VIRGIL GHEORGHIU: về nhà thơ nữ ý nhi [ hoàng thị ý nhi 18-9- 1944

Thursday, 30 July 2015

Ý Nhi

http://phannguyenartist.blogspot.com/

Ý Nhi

Tên thật: Hoàng Thị Ý Nhi

(1944 - ........) Quảng Nam

Nhà thơ, Nhà văn

Dưới chân chị
cuộn len
như quả cầu xanh
đang lăn
những vòng chậm rãi

“Viết văn là công việc của một người. Còn Hội Nhà văn phải thực sự là một hội nghề nghiệp, một nghiệp đoàn của những người viết văn. Hội phải tự lo kinh phí để hoạt động, và Hội phải có trách nhiệm bảo vệ nhà văn cùng thành quả lao động của họ”

Ý Nhi

Nhà thơ Ý Nhi tên thật là Hoàng Thị Ý Nhi, sinh tại thị xã Hội An tỉnh Quảng Nam trong một gia đình có truyền thống nho học,
là con gái lớn của giáo sư Hoàng Châu Ký, một người hoạt động cách mạng đồng thời là một nhà nghiên cứu nghệ thuật Hát Bội.

Lớn lên tại Hà Nội và tốt nghiệp cử nhân khoa Ngữ Văn, Đại học Tổng hợp Hà Nội năm 1968, Ý Nhi kết hôn với giáo sư Nguyễn Lộc, giảng dạy văn học cổ Việt Nam thế kỷ 18, 19, cũng là người nghiên cứu nghệ thuật Hát Bội và một trong những người sáng lập Trường Đại học Văn Hiến.

Cùng với Nhà thơ Nguyễn Duy, Thanh Thảo, Ý Nhi thuộc thế hệ nhà thơ thực sự nổi bật sau chiến tranh với những cách tân hiện đại, làm mới thơ Việt về cả nội dung lẫn hình thức. Chị cũng đã viết một số truyện ngắn với tập Có gió chuông sẽ reo, đã từng là một nhà báo và cán bộ biên tập ở Nhà xuất bản Hội nhà văn.

Hội viên Hội nhà văn Việt Nam, Ý Nhi đã xin ra khỏi Hội từ năm 2002.
Hiện sống và làm việc tại Thành phố HCM

Tác phẩm đã xuất bản:

Thơ

Đến với dòng sông
(thơ), Nhà xuất bản Tác phẩm mới 1978

Cây trong phố chờ trăng
(thơ - in chung với Xuân Quỳnh)
Nhà xuất bản Hà Nội 1981

Nỗi nhớ con đường
(thơ - in chung với Lâm Thị Mỹ Dạ)

Nhà xuất bản Văn học 1984

Người đàn bà ngồi đan
(thơ), Nhà xuất bản Tác phẩm mới 1985
(Giải thưởng Hội nhà văn Việt Nam 1985)

Ngày thường
(thơ), Nhà xuất bản Đà Nẵng 1987

Mưa tuyết
(thơ), Nhà xuất bản Phụ nữ 1991

Gương mặt
(thơ), Nhà xuất bản Trẻ 1991

Vườn
(thơ), Nhà xuất bản Văn học 1998

Thơ tuyển
Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2000

Ý Nhi tuyển tập
Nhà xuất bản Hội Nhà văn 2011

Tập truyện

Có gió chuông sẽ reo

(Tập truyện ngắn)

Nhà xuất bản Trẻ 2014

ý nhi [i.e. hoàng thị ý nhi 18-9- 1944- ]

Trang thơ Ý Nhi

Người lính

Trên con đường từ mặt trận đến mặt trận

người lính đi qua một thành phố lớn

Cái thành phố khổng lồ

rối ren

náo động

bỗng hiện ra tĩnh lặng trước đời anh

cây bên đường

im phắc một màu xanh

toa xe điện như trôi

giữa lòng đường phố hẹp

không có tiếng động cơ

xe lao đi vun vút

và bao người bước lặng dưới nhà cao

họ khóc cười, chia biệt, đón chờ nhau

anh cảm biết mọi điều qua ánh mắt

nhưng những lời chuyện trò

anh không nghe thấy được

anh không nghe tiếng khóc tiếng cười kia

Ôi cuộc đời thường nhật đã hiện ra

đúng như thể bao lần anh mong mỏi

nhưng đó là giấc mơ

đó là điều anh chưa thể tới

chưa bao giờ anh có đủ thời gian

Trong những lán che

trong những căn hầm

anh qua tháng ngày của mình trong đạn lửa

trong cơn sốt

trong cái đói dày vò

trong làn súng kẻ thù đe dọa

anh giữ nơi tay ngọn cờ xung trận

anh nghĩ đến cái chết

như đã bao lần nghĩ về cách sống

Tiếng còi tàu vang lên

như tiếng còi báo động

anh quay nhìn thành phố

và thoáng qua gương mặt anh lời từ biệt

Ở cửa ga

người soát vé vừa giúi vào tay anh mảnh bìa con vừa thét to

giải thích

đó là chứng từ thanh toán của chuyến đi

anh mỉm cười

hờ hững nhét mẩu vé tàu vào túi ngực.

2/1984

Nhà văn Nguyên Hồng

Năm 1976

trên chuyến tàu Hà Nội-Hải Phòng

tôi đã gặp nhà văn

giữa đám đông hành khách

ông thét gọi người quen

tiếng vang suốt cả toa tàu

Trán đẫm mồ hôi

tay khư khư ôm chiếc túi cũ sờn

ông giống như một viên chức bậc trung

giữa đường công vụ

một lão nông về quê

sau chuyến đi xa

một kẻ lang thang tìm đất mới

Không chống can và ngậm tẩu

khủng khỉnh bàn đến các món ăn,

rượu ngon và từ ngữ

không chạy nhông trên các diễn đàn

rao giảng văn chương

không làm bộ trầm tư, cao ngạo

nhà văn Nguyên Hồng

đi trên các chuyến tàu

trán đẫm mồ hôi

tay khư khư ôm chiếc túi cũ sờn

như một viên chức bậc trung giữa đường công vụ

một lão nông về quê sau chuyến đi xa

một kẻ lang thang

tìm đất mới

với giọt lệ lớn nằm dưới đáy đôi mắt đang nheo cười.

7/1986

Nguyễn Du, 1813

Năm 1813, Nguyễn Du trở lại Thăng Long, chuẩn bị cho chuyến đi sứ sang Trung Quốc, dưới triều Nguyễn. Bấy giờ Nguyễn Du đã ngoài bốn mươi, đã chứng kiến sự thay đổi của 3 triều đại phong kiến, sự đổ vỡ, tàn lụi của chính gia đình ông, một gia đình quan lại lớn, gắn bó với các triều đại ấy.Sự hưng phế, mất còn của các triều đại, cảnh bể dâu của đời người là nỗi buồn lo, day dứt khôn nguôi trong thơ Nguyễn Du lúc này.

Chúng tôi thử sắp xếp lại các ý tứ, câu chữ trong thơ ông, gắng hình dung ra khuôn mặt tinh thần của nhà thơ-chứng nhân của thời đại mình

Không giã biệt

không gặp gỡ

ta bước trên lối cũ

như khách lạ

Khí lạnh ban đêm dồn hết vào một người

chiếc khăn thâm nhỏ hẹp xổ tung

tóc bạc bơ phờ trước gió

suốt đời chỉ một mối u hoài

Tháng năm trôi qua như giấc mộng

mà nào như giấc mộng chàng Lư

ta lênh đênh góc bể

chân trời

ta là người bệnh không có thuốc

kẻ đói không có cơm

dùng sách làm gối tựa

khi đau yếu

uống rượu

cho bớt vẻ xanh xao

một mình khêu ngọn đèn trong đêm đã bắt đầu dài.

Không ai trói buộc

không ai gông cùm

không ai đánh đập

không ai chửi mắng

sao ta sống như trong lồng cũi

Sao ta không thể rượu say như người ta vẫn uống

không đi săn như người ta vẫn đi săn

không thể yên lòng

ngồi nghe các ca nữ đàn hát trước đèn nến

không thể vui ngắm cúc đầu thu

không thể hái bông sen bên hồ

mà lòng không vướng bận.

Ta sinh ra nào có tướng công hầu

mà lận đận mãi chốn bụi trần

không sao gỡ được

ta chờ đợi điều chi

mong mỏi điều chi.

Nào còn đâu những lâu đài đồ sộ nghìn xưa

những thành quách

tưởng muôn đời bền vững

ta bước giữa những con đường mới

những đền đài mới

lòng kinh sợ

như đứa trẻ đi trong mưa lạc lối.

Những bạn bè cũ đã cáo qua

ăn măng trúc măng mai ngồi câu bên sông vắng

làm thơ thưởng hoa

làm thơ vịnh nguyệt

coi cuộc đời như phù vân

Các bạn gái ngày xưa

nay tay dắt tay bồng

vẻ đẹp chóng tàn phai

không ai còn mặc áo màu thiên thanh

không ai còn cài hoa lên tóc

không ai còn hát bài hát cũ

Đường dài

trời đã về chiều

tìm đâu ra bạn mới

ta chờ đợi điều chi

mong mỏi điều chi.

Chợt nhớ người hát khúc ly tao bên sông

bờ cỏ đầy hoa lan hoa chi

nhưng nghìn thưở

ai thương người tỉnh một mình

bao nhiêu năm sau ta còn gặp bọn thượng quan Ngận Thượng

nước mỗi dòng

thăm thẳm sóng Mịch La

bao nhiêu năm sau tưởng còn thấy ngọn cờ

buổi Hàn Tín cầm binh lên phương bắc

nhưng mấy ai

lúc hiển vinh

còn nhớ ơn kẻ cứu giúp mình

nỗi oan cừu dễ chi tan được

mấy ai hát như nàng Ngu Cơ

lúc kề bên cái chết

ai gảy đàn lúc lâm hình như Thúc Dạ

ai biết vui như Vinh Khải Kỳ đi mót lúa

ai uống rượu tựa Lưu linh…

Hàng nghìn năm

còn lại mấy tuổi tên

trên mặt đất đầy việc dữ

ta chờ đợi điều chi

mong mỏi điều chi

Cả kinh thành đêm nay chỉ một mình ta

không bạn hữu

không trăng

không rượu đắng

ta còn chờ đợi chi

còn mong mỏi điều chi

mắt mở trừng trừng

luống tưởng bao chuyện trước

Ta như người gảy đàn sau tháng ngày tan hợp*

mặt đã võ vàng

áo quần rách nát

không lìa khúc đàn xưa.

12/1983

*Chỉ cô Cầm, người ca nữ trong bài thơ Long thành cầm giả ca.

Nhớ Hải Phòng

Sau những căn nhà kia
sau những bến sông kia
sau những con tàu lô nhô ngoài cảng
tuổi thơ xa tít tắp

Thưở ấy
tôi mặc áo rộng thùng thình
tóc tết đuôi sam
thưở ấy
tôi đi lang thang giữa thành phố của mình
chưa biết đến niềm vui làm ta rơi nước mắt
chưa có nụ cười nào
xa xót nở trên môi

Lời ca của ngày xưa tôi đã quên rồi
giữa bao bài hát mới
bao màu hoa
đã che khuất một màu hoa dại
ngọn sóng trắng buổi nào
vùi lấp giữa ngàn khơi
tiếng còi tàu vang suốt tuổi thơ tôi
đã chìm lẫn giữa ồn ào, náo động
tôi đi giữa cuộc đời
giữa muôn nghìn mất, còn, chết, sống
nào nhớ gì ngày tháng đã xa xôi

Sao hôm nay tôi muốn được là tôi
với tóc tết đuôi sam
với áo rộng thùng thình
đi lang thang qua phố nhà sông nước
được nhìn thấy tuổi thơ xa tít tắp
đang mỉm cười
tha thứ
chở che.

9/1982

Đôi khi

Đôi khi
ta như chiếc gàu thả sâu trong lòng giếng
cứ va đập
va đập mãi
vào bờ đất
cho đến hồi
chỉ còn lại
một vốc nước nhỏ

Đôi khi
ta như đứa trẻ bán hủ tiếu rong
tay cứ gõ hoài hai thanh gỗ mỏng
rồi mải lắng nghe
cái âm thanh khô giòn quen thuộc ấy
ta đã quên chuyến đi
đã thôi chờ đợi
tiếng gọi của khách hàng

Đôi khi
ta như người leo núi rủi ro
không phải vì kém cỏi
không phải vì thiếu lòng can đảm
nhưng mà núi lở
nào ai có thể
bám vào khoảng không

Đôi khi
thèm nhớ tuổi mười lăm
qua phà Bính
đi xe ngựa về Thủy Nguyên
hát bài hát buồn
khi chưa biết nỗi buồn

Đôi khi
chợt ứa tràn nước mắt.

6.Thơ về Marina Xvetaeva

Xvetaeva-người yêu

Chưa một lần gặp gỡ
giữa bao nhiêu hỗn tạp của đời
bà nghe vang lên một cái tên yêu dấu
và đôi môi run rẩy
thầm thì nhắc lại

Chưa một lần gặp gỡ
hằng đêm
bà nguyện cầu bình yên
cho người ấy

Chưa một lần gặp gỡ
khóc lặng lẽ dưới hàng cây xuân
và muốn áp khuôn mặt mình
vào cỏ

Chưa một lần gặp gỡ
bà khước từ mọi mối tình khác
như một người hoàn toàn hạnh phúc
như một kẻ hoàn toàn vô vọng

Chưa một lần gặp gỡ
bà gắn mối tình của mình
cùng tình yêu cay đắng với nước Nga

Bà đi đến cuộc trùng phùng
trên đôi chân
rớm máu

Xvetaeva-người mộng du

Có thể đi trên gờ tường
có thể xuyên qua rào chắn
có thể bước ra khoảng không
con đường của bà không ai đến được

Một mình trong đêm nguyện cầu
một mình trong đêm đau đớn
một mình chở che
một mình ẩn trốn
thế giới chết lặng rồi
riêng bà còn thức đêm đêm

Riêng bà khóc thương trái đất
trong giấc mơ thiên đường
riêng bà làm ánh hoàng hôn
kiệt lực đuổi theo
một ban mai không bao giờ gặp

Xvetaeva-người mộng du
người đánh thức
người đưa dẫn tôi
trên con đường độc đạo

Tưởng niệm

Trên chiếc dây chão sờn rách
bà đã đặt bàn chân của người nhảy múa
dưới mái vòm nhà thờ thanh tĩnh
bà nguyện cầu bằng trái tim náo loạn
giữa Paris vui tươi, rộng lớn
bà nhớ nước Nga bằng nỗi lòng của kẻ tha hương

Kiêu hãnh như một bà hoàng
rụt rè như đứa trẻ
yêu đến tuyệt vọng
căm thù đến cùng kiệt
từ khước mọi cơ may
gánh chịu bao oan khiên
cay nghiệt
bà đi qua cuộc đời trong lốc xoáy

Đêm nay
dưới bầu trời bình yên này
tôi chợt muốn kêu lên
giá có ai báo cho tôi biết được
bà nằm trong nôi nào*

Moscow 5/1988.

*Ý thơ của Marina Xvetaeva trong bài tưởng niệm A. Block

7. Quê hương

Rồi ta về ngày thơ ngây

trái mận

trái mơ

con giống đêm rằm

đèn trung thu sáng nến

phượng nở êm đềm trên mái rêu

Rồi ta về

nghe gió

thiếp lặng giữa vòm cây

như tiếng gọi trong chiều

Rồi ta về

trông sóng

trên mặt nước hồ xanh

còn chuyến đi bền bỉ tới bờ

Rồi ta về

mưa phùn

lộc biếc

Rồi ta về

phố xưa cô vắng

sông lớn âm thầm

thắm đỏ

Rồi ta về

tìm qua ô cửa

một chút gì bóng dáng đời ta

một chút gì như đốm nắng

trên tường vôi cũ

một chút gì như tiếng chim khuyên

nơi vườn hoang

Rồi ta về

cuộn trốn giữa yêu thương

như đứa trẻ

cuộn mình

trong chăn ấm chiều đông

Ôi quê hương quê hương

mắt trũng sâu chờ đợi

ta khóc ngập lòng

trên lối về.

8 .Kính gửi mẹ

Con đã đi rất xa rồi

ngoảnh nhìn lại

vẫn gặp ánh đèn thành phố

Sau cánh rừng

sau cù lao

biển cả

một ánh đèn sáng đến nơi con

và lòng con

yêu mến, xót thương hơn

khi con nghĩ đến cuộc đời của mẹ

khi con nhớ đến căn nhà nhỏ bé

mẹ một mình

đang dõi theo con

Giữa bao nhiêu mưa nắng đời thường

đã có lúc lòng con hờ hững

thấy hạnh phúc của riêng mình quá lớn

ngỡ chỉ mình

đau đớn, xót xa thôi

Giữa bao nhiêu năm tháng ngược xuôi

đã có lúc lòng con đơn bạc

quên cả những điều

tưởng không sao quên được

như người no quên cơn đói của chính mình

Sao đêm nay se thắt lòng con

khi con gặp ánh đèn thành phố

nơi mẹ sống

mẹ vui buồn

sướng khổ

chỉ một mình, tóc cứ bạc thêm ra

Sao đêm nay khi đã đi xa

lòng con bỗng bồn chồn

quay trở lại

bên đời mẹ nhọc nhằn, dầu dãi

nỗi mất, còn

thăm thẳm trong tim

Đời mẹ như bến vắng bên sông

nơi đón nhận thuyền về tránh gió

như cây tự quên mình trong quả

quả chín rồi

ai dễ nhớ ơn cây

như trời xanh nhẫn nại sau mây

con đường nhỏ dẫn về bao tổ ấm

Con muốn có lời gì đằm thắm

ru tuổi già của mẹ

tháng năm nay.

Đà Nẵng-Hà Nội 11/1978.

9 .Chiêm bao gặp Xuân Quỳnh

Cơn mưa ta ngóng đợi

còn ở tận cuối trời

đường dài, ngày nắng xối

bước chân trần

Quỳnh ơi

Nào thấy đâu bến bờ

sau gió Lào, cát trắng

thấy đâu mảnh vườn êm

thấy đâu miền biển lặng

Ánh mắt nhìn đăm đắm

lệ trôi qua môi cười

suốt một đời vội vã

suốt đời không tới nơi

Kìa mây mùa thu trôi

cúc đã vàng thắm lại

thơ buồn trên mặt giấy

bóng người về đơn côi.

10. Biển chiều

Biển nhẹ nhàng xóa lấp đoạn đường đã qua

ngoảnh nhìn lại

chỉ gặp cát mênh mông, lặng lẽ

Không có con đường nóng như hun trong chiều hạ

không có nhà cao chất ngất

không có dòng người đi như lũ cuốn dưới vòm cây

và những ngọn đèn màu chói mắt

Cái đốm lửa hy vọng

chập chờn nơi khúc ngoặt

những ý nghĩ về rủi, may, còn, mất

những tính toán chi li

sự nhầm lẫn khôn cùng

những phép tắc ngặt nghèo

cái trớ trêu ngoại lệ

những giá trị không cân bằng luôn đổi chỗ

cái đã vỡ tan

cái mới dựng lên

tất cả mọi điều xa khuất

Ta là đứa trẻ muốn kêu to lên

để nghe thấy lời mình trong biển

là người đàn bà tìm về kết cục

ta đang đứng kề bên cái vạch mong manh

của thủy chung và phản trắc

của tan vỡ và hy vọng

của hằn thù và tha thứ

Trong ánh rực rỡ của biển chiều

chỉ còn lại nỗi lo âu

vẫn theo ta như chiếc bóng

không thể nắm giữ

cũng không thể lìa bỏ.

11. Gửi một người bạn đọc

Qua núi đá

cỏ gai

qua bùn lầy

gió cát

tôi đi trên con đường của mình

Với hành trang của người lữ hành

tôi nghèo khó

đơn sơ

cực nhọc

Tôi làm ra bài ca

tự mình tôi hát

tự mình khổ đau

tự mình hạnh phúc

tôi một mình

lặng bước tới trùng khơi

Bỏ lại phía sau

những ham muốn dày vò

những của cải hiếm hoi

tôi cùng kiệt trên đường tới biển

Chỉ còn lại bài ca

cùng anh tôi xin tặng

anh có nghe thấy chăng

tiếng sóng

miền biển kia tôi khao khát suốt đời

Có thể

khi câu thơ mùa thu của tôi đến được cùng anh

ngày đã sang xuân

khi nỗi buồn của tôi đến được cùng anh

anh đang có niềm vui

hạnh phúc dẫu còn

chẳng thể giống như điều đã viết

Dưới bóng những cây sồi

anh sẽ đi qua

không chút gì ràng buộc

sóng trên hồ chẳng gợn ưu tư

hoa bên đường

đơn giản chỉ là hoa

cánh buồm nhỏ ngoài sông bình yên quay lại bến

câu thơ nhỏ chẳng làm anh vướng bận

anh mải còn chờ đợi những điều chi

Mong có khi nao

thơ như mái hiên kia

anh đến trú giữa cơn mưa tầm tã

như tiếng nói thân yêu

giữa miền xa lạ

như ánh nhìn tin cẩn giữa hồ nghi.

1985.

12. Mùa thu chưa tới

Có những gì chờ đợi phía xa kia

nơi đầu nguồn sông

nơi tận cùng biển lớn

mùa thu ngủ yên giữa tầng lá thắm

gió trong xanh như nước chảy qua rừng

hạt cát vàng của bao chuyện thần tiên

nằm nghe sóng ồn ào qua bãi vắng

nơi anh và em chúng mình chưa đến

chỉ bao lần

ta đã nói cùng nhau

Đang chờ ta cây lá tháng năm sau

đâu sông nước, bầu trời, bờ bến mới

ta sẽ bước chân trần

trên đá sỏi

những buồn vui gay gắt dưới mặt trời

(bài hát của người kéo thuyền ngược sông

người đẵn gỗ về xuôi

lửa nhen nhúm sau mùa mưa bão lớn

ngụm nước ngọt của những miền cát lấn

gương mặt người khi cuộc chiến tranh qua)

Có những gì chờ đợi phía xa kia

bao mùa thu đã qua

mãi còn một mùa thu chưa tới.

13. Tặng một người làm thơ trẻ

Anh đã bị dẫn trước

đã bị đá và khoeo chân

đã bị xô ngã từ phía sau

từ khi bắt đầu trận đấu

giữa anh với cuộc đời

Trong lúc người ta chen nhau trước thi đàn

anh còn phải làm phụ xe

còn phải đi bốc vác

còn phải đứng chợ trời

mua những thứ đắt ghê người

và mất đi những gì không thể biết

để kiếm đủ bữa cơm

cho bầy em thơ dại

Mặc kệ cho người ta chen chúc

mặc kệ cho người ta quay theo vũ điệu tân thời

mặc kệ giấc mơ danh vọng của bọn háo danh

mặc kệ giấc mơ vàng của đám nhà giàu

anh gạn lại giọt nước trong

từ bùn bẩn

từ đau thương

cùng quẫn

Rồi ngày kia

có một câu thơ

lan tỏa như sóng

quẫy cựa như sóng

trắng xóa và xanh biếc

9/1989

14. Nha Trang

Nha Trang

là chuyến bay trong bão

về miền chờ đợi

Là hạt mưa ban mai

rơi âm thầm qua lá bàng rực đỏ

Nha Trang

là ly cà phê khuya muộn

nơi góc đường Hùng Vương

Là phố hút xanh màu phượng vĩ

là ánh đèn ngoài khơi lan tỏa trong đêm

Nha Trang

là chú chim sẻ đùa vui

trên tầng cao cổ tháp

Là biển

biển xanh ngút ngàn

xanh khiến lòng se thắt

ta ngồi lại bên bờ như đứa trẻ

nghẹn ngào mơ

một miền xa

Nha Trang

là chuyến tàu giã từ lúc 5 giờ

qua núi đá

qua dải đồng chật hẹp

và lời chuyện trò

lẫn trong tiếng còi, trong vòng quay bánh sắt

và nụ cười

đã vương nỗi buồn

của phút giây chia biệt.

15. Cát

Người ta đứng trang nghiêm trước cát bạt ngàn

1.Cát (1)

Như là sự gắn bó của số phận

tôi lại trở về với cát

Tưởng đã choáng ngợp đời tôi

những nhọc nhằn, lo âu, những hân hoan, chờ đợi

tưởng đã khuất lấp mọi điều sau những phố nhà

sau những tàn lá biếc

sau những nếp chùa bình lặng

nào hay đâu có một miền cát nóng

như hạt mầm trong sỏi đá

như đốm lửa dưới tàn tro

chờ đợi tôi về

Ôi phút lạ lùng khi cánh lá mọc lên

khi ngọn lửa bừng bừng chói sáng

những gì tôi lãng quên

những gì tôi chưa hề biết đến

bỗng hiện về một miền cát mênh mông

với màu trắng dịu dàng quyết liệt

tôi đã đến

tôi đang đặt chân mình trên cát

cát ròng ròng tuôn chảy dưới lòng chân

Những gì luôn dằn vặt đời tôi

những gì từng khiến tôi lo sợ

những niềm vui tôi che giữ mỗi ngày

những nỗi buồn chẳng cùng ai chia xẻ

tôi mang theo như hành lý

tôi đem hết cuộc đời mình đến cát

Và lòng chợt bình yên, nhẹ nhàng, khoáng đạt

trước triền cát bỏng khô

chói lọi

vô bờ

2. Không chết

Đơn độc

kiêu hãnh

cây dương vút cao trên đất đai nóng giẫy

sau hàng ngàn nhà cháy

sau hàng ngàn căn hầm bị bật tung

sau hàng ngàn tấn đạn bom

sau những trận tập kích, bao vây, đổ bộ

sau những tính toán chi li, những âm mưu cuồng nộ

Như để xanh thay cho từng ngọn cỏ

xanh thay cho rừng dương

xanh thay cho những khu vườn

cây dương mỗi ngày thêm thắm biếc

Mỗi đêm cây dương là cái đích

của những người đồng chí trở về

trong tiếng gió thì thầm qua những tán cây kia

anh nghe thấy lời đất đai yêu dấu

ôi lời nói chỉ mình anh hiểu thấu

chỉ mình anh xao xuyến giữa trời khuya

chỉ mình anh cảm nhận sự chở che

của chiếc lá trên vai anh rơi khẽ

Trong phút lặng yên

anh chợt nhớ

khuôn mặt anh trên những tờ yết thị

chỗ này chúng treo giá đầu anh với giá mười ngàn

chỗ khác

chúng đặt điều vu khống

anh cảm thấy rất gần anh

những mắt nhìn mong ngóng

và bao nỗi lo âu, ngờ vực

anh đặt tay lên cành cây khô ráp

tưởng như mình vừa gặp một bàn tay

Cuộc đời anh cũng như gốc dương này

anh gánh chịu trên vai cái chết

và anh phải chứng minh

cho những gì

bất diệt

3.Cát (2)

Những người còn sống khi đặt chân trên cát

tưởng như mình chạm tới thịt xương

cát ròng ròng tuôn chảy dưới lòng chân

cát như máu hai mươi năm đã đổ

Trong cát ấy có mẹ cha của bao nhiêu trẻ nhỏ

có chồng con của bao người góa bụa

những bạn bè, đồng chí đã hy sinh

người ta đứng trang nghiêm trước cát bạt ngàn

Có thể rất nhiều người trong số họ

không tuổi tên trong sử sách

có thể họ đã chết bình thường, không chiến công hiển hách

có thể mai sau người ta dần quên

nhưng họ đã thành

hạt cát dưới bàn chân

thành miền đất chói ngời bên biển sóng

Tôi tìm đến những đền đài tưởng niệm

nào hay đâu

chỉ là cát đấy thôi

hạt cát nào trong đáy mắt bỏng sôi

đang lặng lẽ lăn đi trên gò má

4. Bài ca

Những người hát đã chết khi họ còn rất trẻ

nhưng họ đã truyền lại bài ca

như người ta truyền lửa

qua đêm đông giá buốt

như người ta chuyền vũ khí cho chiến hữu

chuyền gia tài cho cháu con

Trên nẻo đường hiểm nghèo của cuộc chiến tranh

phút ghê gớm đối mặt cùng cái chết

những tan vỡ không thể hàn gắn được

những bến bờ xa ngái, những chờ trông

ánh mắt nhìn như đốm lửa trong đêm

lời trăn trối trên môi người đồng chí

tiếng sóng vỗ ngoài khơi thầm thĩ

ngọn dương nào cao vút giữa xa xanh

những xóm làng vùi lấp dưới tro than

những ý nghĩ không cùng về hạnh phúc

đó là lời của bài ca dịu dàng, quyết liệt

Những người đàn bà

gánh trên vai hàng chục cái tang

những trẻ sơ sinh chỉ một mình sống sót

những người yêu cách xa biền biệt

những cụ già trơ trọi chẳng cháu con

là người giữ bài ca

qua suốt tháng năm

qua tất cả mọi buồn vui, bão sóng

Dù chỉ một lần bước trên cát nóng

chỉ một lần hiểu thấu khúc ca kia

suốt đời tôi chẳng thể bao giờ

đặt bút viết những điều dối trá.

Bình Dương /Quảng Nam/ Đà Nẵng, 6/1983.

16. Quán cũ

Những người khách

bước tới góc của mình

bàn của mình

những góc

những bàn

được bao phủ bởi thứ ánh sáng mơ hồ

không phải ánh nắng

không phải ánh trăng

không phải ánh đèn

Họ

những khách ấy

biết nhau từ ba mươi năm trước

từ hai mươi năm trước

từ mười hay năm ,ba năm trước

họ gặp nhau hàng ngày

không bắt tay

không chào hỏi

Họ quen với căn phòng vuông vức

với màu vôi vàng nhạt

với những dây vạn niên thanh

với bức ảnh một người đàn bà đẹp

một đôi bóng lừng danh

một nghệ sĩ vĩ cầm

(người đàn bà đẹp qua tháng năm ánh mắt đã phôi pha

những danh thủ bị đóng khung

vẻ như chẳng còn mơ quả cầu vàng

nghệ sĩ vĩ cầm đã lơi tay trên nấc phím)

Họ quen cô chủ quán

màu áo sẫm

nụ cười e dè

bước đi im khẽ

cô là tuổi hai mươi của người bà

cô là tuổi hai mươi của người mẹ

tuổi hai mươi của những người từng biết người bà

từng biết người mẹ

Những khách mới

bước vào quán

ngỡ như lạc vào một phòng khách gia đình

nhiều người ra đi mãi

đôi người trở lại

họ tưởng mình nghe thấy một tiếng gọi

Dần dà

họ tìm cho mình một góc nào

một bàn nào

một góc

một bàn

được bao phủ bởi thứ ánh sáng mơ hồ

thứ ánh sáng vốn có của căn phòng

17. Chuyện kể

Tặng Tuấn và Nga.

Đã nhiều lần

thường là vào các buổi sáng

em tìm đến nơi anh

Nhiều lần

trong các buổi sáng ấy

em đã toan đưa tay gõ lên cánh cửa

đã toan cất lời

Nhiều lần

trong các buổi sáng ấy

em nhìn phiến lá quỳ nơi bờ dậu

những phiến lá hong phơi màu xanh dưới nắng

ôi còn đến bao giờ màu xanh

còn đến bao giờ

tình đằm thắm

Nhiều lần em tưởng gặp ánh mắt anh

buồn rầu

giễu cợt

lướt qua những mảng tường

những ghế bàn

những góc tối

rồi dừng lại

sững ngây

nơi khuôn cửa

Nhiều lần

em tưởng mình nghe thấy

tiếng tay anh chạm vào cây guitar cũ

như tiếng vọng một lời kêu gọi

Rồi một lần

em thấy cơn mưa rắc hạt xuống khoảng sân

nếu hạt nảy mầm

sẽ có lá trong suốt

nếu mầm thành cây

sẽ có nhánh cành trong suốt

nếu cây đơm hoa

sẽ có cánh mềm trong suốt

nếu hoa tụ quả

ta sẽ có những hạt trong ngần nước mắt

Rồi một lần

em thầm nói

anh hãy tự mình mở tung cánh cửa

anh hãy vẽ trên bức tường kia

thật nhiều ô cửa mở.

18. Vườn

Không có giọng nói của anh

ánh nhìn của anh

tiếng cười của anh

để những đốm nắng cuối cùng của mùa hạ

những chiếc lá đầu tiên của ngày thu

có thể cháy lên thành ngọn

Để khuôn mặt người đàn bà vừa ngang qua

có thể huy hoàng

dưới vành khăn nâu

Để chiếc nhẫn ai đánh rơi

được nhặt lại

và dịu dàng chói sáng

Để con tàu trẻ thơ chạy quanh các luống hoa

thành chuyến tốc hành

đưa người đến miền cây lá khác

Để cỏ

có thể xanh

tựa hồ nước mắt

để dấu chân người

im giữ niềm bí mật

Để em

có thể nge nơi vòm dẻ nhuốm vàng kia

lời nguyện cho nỗi yên hàn.

19. Thành phố tràn đầy hoa cúc

Những đại lộ

những vỉa hè

những góc phố Sài Gòn

tràn đầy hoa cúc

xui lòng nhớ gió may

Có phải thuyền đã về dưới triền đê cỏ xanh

sông Hồng thắm tươi mềm mại

Có phải chuông chùa đã dần tan

sương sớm mặt hồ

Có phải phố đã dài xa vắng lặng

đèn khuya êm đềm trong cây

Có phải lá đã vàng

mái cũ đã thêm nâu

Có phải người

áo trắng mong manh

đã lặng lẽ

qua vòm cây lá đỏ

Có phải người

thốt lời hẹn ước

dưới vầng mây

rồi người đi biền biệt

rồi mây xa cuối trời

riêng ta còn níu giữ

ngọn gió may xao xác

giữa lòng tay.

20. Nguyện ước

Ra đi

như con thuyền rời bến

khi ngày vừa rạng

sóng chạm vào doi cát lời từ biệt

Như chiếc lá còn xanh

rời bỏ nhánh cành

dấu vết mơ hồ trên cội rễ

Như bông lan tím sẫm

nhạt dần

rồi một ngày khép lại

tựa chiếc kén cũ xưa

Ra đi

như chiếc bình sứ lộng lẫy

trong tủ kính sáng đèn

âm thầm vỡ rạn

Như bài thơ hay trên trang báo bị xé

buồn tủi

hân hoan

bay

tựa cánh bướm cuối ngày hè

Như chiếc nhẫn của lời hẹn ước

tuột khỏi vòng tay

lẩn mình cùng sỏi đá

Ra đi

như người đàn bà

đi khỏi mối tình của mình.

21. Ký ức

Cho đến buổi chiều đầy hoa cúc và gió may

khi chờ anh

giữa phố phường Hà Nội

em mới hiểu rằng em đã chờ anh

tự thưở nào

Thưở mặc áo rộng thùng thình

tết tóc đuôi sam

qua phà Bính

đi xe ngựa về Thủy nguyên

hát bài hát buồn

khi chưa biết nỗi buồn

lòng thầm ước được ra đi

ra đi mãi

về phía dãy núi màu lam sẫm

Thưở yêu lần đầu

người vừa ra trận

thắp ngọn đèn trong đêm chiến tranh

như thắp một nén hương

Thưở qua cửa ô chiều đông cây vừa trút lá

sương phủ kín mặt hồ

nắng hoe lòng phố

nghe hồn rêu phong

Thưở em mở trang sách như mở từng cánh cửa

về miền tuyết

về miền hoa bách hợp

miền thảo nguyên, miền mịt mù hoang mạc

miền gặp gỡ lớn lao

chia cách lớn lao

Thưở em đi hết con đường, về đến biển

gấp một con thuyền

có cánh buồm đỏ thắm

rồi thả trôi

vào chốn không cùng

Thưở em một mình

trên chuyến tàu đêm

qua những nhà ga hoang lạnh

không ai tiễn đưa

không ai chờ đón

lòng vỡ òa

gặp ngôi sao sáng xanh ngoài ô cửa

Thưở em khóc cho một mối tình tan vỡ

rồi lại khóc

khi hiểu rằng

mọi mối tình rồi sẽ đến ngày khô tạnh

khóc cho đến khi

nước mắt chan hòa trong mạch đập

Ôi tự thưở nào

tự thưở nào

em đã mơ thấy buổi chiều nay

22. Đắc đạo

Dương Bích Liên uống rượu

lặng im

và vẽ

Đã vượt qua

mối vướng bận đời thường

đã vượt qua

mối vướng bận vinh quang

đã vượt qua

nỗi lo sợ âm thầm

khi phải đứng riêng về một phía

Dương Bích Liên uống rượu

lặng im

và vẽ

Những đối cực

đã tuyệt vời hài hòa trên mặt vải

những tiếng kêu bi thương, cuồng nộ

đã tan

trong lặng thinh kỳ bí

và rượu

đã thay cho mọi loài ngũ cốc*

Rồi ra đi

như một vì sao

chợt tắt giữa bao la

3/1990.

*Những năm cuối đời, dường như họa sĩ chỉ uống rượu. Ông nói với bạn bè: rượu là phần tinh túy nhất của ngũ cốc.

23. Chuyện ở vườn

Một con chim họa mi vừa chết

mất đi cùng tiếng hót của nó

một ít niềm vui một ít nỗi buồn

Tôi đem xác chim chôn dưới gốc Tường vi đang độ hoa

cùng với những đóa hoa rực rỡ

có một ít sướng vui một ít muộn phiền

Cây Tường vi đứng cạnh cổng sắt nâu

ngày ngày cánh cổng mở ra

trước những mặt người thân quen những mặt người xa lạ

Sau cánh cổng kà con đường nhỏ

cắt ngang con đường nhỏ là con đường lớn

cuối con đường lớn là phố đông

Mai nở trái mùa

vàng cô độc

Bụi quỳ cứ lớn lên

lớn lên mãi

tựa như lòng còn nhớ đồi cao nguyên

Gấu và Sao

Nai và Đen

bốn con chó vẩn vơ

sủa mãi cánh diều mắc giữa khóm tre

Rùa núi trầm tư

khởi sự cuộc viễn du dưới một gốc xoài

chuyến đi mải mê không ngoảnh lại

vòng quanh bốn bức tường rào

chuyến đi vô tư không tính đếm

lần thứ một nghìn cũng như lần thứ nhất

Rồi một ngày

rùa đi qua cánh cổng sắt nâu

ô!

lại có một trời đất khác.

1998.

24. Quà tặng

Có một lần

anh mang cho cô phong giấy nhỏ

cô trút ra lòng tay

những chiếc cúc màu xanh, màu tím, màu vàng

Anh đã đem cho tâm hồn anh

anh đã đem cho thân thể anh

nhưng mỗi ngày, mỗi giờ, mỗi phút, mỗi giây

anh còn muốn cho cô những gì anh có thể có trong đời

Năm tháng qua đi

cô vẫn còn giữ lại

chiếc cúc màu

không đính vào áo mặc thường ngày

một cây nến

không thể thắp dưới ánh điện

một chiếc lưới bọc tóc

quá mỏng manh với mái tóc của cô

một chiếc bình

không có vị nồng của rượu

1984

25.Một buổi chiều ở Praha

Như người ta thường đi trong các giấc mơ

tôi bước một mình trên vỉa hè đá lát

giữa cảnh sắc lạ lùng, hư thực

như chưa qua

như đã gặp lâu rồi

sông V’tava lặng lẽ êm trôi

gợi nhớ điều gì xa lắc

những con đường không có nơi bắt đầu

không có nơi kết thúc

những đền đài trầm mặc uy nghiêm

cánh chim câu như một thoáng giật mình

trong giấc mơ dài bao phố nhà nối tiếp

có điều gì tôi chưa hiểu được

dắt tôi đi trong chiều nay

Không phải niềm vui

không phải nỗi buồn

không phải hạnh phúc

không phải đau khổ

có thể là tất cả

có thể

là một điều hoàn toàn khác biệt

Praha trong hoàng hôn đem lại cho tôi

và tôi nhận biết Praha bằng điều đó

Tôi tưởng như nếu mình đưa tay gõ lên cánh cửa

cánh cửa sẽ mở ra

và Nhiêmxova với mái tóc dài

hát cho tôi nghe bài ca xưa cũ

rồi trong một ngôi nhà khác

Nezval sẽ nói đôi lời giản dị

bởi có lẽ nào Praha trong mưa lại thiếu vắng Nezval

Lòng bồn chồn giữa Praha bình yên

tôi như người đánh mất

lại như người vừa tìm thấy được

như người đã trải qua

như người đang đón gặp

như người sắp đi xa

như người mới trở về

ôi Praha

Praha.

10/1981.

26. Người đàn bà ngồi đan

Giữa chiều lạnh

một người đàn bà ngồi đan bên cửa sổ

vẻ vừa nhẫn nại vừa vội vã

nhẫn nại

như thể đó là việc phải làm suốt đời

vội vã

như thể đó là lần sau chót.

Không thở dài

không mỉm cười

chị đang giữ kín đau thương

hay là hạnh phúc

lòng chị đang tràn đầy niềm tin

hay là ngờ vực.

Không một lần chị ngẩng nhìn lên

chị đang qua phút giây trước lần gặp mặt

hay sau buổi chia ly

trong mũi đan ki a

ẩn giấu niềm hân hoan

hay nỗi âu lo

trong đôi mắt kia

là chán chường

hay hy vọng

Giữa chiều lạnh

một người đàn bà ngồi đan bên cửa sổ

dưới chân chị

cuộn len

như quả cầu xanh

đang lăn những vòng chậm rãi.

(...)

(trích từ blog phan nguyên)

VIRGIL GHEORGHIU

Chủ Nhật, 26 tháng 3, 2017

về nhà thơ nữ ý nhi [ hoàng thị ý nhi 18-9- 1944 - ] -- blog phan nguyên

Thursday, 30 July 2015

Ý Nhi

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét