Thứ Sáu, 22 tháng 7, 2016
"
' tôi như gái có chồng... ' / Nguyễn Khoa Điềm trả lới phỏng vấn báo LAO ĐỘNG Online
tựa chính,'
'nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm:
"giờ chỉ còn chương mặt ra trong thơ "
source: báo Lao Động online
[i.e. Nguyễn Hải Dương 1943- ]
(ảnh: internet )
- sinh ngày 15-4 , nhà thơ, nhà chính trị;
nguyên ủy viên bộ Chính trị ban Chấp hành T.Ư đảng CS VN.
-- bí thư T.Ư đảng CSVN khóa IX, bộ trưởng Bộ
Văn hoá- thông tin ...
-- lúc nhỏ sống ở quê , sau hiệp định Genève 1954;
- năm 1955 ra Bắc, học trường Học Sinh Miền Nam.
-- tốt nghiệp đại học Sư phạm Hànội năm 1964,
cùng khóa với Phạm Tiến Duật & Lê Anh Xuân ...
-- tác giả nhiều tập thơ; hiện sống ở Huế.
- WIKIPEDIA
" tôi như gái có chồng, chồng chết, không tái giá ..."
- Nguyễn Khoa Điềm trả lời phỏng vấn báo Lao Động
Hoàng Văn Minh
Từ dạo quay về làm dân ở Huế, nhà thơ Nguyễn Khoa Điềm; nguyên ủy viên Bộ Chính trị, nguyên trưởng ban Tuyên giáo T.Ư -- sống rất lặng lẽ, kín tiếng."
Bây giờ tôi chỉ còn chường cái mặt tôi ra trong thơ". Nhưng mới đây, ông bất ngờ có một tham luận khá gay gắt,'nặng lời'. Phải chăng, ông không còn 'biết sợ' điều phiền toái nữa -- như trong một câu thơ trước đó. ... Không trả lời ngay câu hỏi của tôi; ông bảo từ ngày nghỉ hưu; về Huế, ngoài chuyện làm thơ, đọc sách -- mối quan tâm lớn nhất của ông là 'các vấn đề văn hóa':
"... tôi thấy tình hình ta cứ làm văn hóa như thế này, ta còn đi xuống nữa. Cho dù, ta có tham vọng phát triển đất nước giàu mạnh lên; nhưng, hiện văn hóa chúng ta không được chuẩn bị tốt, thì lý tưởng xây dụng xã hội tốt đẹp đó còn lâu mới tới được. Kinh tế cũng không phát triển được."
Hỏi: - Xin ông nói rõ hơn vế ý này?
Đáp: - Tôi nói văn hóa là nói theo nghĩa rộng, chứ không phải theo nghĩa tổ chức các câu lạc bộ sáng tác văn học. Toàn bộ cách chúng ta làm hạn, toàn bộ cách chúng ta xử sự, làm kinh tế, quản lý, luật pháp ... chúng ta đang rất thiếu hụt về văn hóa. Việtnam đã bị mất mát rất nhiều về văn hóa, do chiến tranh; nhưng cũng do chính chúng ta làm mất. Khi đã thiếu văn hóa, con người ta rất dễ làm điều xằng bậy. Tôi thấy bây giờ trong ứng xử với nhau, cái gì mà con người ta có thể bày tỏ thái độ; là họ bày tỏ rất thô bạo. Đó là sự thiệt hại lớn, không lường được; đối với sự phát triển đất nước. Cái sai trong con người, cái sai về văn hóa là cái khó điều chỉnh nhất; bởi biết đằng nào mà sửa, mà thay đổi.
Hỏi: - Xin ông nói rõ hơn vế ý này?
Đáp: - Tôi nói văn hóa là nói theo nghĩa rộng, chứ không phải theo nghĩa tổ chức các câu lạc bộ sáng tác văn học. Toàn bộ cách chúng ta làm hạn, toàn bộ cách chúng ta xử sự, làm kinh tế, quản lý, luật pháp ... chúng ta đang rất thiếu hụt về văn hóa. Việtnam đã bị mất mát rất nhiều về văn hóa, do chiến tranh; nhưng cũng do chính chúng ta làm mất. Khi đã thiếu văn hóa, con người ta rất dễ làm điều xằng bậy. Tôi thấy bây giờ trong ứng xử với nhau, cái gì mà con người ta có thể bày tỏ thái độ; là họ bày tỏ rất thô bạo. Đó là sự thiệt hại lớn, không lường được; đối với sự phát triển đất nước. Cái sai trong con người, cái sai về văn hóa là cái khó điều chỉnh nhất; bởi biết đằng nào mà sửa, mà thay đổi.
Tôi đang lo là: nhiều người hiện chỉ mới thấy được hiện tượng; mà, chưa thấy được cái gốc sâu xa của vấn đề. Hiện văn hóa vẫn là cái khó đánh giá, khó nhận xét; và, quy kết. Ví dụ, như một người quan sát nền văn hoá Việt nam; họ phê phán những người làm lãnh đạo văn hóa không tốt; nhưng sự phê phán đó cũng không có chừng độ nào cả. Bởi vậy, đôi khi có những cái sai lù lù ra đó; nhưng, chúng ta vẫn không nói được một cách rành mạch về chúng.
Vấn đề nữa là : hiện tượng trong dân; có một tâm lý rất phổ biến: người ta không thích guồng máy chính trị hiện tại. Người ta không thích; và, ngại tiếp xúc với chính quyền; trong khi cuộc sống của người dân lại có hằng trăm thứ phải gắn với chính quyền -- bởi; những 'đầy tớ của dân' luôn luôn vòi vĩnh, lạnh nhạt ... với dân. Đó là biểu hiện của sự xuống cấp về văn hoá giao tiếp, văn hóa hành chính, văn hóa ứng xử. Với một guồng máy như vậy; thì, làm sao đất nước phát triển; khi, thiếu sự tin cậy giữa chính quyền và người dân. Hiện dân chỉ đối phó với chính quyền. Tôi không rõ chúng ta điều chỉnh như thế nào ?
Hỏi: - Thưa , trong một hội thảo về văn hoá ở Huế mới đây, ông nói; " Ý thức bảo vệ, phát huy các giá trị văn hóa vật thể + phi vật thể là một ý thức đương đại ..." -- từng là một ngườ làm quản lý văn hoá ở cấp cao nhất, ông thấy ý thức này ở Việt nam như thế nào? "
Đáp:- Đúng vậy, nó là một ý thức rất mới; chỉ ra đời cách đây vài trăm năm thôi. Lúc đó, người ta mới bắt đầu nghĩ rằng: văn hoá là một thành tố trong việc phát triển đời sống xã hội + xậy dựng con người. Trước đây, rất nhiều giá trị; tất nhiên là quý, nhưng người ta chỉ coi như của cải đơn thuần (ví dụ: cái bình cổ) . Ở nước ta, phải nói rằng: 'ý thức này ra đời; chỉ khi người Pháp vào Việt nam'. Đến Sóc Sơn , đền Phù đổng vừa được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể thế giới; nhưng, việc này đã được chuẩn bị từ thời kỳ ông Nguyễn văn Huyên (viện Bác đông bát cổ) kia. Từ những năm 1930, ông đã có những công trình viết bằng tiếng Pháp về Phù đổng thiên vương.
Muốn hình thành một ý thức trong xã hội; từ các nhà quản lý đến giới nghiên cứu & người dân ..., thì cần phải có một quá trình tuyên truyền rất công phu. Bởi; đôi khi chúng ta đang phá; mà, không biết là mình phá. Có một thời kỳ, ý thức chúng ta về các vấn đề này không được tốt; chúng ta nhìn các giá trị lịch sử trước đây, bằng một con mắt không thân thiện. Đứng trước các cung điện triều Nguyễn; chúng ta chửi nó là 'sản phẩm của giai cấp thống trị'. Ngay một cái bình cổ trong nhà , cũng bị quy kết là tôn thờ các giá trị phong kiến. Bài trừ tất cả các loại văn hóa có liên quan tới phong kiến, thục dân ... ; chúng ta cắt đứt quá khứ, cắt đứt sâu chừng nào; thì, được cho là có quan điểm, lập trường tốt chừng đó. Đó là một thái độ rất nguy hại. Mấy chục năm nay đã điều chỉnh lại; nhưng, không phải đã điều chỉnh hết được. Vậy, mới có chuyện ta sống chung với các giá trị của hôm qua; nhưng, vẫn bị coi thường, vẫn bị khinh miệt ...
Hỏi:- " Ngày nay nhiều hoạt động tinh thần được thực hiện, theo nguyên tắc của tiền bạc; chứ không phải nguyên tắc của văn hóa, càng không nói là nguyên tắc đạo đức nữa... "-- ông nhận định như vậy, có 'nặng lời' quá không?
Đáp: - Tôi thấy chẳng có gì nặng lời cả. Đúng là, hiện nay nhiều hoạt động văn hóa nghệ thuật của ta, đang chạy theo đồng tiền. Tôi lấy ví dụ, phim 'Đường tới thành Thăng long' ; với, danh nghĩa phục vụ cho ngày lễ lớn; nhưng, lại mượn Tàu làm cho; để, rồi cuối cùng mất cả trăm tỷ -- vậy không phải 'chạy theo tiền' là gì? Hay gần đây là, những cuộc bán đấu giá trợ giúp người nghèo; đồng bào bị lũ lụt, thiên tai ... , lại chỉ là những trò đùa; rồi, chuyện xuất bản sách giáo khoa ... [là] tiền cả. Tuồng, chèo, cải lương ..., bây giờ xập xệ hết; vì, không có tiền. Nếu, cứ để kéo dài như vậy; thì, 'không biết sẽ tối tăm đến mức nào nữa.'
Cái gì làm ra tiền thì đổ xô vào; cái gì không làm ra tiền thì bỏ, ngó lơ ..., là đang phổ biến. Khi bước vào thời kinh tế thị trường; chúng ta có một 'cái quên rất cơ bản' , đó là 'kinh tế thị trường' chỉ phát triển, khi các yếu tố khác cũng được phát triển; thì, mới có thể phát triển tốt, lành mạnh. Nếu chỉ thuần túy là thị trường, tức làm ra tiền; thì, nó phát triển không bền vững; mà, còn đầy thảm họa. Hãy nhớ: khi chủ nghĩa tư bản ra đời; kèm theo là các hệ tư tưởng quan trọng về dân chủ, nhân đạo, về quyền con người, về bảo vệ di sản truyền thống...; để, làm cho con người vững vàng hơn, trước các giá trị đồng tiền. Còn; hiện ta như đang thả hết, 'chỉ coi kinh tế là quan trọng'. Chúng ta như một người: lâu nay đói khát; bỗng nhiên, thấy đồng tiền trước mặt, là tất cả nhào, vồ cho thật nhiều; mà, quên mất các giá trị làm nên sự đứng đắn, tử tế của một con người.
Hỏi:- Tôi xin lặp lại câu hỏi:" Có cảm giác, bây giờ ông đã thôi, không 'biết sợ điều phiền toái' "?
Đáp: - Sống trong một xã hội như xã hội mình; thì, khi nào cũng phải sợ -- bởi, điều phiền toái xuất hiện từ những phiá mà mình không ngờ được; thậm chí, nhiều khi nó tới từ anh em, bạn bè -- bởi, ta chuẩn bị cho sự phát triển con người chưa đầy đủ. Con người; thì, bao giờ cũng cần đến sự tự do, thanh thản, cần sự chủ động lựa chọn trong suy nghĩ+ phát biểu. Nhưng, hiện tại chưa đạt tới những điều kiện như vậy; cho nên con người luon gặp những khó khăn. Thậm chí; ngay, cả quyền được nói của nhà báo, cũng chưa được thực hiện đầy đủ. Hay; quyền được đi bỏ một lá phiếu đúng nghĩa của người dân, cũng chưa đạt. Cho nên; bất cứ lúc nào, ta cũng có thể bị phiền toái.
Tôi thường nói với một vài anh em,
" ... hiện tôi như gái đã có chồng. Mà chồng; thì, chỉ có một thôi. Tức là : dù chồng chết đi rồi; thì, tôi cũng chỉ có một chồng, chứ không tái giá; hay, léng phéng tìm đối tác. Tôi sống với xã hội này, cũng như vậy. Tôi biết mình đã gắn bó; đã được nuôi dưỡng từ trong máu thịt; với hệ thống xã hội, với chế độ này. Tôi luôn gắn bó một lòng; nhưng, không hẳn; khi nào hôm nay, tôi cũng phải suy nghĩ như hôm qua cả. Tôi phải có những suy nghĩ mới của tôi; về, tất cả mọi chuyện. "
Nhưng từ đó; để nói rằng: tôi đi tìm kiếm những cơ hội khác, những manh mối khác; thì, không phải. Ngày hôm qua tôi chưa nói về điều A, điều B; vì, tôi chưa nghĩ tới; hoặc, thời điểm đó, tôi mới chỉ suy nghĩ tới ngang đó. Đã có người hỏi tôi: 'vấn đề đó hôm qua không thấy bác nói; nhưng, bây giờ bác nói.' Thật ra; hôm qua, tôi chưa nghĩa [ra] được. Tôi phải sống như mọi người; với , chừng ấy năm tháng; đến, giớ phút này, tôi cũng chỉ mới nhìn được như mọi người. Bởi; tôi luôn mong muốn cho quê hương, đất nước đạt được những giá trị mới, chứ không phải giá trị cũ.
Hỏi:- Vậy nên; thích hơn cả, vẫn là " chường cái mặt mình ra, trong thơ"?
Đáp: - Đúng vậy. Bây giờ, chỉ còn chường cái mặt tôi ra, trong thơ. Thơ; thì ,phải nói thật lòng mình, không thể giấu mình, không thể nói dối ... -- Việt Nam chúng ta lại quan niệm văn học là 'đạo lý, trách nhiệm' ..., nên gò bó sự sáng tạo, cũng như hạn chế sự thổ lộ; trong khi 'văn chương phải thể hiện cái đẹp, nội tâm của con người'.
Gần đây; ý thức như vậy đã có, nhưng chưa đủ. Vì vậy; tôi đã nghỉ hưu; nhiều người lãnh đạo mong tôi 'phải thế này, thế kia', phải 'làm thơ ngợi ca', phải 'hô hào tiến lên' ... Vừa rồi; khi, tôi công bố một số bài thơ trên báo (sau khi về Huế); có rất nhiều ý kiến khác nhau; thậm chí, có người chê trách tôi 'đổi giọng'-- nhưng, tôi không quan tâm.
Phóng viên: -Xin cảm ơn ông về cuộc trò chuyện!
Hoàng Văn Minh
thực hiện
(source: báo Lao động Online)
------
- Hỏi & Đáp: do BT thêm vào. (Bt)
htttp://trannhuong.net/
--------------------
trích thơ Nguyễn Khoa Điềm
tự do
Xin bạn bình tâm
tôi chẳng bao giờ là nhà thơ tên tuổi cả
danh hiệu đó xin nhường cho người khác
tôi chỉ mong mình tự do
để được là mình
viết điều mình mong ước
giữa cái thời sống là đeo đuổi
danh hiệu, bạc tiền, ghế cao, nhà rộng
tôi chọn tự do.
thi sĩ
Tự do trước hết chính mình
không chiều lụy mình
ngỏng cổ nghe lời khen tặng.
Với tôi
sự ân thưởng một câu nói vui bạn bè
chiếc lá xanh bên đường
chân mây chiều rạng rỡ.
Tự do là tất cả
những ràng buộc trong sạch
giữa con người và con người
con người cùng ngoại vật
không ngã giá.
Thật bình dị.
Tự do làm tâm hồn ta lớn lên.
những câu hỏi đầu năm
Vì sao quất lại tròn đến thế?
vì sao mai lại nở vàng?
vì sao dáng chùa xưa lại đằm đến vậy?
và mỗi mắt người sáng một niềm vui?
Vì sao ly rượu đưa lên, tay mình run khẽ
chẳng chạm vào ai, cũng đã chạm vào đời
sao lại thế, nửa đêm thức giấc
chợt thấy mình nhẹ bẫng giữa sương rơi?
Mãi mãi hồn ta không cũ nữa
em chăng là nắng mới tinh khôi?
Nguyễn Khoa Điềm
--------------
- chỉ một chữ đầu mỗi đoạn thơ, viết chữ hoa. (Bt)
htttp://vanvn.net/tu-doi-vao-van/trangtho-cua-nha-tho-nguyen-khoa-diem /330
Cõi Lặng/ Nguyễn Khoa Điềm
"... bây giờ; khi đọc những dòng thơ trong tập
'Cõi lăng':
" Chúng ta; kẻ không may mắn/ rồi
cũng nhập vào dòng chảy' những điều tốt đẹp'
/dòng nước sẽ rửa sạch sự đớn hèn / dẫu có khi
đã nhường lời cho bọn khoác lác..."
cũng nhập vào dòng chảy' những điều tốt đẹp'
/dòng nước sẽ rửa sạch sự đớn hèn / dẫu có khi
đã nhường lời cho bọn khoác lác..."
Tôi, [Dương Kỳ Anh] bỗng thấy cuộc đời thật khó..."
DƯƠNG KỲ ANH / 'Nhà thơ Nguyễn Khoa Đi & 'Cõi lăng'
(Văn nghệ Công an Online)
"... - [cựu] thiếu tướng Nguyễn Khoa Nam
( Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa)
hậu duệ dòng ho NGUYỄN-KHOA ,
từ đời này sang đời khác, đều có
công trạng giúp chúa Nguyễn .
- Nguyễn Khoa Nam có người cháu,
vai chú trong họ , Nguyễn Khoa Điềm, từng ủy viên
Bộ Chính Trị của đảng CS Việt Nam..."
vai chú trong họ , Nguyễn Khoa Điềm, từng ủy viên
Bộ Chính Trị của đảng CS Việt Nam..."
( Hồi ký LÊ NGỌC DANH,
- cựu trung úy Quân Lực VNCH,nguyên là tùy viên
cựu tướng Nguyễn Khoa Nam,
tư lệnh Quân Đoàn 4/Quân Khu 4 / Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.)
- trích : Blog Nguyễn Trọng Tạo
==========================
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét