bài đáng nhớ : " Đặng Trần Huân, Người Bán Sách Rong "/ Đỗ Xuân Tê - tản mạn văn chương / thế phong, 19/ 09/ 2012.

 

tản mạn văn chương / thếphong

Thứ Tư, 19 tháng 9, 2012

                                     
                         Đặng Trần Huân ,

                 Người Bán Sách Rong

                                                   ĐỖ XUÂN TÊ

 
                                                            
                Lời dẫn:

                 Đặng Trần Huân sinh 7/ 6 / 1929 , qua đời ở Huê Kỳ ngày

 21 / 3/ 2003. 

 Xuất thân sĩ quan Bảo Chính Đoàn từ Hànội trước 1954,  ( sau là Bảo An ) từng là  sếp cũ  của sĩ quan báo chí  Lê Cự Phách (  Du Tử Lê) -  chuyển sang làm báo chuyên ngành quân đội, phục vụ  tại Cục Tâm Lý Chiến ( Quân Lực VNCH ) . 

Học tập cải tạo ờ miền Bắc,  được trả tự do, sang định cư  tại Hoa Kỳ, diện H.O   năm 1992.  

                Tác giả CHUYỆN CẤM ĐÀN BÀ (  tập 1 và 2 - lúc đầu bỏ tiền ra in, mượn logo  Nxb Sáng Tạo, bán rất chạy, tái bản nhiều lần, sau ở Nhật cũng in lại )  --HẢI ĐẢO THẦN TIÊN( dịch) --- THÀNH  PHỐ BUỒN THIU (  bút ký  ). 

 Sang Hoa Kỳ, tự xuất bản HÀNH TRÌNH MỘT HÁT-Ô --  NHỮNG NGƯỜI THÍCH DẤU HUYỀN ( 1998) --CHỮ NGHĨA BỀ BỀ ( 2000).

                Kỷ niệm  10 năm qua đời , tác giả ĐỖ XUÂN TÊ viết trên web T.Vấn  &Bạn Hữu  thật cảm động ! 

-- chúng tôi  xin phép tác giả,  Web T.Vấn & Bạn Hữu được POST lại trên  web TẢN MẠN VĂN CHƯƠNG. 

       ĐƯỜNG BÁ BỔN



    Khi tôi [ Đỗ Xuân Tê ] với ông và một nhà thơ quân đội ngồi bó gối dưới hầm tàu  con tàu Sông Hương để cùng nhau lên đường ra Bắc   ( giữa năm 1970) - nhà văn  Đặng Trần  Huân --  không ngờ 1 ngày nào đó, ông ta lại có thể ăn, ở, tiểu, tiêu, như cảnh nửa dịa ngục -- chỗ bộ ba chúng ta ngồi dưới sàn tàu, cùng là chỗ chuyển phân và đồ ăn mỗi sáng -- nhưng cũng còn may mắn, là nhờ ở sự có mặt của tác giả CHUYỆN CẤM ĐÀN BÀ , nên cuộc hành trình gian khổ cũng vơi đi được một phần.

                  Có vài lần chúng tôi  vui , là cả  3 anh em có những kỷ niệm đẹp, khi có thời điểm đang đóng quân ở Huế, nân con tàu được trưng dụng để chở tù cải tạo, có cái tên  " em xinh đẹp tên là Sông Hương" , tự nhiên   gợi nhớ cảnh vật và con người chốn cố đô, làm phần nào quân đi nỗi sợ hãi rước mắt. 

   Cuộc đáng nhớ như đã là, trong chuyến hải trình , không nhờ có 1 dáng dấp nhà văn, như  một ông giáo già, với nét mặt hóm hỉnh có nụ cười nửa miệng,  có thể kể chuyện tiếu lâm  vô cùng dí dỏm, vừa thanh, vừa tục, vừa sâu sắc, ý nhị;  không nhất thiết phải liên quan đến đàn bà - mà đủ chuyện trên đời, chẳng phải ở xã hội  trước 1975. mà cả những giai thoại cười ra nước mắt về những ông cán ngố, khi họ tiếp quản Saigon sau 30 / 4  / 1975.

                 Tôi nhớ mãi câu chuyện trao đổi giữa 2 ông nhà văn, nhà thơ quân đội.  Một ông đã phải giải ngũ, nhưng sự nghiệp thơ lại không làm ông nổi tiếng và bạn bè nhắc nhở nhiều bằng  cái tài nấu nướng chế biến món thịt cầy ( thịt chó ).   Cứ  tưởng diện của ông chẳng phải đến nỗi phải đưa  ra Bắc, mà chỉ cải tạo  vài ba tháng là cho về, nên ông biết thời  ông đã điểm.   Sở trường  ông đến lúc trổ tài, khi những cán binh phương Bắc mê món thịt chó, đến độ,liệu xuống âm phủ  biếtcòn  có (  được ăn ) nữa  hay không ? 

 Chẳng vậy,  mà ở Ngã 3 Ông Tạ, họ xếp hàng đông như kiến cỏ, vì cung không đủ   cầu - ông ( Đăng Trần Huân  chăng?)  đã  phác họa sẽ mở 1 quán nhỏ, lấy tên LÁ MƠ  , trùng tên món rau thơm ăn kèm với món thịt luộc .  

 Kế họach hấp dẫn đến độ,  ông Đặng Trần Huân, nhà văn  chính cống bảo , nếu mày làm  ông chủ, cho tao xin chân dọn bàn, chứ tan hàng rồi, còn viết lách gì nữa ?!  Rất tiếc giấc mộng con của  2 ông già, tóc  đã bạc, không có cơ hội  trở thành hiện thực,  vì , một ông vĩnh viễn ở lại với rừng, và là người đầu tiên vừa  ở lại Yên Bái, ông kia lê tấm thân già đi trọn cuộc đời nằm trên đất Bắc.

                 Ấy vậy rồi , sông có lúc,  người có khúc,  đầu thập niên 90 -  1  trong 2  ông ( Đặng Trần Huân )  già gân đầu bạc, cũng sang được đất Mỹ.  Đã lâu không viết, lại là người mê chữ nghĩa, ông nhà văn  quyết tâm tranh thủ lấy lại thời gian đã mất, dù ở Mỹ, tuổi này là tuổi về hưu.   Sẵn có kiến thức ,kinh nghiệm qua nhiều năm làmvăn, làm  báo và công trình sáng tác, cái khó cho ông  --  môi trường văn học  hải ngoại ở thời điểm này, gần như không thuận lợi cho những người cầm bút . Nhưng nói chung,  chính ông nhà văn nổi tiếng kiêm chủ tịch một Hội Văn Bút Hải Ngoại ,NNN , (*)  cũng phải quay sang viết truyện ma để  lôi kéo độc giả  .  Nhưng khó với ai,  chứ ông  già này ( Đặng Trần Huân )  không chịu bó. tay.com, ông  tâm sự với tôi , ông phải viết.

--------------------
*  NGUYỄN NGỌC NGẠN, viết một  tuyển tập truyện ma, sau bị một kẻ ở trong nước " đạo" , cho in ấn, đã  từng gây một dư luận rất ồn ào' ăn cắp văn  của nhà văn hải ngoại" ( Nxb Văn Hoá- Thông tin  cấp phép) .  Hiện Nguyễn Ngọc Ngạn sống bằng nghề MC cho chương trình ca nhạc THÚY NGA cùng  cô Nguyễn Cao Kỳ Duyên >( ThếPhong chú thích).

- và phải có tác phẩm được in, dù quỹ thời gian tuổi đời có hạn hẹp ( như được tiên tri cho biết số phận ông sẻ qua đời  10 năm sau đó,

 vì  ung thư gan ).

               Thế là để lấy ngắn nuôi dà, dù đứa con tinh thần năm xưa có phần èo uột, nhưng độc giả Saigon  vẫn chưa quên, ông dành chút tiền già,  vay mượn thêm chút đỉnh ,  tái bản ngay CHUYỆN ĐÀN BÀ, một tác phẩm  tự thân tái bản nhiều lần , từ  thời Saigon vang bóng, cũng là lúc tác giả vừa hoàn thành bản thảo HÀNH TRÌNH MỘT HÁT-Ô .  

 
               Viết đã   xong,vẫn để đó.   In sách đã khó, bán sách còn khó hơn, lại phải thông qua các dịch vụ tốn tiến, bằng cách liên lạc điện thoại viễn liên,  rồi gửi sách qua đường bưu điện, độc giả đa phần bạn bè quen, người này giới thiệu người kia, rồi cũng bán được 5, 6 trăm cuốn, đủ thu hồi vốn trả nợ  nần  tiền in ấn ban đầu tác phẩm mới.

               Nhà văn  lại không có xe hơi,  mỗi ngày 2 chuyến xe bus, sáng đi, tới về,  từ Los Angelès  ghé qua quận CAM -- chỉ có một việc:

 -  gặp bạn bè  , gửi bài, in sách và bán sách. 

  Dù mất cả 7 tiếng đồng hồ trên xe bus Mỹ  đủ tiện nghi, tuy  mệt,  ông không chán, vẫn  đủ thời giờ để viết, để đọc; và nếu gặp một ngày trời đẹp, có dịp ngắm đôi chân của những bà Mỹ ở tuổi xế chiều, nhưng trên khuôn mặt còn cô đọng lại chút xuân sắc một thời.( cũng thầy yêu đời hơn chút !)

               Tôi nghiệm ra , ông vốn người quê  xứ Quan Họ,  từng  sống  chốn Tràng An / Hànội ,   nét nghệ sĩ cuộc sống  đã ăn vào máu huyết.  Tự thân,   ít khi bi quna, dù trong nghịch cảnh, sống rất giản dị, ghét chuyện bon chen, làm cấp tá trong quân đội; lại  chưa bao giờ  được sử dụng riêng cho bản thân 1 chiếc xe Jeep; chức vụ phụ tá ,thư ký  biện tập, in ,  những tập san phát hành cho  lính ngoài tiền tuyến.

   Nhưng niềm đam mê chữ nghĩa   , trân trọng sách quí, qua các kiệt tác, cổ kim,. đông tây, đã giúp ông có một bề dày kiến thức  được " kể là " nhà văn uyên bác, "  - như nhà văn Thế Phong công bình đánh giá .  

  Khi  nghe bút hiệu ông  là tên thật ĐẶNG TRẤN HUÂN, độc giả  tưởng  là người  viết chuyện tiếu lâm, đại loại   CHUYỆN CẤM ĐÀN BÀ --  thật ra ngoài chuyện kia, ông còn viết  tạp bút nghiên cứu  , sưu tầm ngữ việt, dịch thuật, viết  phản biện rất  sắc bén về tác phẩm, tác giả; qua  cao trào văn học ở thập niên 30, 40  -  nếu ( hôm nay ai đó )   tập hợp lại in ấn ,  hẳn sẽ thành   sách lý luận, phê bình sâu sắc, đáng ngưỡng mộ.   Ông  còn là tác giả một số  truyện ngắn, truyện dịch ,bút ký, trong đó có cả mảng đề tài dành cho thiếu nhi. 

           Ngẫm lại,  ta cũng thấy tội nghiệp ý nguyện  nhà văn,

 khi biết :  

- " tan hàng rồi còn viết lách gi nữa ?!"

 - để chịu  xin làm một tay dọn bàn trong quán thịt chó , sau cuộc đổi đời, thì lại thông cảm niềm hạnh phúc của ông  khi trở thành  " ông già bán sách rong " bên hàng rào của các trường tiểu học thành phố lá me xanh ( Tp. HCM ) .

  Sau khi được thả từ miền Bắc, trước ngày xa xứ -- niềm vui không chỉ là chút thu nhập đủ ngày 2 bữa, mà lại được tiếp xúc  mớ sách cũ, sách mới mua đi, bán lại kiểu cò con, để được ngắm nhìn các  cháu thiếu nhi vui vẻ đến trường hàng ngày 2 buổi.

               Ra hải ngoại ,  trở lại nghiệp văn,  ăn nằm cùng  chữ và  nghĩa, lại  bộn bề với  chữ nghĩa , tất bật  ấn in, ông là tác giả  trong số ít hiếm hoi, chỉ trong vòng 5 năm, ra mắt được 3 tác phẩm :  bút ký mang tính chất chia sẻ, còn 2 cuốn kia , chữ  & nghĩa , sách tựa đề :

                                    -   CHỮ NGHĨA BỀ BỀ  (1998)
                - NHỮNG NGƯỜI THÍCH DẤU HUYỀN  ( 2000 ).

                 Với văn phong  dí dỏm, tôi thích NHỮNG NGƯỜI THÍCH DẤU HUYỀN , thể hiện y chang thói quen biến dạng chữ nghĩa của ngưởi việt hải ngoại.   Khi sử dụng ngôn ngữ bản xứ  một cách tùy tiện, đặc biệt CÁI DẤU HUYỀN  tiếng  mẹ đẻ, trong cách phát âm từ vựng ngôn ngữ xứ người ( đại để HAPPY thì háp-pi,  CABLE thì    kê-bồ , LUCKY thì lắc kì v. v. ..)

              Là người vốn nặng lòng với  chữ và  nghĩa, ông  có những bạn bè,  góp ý khá thẳng thắn; đôi khi xung khắc quan điểm với các tác giả trong, ngoài nước -- mà xung quanh  chỉ là  điều  trăn trở   làm giầu  chữ  và nghĩa, sáng kiến, canh tân việt ngữ, gìn giữ tiếng Việt trong sáng --  bảo tồn văn hóa dân tộc cho các thế hệ mai sau. 

   Niềm đam mê ăn vào máu não đến độ dư  thừa, trước khi xa bạn bè tôi  ;    đã tới thăm ông tại bệnh viện -- thì được biết đến phút chót,  đề tài muôn thuở mà ông ôm ấp vẫn là chuyện hiện tình văn  bút hải ngoại và sự tỉnh táo của ông  làm bạn bè ngỡ ngàng --  khi nhà văn Đỗ Tiến Đức đi đâu cũng rêu rao :

              " vào thăm ngay kẻo không kịp !".

    Cũng trong tư cách nhà văn  , người ta thấy ông  là người có tinh thần thích chia sẻ, đặc biệt đối với những người cùng cảnh ngộ, sống xa quê trên đất nước tạm dung, mà bản thân gia đình ông cũng từng trải nghiệm. 

 Ông   đã viết nhiều sách , vừa bút ký, vừa tạp ghi, nhiều chia xẻ nhiều khó khăn của những ngày đầu bỡ ngỡ, cùng khích lệ nhau, đàn kết, gắn bó, xây dựng một cộng đồng vũng mạnh cho người việt hải ngoại.

          (...) 

        ĐỖ XUÂN TÊ.

nguồn:   Web T.Vấn & Bạn Hữu ( Mỹ).

================