Chủ Nhật, 21 tháng 4, 2013
nhà văn hậu chiến 1950- 1956 / thế phong - 19
nhà văn hậu chiến 1950 - 1956 / 19
thế phong
------------------------------------------------------------
PHẦN THỨ BA
MIỀN NAM : 1954 - 1956
(VIỆTNAM CỘNG HÒA )
-------
KHÁI QUÁT VỀ BÌNH DIỆN
VĂN NGHỆ MIỀN NAM HỢP NHẤT : 1950 -1956
( VIỆTNAM CỘNG HÒA )
------------------------------------------------------------
Hiệp định Genève ngày 20 tháng 7 năm 1954 ra đời ở Paris, Việtnam có 2 ranh tuyến rõ rệt. Từ vĩ tuyến 17 trở vào nam là Chính phủ Quốc gia ( lùc đó gọi là Quốc gia Việtnam ), vĩ tuyến 16 trở ra bắc thuộc Chính phủ Việtnam Dân chủ Cộng hòa.
Phong trào di cư vào nam khoảng trên dưới 1 triệu người ( Chúa đã vào Nam ) đưa đông đảo di cư miền bắc ( QGVN) cặp bến Bạch Đằng, thủ đô Saigon. Thủ tướng
Ngô đình Diệm lập chính phủ, gồm đủ đại diện đảng hái quốc gia: Cao Đài, Hòa Hảo, Bình Xuyên. Thời gian liên hiệp này chỉ kéo dài không đầy 1 năm , năm 1955, truất phế cựu hoàng Bảo Đại, ông Ngô Đình Diệm lên làm tổng thống. Các đảng phái bị loại dần, tướng tá bị tiệt tiêu, viên tướng cuối cùng là thiếu tướng Liên minh Cao đài: Trình minh Thế. Ông Trần chánh Thành được bổ nhiệm tổng trưởng thông tin tuyện truyền thay thế Phạm xuân Thái ( Cao Đài ) , văn hoa, báo chí thuộc vào bộ này . Tờ nhật báo Cách mạng quốc gia , cơ quan Phong trào cách mạng quốc gia ( Trần chánh Thành chủ tịch) dùng
Lê văn Siêu chủ bút, cùng một số nhà văn, báo đẩy mạnh tinh thần chống cộng, xây dựng chế độ nhà Ngô. mặt khác, kiến trúc sư Võ đức Diên, chủ nhiệm tờ Sáng dội miền Nam, gom một số nhà văn, báo di cư, nhạc sĩ làm công tác văn hóa chống cộng, xây dựng chế độ đệ I Cộng hòa , theo đường lối vạch sẵn của Ngô đình nhu, được coi như cố vấn tổng thống. Kiến trúc sư Diên thành lập Quán ăn Anh Vũ ( 45 Bùi Viện, Saigon 1 ) , bề ngoài tương trợ sinh viên, nhưng, trong 4 bức tường phòng ăn đều được gắn thiết bị thâu âm nghe lén dò xét. Nhật báo Thời đại ( phe Cao Đài Nguyễn thành Phương), tuần báo
Việt chính ( Cn : Hồ hán Sơn ) , sau bị tướng Nguyễn thành Phương ra lệnh thủ tiêu, ném xác xuống một giếng sâu ở trại quân Cao Đài ở Bến Kéo ( tỉnh Tây Ninh ) vào năm 1955. Nhật báo Quốc gia , cơ quan Liên minh Cao Đài Trình minh Thế ( Cn: Nhị Lang ) . Tuần báo Tổ quốc ( Cn: Thành Nam, đại diện phe Hòa Hảo ) , tuần báo Đời mới ( vẫn là chủ nhiệm Trần văn Ân, chủ bút thực thụ Hà Việt Phương, không có tên ngoài manchette ) ủng hộ phe Bình Xuyên, tướng Lê văn Viễn . Ngoài ra, còn tờ báo Phương đông ( tuần báo Hòa đồng sau này ) đề xướng trung lập chế do Hồ hữu Tường chủ xướng.
Các nhà xuất sách văn học, tiểu thuyết có Nxb Phạm văn Tươi ( chủ nhiệm tuần báo 'Mới', kiêm chủ hiệu may ' Jan ', và dịch loại sách hoặc làm người của Philippe Giradet , ký Pham cao Tùng ) cuối 1954, liên kết với Nxb Thế giới ( giám đốc Nguyễn văn Hợi ở Hànội di cư vào nam ) , đổi tên Tổ hợp xuất bản Hợp lực , trụ sở đặt tại 15 Sabourain
/ Tạ thuThâu Saigon 1 ) . Các nhà xuất bản khác ở miền nam : Khai Trí, Yiễm Yiễm thư trang , Nam Cường , Sống Mới... tiếp tục in sách. Nhà Nam Cường phát hành độc
quyền sách Phượng Giang ( 'Đời na' tiền chiến, nay do' Nhất Linh ' chủ trương ) , các nhà sách khác in ấn, phát hành loại tiểu thuyết bình dân, ăn khách của các tác giả : Dương Hà ( Bên dòng sông Trẹm ), Nguyễn ngọc Mẫn ( Tiếng suối Sau Leng ) , tiểu thuyết Nghiêm lệ Quân, bà Tùng Long, Lan Phương ( nữ ) v.v. ... báo Quân đội, Tiền phong , cơ quan Nha tác động tinh thần ( tiền thân Cục tâm lý chiến ) , tạp chí Chỉ đạo ( quân đội) do
Nguyễn mạnh Côn * làm chủ bút , tờ tạp chí ít giá trị văn học, tuyên truyền chính trị, chống cộng sản là chính. Tuy nhiên , báo này cho đăng truyện Con sáo của em tôi / Duyên Anh, tạo bước đầu sự nghiệp văn chương lừng lẫy D.A. sau này. Tuần báo Ban mai / Phan văn Chẩn chủ nhiệm kiêm chủ nhà xuất bản Ban mai, 1 Vassoigne /Trần văn Thạch Nguyễn hữu Cầu / Tân Định , đăng truyên Bách Thảo Sương ( Lý văn Sâm ) , Bình Nguyên Lộc * * , Nguyễn bảo Hóa ( ký Tiêu Kim Thủy ) , Thiếu Sơn ( Lê sĩ Quý) phê bình sách... Nhà văn Lý văn Sâm sau này bị bắt đưa lên trại chỉnh huấn, đào thoát ra bưng biền , riêng nhà văn Dương tử Giang bị bắn chết .
-------
* NGUYỄN MẠNH CÔN ( 1920 - 197 ?) Còn ký Nguyễn kiên Trung, Đặng vân Hầu ... Tác phẩm : Đem tâm tình viết lịch sử / Nguyễn kiên Trung ( Giải thưởng văn chương( 1957), hiện kim : 30.000 Vn đồng. Đây là giải thưởng đầu tiên, khi ông Ngô đình Diệm lên làm tổng thống. Cùng được giải kỳ này: Kỳ văn Nguyên, giải tiểu thuyết ' Tìm về sinh lộ ' ( 30.000 Vnđ), Người xưa / Trần đình Khải ( 20.000 Vnđ), Thanh Lãng ( LM Đinh xuân Nguyên ) với ' Văn chương bình dân ' ( 40.000 Vnđ).
** BÌNH NGUYÊN LỘC ( 1914- 1986 Huê Kỳ ) . Giải thưởng văn chương Tổng thống VNCH lần 2, năm 1961. Về tiểu thuyết, Bình nguyên Lộc được giải với' Đò dọc' , Vũ khắc Khoan với' Thần tháp Rùa' , Toàn Phong với' Đời phi công ' , Võ Phiến với' Mưa đêm' . Ba cuốn sau , mỗi giải 15.000 Vnđ., riêng cuốn đầu 25.000 Vnđ. Về thơ, Vũ hoàng Chương với' Hoa đăng, hiện kim 25000 Vnđ., đồng giá với ' Đò dọc' và ' Việtnam văn học toàn thư' / Hoàng trọng Miên. Riêng' Dịch kinh tân khảo' / Nguyễn mạnh Bảo lĩnh 30.000 Vnđ. ( ông N.M.Bảo từng là bộ trưởng trong Nội các thủ tướng Ngô đình Diệm 1954 ).
( Chú thích sau ).
-------
Nhóm đệ tứ miền nam : Tam Ích, Thiên Giang , Thê Húc lập nhóm Chân trời mới in sách biên khảo chính trị, phê bình văn học. ( riêng ' Thê Húc' dùng tên thật' Phạm văn Hạnh', sau 1954 làm biên tập viên ( pháp ngữ) tại Việtnam Thông tấn xã ( VIÊTNAM PRESS) - thời tiền chiến ' Thê Húc ' đứng trong nhóm 'Xuân thu nhã tập / Đoàn phú Tứ + Nguyễn xuân Sanh + Phạm văn Hạnh ' ).
Trở lại bàn về Cao Đài Liên minh (CĐLM) Trình minh Thế ra tờ nhật báo Quốc gia đặt tòa soạn tại 55 A Hồ xuân Hương ( Saigon 3 )- chủ bút, nhà văn Nhị Lang ( thiếu tá CĐLM) sau tham gia trong Hội đồng nhân dân cách mạng cùng Hồ hán Sơn + một số phe phái khác trong việc truất phế cựu hoàng Bảo Đại, ủng hộ thủ tướng Ngô đình Diệm lên ngôi tổng thống Việtnam Cộng hòa. Năm 1955, tướng Nguyễn thành Phương nghi ngờ Hồ hán Sơn làm nội tuyến cho gia đình họ Ngô, thủ tiêu Hồ hán Sơn.
Và thư ký tòa soạn nhật báo Quốc gia ( CĐLM) Đinh Thạch Bích ( 1932 - , tác giả vở kịch' Ái tình Bôn-xê vích' , ẵm giải thưởng Văn chương Quốc gia, sau, được bổ nhiệm thứ trưởng bộ Chiêu hồi ) . Tờ nhật báo quy tụ một số cây viết di cư, trong đó, họa sĩ Thái Tuấn ( 1918 - 2007) trình bày báo, Uyên Thao, Thế Phong ... làm phóng viên.
Tờ nhật báo Tự do, được Mỹ tài trợ, ban đầu nhà văn Tam Lang + số nhà báo di cư: Thượng Sỹ, Hoàng Lan -Nguyễn xuân Huy, Đinh Hùng ( ký Thần Đăng ) , Mặc Thu, Phạm việt Tuyền , Như Phong ( Lê văn Tiến ) . Mặc Đỗ, Vũ khắc Khoan v.v... Tranh giành ảnh hưởng, quyền lợi, chia phe phái. loại nhau khỏi cơ sở. Tứ 1956, chủ nhiệm mới nhật báo Tự do , Phạm việt Tuyền , quản lý Kiều văn Lân , ngoài báo ra, còn lập nhà xuất bản lấy tên Cơ sở Tụ do , in tác phẩm đầu tay Vương hồng Sển, Nguyễn Đình Toàn ( 1961) , Lê Hoàng Long, Trần đình Khải, Hoàng Đạo ( tái bản ) , Đỗ thúc Vịnh *...
--------
* ĐỖ THÚC VỊNH , từng được' Giải Gia Lon ' năm 1943 với tác phẩm' Bóng tre xanh' và 2 tác giả khác : Nguyễn văn Tài với cuốn ' Tinh thần khoa học' và Nguyễn đổng Chi là cuốn 'Đào duy Từ '. Sau 1950, Bóng tre xanh tái bản, Saigon 1957), Mùa ảo ảnh, Saigon 1962 ) ...
--------
Cuối 1956, W. Tucker ( USIS ) tài trợ tạp chí Sáng tạo xuất bản, Mai Thảo chù nhiệm và gài Đặng Lê Kim , quản lý tiền bạc . Trước đó, Mai Thảo cho xuất bản tập
truyện ngắn Tháng giêng cỏ non ( 1955 ) , được Nguyễn đức Quỳnh sai con trai Duy Sinh viết bài điểm sách đăng trên tuần báo Đời mới công kênh tài năng . Có 2 mục đích : một là ' tác giả bỏ tiền in, bán chạy, lấy lại vốn ' , hai, truyện ngắn nhà văn di cư vào nam có khí thế đề cao phong trào di cư.
Nhóm Sáng tạo gồm: Trần thanh Hiệp ( tập sự luật sư ) , Nguyên Sa - Trần bích Lan , Doãn quốc Sỹ , Thanh tâm Tuyền ... cùng các văn nhân vệ tinh khác vây quanh . Mai Thảo từng huênh hoang, dao to búa lớn, cầm cờ súy , dùng văn hóa làm phương tiện chống CS mới hiệu quả, có tính chiến lược lâu dài :
'... đem ngọn lửa văn hoá vượt vĩ tuyến sáng lên ở đây hôm nay ... Sài Gòn là thủ đô văn hóa ...' ( Sáng tạo số 1, tháng 10- 1956) .
Quả thực, mãnh lực đồng Mỹ kim có giá trị siêu đẳng, từ đó, khiến kẻ bao thầu văn chương ' không còn ngứa cổ hót chơi như con chim thi ca Xuân Diệu hót hoài, hót mãi cùng một âm điệu, chẳng đoái hoài đồng bạc tanh tởm ...' còn Mai Thảo thì khác, hót không phải ngứa cổ , nhưng được chú Sam nuôi ăn, dạy hót :
'... Năm 1954, còn ghi lại chói lòa cái đẹp của mùa mới, cái đẹp của lên đường (...) khởi đầu của từng hoạt động văn học, từng phát động nghệ thuật , nói chung, của ta , tuyệt đúng, tuyệt hay ...! '
Một số trí thức khác từ miền bắc di cư vào Nam, như : Mặc Đỗ, Vũ khắc Khoan,
luật sư Nghiêm xuân Hồng , kỹ sư canh nông Tạ văn Nho ... thành lập nhóm Quan điểm, đặt trụ sở tại 35 đường Phạm ngũ Lão ( Saigon 1 ) , lập nhà xuất bản, in sách , ra mắt tập thơ văn Đất đứng ( 1956) và in sách Tạ văn Nho, Vương văn Quảng, Vũ khắc Khoan, Nghiêm xuân Hồng, Nguyễn đức Quỳnh . Có sự cố vấn văn chương Nguyễn đức Quỳnh. Quản lý nhà in, tiền bạc do Nghiêm xuân Hồng bỏ vốn.
Các hiệp hội văn hóa như ' Văn bút Việtnam ', ' Măt trận bảo vệ tự do văn hóa' ra đời, với mục đích hỗ trợ văn hóa chống Cộng. Bác sĩ Lý trung Dung bỏ vốn cho
Phạm xuân Thái ( cựu tổng trưởng thông tin) mở Câu lạc bộ văn hóa tại 142 đường Tự do ( Saigon 1) , Mạc Đình ( bút danh Hoàng văn Chí) thầu in tiểu thuyết chính trị
' Bác sĩ Jivago / Boris Pasternak, ' Giai cấp mới' / Milovan Dijlas ...
Những năm về sau, Nhất Linh rời Dalat về Saigon lao vào làm báo văn chương. Không còn đứng xa chỉ huy tái bản sách Tự lực văn đoàn ( Tủ sách Phượng Giang + Đời nay ) do nhà phát hành Nam Cường độc quyền . Nguyễn tường Tam đứng tên xin phép ra báo văn chương Văn hóa ngày nay , không được chính quyền Ngô đình Diệm cấp phép chính thức, chỉ được xuất bản như một giai phẩm', xuất bản định kỳ . ( giai phẩm, loại báo phải kiểm duyệt từng kỳ, như sách, xuất bản không số giấy phép đăng trong ' Công báo ', dưới hình thức bị kiềm duyệt gắt gao hơn báo có giấy phép). Giai đoạn này, Nhất Linh viết truyện dài ' Giòng sông Thanh Thủy' - lúc đầu đăng từng kỳ, sau xuất bản thành sách ( 3 tập),' Viết và đọc tiểu thuyết' ... Và một tờ báo văn nghệ khác, tờ Tân phong do Nguyễn thị Vinh chủ trương, cũng có thể gọi là nhà văn nữ nối dài Tự lực văn đoàn hậu chiến. Những tác giả khác, cháu nội, ngoại : Tường Hùng, Duy Lam ... xuất hiện vào chu kỳ Nhất Linh xuống núi, ông đưa họ vào văn đàn chính thức.
Khi chính phủ Ngô đình Diệm cầm quyền, báo chí, văn chương được coi như ưu đãi với tín hữu Công giáo , ấy là không kể nhà thờ, nhà nguyện mọc lên như nấm sau trận mưa rào ân sủng, tăng giáo dân ' theo đạo lấy gạo mà ăn '. Giám mục Ngô đình Thục mon men , dòm ngó chức Hồng y ở Rome - cho thuộc hạ rao cùng đường, hẻm phố ở Dalat: ' ai theo đạo, mỗi đầu người trong gia đình được cấp 1 tạ gạo '.
Còn báo chí, hiệp hóa văn nghệ đạo Thiên chúa giáo rong đấu trường chữ nghĩa lại không mấy khuếch trương, phát triển mạnh, tại sao ? Vài cơ quan báo chí dạo Công giáo ( tên thường gọi, tạo sự hiểu lầm ngay trong nước và ngoài nước, có lẽ Việtnam-nam là một nước đa số là tín hữu Thiên chúa giáo La Mã). Nhật báo Tự do , do cựu chủng sinh Phạm việt Tuyền làm chủ nhiệm, tạp chí Đại học ( Viên Đại học Huế- LM Cao văn Luận chủ nhiệm, Nguyễn văn trung chủ bút ). Tờ báo này dung dưỡng một tay viết , tên Nguyễn nam Châu , tay nhỏ, viết ít, lại vung tay quá trán , tự công kênh đưa lên cao, bài đăng nghiên cứu văn học, sách dịch thuật hầu hết sao chép, cóp nhặt tác giả ngoại quốc. Vụ đạo văn này, Phạm công Thiện lên án trên Bách khoa .
Và các tờ báo khác, được trợ cấp, chủ nhiệm, chủ bút là tín hữu Công giáo , chẳng hạn, tuần báo Văn đàn , tạp chí Bách khoa, Mai vv... chủ nhiệm Huỳnh văn Lang ( thời kỳ đầu, 1957 ), Nha Chiến tranh tâm lý , báo Tiếng dân ( 1962 ) do trung tá Nguyễn văn Châu chủ nhiệm v.v ...
Trở lại vấn đề Mỹ tài trợ để văn hoá Việtnam phát triển, ở Saigon, còn rất nhiều hiệp hội : Asia Foundation tài trợ Hội Nghiên cứu liên lạc văn hóa Á châu / giáo sư
Nguyễn đăng Thục chủ tịch hội kiêm nhiệm chủ nhiệm báo Văn hóa Á châu ( xuất bản song ngữ việt+ anh ) , Trịnh hoài Đức quản lý. Tờ báo trải qua nhiều chủ bút , ban đầu Lê xuân Khoa, tiếp đến Lê thành Trị được giao với ý đồ đưa tờ báo vào ' quỹ đạo chính trị' , bớt bài bài vở văn chương thuần nhất . Nhà xuất bản Văn hóa Á châu in được một tựa sách dịch giá trị ' Việt sử tiêu án ' .
Ở miền Trung, một cơ quan văn háo khác, báo Mùa lúa mới xuất bản nắm 1955 tại Huế. Chủ nhiệm Võ thu Tịnh ( bút hiệu Thu Tâm ) , cơ quan ngôn luận chống cộng Nha Thông tin Trung phấn. Thơ, văn báo không là văn học, mục đích để phục vụ chính tri, các cây viết phần nhiều là những việt minh ( cũ ) bỏ kháng chiến về thành cộng tác viết bài, hoặc được tuyển dụng làm công chức , như Đỗ tấn Xuân ( bút hiệu Đỗ Tấn ), Đoàn thế Nhơn ( bút hiệu Võ Phiến ) , kẻ góp công, người tạo sức Mùa lúa mới đơm bông kết trái chính trị chống mác- xít ( mặt ngoài), thâu lợi nhuận riêng ( bề trong ).
Phần sau, chúng tôi có tiết, điển hình bàn tới ' nhà thơ Đỗ Tấn ' .
Đây chỉ nói tổng quan về một số hiệp hội văn hóa, các nhóm, các tờ báo quy tụ lại thành nhóm; nhưng còn một đàm trường rất đặc thù , một hội không là hiệp hội, một salon văn chương không có vừa ăn, vừa uống vừa đàm luận trong một căn nhà gổ một trệt, mái tôn thấp, tuềnh toàng , nằm ở hẻm đường Phan thanh Giản ( Saigon 3) cạnh chùa Từ Quang- đó là Nguyễn đức Quỳnh ( chủ soái nhóm Hàn Thuyên tiền chiến ).
Gọi là chủ soái đàm trường , vì ông, người điều hợp tọa đàm văn chương + chính trị siêu việt, trung hòa mọi ý kiến đối nghịch, mà sau này, đã tạo ra nhiều nhà văn có địa vị ở miền nam Việtnam. Cùng thời điểm này, lớp trí thức văn nghệ sĩ trong nhóm Quan điểm mới : Nghiêm xuân Hồng, Vũ khắc Khoan, Mặc Đỗ, Tạ văn Nho, Vương văn Quảng ...
- nhóm Sáng tạo : Mai Thảo, Doãn quốc Sỹ, Thanh tâm Tuyền, Quách Thoại, Thạch Chương * ... các họa sĩ Thái Tuấn, Duy Thanh, Ngọc Dũng ...
-------
* THẠCH CHƯƠNG , bút danh nhạc sĩ Cung Tiến ( Cung thúc Tiến ) ký dưới bài văn ( dịch) đăng trên sáng tạo ( chủ nhiệm: Mai Thảo ).
- nhóm báo chí sân khấu báo Tin Bắc : Lê Văn-Vũ bắc Tiến, Thiếu Lang , Dương Nghiễm Mậu ...... Chính ở đàm trường này, Nguyễn đức Quỳnh hỏi ' đàn em Lê văn- Búc bắc Tiến về bài viết ký Phí Ích Nghiễm là ai , cậu đưa lại gặp tôi nhé '. Sau này, chính là nhà văn nổi tiếng Dương Nghiễm Mậu .
- những Bùi Khải Nguyên, Phạm xuân Ninh, Uyên Thao, Hồ hán Sơn, Phạm Duy, Cung trầm Tưởng, Lử Hồ, Thanh Thương Hoàng, Lý đại Nguyên, Trung Hưng, Thế Nguyên, Thanh Hữu, Đinh Hữu , Hoài Nam ( Trần dạ Từ sau này ) ... mỗi người bước vào nhà đều tới chiếc bàn nhỏ có cuốn VƯỢT ( khổ lớn, gáy da, mạ chữ vàng ) , loay hoay viết đôi dòng, ký tên, đề ngày, tháng năm . Có thể viết cảm nghĩ, thông báo sáng tác mới làm, kinh nghiệm nghề cầm bút . Cuốn này rất có giá trị làm tư liệu văn học miển Nam ở khoảng thời gian 1954 1963. Cuối 1963, Nguyễn đức Quỳnh bị bắt, tập VƯỢT bị tịch thâu.
Động lực của Đàm trường Viễn kiến tạo được không khí kích thích sáng tác, đánh giá văn chương; nói khác đi; cái nôi văn chương được bà vú tốt bụng, giỏ giang, khối óc
' bách khoa' kích thích, nuôi dưỡng .
Lại bàn qua về thơ phổ nhạc , thơ hay sẽ càng hay hơn, càng xúc cảm hơn; khi được những bàn tay phù thủy âm nhạc phổ; sẽ càng phổ biến cái hay của thơ trong tiếng nhạc giới thiệu đến công chúng thưởng thức. Lấy một thí dụ, nhạc sĩ Phạm đình Chương đưa bài thơ Mộng dưới hoa / Đinh Hùng lên cao vút trời xanh, với tiết tấu, nhạc điệu êm đềm, buồn day dứt thật tha thiết. Hoặc , Nguyễn đức Quỳnh cảm được đôi ba bài thơ nào đó của Phạm thiên Thư, như Động hoa vàng, chủ soái đàm trường ' ới ' ngay
' đàn em Phạm Duy' , một tay phù thủy âm thanh, sẽ biến ngay thành ca khúc đầy âm thanh dìu dặt, nấng đỉnh cao, sức đầy bài thơ càng bay xa. Riêng nhạc sĩ Phạm Duy còn
' đánh bóng' thơ Cung trầm Tưởng * lên cung bậc thượng thừa . Giả thiết, không có Pham Duy, hẳn những ' bản tình ca thường thường bậc trung ' kia chưa dễ được mấy người biết tới !
--------
* CUNG TRẦM TƯỞNG , tên thật Cung thúc Cần, gọi tuần phủ Cung đình Vận ' chú ruột' vai anh vợ của văn sĩ phi công Toàn Phong ( Nguyễn xuân Vinh ), tác giả ' Đời phi công ' (Saigon 1961) . Sinh 1932 ở Hànội. Tác phẩm ' Tình ca' ( thơ, Saigon 1959) , theo học trường Chasseloup Laubat ( Saigon ) , sau theo học Khóa sĩ quan cơ khí Salon ( France ) . Ngoài thơ, còn dịch sách ' Những điều chúng ta tin nhận ' ( Sở Tu thư Báp tít, Saigon 1973) , còn là tác giả truyện ' Dãy phố buồn thiu' . ( Tuyển tập thơ , truyện Không quân thời chiến ', Saigon, 1974) .
-------
Trong văn chương nghệ thuật, rất cần những người đánh giá tốt - thì, Nguyễn đức Quỳnh : một ' commissaire-priseur ' thượng thừa ! Theo sự hiểu biết riêng tôi, sau, còn 1 người nữa, Lê ngộ Châu , một người không là tác giả một bài báo, một tác phẩm, nhờ đánh giá tốt khi đọc, đăng truyện, hoặc tác phẩm đầu tay trên Bách khoa , sau , những tác giả trở thành nhà văn nổi tiếng . Nguyễn thị Hoàng, Túy Hồng ( nữ) chẳng hạn. Một người dám sửa bài tác giả nổi tiếng trước khi đăng báo, mà tác giả không hề bày tỏ tiếng bấc, tiếng chì phiền trách .( Nguyễn hiến Lê chẳng hạn ) Bán nguyệt san Bách Khoa số đầu tiên ra mắt vào 1957, tòa soạn đặt trong 1 phòng trong chung cư trện đường Đoàn thị Điểm ( Saigon 3 ) . Những chủ nhiệm tờ báo này không phài người trong nghề văn, nghề báo , kể cả người đánh giá tốt có mắt tinh đời văn chương nghệ thuật là
Lê ngộ Châu - và, tạp chí này còn là cái nôi đẻ ra một số nhà văn nổi đình đám . Lê ngộ Châu xuất thân, theo học trường Bưởi, sinh 1923 ở miền bắc, ông điều khiển tạp chí Bách khoa, ban đầu báo chỉ là tiếng nói của ngành ngân hàng, dựa trên uy tín thống đốc ngân hàng, nhận đăng rất nhiều quảng cáo, sau , trở thành 1 tạp chí có giá trị văn học nghệ thuật, với gần 200 số báo, kéo dài từ 1957 đến 1975 .
- tờ Bách khoa dung nạp các cây viết theo khuynh hướng đối lập nhau, cây bút Vũ Hạnh ( thân cộng sản) , Võ Phiến ( chống cộng sản) Nguiễn ngu Í ( khuynh hướng đệ tứ ) ... Chính Võ Phiến gây được sự nghiệp văn chương, nhờ bàn đạp đấu tiên trên tạp chí Bách khoa. Nhà văn đã coi nơi này là mảnh đất tốt cầy, xới nên sự nghiệp cho riêng mình .
- một nhà thơ khác ( đôi khi rất điên, bệnh thật sự ) , bút danh Nguiễn Ngu Í ( tên thật Nguyễn hữu Ngư, chủ trương viết ' I ngắn ' ) từ báo Phương đông ( chủ nhiệm: Hồ hữu Tường) , Mới ( cn: Phạm văn Tươi) chuyến sang tạp chí Bách khoa từ 1957, viết 1 loạt bài phỏng vấn các nhà văn, họa sĩ về văn chương, hội họa, tạo được một không khí sôi nổi, kích thích nền văn nghệ nam Việtnam khởi sắc.
- cũng cần kể thêm những cây bút khác cộng tác với Bách khoa : Nguyễn hiến Lê, Xuân Hiến , Phan văn Tạo ( tạp chí Bách khoa đăng truyện ngắn đầu tay ) Đoàn Thêm, Bùi hữu Sủng, Nguyễn văn Trung, Phạm công Thiện, Nguyễn Mộng Giác, Lê tất Điều, Trùng Dương ( nữ), Nguyễn thị Thụy Vũ, Nguyễn thị Hoàng, Túy Hồng ( nữ) ... ngoài những tác giả trên, còn đăng bài viết đầu tiên một linh mục Dòng Chúa Cứu Thế từ Pháp về Saigon ( 1965) , đó là tác giả Nguyễn Ngọc Lan * , được tạp chí Bách khoa trả nhuận bút
500 Vnđ. , đối với ttc giả món tiền nhuận bút đầu tiên thật quí giá ( tinh thần ). Nguyễn ngọc Lan sau đó trở thành nhà hoạt động chính trị, cởi áo dòng tu, về với nhân gian làm người bình thường, và ông là tác giả một số tác phẩm giá trị, có vị thế riêng biệt.
-----
* NGUYỄN NGỌC LAN (1930- 2007 tp. HCM), sinh 1930 ở Huế. Linh mục Dòng Chúa Cứu Thế . Ở Pháp về nước 1965, đầu tiên, viết cho tạp chí Bách khoa ( cn: Lê ngộ Châu ) , Trình bày ( cn : Thế Nguyên ) ... Trước 1975, chủ nhiệm tạp chí' Đối diện' . Tác phẩm : ' Chứng từ năm năm' ( 1967 ) , ' Đường hay pháo đài' ( 1969) v.v.... Sau 1975, ở Saigon, lập gia đình với Huỳnh Thanh Vân, tác giả một tập truyện ngắn thiếu nhi...
Ông cho xuất bản bộ' Nhật Ký' ( 3 tập , Nxb Tin Paris 1992, 1993- trong tập 2 Nhật ký, đăng thư viết bằng pháp ngữ) gửi Đức Giáo hoàng xin được cởi áo dòng.)
Luận án tiến sĩ đệ tam cấp ( Thèse de Doctorat de 3e cycle, trình ở đại học Sorbonne ( Paris) ngày 21. 11. 1964, tựa đề Histoire des Sciences et Théories du Progrès. ( Nxb Tin Paris in lại 1999). Qua đời ờ Saigon ( quân 10) 27 tháng 2 năm 2007.
( Chú thích sau )
( còn tiếp )
thế phong
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét