ thế phong không khác gì                                        đánh vật với ngôn ngữ ..."

                                                 nguyễn thanh nhã

                                          Thế Phong + tác phẩm xuất bản, tái bản sau 1975 ở Saigon.  

                                                                   (tr. 252 CÁNH ĐỒNG KÝ ỨC/ NGUYỄN THANH NHÃ)

                                                                       

                                              

              " Thơ Thế Phong thuộc dạng 'thơ khó đọc', không phải văn Tây; mà cũng phải văn Tàu.  Lối thơ  lục cục lùng cùng như số phận của anh vậy.  Đọc thơ Thế Phong không khác  gì đánh vật với ngôn ngữ; thơ không giống một ai xưa nay -- như đô vật (võ sĩ) gặp một đối thủ rất ';kỵ giơ', không thuộc một lò (môn phái) nào mà ta đã nếm mùi .  Để hiểu anh; đi được vào hồn thơ anh ( du ngoạn theo cái áo -- cái hình tượng thơ mà thi sĩ sáng tạo ra ấy)-- với thơ Thế Phong phải là một hành trình cuốc bộ, trèo đèo, lội suối, qua biển đường đời; để vượt bức tường của 'Thằng phải gió' rất nhọc nhằn; nhưng không kém phần kỳ thú ... -- nếu ta để ý, biết 'ngó' một chút sẽ thấy cái TÂM  của hắn ta;  'hảo' với cái hồn của hắn ta, 'hay' cái chữ nghĩa của hắn ta uyên thâm và mê ly, 'đẹp' cách diễn đạt hình tượng thơ của Thế Phong rất  lạ ..."                          - NGUYỄN KHÔI - ( Hà nội)

    Tôi quen anh Thế Phong cũng như nhiều nhà văn, nhà thơ khá; nhờ mối tình thơ buộc lại với nhau, dù kiến thức thơ văn của tôi, so với anh có một khoảng cách nhất định -- vì anh đã hành nghề viết báo, viết văn từ 50 năm về trước-- còn tôi chỉ nhập môn văn thơ mới đây thôi.

     Tên khai sinh của anh là Đỗ Mạnh Tường.  Sinh ngày 10- 7- 1932 tại Yên bái; trong giấy tờ tùy thân 1936.  Ngoài bút hiệu Thế Phong thường dùng; còn có các bút hiệu khác; TƯƠNG HUYỀN - ĐƯỜNG BÁ BỔN - ĐINH BẠCH DÂN -  "THẾ NHẬT" .(tác giả TTKH, Nàng là Ai? / bút hiệu này chung với Trần Nhật Thu.)

      Mới 20 tuổi, Thế Phong đã có truyện ngắn  Đời Học Sinh đăng trên báo TIA SÁNG ở Hà nội, với bút danh TƯƠNG HUYỀN.  Và, chỉ hai năm sau, anh đã có truyện dài in ở Sài gòn Tình Sơn Nữ (1954)-- tới nay Thế Phong đã có 50 tác phẩm, đủ thể loại : thơ, truyện, phê bình văn hộc, khảo luận, dịch thuật,  đăng ký tại Cục Bản Quyền. (*)  -- đủ thấy kiến thức văn học [của] ngòi bút đa năng chuyên nghiệp.

-------------------

*  Giấy chứng nhận bản quyền , số 341 VH/BQ/ ĐD do Cục Bản QuyềnTác Giả/ bộ Thông Tin cấp, tại Hà Nội ngày 15 tháng 8 năm 1996 --  chủ sở hữu 50 TÁC PHẨM CỦA TÁC GIẢ ĐỖ MẠNH TƯỜNG (bút danh: Thế Phong, Đường Bá Bổn, Đinh Bạch Dân. ) (Bt)

     Cũng từ 1952, Thế Phong đã bước vào  làng báo.  Ở Hà Nội bấy giờ, anh cộng tác với nhật báo Tia Sáng, Giang Sơn; phóng viên báo Thân Dân, Dân Chủ,-- anh còn viết cho tạp chí Quê Hương.

    Tháng 5/ 1954 , khi đã vào; anh bắt đầu làm chủ nhiệm tuần báo Mạch Sống

[Dương Hà chủ bút ]  ra được một số rồi đình bản cuối năm 1955.

 Thế Phong cộng tác với nhiều tờ báo, tạp chí khác: Đời Mới - Nguồn Sống Mới- Văn Nghệ Tập San - Văn Hóa Á Châu - Tân Dân - tạp chí Sống - Sinh Lực - Đời - nhật báo Sống -  nguyệt san Trình Bầy - nhật báo Tiền Tuyến -  Sóng Thần - Lý Tưởng 
(nguyệt san Không Lực VNCH) v.v ...  Về tác phẩm ngoại ngữ, Thế Phong đã đăng truyện ngắn Les Immondices dans la banlieue trên báo Le Monde Diplomatique ( Paris, 12/ 1970) ; đăng thơ trên tạp chí TENGGARA [Đại học Malaya/ Malaysia ]  tử 1968 đến 1972; sau in lại thành sách [vào 1971 ] tại Sài gòn . [ Asian Moning, Western music/ poems by The Phong - translated by Dam Xuan Can.] 

                                                                    một trong nhiều sách của thế phong 

                                                                   ( đàm xuân cận chuyển dịch anh ngữ) đã bị

                                                                 amazon.com - rulon-miller books - abbebooks.fr

                                                        - worldcat - biblio - perpustakaan/  universiti malaya-  v.v , 

                                                                              phát tán bán trên mạng. toàn cầu. .

                                                                    The Rubbish tip outside the city

                                                                             được rao bán ở Hoa Kỳ: 

                                                                    650 usd/ cuốn + 9 usd.shipping

Thephong by Thephong: The writer, the work, the life 

     rao bán ở Anh quốc:(UK)

                                                                                             (ảnh: Internet)  

     Từ 1959 - 1975, anh chủ trương nhà xuất bản Đại Nam Văn Hiến -- và , đã in một số tác phẩm của các nhà văn quen thuộc thời ấy: Thế Nguyên-- Khải Triều--  Cao Mỵ Nhân-- Triều Đẩu-- Mai Lâm-Nguyễn đắc Lộc--  Cao Đan Hồ (Cao Thế Dung) -- Chu Vương Miện-- Đinh Xuân Cầu-- Ninh Chữ,--Tạ Quang Trung--  Sao Trên Rừng ( Nguyễn Đức Sơn) -- Bùi Khải Nguyên  v.v... 

     Thế Phong có cũng không ít tác phẩm được chuyển dịch ra Anh ngữ, Pháp ngữ có giá trị.  Các tác phẩm khác như truyện dài, truyện ngắn, tự sự,  khảo luận, dịch truyện các nhà văn nước ngoài-- anh đã in, phát hành hàng chục cuốn; trong đó có  Chiệu Niệm 4 Nhà Văn Sài Gòn/  Vũ Hoàng Chương - Đinh Hùng - Nguyễn Đắc Lộc - Tam Lang, thêm Hàn Mặc Tử, Nhà Thơ Siêu Thoát và  Cuộc Đời Viết Văn, Làm Báo:Tam Lang/ Tôi Kéo Xe -- mới in trong, 5, 6 năm trở lại đây, được nhiều đón đọc; nhất là giới trẻ.

     Riêng về thơ : Nếu Anh Có Em Là Vợ , tập thơ đầu tiên in 1959 ; năm 1996 được Nxb Văn học, Hà Nội, tái bản ; tiếp đến là : Sai Biệt- Vương Miện Mai A - Cho Thuê Bản Thân - Trước Mắt Nhìn Thi Sĩ - Đàn Bà & Tổ Quốc - Thơ Làm Lớn Dậy Con Người -   Việt Nam, Vùng Trời Lửa Đạn - Nam Việt Nam, Đứa Trẻ Thơ Của Vú Em Huê Kỳ .  Các tác phẩm này đều viết tại Sài gòn từ 1959 đến 1972.

     Tác phẩm văn xuôi mới nhất của Thế Phong, Hà Nội 40 Năm Xa ( Nxb Thanh niên, 1999), với dạng bút ký -- khi anh là thành viên trong phái đoàn văn nghệ sĩ miền Nam, dự hội nghị Les Temps des Livres, ở Trung tâm Ngôn Ngữ & Văn Minh Pháp  tại Hà Nội.  Đây là lần đầu tiên, anh trở về thủ đô , sau 40 năm xa cách.

                                                                ***

    Từ ngày thân nhau, anh đã tặng tôi một số tác phẩm, gồm thơ, khảo luận, truyện vừa, truyện dịch, Nhưng xin thú thật; vì có nhiều tư liệu các nhà thơ, nhà văn, thân hữu; nên, tác phẩm của anh, tôi chưa đọc hết.  Trong lứa  tuổi cắp sách đến trường trước đây; tôi tin rằng không ai không biết bài thơ tình Hai sắc hoa ti gôn -- mà tác giả lai có tên T.T.KH.  bí ẩn. Và; cũng vì cái tên bí ẩn này; mà có một thời, các nhà văn tên tuổi, đoán già đoán non -- gán cho ông này, bà kia -- nhưng rồi chẳng đi vào đâu cà.  Tác giả chỉ là cái bóng vô hình ở phương trời xa xăm nào đó.  Đây chính là một nghi án văn học, [đã] gần nửa thế kỷ qua chưa ai giải mã được.

    Bỗng nhiên, tác phẩm TTKH, Nàng là Ai? ra đời, của tác giả THẾ NHẬT (bút danh khác của THẾ PHONG và Trần nhật Thu); sách do nhà xuất bàn Văn hóa - thông tin tái bản .( Hà nội, 2001.)  [ấn bản đầu cũng do nxb Văn hóa in năm 1994.] Tác giả đã đã mở toang cánh cửa nghi án này, với những chứng cứ xác thực, dày công sưu tập; đủ sức thuyết phục mọi người lâu nay băn khoăn, thắc mắc vể xuất xứ bài thơ HAI SẮC HOA TI GÔN TUYỆT VỜI, nói ở trên. 

      Sở dĩ tôi nói tác giả đã dày công; vì 2 nhân vật trong cuộc tình dở dang này trọn đời; chưa [được] tiết lộ với ai -- về người yêu dấu của đời họ; vì một lý do tế nhị, là mỗi bên đã có gia đình riêng -- và, giờ đây một người đã qua đời; một người đang ở xa Tổ quốc.  Cả 2 chỉ gặp nhau một lân; khi đôi mái đầu đã lấm tấm hoa râm, rồi xa nhau vĩnh viễn.

      Khi xem tác phẩm T.T.KH., Nàng Là Ai? của Thế Nhật; điều bất ngờ đối với tôi; người tình của tác giả bài thơ HAI SẮC HOA TI-GÔN, không xa lạ gì với chính trường miền Nam, dưới thời chế độ cũ.  Theo lời người bạn thời đó, một ký giả cho tôi biết rất rõ : đó là luật sư LÊ NGỌC CHẤN , nhà ở vùng Phú Nhuận trước đây  (tôi quên tên đường)  -- thế mà ai biết được  chính ông là vai chính trong cuộc tình dang dở ấy.  Ông đã kết đôi với bà TRẦN THỊ VÂN CHUNG , chính là người có bút danh bí ẩn T.T.KH.  ( hiện nay sống ở Pháp).  Bà còn bút danh  khác là Vân Nương.  Trang cuối tác phẩm của Thế Phong còn cho in bài thơ VÀO THU của bà Vân Nương; cả thủ bút mới sáng tác năm 1993.

                                               "...Thế Phong còn cho in bài thơ' Vào thu'

                                                                     của bà Vân Nương cùng thủ bút mới sáng tác năm 1993 ...".

                                                    (tr. 246  CÁNH ĐỒNG KÝ ỨC)

     Một công trình sưu tập khác của Thế Phong cũng không kém phần giá trị -- tác phẩm HÀN MẶC TỬ, NHÀ THƠ SIÊU THOÁT.  Tôi cũng có không ít tư liệu về nhà thơ  họ Hàn  -- nhưng khi xem tác phẩm của anh; rất đầy đủ và xác thực.  Cuộc đời văn chương cũng như các mối tình của Hàn Mặc Tử; được anh kể có nhiều tình tiết; mà, tôi chưa thấy tư liệu nào nói đến.  Anh còn sâu sắc trong cảm nhận thơ Hàn; cũng như tâm trạng khắc khoải, đau đớn của nhà thơ-- và, những người yêu say đắm thơ [lẫn] con người [tác giả] đang mang chứng bịnh ngặt nghèo; dù biết rằng không thể nào chung sống.

    Trong tập HÀ NỘI 40 NĂM XA, Thế Phong đã dẫn dắt người xem hồi tưởng lại từng con đường, góc phố của thủ đô,; thời còn mang dáng dấp cổ xưa -- cảm nhận sự thay đổi một cách tinh tế, dù trải qua 40 năm xa cách, anh mới trở lại lần đầu.  Sự thay đổi cảnh vật; và, cả con người, là chất liệu cho ngòi bút diễn tả sinh động; đúng như lời  nhận xét [của] nhà văn Hoàng Lại Giang,

     " Với HÀ NỘI 40 NĂM XA, tôi thấy Thế Phong có sự xông xáo; cách viết bộc trực như lối sống của anh, có người ưa, kẻ không ưa.  Dầu sao, đọc anh vẫn bị cuốn hút từ chuyện này sang chuyện khác; đôi khi tưởng thiếu mạch lạc, nhưng vẫn bị anh dẫn dắt.  Qua đây, ta lại thấy một 'Hà nội 40 năm xa' vẫn là Hà nội của bạn bè, tình nghĩa thủy chung; một Hà nội đã và đang chuyển mình.   Bạn bè, đồng nghiệp vẫn có cái gì đó thiêng liêng; dù trong cảnh túng bấn hay đã được cải thiện đời sống ..."

                                                      hà nội 40 năm xa/  thế phong

                                                                          (nxb thanh niên tái bản, hà nội, 2006)

 
                                                                 ***

    Đọc thơ Thế Phong, tôi xin trích một đoạn viết về tác phẩm, của nhà thơ Nguyễn Khôi ở Hà nội,

     " Thơ Thế Phong thuộc dạng 'thơ khó đọc'; không phải văn Tây,;mà, cũng chẳng văn Tàu.  Lối thơ ta lục cục lùng cùng như số phận của anh vậy.  Đọc thơ Thế Phong; không khác gì đánh vật với ngôn ngữ thơ không giống một ai xưa nay -- như đô vật (võ sĩ) gặp một đối thủ rất 'kỵ giơ' không thuộc một lò (môn phái) nào mà ta đã nếm mùi ...

     Để hiểu anh; đi được vào hồn thơ anh ( du ngoạn theo cái áo -- cái hình tượng thơ mà thi sĩ sáng tạo ra ấy) với thơ Thế Phong phải là một  hành trình cuốc bộ; trèo đèo lội suối, qua biển đường đời; để vượt qua bức tường của 'Thằng phải gió' rất  nhọc nhằn; nhưng, không kém phần kỳ thú ...; nếu ta để ý biết 'ngó' một chút, sẽ thấy cái TÂM  của hắn ta; 'hảo' cái hồn của hắn ta uyên thâm và mê ly, 'đẹp' cách diễn đạt hình tượng thơ của Thế Phong rất lạ.

     Để tìm thấy cái hay, cái đẹp, hồn, ý  của nhà thơ; tôi cảm thấy nên mượn mấy dòng này trong 'bài mở đầu' tập thơ NẾU ANH CÓ EM LÀ VỢ, có tựa đề MAI A HOANG TÍM cũng đã đủ biết được thi tài của tác giả -- và, cũng có thể gọi là 'Tuyên ngôn của Thế Phong', khi đặt bút làm thơ.

     "...Đến người làm thơ, quan niệm của một người làm nghệ thuật.  Đầu tiên, thơ là một lẽ tổng hợp của độ bứt nghệ thuật.  Nó là kết quả của rung động, xác kiến, hoà hợp, đãi lọc; trước khi đến hay và định đề kinh cầu cuộc sống là một.  ..."

     Với những dòng thơ sau đây của anh; là kết quả của rung động, xác kiến, hoà hợp, đãi lọc đến hay -- của Thế Phong,

                         Qua đêm dài thao thức

                         Hôm nay tôi đến miền Trung

                         Quê hương xứ sở thân gầy

                         Của vùng chạy dài theo ga xe lửa

                         Nha Trang, Ninh Hòa, Đại Lãnh, mũi Varella

                         Tôi thao thức đêm qua không ngủ

                         Tôi yêu từng sợi cỏ gianh

                         Từng ngự trị mái nhà lụp xụp

                         Theo hàng ga chuyển bến Tour Chàm

                            ......................................

                          Chiều nay lại ghé Nha Trang

                          Nhớ sao cho hết đường mòn miền núi

                          Qua đường hầm xe lửa Ninh Hòa- Varella

                          Thì sao mà quên cho hết

                          Dáng người xứ Huế áo đỏ chiều qua 

                                trích QUÊ HƯƠNG XỨ SỞ THÂN GẦY

     Một ngày năm 2002; tôi [Ng.thanh Nhã] và các bạn nhà văn, nhà thơ Lữ Quốc Văn, Mai Anh, Thế Phong, Hoàng Vũ Đông Sơn, Trần Thiện Hiệp và vợ, Bùi Đức Dung, Lê Phổ Đức và vợ + con, cô Hồng Ngọc -- tổ chức chuyến tham quan, vãn cảnh Hà Tiên -- từ đó, mối tình thơ văn giữa chúng tôi ngày thêm khắng khít.

     Để kỷ niệm giao tình giữa tôi và anh THẾ PHONG; tôi viết tặng anh bài thơ pha chất 'tếu';  trong chuyến du lịch Hà Tiên:

                                                  PHONG 'PHẢI GIÓ' (*)

                                   Chữ PHONG' phải gió' không anh?

                                   'TTKH' chuyện tình áng văn

                                   Gây báo sóng vỗ, mưa giông

                                   MẠNH văn hư thực đã thành tiếng vang

                                       'TI-GÔN' mấy sắc tặng nàng

                                   'NẾU EM LÀ VỢ' muộn màng không anh?

                                   'TAM LANG' 'CHIÊU NIỆM NHÀ VĂN'

                                   'CÔ GÁI NGHĨA LỘ' thế chàng gặp chưa?

                                   Văn thơ tác phẩm truyện vừa

                                    ĐỔ TƯỜNG nghiêng tách chẳng chừa nường đâu?

                                    Cái hình khắc khổ bìa sau

                                    Nụ cười hóm hỉnh hàm râu bậc thầy.

                                           10.12. 2002

                                         NGUYỄN THANH NHÃ

              ---

              * nhà văn Thế Phong trước 1975 ; trong giới nhà văn, nhà báo đặt  [sước danh] ''Thằng Phải Gió' -- hình như có bút hiệu  trùng  tên; hay, đặc thù của nhà văn TP.  Những chữ hoa trong bài thơ là họ, chữ đệm, tên; và tựa tác phẩm của nhà văn  Thế Phong. 

                           (Chú thích: Nguyễn thanh Nhã- tr. 251)

                                                         

                                                

                                                                                    nxb hội nhà văn, hà nội  xuất bản ,2007.

                                                                   

                                                                            Nguyễn thanh Nhã  [1937-       ]

                                                                                     chụp chung với nhạc sĩ Nguyễn văn Tý

                                                              ở Tân Định 18.11. 2000.

                                                          ( tr. 104  CÁNH ĐỒNG KÝ ỨC / NGUYỄN THANH NHÃ

      VÀI DÒNG TIỂU SỬ NGUYỄN THANH NHÃ

  (1937-  )  Tên chính lấy làm bút hiệu của nhà thơ, nhà văn; kiêm nhà nhiếp ảnh 'tài tử'-- trước còn có tên Nguyễn thanh Nhàn.  Quê gốc xã Trường thạnh, huyện Châu thành,tỉnh Cần thơ. (nay là quận Cái Răng, Ninh kiều, Cần thơ.)

     Ấu thời vất vả, lao đao.  Tuy là người rất siêng năng, cần cù -- và, rất ham đọc; nhưng chỉ được học cấp tiểu học trường làng. Sau, vì sinh kế; tiếp đến loạn lạc, phải bỏ ngang, sau này tự học là chính.  Từng cùng các anh ruột tham gia kháng chiến,.  [Cũng] từng phụ giúp nhà chủ, để học  sửa chữa máy móc. Đã từng làm chuyên viên âm thanh cho các gánh hát Minh Chí , Việt Hùng, Thanh Minh-Thanh Nga, Hương Mùa Thu.. cùng họ đi lưu diễn khắp miền Lục tỉnh (Nam bô  và cả miền Trung. [Trung bộ.]

     Vốn đam mê văn chương nghệ thuật, biết làm thơ , từ rất trẻ.  Nguyễn thanh Nhã sáng tác khá nhiều.  Bất cứ ở đâu, thời gian nào -- nhà thơ cũng lưu dấu bằng những vần thơ; tuy không trau chuốt, nhưng uyển chuyển, sinh động.

    Thời gian sau, Nguyễn thanh Nhã  trở thành nhà kinh doanh tái cán. Bước vào kỷ nguyên mới 2000, nhà thơ Nguyễn thanh Nhã có chuyển hướng, thích viết văn xuôi.   Tác phẩm văn đầu tay ra đời nhan đề

' Cánh đồng ký ức' có nội dung phân chia rõ ràng : nửa tâm sự, nửa dành cho việc sưu tập viết về tiểu sử ngắn, gọn của một số thi văn sĩ; với tất cả lòng chân thành. 

     Và, nhất là có cái tâm trung hậu của tác giả, đã toát lên điều đó, trên những trang viết.

     Tác phẩm chính:  Bến sông chờ ( thơ, 1995) - Chiều trên quê hương (thơ, 2005)- Cánh đồng ký ức ( văn, sưu tập, 2007) - Dòng sông kỷ niệm ( 2007) - Hương thời gian ( 2008)- Văn thơ  3 miền ( 2010) - Quê hương & Nỗi nhớ ( thơ, 2008) ... 

   NHƯ HIÊN
 Nguyễn Ngọc Hiền

           +
THANH VÂN
 Nguyễn Duy Nhường 

  (tr. 230  TỪ ĐIỂN NHÂN DANH & ĐỊA DANH VĂN HÓA VN/   NHƯ HIÊN+ THANH VÂN )

  .( Saigon- Viet Nam xb, Saigon 2015 / phổ biến hẹp.)  

---------------------

  bài đăng lại

------------------