www.baomoi.com/
(ảnh: internet)
tác phẩm viết văn:
1999: món nợ kịch trường (tập truyện ngăn)
2004: tấm ván phóng dao (tiểu thuyết, được giải A hội Nhà văn VN năm 2005)
2005: cuộc hành lễ buổi sáng (tập truyện ngắn)
2006: tạp bút mạc can (tạp bút)
2006: người nói tiếng bồ câu (tập truyện ngắn)
2007: phóng viên mồ côi (tiểu thuyết)
2008: những bầy mèo vô sinh (tiểu thuyết)
2010: 3 ... ngàn lẻ 1 đêm (tập truyện ngắn)
2010: quỷ với bụt+ thần chết (tiểu thuyết)
2010: tuyển tập mạc can (tuyển tập)
2011: nhớ (tập truyện ngắn)
2013: mạc can/ truyện ngắn chọn lọc (tuyển tập)
WIKIPEDIA
nghệ sĩ mạc can:
'nhà văn từ trên trời rơi xuống'
trúc vân
Nói về nghề viết, Mạc Can không thích người ta gọi ông là nhà văn.
" Tôi học chữ có 3 năm; mà gọi là nhà văn cái gì?... nhà văn Nguyễn đông Thức mới gọi vui rằng' nhà văn từ trện trời rơi xuồng'; còn một số nhà văn khác gọi ông là 'nhà văn trẻ".
Tự nhận, từ ngày nhỏ không biết chữ; học 3 năm cũng không đâu vào đâu, chủ yếu là tự học, tự đọc chữ ở bất cứ đâu; trên tất cả những gì... có chữ. Ông đọc sách, báo; thậm chí những mảnh giấy gói bánh mì, ông cũng ngấu nghiến đến từng chữ một ...
Nhiều người hỏi tại sao ông viết hay vậy; mà không viết từ sớm ? Ông cười, trả lời: 'hồi trẻ biết gì đâu mà viết; lớn lên di nhiều, trải nghiệm nhiều rồi, rảnh không biết làm gì; thì ngồi viết lại những gì đã qua. Thế là thành 'nhà văn trẻ' thôi.'
Mạc Can nói; 'con chữ đến với ông bất chợt lắm; ngay lúc đó, ông có thể viết ra những câu rất hay; sau đó cũng không thể nhận ra rằng lại viết được như vậy.'
viết là để cho vui; dẫu vậy, văn chương của ông, thì vẫn buồn. Có những quyển buồn đến ám ảnh; day dứt cả tâm can như Tấm ván phóng dao; hay, Món nợ kịch trường ...
Còn ý tưởng để viết cũng đến với 'nhà văn trẻ' này vô cùng ngẫu hứng; ' chẳng hạn như hôm nọ, ngồi sửa cái 'laptop' đồ cổ, bị hở mạch điện; lúc mở được, lúc không'. Thế là ông chèn mảnh giấy vào đó; để chắc ăn hơn, ông đồ thêm ít keo dán sắt vào. ' Lỡ tay, làm rơi xuống sàn nhà; lại dẫm chân lên; thế là viết được một truyện ngắn Người ngắm trăng, đương nhiên là chuyện hư cấu thôi'.
Mạc Can cho biết; có lẽ không gì ấn tượng bằng kỷ niệm khi ông viết truyện ngắn đầu tay Ảo thuật trong tù; [ấy là] vào năm ông 17, 18 tuổi đã có chút tăm tiếng rồi.
Một ngày nọ đang lang thang ngoài đường; bị bắt, vì không giấy tờ tùy thân -- ngày đó, tội này bị tạm giam 2 ngày -- còn Mạc Can lại bị giam tới nửa tháng. Ông thắc mắc, đến hỏi người giam ông; thì nhận được câu trả lời, ' thả ông ra, trong này buồn lắm!'
Nghe đến đây, Mạc Can mới tá hỏa; thì ra do mình là 'anh hề' nên được 'ưu ái giam lâu như vậy'.
[Ông kể]:
" ... tôi vào trong đó, một tay 'đại ca' cho đàn em dọn dẹp một chỗ riệng để làm sân khấ cho tôi diễn hài. Ngày n2ào tôi cũng diễn; mấy anh trong đó khoái tôi lắm. Không những thế, tôi còn giả vờ biết xem bói; xem chỉ tay cho đại ca; rồi phán bừa 'ráng tuần này khổ một chút, qua tuần sau là 'anh Hai' sung sướng lắm đó!'. Và qua tuần sau; thì anh ta sướng thật ... anh ta bị mang ra xử bắn ! "
kể xong, ông lại cười, đến ho sặc sụa; sau này dựa vào đó, viết truyện ngắn đầu tay Ảo thuật trong tù.
Còn với Mạc Can trong vai trò một diễn viên, cũng để lại cho khán giả rất nhiều ấn tượng; dù hầy hết chỉ đóng vai phụ.
Đóng phim từ sau năm 1975, qua nhiều phim; từ vai bác ba Phi trong phim Đất phương Nam được yêu mến nhiều nhất. ... Mạc Can cũng không có thói quen ngã gai 'cát-sê'; được trả bao nhiêu; nhận [rồi bỏ túi], không cần đếm lại. Ông nói: 'trong đầu không có những con số; [lại] rất tệ trong chuyện cộng, trừ, nhân, chia; [nên chẳng] tính toàn tiền 'cát-sê' làm gì. Còn những năm tháng đã qua; nếu hỏi ông một cách chính xác, cũng không thể nào trả lời. Ông nói rất thật, chứ không đùa; chẳng hạn hỏi ông sang Mỹ năm nào; ông cũng không nhớ rõ; dù chỉ cách đấy chưa đầy 5 năm.
Chính sự tận tâm, trách nhiệm với vai diễn; đoàn phim nào cũng thích Mạc Can; và thế, là ông có vai diễn liên tục. Mặt khác, ông luôn được các đạo diễn đánh giá cao; vì ông diễn mà không diễn. Mạc Can không bao giờ học thuộc lòng lời thoại; chỉ đọc qua lấy ý chính; rồi sẽ thọai theo giọng điệu ngôn ngữ của ông.
ông luôn yêu cầu với bất cứ đạo diễn nào về điều này; họ đồng ý, còn rất thích thú về vai diễn của Mạc Can.
Ông thú nhận là; 'chẳng học diễn xuất ngày nào, lại vẫn có thể nhập vai diễn ngon lành', " với tôi, nghể diễn là nghề bắt chước; quan sát người này, người kia, từ cách đi đứng, nói cười; khi có vai phù hợp, là tôi lôi ra, sử dụng ngay; tôi thấy nghề diễn viên 'dễ ợt'... "
***
Mùa đông ở vùng ngoại ô thành phố Dallas (bang Texas) lạnh tê tái; tuyết trắng phủ đầy trên từng cành cậy, ngọn cỏ. Đàn chim thiên di ở đâu bay về, đậu kín cả mái nhà, khung cửa . Đó là một trong những hình ảnh mà Mạc Can lưu trong ký ức về những năm tháng ở nước ngoài, [sống] cùng vợ con.
Cuộc đoàn viên này cũng chỉ kéo dài hơn 2 năm; sau đó vì buồn, ông 'trốn' về nước,vì," ở bên đó thêm chừng nửa năm nữa thội, là tôi chết vì buồn." -- ông nói .
Mạc Can sợ nhất là mùa đông,ở một mình trong căn phòng nhỏ, cô độc, lạnh lẽo đến tận cùng. [Rất] sợ những ngày ngồi ở nhà, từ sáng đến tối; để chờ vợ con về; [bởi] không tìm thấy ai để cùng trò chuyện. Mọi thứ đều lặng lẽ, ngày cũng như đêm; nỗi nhớ quê nhà, bạn bè, nhớ những con phố Sài gòn thân thương cứ dằng đặc trong ông. Ông như bị gò bó đội chân đến ngột ngạt hơi thở.
Mạc Can đặt chân về tới sân bay Tân sơn nhất, vui đến trào nước mắt. Ông nói: ' thích sống tự do một mình; không phải vì ích kỷ, cũng không phải không thương vợ con; vì cuộc đời là như vậy'. Có lẽ, những cuộc di cư từ bãi bồi này sang bãi bồi khác; trên chiếc ghe hát rong của người cha ngày nào, đã vận vào tính cách người con. Ngày đó, ông đã tập cho mình không luyến tiếc điều gì; cứ tháo dây neo là đi, cắm sào là ở. Tuổi thơ cứ thế trôi dập dờn theo những con nước, mịt mờ như sương khói trên những bến sông buồn; đến giờ cũng không có gì là ổn định. Ngay cả những người thân nhất, không rõ là ông đang sống ở đâu; giữa Sài gòn rộng lớn, náo nhiệt này.
Mạc Can là vậy, thích phiêu lưu cho trọn kiếp người; thích 'tưng tửng', hài hước; để mang lại tiếng cười cho người đối diện, còn mọi nỗi niềm; [thì] giữ lại cho riêng mình.
Khoảng chừng 30 năm về trước; khi Mạc Cam bắt đầu vào nghề viết; thì, nghệ sĩ Lê Bình, một trong những nhân vật được ông viết [về] nhiều nhất. Tôi [người viết bài] tình cờ biết được điều đó ; vì có lần được xem qua quyển Dấu ấn thời gian của nghệ sĩ Lê Bình-- quyển sổ này lưu lại toàn bộ các bài báo, hình ảnh; [từ] thuở Lê Bình mới vào nghề.
Hôm ghé thăm nghệ sĩ Lê Bình; tôi có ngỏ lời [đề nghị: ông viết vài dòng về Mạc Can-- người đã từng viết nhiều về ông; và đó còn là đồng nghiệp già, thân thiết nhất. Lê Bình vui vẻ nhận lời ngay, dù đang bận [rất nhiều] việc. []
trúc vân
MẠC CAN, NGƯỜI BẠN GIÀ CỦA TÔI!
Lê Bình
Những lần tôi ngồi đối diện với Mạc Can, đôi mắt ông không giấu được ưu tư, cười mà mặt cứ như muốn khóc. 'Mạc Can, ông bạn già của tôi', làm cùng với nhau đôi ba nghề: đóng phim, diễn kịch, viết lách ... [khó] giấu nhau được gì ?
Tôi hiểu ông bạn già của mình, những nôi buồn đau không biết chia sẻ cùng ai; ông chôn kín trong lòng, vì không muốn phiền lòng người khác. Có lẽ, cái đẹp của con người biết tôn trọng người khác là đây -- không ai muốn mất tâm sự riêng tư của mình, thời gian của con người vốn quá hạn hẹp mà !
Mạc Can đang sống trọ, lang thang nay đây mai đó; hành tung của ông lúc nào cũng bí ẩn, ngay cả tôi hỏi ông ở đâu, cũng không trả lời. Ông chỉ nói :" ở đâu, miễn có chỗ cho tôi viết lách là được rồi, ông Bình ơi!."
Nhưng không phải vì thế; mà ông không từng có một mái nhà; mà, là ông bò nhà ra đi, cứ lang thang đi kiếm cái tinh thần cho mình. Có lẽ nhờ vậy, ông viết được quyển 'Tấm ván phóng dao', thành công vang dội.
Tôi nhớ như in, khuya hôm ấy, tôi đang ngủ; thì, nhận được tin nhắn của Mạc Can: " Ông ở lại mạnh giỏi, tôi đi nhen!. " Gọi, hỏi ông đi đâu; không nói, ông chỉ nói là 'đi xa'. Sau đó, toi mới biết là ông đi Mỹ; sống cùng vợ con; và, tôi là một trong số rất ít người [được] ông thông báo. Ông ra đi hết sức lặng lẽ như vậy.
Tưởng đâu, ông đã quyết tâm chấm dứt cuộc sống phiêu bạt của mình; nào ngờ ông vẫn là ông. Không bao lâu sau, ông quay về Việt nam!
Tôi hiểu và thương Mạc Cam: cược sống có bao điều bất ngờ, cái tốt+ cái xấu không giới hạn. Mạc Can biết dừng, biết suy nghĩ, biết đi để sống, để viết ... biết kể chuyện cho mọi người nghe -- và, biết vui, khi thấy con nít cười ...
Tôi gọi : 'Mạc Can là nghệ sĩ của cuộc đời'!
lê bình
ĐÊM THÁNG 04/ 2015
http://www.baomoi.com/nghe-si-mac-cn-nha-van-tu-tren-troi-roi-xuong/c/16494079.epi
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét