' ai đã thiết kế Dinh Độc Lập ( nay Hội trường Thống Nhất tại tp. HCM ) và nhiều công trình lớn khác ...? " / bài viết: Nguyễn thị Bích Hậu -- source: Nugenyst Path gửi qua mail tới ... thephong thephong @ ....

ai đã thiết kế Dinh Độc Lập ( nay: Hội trường Thống Nhất tại tp. HCM )
 và nhiều công trình khác ... ?" 
(tựa chính: " Ngô Viết Thụ, Một trí thức lón ... " )

NGUYỄN THỊ BÍCH HẬU



ThePhong ThePhong  ... 
tới Nugenyst 

- cảm ơn ông vẫn luôn gửi bài cho đọc. Năm qua tôi bị bệnh suốt, đến tháng 4/ 2019 mới khỏi hẳn . Quên nhiều, trí nhớ sút kém hẳn ở tuổi 87 . Ông nhớ gửi cho tôi "địa chỉ mail của ông", để  tránh  "nhọc công  search nhé". Gửi lời thăm chị + các cháu.

TUONG
Saigon 22 Oct. 2019




Khôi nguyên La Mã ( Rô Ma) , kiến trúc sư Ngô Viết Thụ sinh năm 1926 trong một gia đình nghèo ở Lang Xá, xã Thuỷ Thanh, thị xã Hương Thuỷ, tỉnh Thừa Thiên- Huế .  Cha ông là Ngô Viết Quang, cũng từng là người thiết kế kiến trúc và trang trí cho một số công trình của dòng họ tại Huế . 

Lớn lên trong môi trường đó, Ngô Việt Thụ rất giỏi về Hán Nôm và cũng là một thợ tiện có tay nghề .

Hết trung học, ông thi đậu Cao đẳng kiến trúc Đà Lạt ( một campus của  Cao đẳng Mỹ thuật Đông Dương) và khăn gói lên đường .  Lạ đường, lạ xá, ông thấy một thiếu nữ bên đường, bèn hỏi thăm; sau này trở thành phu nhân của ông.

Su này cha của Võ thị Cơ tìm một chàng sinh viên thật giỏi và có đạo đức, để làm gia sư cho cô con gái cùng mấy đứa em trong nhà. Và chàng sinh viên mà ông ưng ý lại chính là ...

Ngày dó, Ngô Viết Thụ nổi tiếng là một chàng sinh viên kiến trúc học giỏi và đẹp trai.  Lúc đầu anh chỉ mới xem cô gái Võ thị Cơ khi ấy như người em, cho nên dù quen và đi chơi với cô gái này , cô là người có phẩm hạnh đáng quý hơn hết. Vì vậy mà tình cảm giữa 2 người dẫn đến nảy nở, phát triển và làm đám cưới vào năm 1948.

Đám cưới với chàng sinh viên nghèo được cha cô Cơ hết sức ủng hộ vì yêu quý người tài. Và, vì nhà có điều kiện để giúp  con rể có tiền bạc đi qua Pháp du học.  Người vợ trẻ vì không muốn [ chồng  phải nhờ cậy vào bố mẹ quá nhiều] (*)  nên cô giúp cha mẹ buôn bán .

------
(*) những chữ nghiêng  trong [ ....... ] của BT .

Kiến trúc sư Thụ cảm [nhận] ân tình của vợ, không dám ham chơi như các bạn đồng học tại Paris, mà dành hết thời gian vào việc học mong có ngày  thành tài.

Sau này ông kể có nhiều buổi dạ vũ , lại [ có người] lên gõ cửa phòng để trêu ghẹo, nhưng ông vẫn lặng lẽ ngồi trong phòng miệt mài vẽ các đồ án, bên cạnh là tấm hình  vợ bồng con gái đầu lòng.

Tại Pháp, Ngô Viết Thụ miệt mài học tập ở trường Quốc gia Cao đẳng Mỹ thuật Paris.  Trong quá  trình đó, ông xuất sắc đoạt giải Paul Bigot do Viện Hàn lâm tổ chức  [vào] năm 1955, do ông bão vệ
đề án,

Cũng năm 1955, Học viện Hội hoạ và Điêu khắc tổ chức " Giải thưởng lớn Rôma" thường được gọi " Giải Khôi nguyên La Mã" -- đây là giải thưởng có truyền thống lâu đời từ năm  1663 ở Pháp [ về] âm nhạc, hội hoạ, điêu khắc và kiến trúc.  Vì là giải thưởng rất danh giá và lâu đời nên cuộc thi quy tụ được hàng trăm thí sinh xuất sắc nhất châu Âu.

Ngô Viết Thụ được ưu tiên mời tham gia cuộc thi này . Vì trước đó ông đã đoạt giải Paul Bigot do Viện Hàn lâm tổ chức, nên không cần tham gia vòng ngoài mà trực tiếp vào thi 3 vòng sau cùng chung kết với 10 thí sinh còn lại.

Để chuẩn bị cho bài thi của mình, Ngô Việt Thụ đã miệt mài vẽ kiến trúc công trình Ngôi Thánh đường trên Địa Trung Hải .  Đến lúc chỉ còn 1 tuần nữa là hết hạn thì ông mới nhận ra rằng mình  sai, nên quyết định bỏ hết phương án đã vẽ trong thời gian trước đó; để thay thế bằng một phương pháp hoàn toàn mới.

Ông đã tự thiết kế một thiết bị nhỏ giúp ông một mình vẽ nhanh một đồ án trên một diện tích giấy rộng trên 10 thước vuông mà chỉ mất chưa đầy 1 tuần.  Đồ án tuyệt vời này đã giúp ông thành công.  Cánh nhà báo lúc đó còn điều tra và giải thích rằng 1 phiếu nghịch mà Ngô Viết Thụ nhận được , là do trong số 29 vị giám khảo, có 1 vị có học trò cùng tranh tài, nên ông ta bỏ phiếu thuận đi.

Khi kết quả được công bố, bạn bè của Ngô Viết Thụ, chủ yếu là người Pháp, đã sung sướng công kênh ông lên vai trên những con phố ở Paris trong niềm vui sướng vô hạn .  Cho đến tận hôm công bố giải" Khôi nguyên La Mã" này.

Năm 1955, ngay say khi biết tin đoạt giải, Ngô Viết Thụ chạy ra bưu điện gửi 2 điện tín  về Huế cho cha mẹ; và về Đà Lạt cho vợ con. Gia đình ông rất hãnh diện và nhận được nhiều lời khen .

Lúc này danh tiếng của Ngô Viết Thụ đã bay xa.  Rất nhiều công ty ở Pháp, Ý và châu Âu mời ông về làm việc với mức thu nhập cao . Ông cũng hoàn toàn có thể cùng vợ và gia đình đến Paris .

 [ Song] cha của ông ở Huế đã nhận lời của lãnh đạo chính quyền Sài Gòn lúc đó muốn mời ông về VN giúp đất nước,  cha của ông viết một bài thơ và nhờ giáo sư [ Bửu] Hội mang giúp sang Paris cho con.   Ngô Viết Thụ hiểu ý và hoạ lại bài thơ  " Cá gáy hoá long" , đại ý nói mình không nên quên nguồn gốc và sẽ về giúp đất nước .  ...

Tổng thống Ngô Đình Diệm đã mời ông về nhận chức Bộ trưởng bộ Xậy Dựng vào năm 1960, khi ông mới 24 tuổi.   Bộ này vào thời kỳ ấy nắm luôn cả Xổ số Kiến thiết, vốn đang hái ra tiền . Ông nói điều này với vợ, và vợ khuyên ông không nên nhận, vì ông vốn là người giới nghệ thuật sáng tạo, chứ không phải là chính khách.

Ông liền từ chối vị trí này, nhưng trước thịnh tình của Tổng thống, ông nhận làm cố vấn,và sẽ mở
 " Văn phòng tư vấn kiến trúc và chỉnh trang lãnh thổ" cho phủ tổng thống. Từ đó, Việt Nam Cộng Hoà cùng văn phòng của ông nghiên cứu phát triển, rồi Tổng nha Kiến thiết thực hiện.

"Văn phòng tư vấn kiến trúc và chỉnh trang lãnh thổ" của Ngô Viết Thụ được mở tại 104 Nguyễn Du và số 8 Nguyễn Huệ /  Sài Gòn . 

Ông đã thiết kế nhiều công trình lớn, như Dinh Độc Lập ( 1960), Viện Năng lượng Nguyên tử VN ( 1962- 1965),  Làng Đại học Thủ Đức ( 1962), Công trường Mê Linh ( 1961), cùng một số công trình lớn  khác nhưng không thể xây dựng do thời cũ .

Ngô Viết Thụ cũng là người châu Á đầu tiên trở thành Viện sĩ Danh dư của Viện Kiến trúc Hoa Kỳ
 ( H.F.A.I.A.) , cùng thời với một số kiến trúc sư danh tiếng như J.H. Van den Broek,  Ame Jacob, Herman Larrain-Errazuiz,  Emillo Duhart H. ,  Jerzy Hyniewlecki và John B. Parkin.


                                                                             ***

Sau tháng 4/ 1975, Ngô Viết Thụ phải đi học tập cải tạo 1 năm. Cuộc sống đột nhiên lâm cảnh khốn khó, bà Lâm Thị Cơ phải tần tảo một mình vất vả nuôi con.  Đến lúc Ngô Viết Thụ hết hạn trở về, bà qua đời,  với sự thương tiếc vô hạn của ông cùng gia đình.

Năm đó, ông Thụ mới 51 tuổi; bạn bè có giới thiệu cho ông nhiều người khác; nhưng ông vẫn quyết "ở vậy một mình".

Trong những năm tháng này, ông thiết kế Ty Thuỷ lợi Đắc Lắc ( 1976), Bệnh viện Sông Bé / 500 giường ( 1985),  Khách sạn Century Huế ( 1960), phác thảo Chùa Trúc Lâm Đà Lạt ... .

 Trên quy mô mở rộng hơn , ông cộng tác trong Quy hoạch Tổng Mặt Bằng của Hà Nội ( đến năm 2000),và Quy hoạch Hải Phòng.  Ông là thành viên ban Giám khảo quốc tế trong cuộc thi.

Ngô Viết Thụ không chỉ là một kiến trúc sư, ông còn là một nghệ sĩ đa tài .

 Ông từng là tác giả các bức tranh nổi tiếng như Thần tốc, Hội chợ, Bến Thuyền, và bộ tranh Sơn Hà cẩm tú . Bộ tranh này vẽ rộng khoảng 1 mét.  Ông tổ chức nhiều triển lãm cá nhân vế quy hoạch kiến trúc, điêu khắc, và hội hoạ-- trong đó có triển lãm tại Toà Đô Chính / Sài Gòn  (1960), tại Nhà Triển lãm Công viên Tao Đàn ( 1963)  và tại Smithsonian và một số thành phố khác ở châu Âu ( Hàn lâm viện Pháp tại Rome và Paris 1956, 1957, 1958) và tại Mỹ (1963).

Ộng cũng là một nghệ sĩ điêu khắc ( tác phẩm điêu khắc kim loại đặt trước Toà Đô Chính/ Sài Gòn, nay không còn  -- và [ ông cũng ]sành sỏi các loại nhạc cụ dân tộc, như đàn nguyệt, đàn tranh, đàn kim và sáo ...

Ông qua đời vào ngày 9 tháng 3 năm 2000 tại nhà riêng, số 22 Trương Định, Quận 3, tp. HCM , do tai biến mạch máu não.   KTS Ngô Viết Thụ [ dặn lại trước khi cáo chung, là]  khi linh cữu xe tang phải trụ lại trước những tác phẩm đắc ý nhất,trong số các tác phẩm kiến trúc mà ông đã thực hiện buồi sinh thời .

Ông bà có 8 người con, chỉ 1 người theo nghề kiến trúc, đó là kiến trúc sư Ngô Viết Nam Sơn. Anh TN, tiến sĩ Quy hoạch và Kiến trúc tại Đại học Washington ( Mỹ) và bằng Thạc sĩ  Đại học Berkeley, Mỹ.Anh từng thanh công với nhiều dự án ở Mỹ, như ở dại học Washington tại Seattle, Đại học California tại San Francisco, dự án quy hoạch nhà ở thương mại cao cấp Lachin sông Hoàng Phố
( Thượng Hải/ Trung Quốc) ; quy hoạch đô thị mới ở  Filinvest  ( Philippines) , Almden Plaza ( Mỹ ) v.v. ... thành viên nhóm thiết kế khu đô thị Nam Sài Gòn   ...

KTS Ngô Viết Thụ thật là một trí thức lớn, tinh hoa của dân tộc. Người vô cùng tài ba, đức độ, sống trọn tình, vẹn nghĩa với gia đình, đất nước-- và được công nhận trên trường quốc tế.  ...


NGUYỄN THỊ BÍCH HẬU



nguồn: cựu Kq / VCNCH - anh PHAT NGUYEN ở Cali gửi tới ...
          < https://mail.google.com/mail/uO#nbox/FMfcgxwDrttVpbLtsmvtLVKptWkKKsz >