Vân Nương - Trần Thị Vân Chung :
“… LÀ TTKH THÌ ĐÃ SAO ĐÂU ?”
Cao Mỵ Nhân
CAO MỴ NHÂN [ 1939- ]
ấn bản phát hành đầu tiên
ấn bản phát hành sau
Chuyện tình của quí vị cao niên – nếu có, thì lớp hậu sinh cũng nên thận trọng. Tôi vốn là là người trọng nguyên tắc thời gian, tường làm cái việc vô tích sự, cứ tẩn mẩn tính tháng, tính năm, cho mỗi tuổi tác các nhân vật chính nêu trên =- quí vị cao niên có thể cao niên hơn nữa.
Số là hôm nay, tôi đọc truyện ngắn Hoa Ti-gôn của nhà văn Thanh Châu, đăng ở Tiểu thuyết thứ bảy tứ năm 1937 — rồi đăng lại vào 1939, cũng trên tờ báo ấy-sau khi những tình thơ của tác giả TTKH đuộc tung ra ở Bắc việt- giai thoại ấy đã gài hơn tôi mấy tuổi lận. Thế thì, câu chuyện Hoa Ti- gôn nào có chi bi thảm- ” Tác giả TTKH” và hoạ sĩ trẻ, tên Lê Chất chỉ la hoàn toàn tình cờ, nhẹ nhàng – như bất cứ cặp nam nữ trẻ trung thời nào cũng có thể xảy ra, chỉ qua những cái nhìn ấn tượng. Rồi có thể ai nấy sẽ cuốn đi, mối tình thoang thoảng, hay thấp thoáng cũng được.
Thực ra trong truyện ngắn Hoa Ti-gôn, TTKH không phải là nhân vật nữ của họa sĩ Lê Chất — mà người đó có tên Mai Hạnh, sau lấy một viên chức của tòa Lãnh sự Pháp — Lê Chất đã là một họa sĩ danh tiếng, được tòa Lãnh sự Pháp mời dự tiệc ở Vân Nam.
Qua bữa tiệc, họa sĩ Lê Chất đã tỏ bày lòng yêu thương Mai Hạnh, Và chết nỗi, thời gian tưởng trôi qua cả chục năm, giờ lại tái phát cuộc tình trễ muộn, lỡ làng. Tất nhiên, cả những phút giây không hợp với cái xã hội Việt nam thời thượng ở bán thế kỷ thứ 20 — là Lê Chất và Mai Hạnh bỏ trốn qua Nhật. Thoạt thì, Mai Hạnh, phu nhân của nhân viên X… của tòa Lãnh sự Pháp, bằng lòng. Sau, suy nghĩ lại, bà đã từ chối chuyến đi định mệnh: bỏ gia đình theo người tình gặp lại v.v … Và thế nên. Hai sắc hoa Ti-gôn được TTKH gởi đăng báo, sau bài Hoa Ti-gôn của nhà văn Thanh Châu. Sự kiện tưởng như là Hoa Ti-gôn củ nhà văn Thanh Châu ( sinh 7.9. 1912. mất 5.8.2007) đăng báo năm 1937, kể tới bài Hai sắc hoa Ti-gôn của TTKH cũng đăng vào 1937 .(không rõ tên thật, làm sao biết được tuổi tác. ) Co thế thôi, thì là câu chuyện tình bình thường, như khá nhiều câu chuyện của thiên hạ.
Có điều, đoạn thơ thê thảm của bài Hai sắc hoa Ti-gôn ( khổ thứ 7 trên 11 khổ thơ thất ngôn) , TTKH viết:
Tôi vẫn đi bên cạnh cuộc đời
Ái ân lạt lẽo của chồng tôi
Mà từng thu chết, từng thu chết
Vẫn giấu trong tim một bóng người
thơ TTKH
làm cho cả một thời đại xúc động, cả một thế hệ người tình động — cho tới bây giơ đã 78 năm — văn học sử và quí độc giả vẫn chưa giải mã, mà vẫn được mai danh, ẩn tích TTKh là ai?
Vân Nương [i.e Trần thị Chung 1919- ]
Thanh Châu [i.e Ngô Hoan 1912- 2007]
21 năm trước, 2 tác giả Thế Phong ( miền Nam) và Trần Nhật Thu (miền Bắc) tạo ra một làn sóng văn chương, viết nên một giai thoại… kế thừa Hoa Ti-gôn của Thanh Châu+ TTKH.
TTKH là ai?
giai thoại 57 năm được giải mã — Thế Nhật.
Tôi nhớ đại khái thề, vì tên sách hơi dài — vả chăng tôi không định viết về cuốn sách của Thế Nhật — mà tôi định góp ý thô thiển về trường hợp sách được phát hành rộng rãi ở Việtnam — bên cá i Xã hội chủ nghĩa xa với mà thôi. Khi thấy báo Dân Ta ở Texas đăng từng kỳ cuốn sách của Thế Nhật — tôi chưa biết phải làm gì ? Lý do : 2 tác giả trên khẳng định nữ sĩ Vân Nương — ở Hội thơ Quỳnh Dao đều bất bình, không cảm thấy vui — bởi lẽ, nữ sĩ Vân Nương, một trong 4 sáng lập Hội thơ Quỳnh Dao ( Mai Oanh + Đinh thị Việt Liên + Thu Nga + Vân Nương ) đã mời các nữ thi sĩ chuyên về Thơ Đường, tham dự năm 1961 ở Sài gòn — mời tôi [ 1939 – ] lại là người tham gia cuối cùng ( 1974) — được gọi là em út của Quỳnh Dao , thế chỗ Tôn Nữ Hỷ Khương [1937- ] , lên hàng áp út. Vậy thì chẳng lẽ tôi lại không lên tiếng sao ?
Còn đang loay hoay, thì nhà văn Đặng Trần Huân gặp tôi, nói , ” Cao Mỵ Nhân không lên tiếng, thì ai nói rõ ra việc đó, bởi lẽ, các bà chị lớn của cô không bao giờ trả lời vụ này đâu ? ” Tôi đã tức tốc viết một bài, cũng không có ý tranh cãi, nhưng để thanh minh rằng Vân Nương không thể nào là TTKH được. Bài viết của tôi có tựa đề:
TTKH HẬU CHIẾN
tuy tựa bài có vẻ khôi hài, nhưng nội dung dan cử nhiều chi tiết ” nữ sĩ Vân Nương không phải là TTKH.” Chỉ cần căn cứ vào cuộc đời thực tế và văn chương của nữ sĩ Vân Nương thôi — tôi chắc chắn rằng[ Vân Nương] không thể là TTKH.\ Nữ sĩ Vân Nương tên thật là Trần thị Vân Chung, phu nhân của luật sư Lê ngọc Chấn, [ ừng là] bộ trưởng bộ quốc phòng .( nội các Ngô đình Diệm, thời đệ Nhất Cộng hòa ), đại sứ 2 nhiệm kỳ ở Anh quốc + Tunisie.
Khi đại sứ Lê ngọc Chấn cùng phu nhân đang trên đường trở về Việtnam (trước 30 – 4- 1975) để nhậm nhiệm vụ mới, thì biến cố đổi đời 30 – 4- 1974 xảy ra. Sau đó, ‘ngài’ luật sư Lê ngọc Chân phải tập trung đi học cải tạo dài hạn ở ngoài Bắc, sau, được trả tự do về lại miên Nam — và qua đời vào 1986 ở Sài gòn. Đám cưới của luật sư Lê ngọc Chấn và nữ sĩ Vân Nương ở Thanh hóa năm X… có 2 nhà thơ lớn tiền chiến phù rể, đó al2 Huy Cận và Xuân Diệu.
Ông bà Lê ngọc Chấn và Vân Nương sống rất hạnh phúc, được 4 người con, 2 trai, 2 gái. Cô con gái đầu, có một thời đã xuất bản tập thơ Y… – sau thành hôn với một nhà quí rộc của nước Ý. Những người con còn lại hiện đang sống cùng con cái ở Pháp.
Nữ sĩ Vân Nương sinh năm 1919, năm nay đã 96 tuổi. Cách sống đức hạnh của bà đã viết thành những vần thơ cùng phẩm chất –đã xuất bản đượ 2 tập thơ tình cảm chân chất — (…) thế tại sao lại có huyền thoại?
Tôi phải nhấn mạnh HUYỀN THOẠI TTKH — NÀNG LÀ AI? / THẾ NHẬT ?
-nữ sĩ THƯ LINH [ i.e Đăng Thị Lạc 1924- ]
” môt trong 2 vị nữ lưu tài sắc”
từng được in lrên bìa báo xuân ĐÀN BÀ
thời tiền chiến
báo của nữ văn sĩ Thụy An- Hoàng Dân
(ảnh tư liệu TP)
Có lẽ, có 2 vị nữ lưu tài sắc rất đáng ngợi ca — nhị vị này từ nhiều năm trước đã nổi tiếng là những trang quốc sắc. Đó là nữ sĩ Vân Nương và nữ sĩ Thư Linh, phu nhân của ông Nghiêm Phái. Nhị vị nữ sĩ thường đến nhà nhau , để đàm đạo thơ ca cổ kim, trong đó có giai thoại Hai sắc hoa Ti-gôn. Nữ sĩ V6n Nương vốn ở Thanh Hóa, chị ruột bà Trần Thị Anh Minh ( phu nhân trung tá Phạm xuân Ninh, bút danh Hà Thượng Nhân) – đôi khi bàn chuyện văn chương, thường hay bông đùa. Có một lần, tôi [Cao Mỵ Nhân] nghe lén được huyện của 2 vị bông phéng:
” Chị Vân Nương ở Thanh Hóa, thì đúng rồi , [là] TTKH chứ còn ai [ vào đây] ?”
” Thì là TTKH thì đã sao đâu?” – Vân Nương hóm hỉnh trả lời.”
tất nhiên không phải câu chuyện ngắn, gọn như vậy — có nhiều điều dài dòng hơn. Và tôi chỉ đề cập 2 câu đối thoại dính líu tời danh xưng TTKH mà thôi.
Cả mười mấy năm sau, cuốn sách TTKH- NÀNG LÀ AI ? được tung ra — cuốn sách tuy mỏng, nhưng động vào thị hiếu độc giả trong nước — nó gây phiền toái cho cá nhân nữ sĩ Vân Nương và gia đình; tới cả chúng tôi, những thành viên trong thi đàn Quỳnh Dao. Nữ sĩ Mộng Tuyết ( niên trưởng Thi đàn Quỳnh Dao quốc nội ) bất bình, và nữ sĩ Trùng Quang
khó chịu không kém. ( trưởng thi đàn Quỳnh Dao hải ngoại.)
Năm ấy, 1995, tai hoạ TTKH- NÀNG LÀ AI ?, áp đặt nữ sĩ Vân Nương, khiến bà phải khẳng định ngay là [bịa đặt trắng trợn, sách không phải là một tác phẩm đúng nghĩa.
Ngay sau đó, bà thêm ba chữ vào bút danh VÂN NƯƠNG – LÊ NGỌC CHẤN, để trả lời báo chí phỏng vấn. Đồng thời, dư luận bạn đọc, chẳng ai tin về những điều được viết ra trong sách TTKH- NÀNG LÀ AI ?. Bởi lẽ, độc giả Việt nam tuy đơn giản thật, nhưng cũng rất quyết đoán, ” phải có bằng chứng “ thì họa may mới gọi là khả tín.
Tới nay đã 20 năm qua, tôi đọc lại truyện ngắn Hoa Ti-gôn của nhà văn Thanh Châu, phân tích sự việc ở ngoài đời và chữ nghĩa — mới hay có nhiều sự hiểu lầm đang tiếc. Nào là nhà văn Thanh Châu đó, cũng quen với gia đình nữ sĩ Vân Nương, quen cả luật sư Lê ngọc Chấn, phu quân của nữ sĩ, cũng là một nhà ngoại giao gộc v.v… — thì cái ảo giác kia cứ lan man, đối với những người ưa tưởng tượng — huống chi tất cả chỉ vì xuất phát ở vườn Thanh. (Thanh Hoá.)
Nhưng, dầu cho suy diễn, tưởng tưởng; thì vẫn chỉ là phỏng đoán — nôm na gọi là đoán mò thôi. Thì, cũng rơi vào quên lãng, những hoa, lá cành về TTKH. Và tôi lại nhớ đến những chuyện cổ tích, không nhất thiết phải hay; nhưng lạ thì chắc chắn rồi .
Hôm nay bên trời Pháp , ở một vùng thuộc miền Nam ấm áo — Vân Nương, chị đã 96 tuổi rồi — không gian bàng bạc như là dĩ vãng xa gần. Cô em út [ Cao Mỵ Nhân 1939 – ] thi đàn Quỳnh Dao của chị, không bày tỏ gì thật trọn vẹn trong HUYỀN THOẠI TTKH HẬU CHIẾN , quả là cảm thấy đáng trách quá !
Riêng nhà văn tiền chiến Thanh Châu, thì đã mất từ năm 2007 ở Sài gòn — nơi nổ ra ảo ảnh TTKH — mà thơ Hai sắc hoa Ti-gôn lại được đăng sau truyện ngắn Hoa Ti-gôn. Sao nhà văn không lên tiếng, sau đúng một giáp [12 năm]. Còn sách TTKH- NÀNG LÀ AI ? kia , chất ngổn ngang khắp trên đường phố, ôngThanh Châu mới ra đi vậy.
Ý của tôi muốn nói rằng,
, ” ở mốt tình nhỏ như ở Thanh Hóa, [thì] có chuyện gì mà trong nhà chưa tỏ thì ngoài ngõ đã thông. TTKH chẳng những đã làm nên một Hai sắc hoa Ti-gôn. tác giả còn có thêm vài bài nữa , Bài thơ thứ nhất, Bài thơ đan áo v.v…Đối với dân việt ta, nói chung là 3 x 7 = 21 ngày, chuyện đời dầu là bí mật đi nữa, vẫn có thể lan ra một cách không thể kềm chế được !
Phu quân TTKH, họa may là một ông Tây, thì mới có chuyện bỡ ngỡ trước văn chương giấu giếm của vợ — chứ là một vị quan quyền việt ta , thì ôi thôi — chỉ cần hắt hơi một câu, thì ông ta cũng tìm ra ngay cái điều ấp ủ nêu trên.
***
Và cuối cùng, tôi vẫn suy diễn chủ quan là : nhà văn Thanh Châu, tác giả truyện ngắn Hoa Ti-gôn, đã biết được ít nhiều về TTKH. Nhà văn Thanh Châu mới qua đời có 8 năm ( 2007) , tại sao các tác giả viết TTKH –NÀNG LÀ AI ? không tìm đến văn sĩ này mà hỏi, chắc cũng có điều hữu ích lắm.
Còn tác giả bài TTKH HẬU CHIẾN là tôi đây [ Cao Mỵ Nhân], thì đang sống trong nỗi nhớ quê hương, người thân thích xa mờ, bàng bạc, mơ hồ — vì nữ sĩ Vân nương đã 96 tuổi.
CAO MỴ NHÂN
HAWTHORNE, 28 JANUARY, 2015.
( Saigon Times/ USA) |
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét