Lời dẫn:
HỒI KÝ NGOÀI VĂN CHƯƠNG/ Thế Phong , bìa Khánh Trường, Đồng Văn xuất bản, California, Hoa Kỳ 1996 ( ISBN 1-886535- 07-8 Copyright 1996 by Đồng Văn , 260 trang / 12 usd/ cuốn.
... một cuốn sách của tôi in rất đẹp ở Huê Kỳ - 1996 - họa sĩ Phan Diên ở Mỹ cầm về cùng 500 usd do chủ nhà Văn Nghệ nhờ chuyển . Có lời cảm ơn hai bạn ta: Phan Diên và KQ Nguyễn văn Phát chăm sóc, sửa mo-rát, và không quên ông Võ Thắng Tiết ( tu sĩ Từ Mẫn / Nxb Lá Bối Saigon trước 75) bỏ vốn in, phát hành trên toàn cầu.
Cuốn hồi ký văn chương ra mắt ở Mỹ đầu 1996, thì giữa năm - một phóng viên Pháp phỏng vấn tôi trước 30/4/1996 - trên lầu 3 Chi nhánh Nxb Hội Nhà văn tại tp. HCM (Ý Nhi trưởng chi nhánh sắp xếp). Phóng viên Marc Victor là chủ bút tạp chí" Le Mekong" ở Phnom Penh / Campuchia) hỏi :" Hồi ký ngoài văn chương có phải là Mémoires au dehors de la littérature không?."Sau hơn 30 phút phỏng vấn , ghi âm - phóng viên kết thúc :." ...ngày mai 30 tháng tư kỷ niệm Saigon được giải phóng, ông có tham dự không?" . Tôi không được nghe bài phỏng vấn này được phát ở Paris ngày, giờ nào- kể cả câu trả lời ' kết thúc buổi phỏng vấn" kia ?!
Có một bài điểm sách" Ngoài văn chương " , nữ sĩ Cao Mỵ Nhân viết đăng trên Saigon Times (November 22, 1996) có đoạn:
"...... tôi viết theo yêu cầu của một số vị có chút ý kiến về cuốn sách.... ngoài văn chương của ông THẾ PHONG đã không mất chút thì giờ" suy nghĩ" viết từ trong văn chương đến ngoài văn chương của ông, ông viết theo cái trớn cảm hứng, đến không muốn dừng lại ở những điểm không cần thiết . Cuối năm kia ( 1994), rất nhiều vị văn, thi sĩ, nhà báo, và - cả độc giả thường quan tấm đến những giai chương, giai thoại văn chương, đã điện thoại cho tôi về câu chuyện" T.T.KH., nàng là ai?" do THẾ NHẬT, tức THẾ PHONG và TRẦN NHẬT THU biên soạn, nội dung mô tả một T.T.KH. hậu chiến, cứ áp đặt nữ sĩ VÂN NƯƠNG là người T.T.KH. ấy, và, vì trong cuốn sách có đề cập ( tới- sic) Hội thơ QUỲNH DAO, mà nữ sĩ VÂN NƯƠNG, phu nhân của luật sư cựu Bộ trưởng Quốc Phòng thời đệ I Cộng Hòa. cựu Đại sứ Anh Cát Lợi thời đệ II Cộng Hòa là một trong 4 nữ sĩ sáng lập thi hội TRĂNG QUỲNH nêu trên, tôi là người tham gia muộn nhất và nhỏ tuổi nhất đối với các nữ thi sĩ QUỲNH DAO, do đó tôi phải lên tiếng, để phần nào góp ý : NỮ SĨ VÂN NƯƠNG CÓ PHẢI LÀ T.T.KH. xưa, như tác gỉa THẾ NHẬT khẳng định không ? Cuối năm nay ( 1996) cũng lại rất nhiều vị văn thi sĩ, và thân hữu của tác gỉa THẾ PHONG hỏi thăm và " nhân thể" người thì cười vui vẻ, người lại bực bội nhắn gởi, cho rằng tác giả THẾ PHONG không nên viết ra những sự việc ngoài văn chương như thế! Tôi ngẫm nghĩ rồi trả lời:"- Ủa, nếu cuốn " T.T.KH, nàng là ai?" THẾ PHONG và TRẦN NHẬT THU loanh quanh trong văn chương, không làm vừa ý ai cả, vì sự thực, nữ sĩ VÂN NƯƠNG chẳng bao giờ là T.T.KH., thì quyển" Hồi ký ngòai văn chương" này, THẾ PHONG có luẩn quẩn tới văn chương gì đâu, ông ta chỉ kể lại một giai đoạn của đời ông ấy thôi mà . Vậy quý vị muốn đề cập ( tới- sic ) chuyện chi trong sách đó ạ!. Tiếng bên kia đầu giây trả lời buông sõng:"- Chuyện thì... rất nhiều, nhưng sao phải kể ra chứ ?" "- Hồi ký về chính mình, có khi không thoải mái với người được hay bị nêu tên trong đó. Và hình như hồi ký thì thường là chuyện thực." "- Thực nó cũng vừa thôi chứ, phải có một mức độ ( nào đó )" "- Mức độ có khi lại bị chê là không thực, không đúng 100 % đấy." "- Tôi thấy cũng có cô trong sách đó đấy, vậy chuyện thực 100% hay sai lạc, xin cho biết ?" " - Sai với lạc để làm gỉ , khi đã quá" date" khiếu nại, hoặc đính chính rồi ạ". -" Như ai chẳng hạn đấy, nhưng cô không phải là tác giả, hay liên hệ với tác giả, hầu... lý giải, thì nói tên họ ra cho cô hay làm gì ? ". " - Tất cả những người viết hồi ký, hình như không cần có nhiệm vụ lý giải thì phải ?" " -Thôi được, có ngày tôi gặp lại THẾ PHONG, tôi sẽ phân tích cho ra môn, ra khoai ". "_ -Cũng dễ thôi, quý vị có thể đIện thoại hay thư từ, hoặc có dịp về SAIGON , tìm ông ấy ở số X.. đường Trần..., Tân Định..." "- Được .." " - Vị khách buông thõng chữ".. Được , để xem thử coi " làm tôi... hoảng quá ! Chết nỗi, tôi có phải là tác giả "Hồi Ký ngòai văn chương" đâu chứ . Quý vị bạn vừa đàm thoại trên, đã vô tình không thấy nơi trang sách trắng, trước khi vào chuyện, THẾ PHONG đã ghi: " Riêng tặng NGUYỄN THỊ KHÊ - người vợ tuyệt vời của tôi. T.P. ". Thứ hỏi, nếu phải vòng vo tam quốc để phát biểu đúng, sai, thì, hoặc tác giả, hoặc người được đề tặng đủ điều kiện tiếp thu những ý kiến của độc giả, chứ ai lại nhắn gởi người hàng xóm lâu đời là tôi chuyển giùm; bởi vì có khi tôi quên béng mất, hoặc tôi trộm nghĩ:" Chẳng phải việc mình, hơi đâu vướng bận.." (....)Tuy nhiên, tôi vẫn có thể cống hiến quý vị thân hữu hay độc giả của nhà văn THẾ PHONG, những tin tức xác thực nhất, mà chẳng với ý đồ "đánh bóng" cho một tác giả vốn là người quen thân từ thuở tôi còn đi học. Rằng để tìm hiểu hiện tượng THẾ PHONG trong làng văn trước 75 ở miền Nam, THẾ PHONG đã tự vượt qua một chặng đường khá dài gian truân, mà ông thuờng ẩn náu qua ngòi bút luôn luôn bất mãn của ông. (...)
[] CMN.
" Hồi ký ngoài văn chương" lại được thêm dịp, được đăng trọn trên báo mạng tại Pháp . http://www.newvietart.com/ ( trang chủ : Từ Vũ )- nhưng chương này tôi tự ý tạm cắt . Nay, tôi cho đăng chương 5 ( đã tu chỉnh ) nói về Hà Thượng Nhân . ( nguyên trung tá Phạm Xuân Ninh ( 1920- 2011 ) qua đời ở San Jose ngày 11 Oct. . Cũng có thể gọi là chiêu niệm, nhưng " chương chiêu niệm đã được xuất bản từ 1996 " - tưởng đọc giả nên biết thêm chi tiết : phu nhân Hà Thượng Nhân là em gái Vân Nương - đã đươc Cao Mỵ Nhân nhắc trên kia Rồi có một bạn tên SEN ĐẤT đã gò lưng đánh máy " T.T.KH., NÀNG LÀ AI? phóng lên một mạng ở nước ngoài- còn khoe mẽ, có tới hàng chục triệu người đọc trên toàn cầu- mà ebook này post lên tùy tiện - không xin phép tác giả, nhà xuất bản - trắng trọn hơn tự ghi" giữ bản quyền" vv.... Chuyện mới nhất là T.T.KH. NÀNG LÀ AI? lại BỊ hay ĐƯỢC Amazon.com , tổng giám đốc CEO Jeff Bezos tung lên Kindle Direct Publishing cộng thêm sao chép vô tội vạ - được gọi là " the used copy paperback" bán tới 30 usd , chỗ khác ghi giá 40 usd / per copy- không xin phép, mặc dầu đã có Hiệp ước bản quyền ký kết giữa Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam ( thay mặt là Bộ trưởng ngoại giao Nguyễn mạnh Cầm) và Hiệp chủng quốc Hoa Kỳ ( bộ trưởng ngoai giao Madeleine Albright ) đã ký kết ngày 27 tháng 6 năm 1997- có hiệu lực của Hiệp định - kể từ 26 / 12 / 1997 ( theo Quyết định số: 1130/TTg/ Hà Nội 26/12/1997- K/T Thủ tướng chính phủ/ Phó Thủ tướng Phạm Gia Khiêm đã ký ) - vậy thì Amazon. com coi phép nước , lệ làng , hiệp ước là đồ bỏ- chẳng đáng giá một xèng !
Tác giả viết thư ngỏ đòi bản quyền, đăng trên báo viết ,báo mạng ngoại quốc ròng rã hai năm, đọc xong thì làm lơ. Cụ thể, báo Calitoday.com đăng thư tôi đòi bản quyền T.T.KH. NÀNG LÀ AI? , báo ra ngày 20 June , 2011- thì ngày 22 June, tôi nhận được tập Newsletter từ tổng hành dinh Amazon gửi tới , qua địa chỉ e-mail thephongthephong@gmail.com Nói chuyện "piracy- copyright infringement" dễ nổi nóng, thôi tạm bỏ bỏ qua- và mời bạn cùng đọc:
Chương 5 / Hồi ký ngoài văn chương / Thếphong nói về Phạm Xuân Ninh....
......Ba chúng tôi đang tán gẫu chuyện, một trung niên, kính trắng, dáng nho nhã, sơ mi trắng, quần tây, đi giầy; bước vào câu lạc bộ, đi sang bàn chúng tôi. Tạ Tỵ giới thiệu, khi anh hướng về trung tá KQ Phùng ngọc Ẩn:
-Đây, trung tá Ẩn, tác giả Bay trong hoàng hôn, và đây là chủ nhiệm nhật báo Tiền Tuyến
Phạm Xuân Ninh nguyên giám đốc Nha Vô tuyến truyền thanh, hiện mang cấp bậc trung tá, nói giọng Thanh hóa , ôn tồn trò chuyện với Ẩn:
-Tôi biết anh qua Phúc * và giới thiệu của Phúc - khi đăng truyện ngắn của anh.
Quay sang tôi ( giọng rất kể cả) , tôi trả cậu này lon chuẩn úy đồng hóa - cậu ta không chịu, chắc cậu cho là nhỏ.- đến như Mặc Thu, Nguyễn Mạnh Côn mà cũng chỉ có thể cho mang lon thiếu úy đồng hóa mà thôi. Bây giờ cậu ấy vào Không quân, chịu nhận chức trung sĩ quèn , quả Không quân các ông ( quay sang phân bua với Ẩn) hào hoa nên cậu ấy chịu chứ gì ?
Quay lại khúc phim cách đây nhiều năm, dạo ấy, tôi dự định lấy vợ -cưới một nữ sĩ cán sự xã hội mang lon chuẩn, thiếu úy chi đó - chẳng lẽ số mình may thế , được làm phu quân nữ sĩ quan trợ tá xã hội sao ? Tất nhiên người đẻ con là nàng, còn chồng trở thành bếp trưởng nấu nướng, trông con rồi ? Nên khi tôi qua Nha tác động tinh thần ( tiền thân Nha Chiến tranh tâm lý) - hồi ấy anh Ninh đã mang lon đại úy đồng hóa ( nghe đâu được chính Tổng thống Diệm ký sắc lệnh bằng tiếng tây cho Mr. Phạm Xuân Ninh, Capitaine de Réserve - và Tư lệnh tối cao quân đội không thể quên người đề bạt - chàng cột chèo Lê Ngọc Chấn - đương kim Bộ trưởng quốc phòng.). Nha tác động tinh thần chung phòng sở Bộ quốc phòng đặt tại 63 đường Gia Long- tôi còn nhớ lời Phạm Xuân Ninh phán:
- Bạn cậu, Huy Sơn- Dương Quang Thuận- cậu nhớ chứ, chỉ mang lon thượng sĩ 1- cậu lon chuẩn úy được quá rồi còn gì ?
Tôi không nói năng gì, chẳng trả lời nhận hay không nhận. Ít lâu sau, thiếu úy cán sự xã hội ra trường , đổi đi một đơn vị ở mạn Lục tỉnh- biết rằng con chim ấy đã bay xa, thì ý định lập gia đình coi như bỏ. Anh Ninh vẫn nhớ , không chịu quên chuyện này !
Đến nước này, không trả lời hẳn không ổn - thôi thì nói luôn một lần cho xong. Ý nghĩ tôi nghĩ thế nào trước kia, bây giờ phải nói bằng hết. Tôi chậm rãi c hâm diếu thuốc lá, chiêu một ngụm cà phê, tiếp lời :
- Xin lỗi đã không trở lại gặp anh , bởi trước đó tôi dự tính lập gia đình. Bây giờ người tình bỏ đi rồi -một thân ăn gì cũng đươc gọi là no, ngủ tạm đâu cũng qua cơn nhắm mắt - tôi lại trở về đời sống phù du cũ , theo đuổi nghề làm văn chương nhiều phù du. không kém ! Còn bây giờ anh nói tôi vào Không quân để nhận lon trung sĩ đồng hóa , vì quân chủng này hào huê ư ? Không phải đâu- hiện nay tôi đã có gia đình không thể trốn quân dịch, vào lính Không quân làm lính kiểng đấy ! Thật ra quân chủng Không quân chẳng hào hoa như anh tưởng đâu- nhưng anh Ninh ạ - tôi xin lỗi, phải nói thật thôi, chẳng có gì phải quanh co. Bằng bối của anh, tôi không biết như thế nào, khả năng văn nghệ xưa kia ở Liên khu IV ra sao hoàn toàn mù tịt - nhưng biết rõ một điều, anh được sắp xếp vào Tổ văn - do văn sĩ viết tiếng tây Nguyễn tiến Lãng làm tổ trưởng. Như vậy phải thừa nhận một điều rất chắc chắn: anh có khả năng văn chương !
Thời kỳ tướng Nguyễn Sơn tư lệnh Khu IV, ông tướng này chiêu đãi văn nghệ sĩ với con mắt xanh tuyệt diệu ! Bao quanh là Đặng Thai Mai, Nguyễn Đức Quỳnh, Trương Tửu-Nguyễn Bách Khoa, Thượng Sỹ-Nguyễn Đức Long, họa sĩ Hoàng Lập Ngôn, Sỹ Ngọc , Tạ Tỵ cùng nhiều văn nhân, tài tử danh tiếng lẫy lừng đất Bắc vv.. và vv.. - chính tướng Sơn chủ hôn cặp nhạc sĩ- ca sĩ tài năng Phạm Duy- Thái Hằng . Sau này tướng Sơn "bị" điều về trung ương, trở lại Trung quốc hoa lục , nhậm chức tư lệnh phó quân đội Trung Triều tham dự trận chiến tranh Cao Ly- đầu thập niên 1950.
Tướng có máu anh hùng văn nghệ ra đi, thì đoàn văn nghệ sĩ mất nàng ong chúa - bay tản mác tứ tán khắp ngả. Đa số trở về tề - thì Hoàng Sỹ Trinh cũng trực chỉ hướng dinh tê Hà Nội thôi , thay tên đổi họ kiếm miếng cơm, manh áo nuôi thân như mọi người ' dinh tê". Riêng cơ duyên may, gặp dược Chánh sở Học chánh Bắc Việt Phạm Xuân Độ - Hoàng Sỹ Trinh thay tên, đổi họ , trở thành Phạm Xuân Ninh . Có kẻ đánh giá thuộc loại hàn sĩ- chữ nho giỏi cỡ nào chỉ đức Khổng Tử biết - rồi nhờ mấy chữ nho xưa kia vừa ê a vừa lùa cơm nguội ( tam tự kinh rình cơm nguội ) giúp ích vận mạng đời anh hôm nay không nhỏ !. Khi gặp được cụ Diệm, qua đồng hao Lê Ngọc Chấn tiến cử - cơ may Chúa ban cho anh trở thành kẻ hầu hạ chữ Hán cụ Diệm cũng đáng tin cậy. Vậy là chức giám dốc Nha Vô tuyến truyền thanh được cụ Diệm trao cho anh ngay tắp lự sau đó . Nhớ lại, khi thủ tướng Diệm nhâm chức ngày 7/ 7/ 1954 - do tổng trưởng Thông tin tuyên truyền Phạm Xuân Thái đề bạt - người đầu tiên được bổ nhiệm giám đốc Đài phát thanh quốc gia là Đoàn Văn Cừu . ( có đưa xu nịnh rêu rao " CẦU viết sai nên thành CỪU! ". ) Thưa anh Ninh, có đúng vậy không? anh còn nhớ chứ, cụ Diệm thích khóm trúc, dấu tròn Phủ tổng thống cũng có cây trúc dấu tròn đóng trên công văn ! Anh Ninh ạ, nói đùa nghe chơi thôi, anh bỏ qua cho - chứ anh vào Không quân , nếu đúng dịp tôi được đồng hóa, có khi chỉ được Tổng tham mưu ký quyết định mang lon hạ sĩ 1 như nhà báo Trần Quang Tinh ( thi sĩ Thanh Chương, đồng tác giả thi tập " Cỏ cháy" cùng Hồ Phong thôi !.( nghe rồi, hơi bị choáng nét mặt chàng chủ nhiệm biến sắc, bèn lấy tay sửa gọng kính, lấy khăn lau tròng ).
-Xin lỗi anh, cho tôi nói nốt- là nhờ ơn Trên một phần, phần thực tế còn lại phải cảm ơn bộ trưởng quốc phòng Lê Ngọc Chấn- anh mới trở thành Capitaine de Réserve assimilé đấy ! Nhưng tôi thừa nhận- anh là đại úy khác nhiều đại úy - được người đời quan niệm : nhân bất học bất chi lý / bé không học lớn làm đại úy!.
.Đến nước này, kể cả trung tá Không quân Phùng ngọc Ẩn hay trung tá họa sĩ Ta Tỵ chẳng biết ăn nói sao nữa ? Còn tôi, vẫn chưa chịu buông tha, lại bồi thêm một chuyện vui khác- đúng ra tôi là một " tên thiếu đại lượng, hỗn sược, mà gọi là phường" ba que sỏ lá" cũng không sai !"
- Này anh Ninh ạ, khi các báo đăng anh hiện diện ở Đại hội Nhạc Trẻ trong Sở Thú- anh đóng vai 'cái bàn tọa di động của bà Trung tướng Trẩn Văn Trung đầm lai làm chủ tọa ngồi cho sướng đít mà thôi. Tôi nghe chuyện này, bèn cực lực cải chính - 100 phần ngàn tôi không tin- anh biết sao không? bởi anh là nho sĩ - không bạn ,cũng là chắt Khổng Phu Tử nước Lỗ - ai mà muối mặt làm vậy được ! Có đúng vậy không anh ?
Tôi nói xong, Tạ Tỵ bèn phán với giọng trọng tài:
- Ấy Thế Phong mới viết thủ bút cho tôi- trong đó cậu ấy viết như thế này" Anh Tạ Ty ơi, anh vẫn thường trách tôi là tên tiều phu độc ác, thích đốn cây trong khu vườn văn chương"**. Ai mà cậu ấy chẳng phang, hôm nọ cục trưởng Cao Tiêu bảo tôi , muốn gặp cậu Thế Phong , mời cậu ấy vào chơi với ông - tôi đưa vào gặp, cậu ấy phang ông ấy tối tăm mày mặt.
Cái xử thế khôn ngona, khéo léo đàn anh Tạ Tỵ là như thế ! Quả là bữa ấy tôi đến thăm anh ở Cục Tâm lý chiến, anh mời tôi uống bia- người được gọi mang thức uống tới là nhà văn - thiếu tá bộ binh Nguyễn Ái Lữ ( Nguyễn Duy Nhâm-tên thật nhà văn Nguyễn Ái Lữ - có họ hàng bên vợ với anh Ninh ). Khi ấy, trung tá Tạ Tỵ là trưởng phòng Kỹ thuật Cục, chức vụ tương đương tham mưu trưởng - quyền uy đầy mình. Anh Tỵ rất" hách " với thuộc cấp - tôi nhìn thấy thiếu tá Ái Lữ đứng ở vị thế nghiêm- trong lúc tôi ngồi uống bia . Tôi bèn với một chiếc ghế khác trước bàn Tạ Tỵ rồi lên tiếng mới anh cùng uống . Anh Lữ đơợc sếp đồng ý, ngồi uống,hỏi chuyện văn chương, báo chí Không quân .
Tạ Tỵ giục tôi cạn ly bia - sau rủ tôi lên thăm cục trưởng Cục tâm lý chiến Hoàng Ngọc Tiêu. Sếp lớn này được thuộc cấp tôn thi sĩ lớn Cao Tiêu tôi thêm : Cục này tám lạng / Kia thì nửa cân!
Tôi nói với anh Tạ Tỵ:
-Ông ơi, tôi chưa quen ông ta , đúng ra chỉ biết danh thôi- nên có điều không hào hứng gì khi gặp gỡ.
Anh Tỵ nằng nặc buộc tôi cùng anh đến thăm ông ta bằng được . Nể , nên theo sau anh cùng đi.
Buổi ấy, tôi mặc dân sự - chiếc áo sơ mi vàng có sọc rất huê dạng, lả lướt, tăng sự làm đỏm thêm nhiều ! Anh Tỵ đi về phía văn phòng cục trưởng, tôi lẽo đẽo theo . Khi qua phòng Ấn họa, khu vực thiếu tá Hà Huyền Chi cai quản - thằng này nhìn thấy, gọi giật lại - nó muốn tôi ghé lại chuyện trò dăm ba câu. gì đó ?
-Mày lên thăm ông Tiêu hả ?
Tôi gật đầu, thế là anh ta nói ngay :
-Tao biết mà, ông Tỵ giắt mày lên có lý do đấy- tao bảo cho mà biết, ổng mới được cục trưởng cấp một phiếu xuất kho- tới hàng trăm ram blanc fin, chính tao ký giấy xuất kho mà !
Anh Tỵ thấy tôi lùi lại nói chuyện to nhỏ với Hà Huyền Chi, rất nghi ngờ không biết nói chuyện gì có liên quan tới anh không ?!"
Anh Tỵ bước vào phòng đại tá-thi sĩ trước - qua viên trung úy chánh văn phòng ngồi bàn ngoài - anh này theo đúng thủ tục hỏi lý do- anh Tỵ trả lời ông này ( chỉ vào tôi) là khách mời của đại tá. Bước vào phòng làm việc - cũng là phòng khách - rất choáng ngợp tiện nghi, sang trọng, tuy cách bầy biện hơi" rustique" một chút.
Thủ tục giới thiệu xong, ông mời chúng tôi ngồi - rót trà qua ly nhỏ, từ chiếc ấm tích- kiểu mời trà thời cổ Trung hoa - gần hơn như Nguyễn Tuân tả cách uống trà trong Chiếc ấm đất. Tôi vốn sẵn thói quen gần như chủ ý - không thân mật người mới quen. Theo đúng cách xưng hô trong quân ngũ- ông đeo lon đại tá - tôi xưng hô theo cấp bậc. Ông còn làm thơ ử ? tôi bèn thêm hai chữ thi sĩ ghép lại đại tá-thi sĩ. Ông đi lính trước làm thơ tài tử - xưng hô đại tá-thi sĩ- đã là lạm dụng ngữ nghĩa- tuy nhiên gọi " đại tá-làm thơ" nghe chừng bủn xỉn không xuôi tai. Tôi không quên câu đầu tiên , hỏi -ông nhìn tôi mặc dân sự - áo sơ mi màu vàng sọc rất huê dạng - sao hôm nay tôi không mặc quân phục- bây giờ là ngày làm việc. Đúng kiểu quan to súng dài, ra cái điều với linh tráng cấp bậc nhỏ. Bật nhớ đây lần thứ 2 gặp ông này- lần trước còn mang lon trung tá, trong một buổi đưa tang Tam Ích tại nghĩa trang Mạc Đĩnh Chi. Cũng là Tạ Tỵ giới thiệu tôi - ông ta đứng ưỡn người như khúc gỗ giơ tay xiết chặt trong tư thế biết mình lon lá cao hơn người được bắt tay, chàng này như là lính Không quân ?. Tôi nói thẳng với ông :
- ... tôi rất bất mãn vì chính cục trưởng trung tá dự thi văn chương giải Tổng thống - không được giải - còn thượng sĩ Phụng tòng sự tại Cục lại trúng Giải khuyến khích ? ( Phụng : cùng mẹ khác cha với Xuân Diệu) . Trung tá có thường đọc văn chương nước ngoài không nhỉ? có một văn sĩ Ba Lan- tác giả tập truyện Con Voi giễu đại khái thế này : trong quân đội, một trung tướng viết văn, tất nhiên văn hay hơn thiếu tướng - tạm gọi "tuần tự cách xếp giá trị lon lá +văn chương theo hệ thống quân giai : lon cao văn hay hơn lon thấp"! Nhưng ở đây, chàng thượng sĩ phải gió này - không biết có thích được công kênh " thiếu tá láng" không - " kịch cọt" tay Ngô xuân Phụng này được giải- còn trung tá Cục trưởng thì không " ăn giải" gì. Như thế là bất công, là phá hoại"hệ thống quân giai trong quân lực rồi !
Chẳng hiểu sao gặp cục trưởng ngay lần đầu, trí nhớ tôi bén nhậy lạ- biết ông từng làm chánh văn phòng đại tướng Cao Văn Viên, tổng tham mưu trưởng- chính đại tướng ký lệnh phạt trung úy Lê Tất Điều mấy chục củ vì tội viết báo móc họng : " tướng Cao Văn Viên là tướng" hai hòn...." " Hẳn tay chánh văn phòng này có tham gia , báo công vụ phạt- đúng vậy rồi - tôi không mấy cảm tình là có lý do đấy! .
Cũng có thể, ông CAO TIÊU này nhớ buổi nào đưa đám tang . tôi đã nói đùa làm ông phật lòng, vậy thì có đi phải có lại thôi ! Tôi nói - trong quân ngũ thì số quân rất quan trọng, nó phân biệt rành mạch từng quân, binh chủng. Thí dụ: Lục quân mang số 1 đầu, Không quân số 6 , Hải quân số 7... hiện nay tôi mang số quân 56 / 600 595- 2 số đầu cho biết năm sinh , 6 đầu biết quân chủng KQ- nếu đại tá không mang số đầu, tất mang số 1 bộ binh rồi, phải không ? Dĩ nhiên chối cãi bằng thừa, tôi lính KQ khác đại tá bộ binh- hẳn là điều khó cãi . Đại tá "ắc ê" từ thời Tây còn trên đất nước này- cái tên bataillon vietnamien - bản in trong sách tôi cho tĩnh từ giống cái- bị đàn em Sếp đái công- chê dốt tiếng phú lãng sa , thích" bợ váy đầm- chữ nào cũng cho là giống cái cả , sao như vậy được?! - thiếu tá Đặng Trần Huân viết vậy đấy . Cái tên bataillon viênamien có khởi điểm từ hình ảnh một partisan đến chiến binh quân lực - kể cả văn thơ nữa, có phải vậy không đại tá thi sĩ ?
Anh Tạ Tỵ lấy chân khều chân tôi báo hiệu câu chuyện có vẻ nặng nề - tôi lắc đầu cho biết chưa đâu ?
-Vậy thưa đại tá, Không quân khác Bộ binh- làm việc trên trời lại lượm kết quả ở dưới đất. Tôi cũng vậy, làm việc như đi chơi, đi chơi như làm việc. mặc dầu hạ sĩ quan không được phép mặc thường phục đi làm, cấm quân, cấm trại phải mặc treilli, kể cả lúc lên giường làm công tác dung tục gây nòi giống. May cho tôi, nhà báo Không quân được cấp Công vụ lệnh do Tư lệnh quân chủng ký- được phép mặc thường phục, xuất trại kể cả cấm trại, mang máy chụp hình, vào khu vực cấm,phỏng vấn các quan chức- vậy đại tá còn điều gì phiền không ?
Ông đại tá lắc đầu, -lần này đưa ra một chiêu thượng thừa bậc trưởng thượng - khoe rất thân Tư lệnh KQ. Nói thao thao bất tuyệt, kể chuyện thân tình với Tư Lệnh Trần văn Minh ra sao- nhất là lời dặn " tối nay tổ chức buổi ra mắt tập thơ-nhạc giao duyên, in màu rất đẹp, có chú thích Anh Pháp, lại được tổ chức tại nhà hàng chả cá Như Ý.Thế nào cũng mong đuợc sự có mặt Tư lệnh KQ đấy nhé ! " Đại tá Lục quân nhấn mạnh- đây là tác phẩm để đời , thơ được dịch sang Anh, Pháp - các nhạc sĩ tài danh phổ , kể cả lời cũng dịch sang Anh, Pháp luôn. Người trông coi mo-rát là nhà văn Nguyễn Đình Toàn . Cũng đã gửi thiệp mời Tư lệnh KQ- chiều nay anh v,ề nhớ lên báo cáo Tướng Minh không thể vắng mặt . Còn thiệp mời không nhỉ ? -đại tá quay sang trách Tạ Tỵ in thiệp quá ít - " tôi không có thiếp mời ông bạn này !" -đại tá nói vậy - rồi tiếp lời, thôi anh em trong nhà mời mệng vậy - hỏi biết quán chả cá NhưÝ không nhỉ ?
Từ lúc nãy chỉ một mình ông nói, ông nghe - tôi lắng tai nghe nữa- bây giờ phải xin lỗi ngắt lời :
- ...xin lỗi , đại tá nói nhiều quá, mà tôi cứ tưởng đại tá đã là đại tá Không quân. giọng nói thượng cấp hiểu thị như chúng tôi được nghe vào thứ hai ở sân cờ Bộ Tư lệnh KQ. Ý đại tá muốn phô bày buổi tham dự ra mắt tập thơ nhạc giao duyên- có sự đóng góp ca khúc phổ thơ của nhạc sĩ tài danh, họa phẩm họa sĩ tài thượng thừa- như họa phẩm anh Tạ Tỵ đây. Nói chung có sự đóng góp các văn nghệ sĩ Cục, đại úy, thiếu tá, trung tá có đủ m ặt - từ thi sĩ đại úy nổi tiếng Du Tử Lê chăm sóc kỹ thuật, .morasse Nguyễn Đình Toàn phụ trách- như đại tá cho biết- còn sự đóng góp tận tình của các vị : trung tá Nguyễn Đạt Thịnh, Phạm Huấn, Hà Huyền Chi, Văn Quang, Phạm Xuân Ninh, Phan Lạc Phúc vv và vv... lại được ra mắt tại quán chả cá nổi tiếng Như Ý ở mạnTân Định.
Anh Tỵ chỉ cười mím chi, không tham gia- hẳn như vậy rồi- họa sĩ đưa tôi lại thăm ông đại tá lần đầu thì rất không nên làm ông phật lòng.
Tôi chậm rãi châm điếu thuốc lá, nhấp hụm trà. để tách nghiêng rất êm vào đĩa, thưa lại giọng lễ phép , ôn tồn , hòa nhã hiếm thấy !
-Đại tá thì nổi tiếng rồi, Lục quân ai cũng biêt, nhưng KQ hẳn chỉ có một số người thôi - nhưTư lệnh KQ chẳng hạn. Hẳn đại tá rất thân với Tư lệnh KQ- vậy đại tá có nhớ cái nhà trắng nhỏ, đầu não Bộ Tư lệnh KQ - nơi tướng Minh làm việc, ăn ngủ. Cho nên, Tư lệnh KQ cho thiết kế một phòng nhỏ - đúng nghĩa cabinet d'aisance - nơi làm cho con người được xà uế thì bụng dạ sẽ dễ chịu hơn - nhất là vị nào bí tiểu gặp được phòng dễ chịu, hẳn chẳng có ai lại không thích ?! Tướng KQ mắc bệnh trĩ luôn luôn ngồi lâu trong toilet- vì thế, ông cho trang bị phương tiện tối tân phục vụ cho sự dễ chịu càng hơn lên. Nào xà bông quái quỉ gì của Mỹ - tôi nhớ ra rồi Safeguard - rửa tay một lần thơm dài lâu, thuốc lá Pall Mall trắng king size bao trắng hàng tút, nào sách vở tây, anh mỹ ngữ ưa thích không thiếu. Trong số sách vở, sách được kính tặng nhiều hơn mua - tôi chỉ là thuộc cấp nhỏ nhất, chưa thể liệt hàng tri kỷ- sách tôi tặng tướng chưa thèm bày ở rayon- sách tặng chiến hữu văn nhân thân quí- tôi thóang thấy tác phẩm thơ phú gì của đại tá - tập thơ có ít bài viết khi hứng cảnh sinh tình , sáng tác tắp lự trong khách sạn Evergreen ở Đài Bắc . Thưa có đúng như vậy không ạ ?
Anh Tạ Tỵ lại dùng chân khều chân tôi- lần này đá một cái cho tỉnh trí trước - báo hiệu nên xì-tốp ngay. Tôi lên tiếng xin lỗi anh Tỵ- tiếp tục nói liên miên thưa chuyện cùng đại tá- thi sĩ mà không sợ phải kiểm duyệt. Đem chuyện trong quân ngũ ra kể - từ anh binh nhì đến đại tướng đi nữa- đại khái có trên 30 nấc - tôi chỉ đứng ở nấc thứ 6, đếm từ dưới lên- dễ gì xin gặp Sao cao nhất Bầu trời K.Q? Tôi xin lỗi đại tá không thể chuyển lời đại tá tới Tư lệnh KQ được- đại tá cứ gọi thẳng đại tá Đỗ Văn Ry, chánh văn phòng là tiện nhất. lại đúng hệ thông quân giai nữa. Ông đại tá Ry này cũng hách xì xằng với lính tráng- nhưng lính tráng nào có chút máu văn nghệ, văn gừng , ông ta thông cảm dễ lại xử sự bình d ân nữa. Thưa đại tá Cục trưởng - đại tá Ry KQ chúng tôi là con trai nhà xuất bản Mai Lĩnh ở Hà Nội xưa kia đấy !.
Tiếp đến việc đại tá ưu ái mời tôi bằng chính lời mời từ miệng nhà quan, nói có gang có thép- tôi sẽ được tham dự buổi ra mắt sách không cần thiệp - điều này chẳng hại gì ? Như vậy là tôi sẽ được tham dự buổi ra mắt thơ nhạc giao duyên- nhạc của nhạc sĩ tài danh, họa phẩm họa sĩ nổi tiếng thương thừa- như tranh anhTạ Tỵ đây chẳng hạn- rồi các trung tá, thiếu tá, đại úy, thiếu úy, trung sĩ văn nghệ chăm sóc kỹ thuật- nổi tiếng kha khá đại úy Du Tử Lê, morasse là chuyên viên hót lời giới thiệu nhạc tiền chiến, kiêm văn sĩ Nguyễn Đình Toàn, Hà Huyền Chi, Phạm Huấn, Nguyễn Đạt Thịnh, Phạm Xuân Ninh, Phan Lạc Phúc vv...
Cũng xin thưa với đại tá, - tiệm Như Ý là một trong 2 tiệm người Bắc cũ ở đất Saigon này mà tôi được biết khi vào Saigon- không phả nhờ tàu há mồm hải quân Mỹ- mà do tiền túi, đâu trên 1000 đồng bạc Đông dương mua vé tàu thủy Ville de Saigon - hai đêm ba ngày-đến Saigon đúng trưa ngày thứ bầy ngày 4 tháng 5 năm 1954. Sở dĩ phải thưa chuyện cùng đại tá lai lịch tiệm chả cá Như Ý- lẽ tiệm này là 1 trong 2 tiệm tôi tới ăn , tìm hương vị bếp nước Hà Nội đấy. Tiệm ăn cơm tám giò chả Ngọc Sơn trên đường Gia Long, tiệm Như Ý trên đường Barbier lịch sử ( đường Lý Trần Quán ) miền chợ Tân Định. Tôi rất khó quên kỷ một buổi tới ăn chả cá tại quán Như Ý! Cá có mùi tanh mấy đi nữ, rồi sẽ được khử ngay trong chảo mỡ sôi sùng sục, rau thì là giội trên nữa thì mùi tanh cá trở thành ngon miệng. Bâygiờ đại tá- thi sĩ ra mắt tập thơ nhạc họa, phụ đề tiếng phú lãng sa, tiếng anh- mỹ ngữ - chắc phải mất hàng chục ký thì là, hàng chục lít mỡ sôi- liệu mùi tanh cá có bị nhạt nhòa ? Thực khách ra về cầm theo quà tặng tập thơ kia - tất nhiên hương vị chả cá quyện vào, khó mà nhạt nhòa được hết mùi?
Tôi vô cùng đội ơn, và cảm kích lời mời - nhưng mạnh dạn từ chối không tham dự buổi ra mắt sách tại quán chả cá Như Ý.
Không hiểu cảm tưởng đại tá nghĩ thế nào, nhưng anh Tạ Tỵ nhìn đồng hồ tay , báo hiệu cuộc chuyện trò bù khú văn chương, nghĩa lý nên chấm dứt ở đây. Và tôi nói với anh Tỵ- chính tôi cũng đang chờ đợi đấy !
Anh Tạ Tỵ còn nhớ trước khi đến văn phòng thăm Cục trưởng - tôi gặp trưởng phòng Ấn họa - câu chuyện gì đó đáng nghi ngờ lắm , liệu tôi có thể nói cho anh biết không ? Đáp lời :
-..., anh Tỵ ơi chuyện tầm phào ấy mà !
Anh vẫn hỏi tới hỏi lui , tôi đành trả lời theo kiểu quốc âm ba lối :
- Kỳ này sáchMười khuôn mặt văn nghệ hôm nay bản thường chắc cũng in giấytốt, phải không anh? Chắc chắn anh sẽ cho tôi 1 bản trắng tốt, phải vậy không anh Tỵ ?
-Tất nhiên rồi, sao cậu lại hỏi vậy? Buổi nay tôi rất không hai lòng vì đã đưa cậu thăm Cục trưởng.
- Đúng 100%, với quân đội thì ông ta là nhà - thơ- đại- tá - với nhà văn thơ, thì-đại -tá -thi -sĩ. Anh Tỵ ơi , câu nói kia nhại theo lời bông phèng triết lý của lý thuyết gia đảng Cộng sản Pháp Henri
Lefèbvre : " đối với văn thi sĩ , thì Jean-Paul Sartre là chính -trị -gia-văn sĩ- còn với chính- trị -gia thì Sartre văn- sĩ chính trị gia . Có thế thôi anh Tạ Tỵ ạ !
Phùng ngọc Ẩn đưa bài báo cho Tiền Tuyến xong ra xe díp cầm lái - tôi ngồi bên phải . Trung tá phi công nói thẳng, anh ta không hài lòng, khi nghe câu chuyện vừa trao đổi với chủ nhiệm Tiền Tuyến Phạm Xuân Ninh. Ẩn chửi thẳng :
- Thế Phong ơi, mày là thằng mặt trơ trán bóng, mất dạy hết ai dạy nổi rồi !
Còn anh Ninh bảo :
-..." cậu có giọng ba que xỏ lá khá mất dạy đấy !
- Thì tôi có chối đâu, tôi chỉ thưa lại - chính nhờ câu nói có ba, bốn chữ ba- que- xỏ -lá, mà anh không ngờ trên quốc kỳ cũng có ba -soọc đỏ đấy ! hỡi ông Hoàng Sỹ Trinh - đã từng giám đốc Nha vô tuyến truyền thanh Saigon.- nay trung tá ( thâm niên đâu đó, tới 5, 6 năm ) Phạm Xuân Ninh, đương kim chủ nhiệm nhật báo quân đội Tiền Tuyến / Việt Nam Cộng Hòa - mang danh tiền tuyến - thì tòa soạn an toàn vẫn phải đặt ở 2 bis Hồng thập Tự thôi - hỡi quý đọc giả thân mến ạ ! []
THẾ PHONG
---------------------
* Phan Lạc Phúc, trung tá chủ bút nhật báo Tiền Tuyến- tức KÝ GIẢ LÔ RĂNG.
** thủ bút và chữ ký in trong" Mười khuôn mặt văn nghệ hôm nay / Tạ Tỵ / Nxb Lá Bối Saigon 1972.
--------------------------
( trích" Hồi ký ngoài văn chương"- từ tr.63-72)
--------------------------------------------------------------------------------------------------------
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét