nguyễn đình toàn viết về hoàng hải thủy + www.gio-o.com giới thiệu thơ hoàng hải thủy -- trích lại từ blog phan nguyên

HOÀNG HẢI THỦY.

 NGUYỄN ĐÌNH TOÀN.

VIET TIDE số 38 -- . ngày 31 Tháng 12, 2008.

Hoàng Hải Thủy và  Sống & Chết ở  Sàigòn

 (ảnh: baotreonline ) 

Hoàng Hải Thủy là một trong những nhà văn đã nổi tiếng ở Sài Gòn trước năm 1975. Ông nổi tiếng trước nhất như một người viết phóng sự, sau đó, như một dịch giả và một người viết tạp văn.

Từ tạp văn ở đây hiểu theo nghĩa, gặp gì viết nấy, trộn lộn cả phóng sự, văn chương, trích dẫn thi ca, âm nhạc, những ngôn ngữ do ông sáng tạo, bịa đặt ra.

Cái cách viết của ông có thể có nhiều người không thích. Nhưng khi người ta nói không thích cách đùa cợt trớt nhả của ông, có nghĩa là người ta đã đọc ông rồi.

Có phải như vậy chăng?

Phải công nhận rằng, tất cả những gì Hoàng Hải Thủy viết , đều có một sức hấp dẫn, dù nó được ký tên Hoàng Hải Thủy hay Công Tử Hà Đông. Đang viết bình thường, ông thêm vào một chữ “vưỡn“, “em vưỡn yêu anh, mí nị em thơm như múi mít.”.

Trong ngôn ngữ miền Bắc của chúng ta, hai từ “mí nị“, cũng có người nói là “mí lỵ” là hai tiếng “mới lại” được phát âm trẹo đi. Hoặc, những tiếng “ê, a” không có nghĩa gì, nhấn mạnh vào những chữ ấy chỉ để chê bai, chọc quê. Nghe một người con gái nói: “Em vưỡn yêu anh”, thì có lẽ không anh nào dám tin đó là sự thật. Cái phần sự thật có thể có đó, so với cái phần sự thật có thể không trong câu nói nghiêm chỉnh hơn “Em vẫn yêu anh” có gì khác.

Các bông đùa của Hoàng Hải Thủy luôn ở trên lằn ranh vui buồn, thật giả đó.

Đọc “Sống và Chết ở Sài Gòn” người ta được biết những chuyện liên quan tới một số văn nghệ sĩ, trí thức, như Vũ Hoàng Chương, thượng toạ Trí Siêu (Lê Mạnh Thát ), Thanh Nam, Vũ Bằng, Duyên Anh, Thái Thủy, Mai Thảo, Trịnh Viết Thành, Hoàng Anh Tuấn, Uyên Thao.. .., về Trại Giam Phan Đăng Lưu, nơi Hoàng Hải Thủy đã trải nhiều năm tù.

Chương  ? Hoàng Hải Thủy kể lại những năm tù ở Trại Phan Đăng Lưu với nhiều tù nhân khẳng khái ,được nhà văn Đặng Trần Huân coi là một chương tuyệt tác.

Người ta nhớ lại những năm sau 1975, hầu hết các văn nghệ sĩ ở Sài Gòn cũ, đều bị bắt giam.

Hoàng Anh Tuấn sau khi được thả, đã được thân nhân bảo lãnh ra khỏi nước. Hoàng Hải Thủy có mấy câu thơ gửi Hoàng Anh Tuấn được các bằng hữu của ông thỉnh thoảng nhắc lại:

Hai chuyến xe hoa về đất mẹ,

Bây giờ xa-lộ sáng đèn chưa ?

Ở đây thì chán, đi thì nhớ,

Sài Gòn mưa mà Mỹ cũng mưa.

Hẳn nhiều người đều biết Hoàng Anh Tuấn ngoài việc làm thơ còn là một đạo diễn điện ảnh. “Hai Chuyến Xe Hoa” “Đất Mẹ” và “Xa Lộ Không Đèn.”, Hoàng Hải Thủy nhắc trong bài thơ trên những cuốn phim Hoàng Anh Tuấn đã thực hiện.

Sống và Chết ở Sài Gòn được viết theo kiểu tùy hứng, nhớ đến đâu viết đến đấy.

Chương ông viết về việc ông bỏ lỡ chuyến di tản năm 1975 là một chuyện cười ra nước mắt.

Khi đó, Hoàng Hải Thủy đang làm việc cho USIS tức Sở Thông Tin Hoa Kỳ tại Sài Gòn.

Trước ngày 30/4 ông Giám đốc USIS cho biết sẽ cho nhân viên đi nhưng con trai các nhân viên phải dưới 17 tuổi mới được đi theo bố mẹ. Nhân viên phàn nàn, ông nói ông phải làm theo lệnh của chính phủ Việt Nam, không thể làm trái luật pháp, cũng không thể nhận diện em nào trên hay dưới 17 tuổi. Ngay lúc đó Hoàng Hải Thủy thật thà không hiểu câu nói của ô. Giám đốc Alan Carter, ý ông muốn bảo “các anh cứ khai các con anh 16 tuổi chứ tôi có cần các anh chứng minh đâu“. Y hệt như câu thơ của T.T.K.H, “đến khi tôi hiểu thì tôi đã” muộn mất mấy chục năm rồi.

Trong cuốn sách Hoàng Hải Thủy có nhắc đến cái chết của các nhà văn Vũ Bằng, Nguyễn Mạnh Côn, nhà báo Minh Vồ, nhiều chi tiết về những năm đen tối, khốn khổ sau 1975 mà người dân miền Nam đã phải trải qua.

Được biết cuối năm 2002 nhà xuất bản Khoa Học Xã Hội/Hà Nội đã cho xuất bản cuốn “Hai Mươi Nhăm Năm Một Vùng Tiểu Thuyết” ý muốn nói tiểu thuyết ở miền Nam, nội dung đề cập tới tiểu thuyết miền Nam từ 1887 tới Hồ Biểu Chánh rồi nhảy vọt qua tiểu thuyết từ 1975 đến 2000 đề cao những tác giả cộng sản nhất là các tác giả từ miền Bắc vào. Tất cả văn học miền Nam (từ 1954-1975 ) không có một dòng.

Nhà văn Đặng Trần Huân viết:
“Với chủ trương rõ ràng của nhà cầm quyền cộng sản tại Việt Nam hiện nay như thế, thử hỏi nếu không có những bộ sách như Văn Học Miền Nam của Võ Phiến hay những tạp bút như Sống và Chết ở Sài Gòn thì sau này lấy đâu ra tài liệu về văn học và đời sống của văn nghệ sĩ Việt Nam Cộng Hoà ? Ta phải cám ơn Võ Phiến, cám ơn Hoàng Hải Thủy đã giúp ta tài liệu để còn nhớ không quên những văn nghệ sĩ một thời sáng chói, dù nhớ cách nào đi chăng nữa.”

Các văn nghệ sĩ của chúng ta sống ở miền Nam trước 1975, cho đến nay, đã mất đi nhiều lắm. Người chết trong tù, chết trong nước, người chết già, chết bệnh, người chết nơi xứ lạ, quê người, số còn lại e rằng ít hơn số đã mất.

Và, trong số những người còn lại, Hoàng Hải Thủy là người duy nhất cho đến nay vẫn viết và viết được một cách đều đặn. Cách viết của ông gần như không có gì thay đổi, pha trộn văn chương với phóng sự, nửa đùa, nửa thật. Nhưng với cái nhìn sâu sắc của người đã ở ngoài cái tuổi “cổ lai hy”, đọc ông, người ta có cảm tưởng mọi sự trên đời đều hình như lúc nào cũng có hai mặt, một mặt bi thương và một hài hước.

Nói đến mọi sự trên đời, bởi vì, Hoàng Hải Thủy đề cập tới rất nhiều chuyện trong các bài viết của ông, bằng hữu, nghề nghiệp, kỷ niệm, tình yêu, chính trị, thời sự, tù đầy, cảm khái trước cái đẹp của thiên nhiên, thời tiết, kiếp sống tha hương.

Loạt bài mới nhất của ông cho đăng trên các báo chí gần đây, những phê phán chua chát của ông đối với chế độ cộng sản, sách báo của các tác giả ở trong nước và những người ông cho là đến bây giờ vẫn còn bị cộng sản mà mắt, được rất nhiều người đọc. Dù có cùng quan niệm với ông hay không, người ta vẫn thấy ở ông một tấm lòng thiết tha với đất nước, yêu cái đẹp, yêu sự thật.

Tập Đất Hồ Ngàn Năm của Hoàng Hải Thủy cho xuất bản mới đây gồm 8 đoản văn: Huyền thoại Vương Chiêu Quân, Giang Tả Cầu Hôn, Rồng Nằm, ngựa chạy, Sự Tất Như Thử, Trăm Năm Binh Lửa, Thơ và Sự Khốn Cùng, Mơ Ngày Về Vẽ Lông Mày, Thiên Long Tình Sử.

Hoàng Hải Thủy cho biết ông bắt chước ông Lê Quý Đôn ghi lại những chuyện hay hay đọc được cùng với những suy luận, những nhận xét của mình.

Qua cuốn sách người ta được biết thêm một Hoàng Hải Thủy rất yêu thơ, đọc rất nhiều thơ Đường, dịch nhiều thơ Đường và còn có thể làm thơ bằng chữ Hán nữa.

Đoản văn về “Thơ và Sự Cùng Khổ” của Hoàng Hải Thủy gây nhiều xúc động trong lòng độc giả. Hoàng Hải Thủy viết đoản văn này sau khi đọc một bài thơ của Nguyễn Du trong “Bắc Hành Thi Tập”, chắc Nguyễn Du đã sáng tác trong chuyến đi sứ sang Bắc Kinh và qua nơi có ngôi mộ Đỗ Phủ.

Thi hào Đỗ Phủ trong một chuyến đi xa đã nhuốm bệnh và chết trên một con thuyền trên sông Tương. Vì nhà nghèo, vợ con không đưa được ngay di hài ông về quê nhà, phải tạm chôn ở Nhạc Châu. Bốn mươi năm sau, người cháu của Đỗ Phủ là Đỗ Tư Nghiệp mới rời được hài cốt Đỗ Phủ về Yểm Sư, mai táng trên núi Thú Dương, thuộc Hà Nam.

Tuy vậy ở Lỗi Dương vẫn có ngôi mộ giả của Đỗ Phủ do viên Huyên lệnh Lỗi Dương họ Nhất xây để tưởng niệm nhà thơ lớn.

Người Hoa ngày xưa thường xây những ngôi mộ giả các nhân vật họ kính trọng.

Đỗ Phủ thơ hay tuyệt thế nhưng suốt đời nghèo khổ, nghèo đến độ không nuôi nổi vợ con và thân mình, để đến nỗi một người con nhỏ của ông phải chết vì thiếu ăn.

Nguyễn Du đặt câu hỏi, ông (Đỗ Phủ) cùng khổ đến thế phải chăng vì thơ ? Phải chăng ta có thể quy tội làm ông khổ là thơ ?

Chính Đỗ Phủ khi nhớ tới Lý Bạch, nhớ tới Khuất Nguyên tự trầm mình ở sông Mịch La đã
 than thở:
“Làm thơ hay như Khuất Nguyên, như Lý Bạch mà cuộc đời khổ sở đó là vì văn chương ghen ghét những người mệnh đạt. Văn chương không cho những người làm thơ được thành công trong đời.”

Bàn về thơ và sự cùng khổ Âu Dương Tu, một danh sĩ khác của Trung Quốc viết: “Không phải thơ làm người ta cùng khổ. Chính vì người làm thơ có cùng khổ thơ của người đó mới hay.”

Đỗ Phủ nói:
“Văn chương ghét mệnh.”

Nguyễn Du cho rằng:
 “Làm gì có chuyện văn chương ghét mệnh. Làm gì có chuyện trời ghen với người.”

Nhưng trong Truyện Kiều, Nguyễn Du lại viết :

Lạ gì bỉ sắc, tư phong.

Trời xanh quen thói má hồng đánh ghen.

Hoàng Hải Thủy viết:
 “Đây không phải một điều mâu thuẫn trong quan niệm về nhân sinh của thi sĩ. Không phải Nguyễn Du bất nhất trong quan niệm của ông về đời người. Ý thức của chúng ta rất phức tạp, đa dạng. Nguyễn Du tất nhiên là phức tạp hơn người thường.”

Hoàng Hải Thủy lấy trường hợp của ông để nói thêm về câu hỏi được nêu ra: 'Thơ có làm cho người làm thơ phải khổ sở không '?:

“Viết tiểu thuyết từ năm 25 tuổi, có thể nói tôi suốt một đời yêu thương, gắn bó, sống chết với việc viết truyên. Với tôi, viết là hạnh phúc. Tôi đã sống để viết, viết để sống và trước năm 1975, tôi đã sống được với việc viết truyện của tôi. Trước 1975, ở Sài Gòn, Thủ đô Quốc Gia Việt Nam Cộng hòa của tôi, trong hai mươi năm, tôi đã sống để viết và đã viết để sống. Sau 1975, tuy biết viết là tù tội, tôi vẫn viết. Dù vậy tôi vẫn không thể trả lời thỏa đáng câu hỏi: “Thơ có làm cho người làm Thơ cùng khổ hay không ?”

Tôi thấy Nguyễn Du đúng khi thi sĩ nói:

 “Chữ tài liền với chữ tai một vần.”, “ngu si hưởng thái bình.”

Người có tài thường gặp tai họa.
Chuyện đó tôi thấy thường xẩy ra trong đời và trong thời loạn.

Tôi chịu câu nói của Âu Dương Tu:

 “Thơ không làm cho người làm thơ cùng khổ. Chính vì có cùng khổ thơ mới hay.”

Nguyễn đình Toàn

nguồn: VIET TIDE/ 2008

                                                     nguyễn đình toàn  [1936-    ] -- (bên trái)\
                                                                                    (ảnh chụp ở Saigon)

hoàng hải thủy [1933-    ]

Thơ

HOÀNG HẢI THỦY

www.gio-o.com

www.gio-com

Thơ

HOÀNG HẢI THUỶ

Yêu Hoài Ngàn Năm

Yêu nhau ngày tháng qua nhanh

Ba mươi năm lẻ chúng mình yêu nhau

Từ xanh đến bạc mái đầu

Tình ta nước biển một mầu như xưa

Yêu bao giờ, đến bao giờ,

Thời gian nào rộng cho vừa tình ta?

Lòng em hoa vẫn tươi hoa

Môi em thắm đến em già chưa phai

Yêu kiếp này, hẹn kiếp mai

Ngàn năm yêu mãi, yêu hoài nghe em.

Mặt trời có lặng về đêm

Sáng mai em dậy bên thềm lại soi.

Cuộc đời có khóc, có cười

Có cay đắng, có ngọt bùi mới hay.

Thu về trời lại xanh mây

Đầy trời anh thấy những ngày ta yêu

Càng yêu, yêu lại càng nhiều

Nhớ em, anh nhắn một điều: Yêu em .

Làm tại Nhà Tù Số 4 Phan Đăng Lưu, Xà-lim Số 15, Khu B, Tháng 10-1977

Chợ Tân Định 77

Mình anh ăn miếng soài này

Năm năm soài chín nhớ ngày em đi .

Phải cùng chăng, tiếc làm chi

Năm năm soài chín chợ thì vắng em .

Tưởng em xa nước em thèm

Còn anh soài đỏ, soài đen quản gì .

Chúng ta vùi một cơn mê

Có bao giờ tỉnh ? Còn gì là ta ?

Hướng dương em có như hoa

Vườn anh nắng đã chiều tà, em ơi .

Có còn nhau nữa hay thôi

Yêu nhau em hãy hẹn lời: Kiếp sau

Ba Mươi Sáu Câu Cho Alice

Anh không biết ngày xưa em trẻ

Khi em yêu em đợi, em chờ

Có bao giờ em buồn như thể

Sáng nay em trong cửa mong thơ ?

Niềm hy vọng trong em chợt hé

Người phát thư xe đạp đi qua

Chưa bao giờ thấy em buồn thế

Khi nghiêng vai, em trở vào nhà.

Em yêu ơi … Tim anh như xé

Chưa thương em đến thế bao giờ .

Anh lặng biết em không cần kể

Những xót xa, ly tán, đợi chờ

Hồn em nặng sầu non, muộn bể

Những đau thương ray rứt không bờ

Từ cơm áo rã rời sinh kế

Đến oan khiên tù tội không ngờ

Đau chồng con chia từng giọt lệ

Thương hôm mai biết đến bao giờ

Đời u tối như chiều đông xế

Môi em thâm nên mắt em mờ

Nên em buồn não nùng như thể

Sáng nay em trong cửa đợi chờ .

Sáu năm dài dập dồn dâu bể

Đời sống ta cơ cực Thành Hồ

Anh lặng biết sao em buồn thế

Sao em gầy, sao tóc em khô!

Trên mái tóc thu về đã trễ

Trên đôi môi thoáng bóng hư vô

Trong ánh mắt não nùng xiết kể

Trên đôi vai xuân đã mơ hồ

Anh thấy cả một trời dâu bể

Anh chưa đau đến thế bao giờ

Anh lặng hiểu sao em buồn thế

Sao em mong người phát thư vô

Niềm mơ ước trong em thật bé

Em chờ mong chỉ một thùng đồ.

Còn Xót Xa Nào

Mất nhau trong cuộc biển dâu

Hồn anh hoa muộn, lá sầu hoang sơ .

Tim anh quằn quại bóng cờ

Tai anh mán hú, mọi hờ quanh năm .

Trời bỏ ta, khóc đi em

Em ơi sương lạnh trên thềm đau thương .

Ô Giang vó ngựa ngập ngừng

Cùng đường Hạng Vũ, đoạn trường Ngu Cơ .

Anh hùng lệ cũng sa mưa

Em ơi lệ ấy bây giờ đang rơi .

Câu Hỏi

Lò cừ nung nấu sự đời

Bức tranh vân cẩu vẽ người tang thương …..

Khóc tình tang, xót tình thương

Giữ tình ta nhé, đoạn trường vẫn yêu .

Áo vân em gửi mây chiều

Chiều nghiêng mây bạt, chiều xiêu mây về .

Lửa đời nấu mộng, nung mê

Em nghe câu hỏi não nề không em ?

Nhà Tù Số 4 Phan đăng Lưu

Nằm trong khám tối âm u

Buồn nghe đêm lạnh sương mù sa mưa

Bồi hồi tưởng mái nhà xưa

Ngày đi đã nát, bây giờ ra sao?

Thương em nhạt phấn, phai đào,

Đêm đêm trở giấc chiêm bao một mình.

Ngủ đi em, mộng bình minh

Mưa bao nhiêu giọt là tình bấy nhiêu.

*

Nằm trong khám tối nghe mưa

Đêm nào cũng thấy đêm thừa trống canh

Thương nhau nên ngủ không đành

Nhớ nhau nhưng mộng không thành, em ơi.

Anh nghe từng tiếng lệ rơi,

Biết em đang khóc nên trời đổ mưa.

*

Đêm đêm nghe tiếng tắc kè

Tưởng như tiếng gọi “Sắp về ..!” bên tai .

- “Sắp về ..!” nghe suốt đêm dài

Mơ màng cũng ấm lòng ai muốn về.

- “Sắp về ..!” nhờ chú tắc kè

Lòng ta dịu nỗi não nề thương đau.

Ngày về quyết chẳng quên nhau,

Mua ngay tặng chú một bầu rượu ngon.

Gửi người thiếu nữ ở Xà-lim bên cạnh

“Bầu ơi thương lấy bí cùng”

Tuy rằng khác vụ nhưng chung một nhà.

Xà-lim ngăn cách đôi ta

Thấy em thì thấy nhưng mà thấy thôi

Thương em gan ruột bồi hồi

Muốn kêu một tiếng xé trời – “ Thương em …”

Tại Sao

“Hốt tình, hốt vũ, thiên vô định

Vi hải, vi tang, địa diệc lao …”

Thay đổi nào ai biết tại sao?

Tại sao? Câu hỏi tự khi nào?

Cũng buồn, cũng giận trời mưa tạnh

Cùng khổ, cùng đau đất biển dâu.

Ai thua, ai được, người điên tỉnh

Khi còn, khi mất, vật thương đau.

Hỏi sao thay đổi, sao mưa tạnh?

Đất dại, trời ngu có biết đâu !

Hỏi Đỗ Phủ

“Quốc phá sơn hà tại

Thành xuân thảo mộc thâm

Cảm thời hoa tiễn lệ

Hận biệt điểu kinh tâm”.

Ôi Thơ Đỗ Phủ ngàn năm

Sao tình phương bắc, trời nam ta buồn!

Vượn kêu ba tiếng lệ tuôn

Vượn kêu trăm tiếng ta còn gì đâu?

Cảm thời hoa cũng thương đau

Biệt ly, chim cũng qua cầu đắng cay.

Nhà tan, sông núi sao còn đẹp ,

Nước mất, thành xưa ai thấy xuân!

Ai mơ Trang tử, mê hồ điệp,

Ai mộng công hầu, mị giả chân?

Ta đọc Đường thi, thương Đỗ Phủ,

Cảm thương người hay cảm thương thân?

Người lạc Quì Châu, liêu Kiếm Các

Ta sinh Hà Nội, sống Sài Gòn

Cuối thu sông khói, thuyền cô tịch

Người nhớ quê nhà giọt lệ tuôn .

Quê ta đất giải hai ngàn dặm

Đỏ nọ, vàng kia mấy chục năm

Thân làm Do Thái mơ Thành Cổ,

Mà Cổ Thành không chỗ đặt chân.

Người dâng kế sách, công danh bạc.

Ta viết ngàn trang truyện não nề.

Thế loạn người thương đời đói rét,

Tàn trận ta sầu cuộc chuyển di.

Công hầu đệ trạch giai tân chủ

Văn vũ y quan dị tích thì.

Được thua, còn mất, kim như cổ,

Riêng có Thơ ngàn thuở vẫn Thi.

Khi ai đó đã lên Cung Nguyệt,

Ngọc Thố, Hằng Nga đã bắt đi.

Ai nằm gác lạnh, ôm đêm lạnh,

Nghe tiếng thời gian chậm bước đi?

Hồn ai địa chấn, tim lôi vũ,

Nghe đáy mồ xưa quỉ xướng thi !

HOÀNG HẢI THỦY

Thơ làm ở Sài Gòn những năm 1977. 1978

--------------------------

nguồn:

© gio-o.com 2010
=================

---------------------------
trích lại từ BLOG PHAN NGUYỄN
==============================