nhà văn hậu chiến - 35 - thế phong
đại nam văn hiến xuất bảm, saigon 1959
Tiết 2
BÙI KHẢI NGUYÊN (1927-1980 ?)
Tên thật Búi bình Hiếu. Sinh 25.1.1927 ở Hà nội, ban đầu viết văn ký bút danh Hoàng Nguyên *. Thơ đăng rải rắc trên tạp chí Đời mới, nhật báo Dân chủ, Phụ nữ diễn đàn, từ những năm 1955 đến 1956. Búi khải Nguyên đánh đầu mốc thơ, ở một giai đoạn hỗn loạn, bắt đầu khởi điểm là bài Ẩn ức đăng trên nhật báo Dân chủ ( chủ nhiệm: Vũ ngọc Các). Hoặc, đôi bài khác có khuynh hướng xã hội thực tiễn, đem đời sống hiện thực vào thi ca, như thi sĩ Paul Éluard noi, " sự tồn vong của con người với lịch sử "- đó lả các bài Người ngủ ngoài đồng, Chủ nhật này đẹp nắng, mở đầu khuynh hướng thơ hiện thực xã hội. Tiếp đến, những bài Đừng bỏ em tôi, Mót lúa, Nhà anh hư nát sửa rồi, Trở về, Em bé Việt nam , tuy là thơ hiện thực xã hội, nhưng, khô khan, it xúc cảm, đầy tính công thức. Cũng còn có đôi bài viết ở đầu đời, thời kỳ kháng chiến, như Phước thuận, Đống Đa : kỹ thuật, nội dung chưa tao được một dáng dấp một bài thơ, coi như sáng tá thời tập sự.
Từ 1956 trở lại đây, thơ Bùi khải Nguyên tiến bộ không ngờ, bắt đầu Ẩn ức, hơi thơ đậm đà, giọng thơ hùng mạnh , tựa hồ bản tuyên -ngôn- thơ rung động, đầy cảm xúc:
------
* còn một nhạc sỉ rất nổi tiếng ký Hoàng Nguyên, tác giả ca khúc "Ai lên xứ hoa đào" tuyệt hay. Năm 1964, Bùi khải Nguyên cho tái bản thi tập "Thiết tha" ( Nxb Đại Nam văn hiến , Saigon 1964 .
(Chú thích sau)
" Khi bạo lực cầm quyền
Đánh trống thổi kèn
Khua chông gióng mõ
Đề cao phản bội
Cổ võ bịp lừa
Đưa danh dự công khai đánh đĩ
Xã hội chúng ta
Học sinh làm nghề điểm chỉ
Thầy tu khoác áo công an
Công an tiếm quyền nghệ sĩ
Nghệ sĩ làm bồi làm đĩ
Triết gia chính trị đi buôn
Lái buôn đảm đương chính trị
Thế kỷ chúng ta
Đủ hệ thống miệng gang mồm thép
Súng dí lưng dân, độc quyền nói phét
Nói vu nói xấu nói càn
Nhiều danh từ được đem ra hãm hiếp
Ấm no nghĩa là đói rét
Thương yêu tức là thù ghét
Công bằng ám chỉ bất công ...
(TRÍCH NHẬT BÁO DÂN CHỦ , SAIGON 1956.)
Bùi khải Nguyên đã thành công ở loại thơ phúng thích chính trị. Đọc thơ ông, khiến nhớ đến lối thơ kháng cáo, vào thời kỳ toàn quốc kháng chiến chống thực dân- chẳng hạn , một Ai về bên kia sông Đuống/ Hoàng Cầm, một Viếng bạn của Hoàng Lộc... Những bài thơ của Bùi khải Nguyên có giá trị nhân bản , bài Chủ nhật này đẹp nắng, nội dung hiện thực xã hội, phản kháng sự áp bức, bản tuyên ngôn kháng cáo dữ dội, mãnh liệt : " một bài thơ hay điển hình " của tác giả. Có thể, tác giả chịu ảnh hưởng Karl Sanburg ( Mỹ ) đem tiếng lóng đời sống hiện thực vào thơ ( language parlé), và , mạnh tựa giông bão như giọng thơ thi sĩ Mỹ Robert Frost. Ở Bùi khải Nguyên , tác giả biết áp dụng lối thơ phúng thích chính trị đem tiếng lóng vào thi ca ,và, ông đã không mắc lỗi tầm thường phổ biến , gieo vần, ghép chữ cho đúng lập trường chính trị vào thi ca như thơ đặt hàng, từ guồng máy' tâm lý chiến" cho mấy tay "thi sĩ máy" - mà - trong sách phê bình văn học, chúng tôi từng lên án, không hề bỏ sót chúng.
Một số bài khác của Bùi khải Nguyên, như Hallélugia, Hồi sinh, Hoa sen, Lá cờ, Cưu kim sơn ( San Francisco) được đưa vào tập Thiết tha * (tái bản ) -- đó là ,những bài thơ tự do quá trớn , chưa đạt mức xuất sắc của canh tân thơ tự do đúng mức .
Ngoài thơ, Bùi khải Nguyên, còn chuyển ngữ vở kịch Con tê giác / Eugene Inoesco.
( Trình bày xuất bản, Saigon 19 xx ? )
---
* Thiết tha, ấn bản lần đấu năm 1960, Sùng chính viện xuất bản , in rô-nê-ô khoảng 100 cuốn, không giấy phép .
" Kinh thành thơm mùi pop-corn/ Building/ Building
Lên đồi/ Xuống dốc/ Cầu/ Hầm/ Đại lộ/ Phố
Xe màu/ Áo màu/ Váy máu/ Đèn màu
Chi chít/ Chằng chịt/ Cựu Kim Sơn [San Francisco]
xem tấm photo-card, chắc chắn sẽ thích thú hơn khi đọc đoạn thơ, tác giả tả cảnh tham quan San Francisco. *
Tuy đã giải ngũ khá lâu, cựu thiếu tá Bùi bình Hiếu vẫn nhất quyết tư giã căn nhà trên đường Huỳnh quang Tiên ( nay Hồ hảo Hớn, quận 1) để lại 1 vợ + cô con gái duy nhất, và, tự ý đến ban Quân quản tình nguyện xin đi tập trung, học tập cải tạo. Rồi, ông qua đời trong một trại cải tạo ' âm u núi rừng Việt bắc', vào năm 1980 ?.
---
* Bùi Bình Hiếu tốt nghiệp khóa 12 Trường Võ bị Liên quân Đà lạt.
trích nguyên tác thơ
CHÚA NHẬT NÀY ĐẸP NẮNG
Em quỳ trên gạch bông
Chống tay lên tấm bố
Bóng em in nền gạch láng bong
Em ngước đôi mắt trong
Trời xanh thẳm
Chúa nhật này đẹp nắng
Thế mà em quên bẵng Hồng ơi !
Em tới bên cửa lầu mà coi
Xe màu cứ lượn như thác cuốn
Xe đi qua đi lại, đi lên, đi xuống
Tắc-xi, xe du lịch, xe máy vét-pa
Áo dài, áo ngắn, áo sọc, áo hoa
Người ta lượn qua lượn lại, dạo lên,
dạo xuống
Người ta đi ăn, đi uống, đi lễ, đi chơi
Lạy Chúa tôi
Chúa nhật là ngày nghỉ ngơi
Sao em lại quỳ đây lau chùi, chà, cọ
Sao em không như họ
Hồng ơi ! nói rõ anh nghe
Em không có xe
Em không có áo
Em không có bạn trai
Em không thích nhởn nhơ đi lượn,
phất phơ đi dạo
Đi ăn, đi uống, đi lễ, đi chơi
Như trăm ngàn trai gái khác sóng đôi
Trên đại lộ ngát nước hoa, phấn sáp
Trong công viên rợp bóng cây xanh mát
Trong cao lầu, rạp chớp bóng, nhà thờ
Lạy Chúa,
Lạy Chúa,
Chỉ vì em nghèo xác, nghèo xơ
Cho nên em chịu bán cho "chúa nhà ",
mồ hôi nước mắt
Cho nên em làm đầy tớ độ nhật
Cho nên từ hừng đông
Em qùy trên gạch bông
Chống tay lên tấm bố
Em lau chùi khắp chỗ
Bao giờ nền gạch láng bong
Bao giờ có xe có áo
Có bạn trai mới đi lượn đi dạo
Đi ăn, đi uống, đi lễ, đi chơi
Lạy Chúa tôi,
Chúa nhật là ngày nghỉ ngơi
Chúa nhật này đẹp nắng
Chúa nhật nào cũng đẹp nắng
Thế mà em quên bẵng Hồng ơi !
(TRÍCH NHẬT BÁO DÂN CHỦ, SAIGON)
thơ bùi khải nguyên
(kỳ sau: PHAN MINH HỒNG ( 1932- 197x )
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét